Desiderii Erasmi Roterodami Colloquia familiaria nunc emendatiora, quibus accedunt notae recognitae et auctae a Davide Constantio

651쪽

Uluna selent obnubilare. PH. Non repugno. N E. Nunc mihi stippura quantum eruditionis tibi parare possis quatuor illis horis , quas somno intempestivo i perdis. P H . Profecto multum. N E. Expertus sum immidiis plus essici una hora matutina qua ribus, pomeridianis;idque nullo corporis detrimento PAudivi. Na. Deinde illud reputa, si singulorum dies rum jaebiram in summam conferas, quantus sit futu . rus cumulus. . PH. Ingens prosecto. N a. Qui gemmas & aurum temere profundit, prodigus habetur,&.l tutorem accipit; haec bona tanto pretiosiora qui peri est, nonne multo turpius prodigus estὶ P H. Sic apparet,si rem rem ratione perpendamus. N E. Iam illudi expende quod scripsit i Plato, nihil esse pulcrius, nihil amabilius sapientia: quae si corporeis oculis cerni

posset, incredibiles sui amores excitaret. P Η. Atqui illa cerni non potest. NE. Fateor corporeis oculis. . Verum cernitur oculis animi , quae pars est hominis potior. . Et ubi amor est Incredibilis , ibi sutrima v luptas adsit oportet, quoties animus cum tali amica

congreditur. P A. Verisimile narras. N E. I nunc, Asomnum , 2 mortis imaginem , cum hac voluptate commuta, si videtur. P H . Verum interim pereun

nocturni lusus. N E. Bene pereunt quae pejora meli ribus , inhonesta praeclaris , vilinima pretiosissimis permutantur. Bene perdit plumbum, qui illud vertit

in aurum.. Noctem natura somno tribuit : sol ex riens cum omne animantiumgenus , tum Praecipuet piat. J Imitatus est locum ciceronis ex Plat ine lib. 2. ossicior. in principi

a cisortis ima lium J Alludit ad carmen

i stulte , quia est somnus gelidae nisi mortis imago hin: Georgius Leontinus jam vicinus morti. sensim in soninum, desului. dixit jam somnus incipit me stam suo tradere.

hominem i

652쪽

DILUCULUM.

hominem ad vitae munia revocat. Qui dormiun inquit Paulas, nocte dormiunt: & qui ebrii sunt, nocte ebrii sunt. Proinde quid turpius, quam cum o nia animantia cum sole expergiscantur , quaedam etiam illum nondum apparentem, sed adventantem cantu salutent, cum elephantus solem orientem ad ret , homi na diu post solis exortum stertereὶ Quities aureus ille splendor illustrat cubiculum tuum, nonne videtur exprobrare dormienti, Multe , quid optimam vitae tuae partem gaudes perdere Z Non in hoc luceo, ut abditi dormiatis, sed ut rebus honestis. simis invigiletis. Nemo lucernam accendit ut do

miat, sed ut aliquid operis agat:& ad hanc lucernam omnium pulcherrimam ninil aliud quam stertis3PH. Belle declamas. N E. Non belle , sed vere. Age, non dubito quin frequenter audiveris illud Helio. deum ; i Sera in s indo parsinionia. P II. Frequentissime. Nam in dolii medio vinum est optimum. NE Atqui in vita prima pars, nimirum adoIescentia, est optima. P A. Profecto sic est. N ε . At diluculum hoc est diei , quod adolescentia vitae. An non igitur stulte

faciunt , qui adolescentiam nugis, matutinas horas somno perdunt Z PH. Sic apparet. NE. An est ulla possessio, inue cum hominis vita sit conserendar P Η. Ne univerta quidem et Persarum gaza. NE. An non vehementer odisses hominem,qui tibi vitam posset ac vellet malis artibus ad annos aliquot decurtate 3 P A.

Illi mallem ipse vitam eripere. NE. Veruaa pri*res. ac nocentiores arbitror , qui sibi volentes re utax sera in fundo parsimonia : hoc adagio admonemur rebus necessariis maturE parcendum esse e vide quac sumi

annotavimus.

vitiun

653쪽

DILUCULUM.

vitam breviorem. Pii. Fateor , si qui tales reperiantur.N E .Reperiantur3imo id faciunt omnes tui simiales.P H. Bona verba. N E . Optima. Sic tuo cum animo

reputa: nonne videtur rectissime dixisse Plinius, Vitam ege vigiliam , & hoc pluribus horis hominem. Vivere, quo majorem temporis partem impenderit studiis 3 Somnus enim mors quaedam est. 3 Vnde & ab inferis venire fingitur , & ab Homero mortis gemmanus dictus est. Itaque quos somnus occupat, ilecinter vivos, nec inter mortuos censentur, sed tamen potius inter mortuos. P Η. Ita videtur omnino. N r.

Nunc mihi rasionem subducito, quantam vitae pomtionem 1 sibi resecent, qui singulis diebus tres aut quatuor horas Nerdunt somno. PH. Video summam immensam. N E. Nonne pro deo haberes Alcumisiam, qui posset decem annos vitae summae adjicere,& provee lorem aetatem d adolescentiae vigorem revocare 3 P is . Quid ni habeam 3 N g. Sed hoc tam divinum beneficium ipse tibi praestare potes. PH. Qui sic Z Ng. Quia mane diei est adolescentia; usque ad ineridiem servet juventus : mox virilis aetas, cui si1ccedit pro senecta ve era; vesperam e

cipit occasus, velut diei mors. Magnum autem Vectigal parsimonea est , sed nusquam majus quam heic. An non igitur ingens lucrum sibi adiunxit, qui

magnam vitae partem, eamque optimam, perdere 3 vii de se abi isti J Certam poetae fingunt regiam som.

ni apud inferos esse. Ovidius , Transform .lib. 2. Homero J Veisus Hom. i sie habet. EνΘ συμ χυ Θαναπιο. Vbi somno comparatus erat. Batri mortis . Lue sibi aesecent: satis vita Ionga est si tota bene collore tur: non accipimus vitam brevem sed secimus: nee inope oui sed prodigi : Senec. Π

654쪽

ειο DILUCULUM.

desiit 7 PH. Vera praedic a. Proinde videtur admodum impudens eorum querimonia , qui nati Tam accusant, quod hominis vitam 'tam an aes 'sta iis finierit , cum ipsi ex eo, quod vitum est, filii sponte tantum amputent. Satis longa in cuique vruta. si parce dispensetur. Nec mediocris profectus, est , si quis suo quaeque tempore gerat. A prandio

vix semihomines sumus, cum corpus cibi onustum aggraVat mentem. nec tutum est, spiritir, ab ossiciuna stomichi, concoctionis ossicium peragentes, ad superiora. evocare: a coena multo minus. At tu tinis horis homo totus est homo, dum habile est ad omne ministerium corpus ; dum alacer viget an, mus, dum omnia, mentis organa tranquilla sinit ac serena, dum aurae divinae, ut ait ille, particula spiarat , ac sapit originem sitam, & rapitur ad honesta. PH. Eleganter tu quidem consonaris. NE. Apud Homerum audit Agameninon , opinor , α O Quanto turpius est tantam diei partem somno perdere 3 PA. Verum, tali Ego non siim dux exercitus.

Nε. Si quid aliud tibi carius est quam ipse tibi

ne quid te moveat Homeri sententia. Faber aera' rius ob vile lucellum surgit ante lucem , de nos amor sapientiae' non potest expergesacere , ut si itemssolem ad I crum Inaestimabile evocantem' laudiamus 3 Medici non fere dant pharmacum nisi diluculo 3 illi, norunt horas aureas, ut subveniant corpori : nos eas non novimus, ut locupletemus ac sanemus, animum 3 Quod si haec leve pondo, οὐ se . PId est . Haud decet in totam eo ibi

certere mictem.

3 Vt iugulant homines sumnt de nocte lat:ones: ut te ipsam seινιι Ma expergisceris. vidi Horati α, uia.lib. 3.

655쪽

DILUCULUM. 6 I

liabent apud te , audi quid apud Solominem loquatur illa coel estis sapientia : Qui mane, inquit, v ilaverint ad me, invenient me. Iam in Mysticis

Pialmis, quanta matutini temporis commendatior Mane propheta extollit Domini misericordiam, mane exauditur vox eius, mane illius deprecatio praevenit Dominum. Et apud Lucam Evangelistam, populus, sanitatem ac doctrinam expetens a Domitino, mane ad illum conquit. Quid suspiras, Philla pne 3 PH. Vix lacrymas teneo, cum subit quantam fecerim. NE. Supervacaneum est ob

ea diaeruciati, quae non revocari, sed tamen post rioribus curis sarciri possunt. Huc igitur incumbe potius , quam ut praeteritorum inani deploratione nituri quoque temporis jacturam Acias. P H . Bene mones , sed me jam sui iuris secit diutina consuetudo. N a. Phy l Clavus clavo pellitur, consuetudo consuetudine vincitur. PH. At durum est, ea retii quere , quibus diu affireveris. N E. Initio quidem sed eam molestiam diversa consuetudo primum le-nli, moX vertit in summam voluptatem , ut te brevis molestiis non oporteat poenitere. PH. Vereor, ut succedat. N a . Si septuagenarius esses, non retra herem te a solitis; nune vix decimum septimum,' Opinor, annum egressias es. Quid autem est, quod ista aetas non possit vincere, si modo adsit promptus animus 3 PH. Equidem aggrediar, conaborque, ut

ex et Philypno fiam Philologus. Np. Id fi feceris, mi Philypne, sat scio, post paucos. die; & tibi serio gratulaberis, & mihi gratias aSes, qui monuerima Philyyno. i. c. ut ex somni amico sam rationis vel ser monis amator.

656쪽

Ax. TIdistilae unquam hoc horto quidquam a V moenius Z B A. Vix opinor in insulis 1 Fo tunatis esse quidquam jucundius. C A. Plane mihi videor videre paradisum, cui custodem callorem- . que Deus praefecerat Adam. D i. Heic vel 3 Nestor, vel Priamus posset repubescere. FR. Imo vel tuus reviviscere. Get: Adderem lubens, si quia pos sem, tuae hyperbaae. H I. Prosecto miris modis an rident omnia. I A. Oportet hunc hortum alicui compotatiuncula dedicare. L A. Recte monet noster

Iacobus. Ax. Talibus mysteriis jam olim initiat est hic locus. veram scito, nihil heic esse unde ves bis merendam exhibeam : nisi placet: potatio, lactucas apponam absque sale , aceto, oleo: vini guttula non est, nisi quod gignit hic pureus. Ne panis quidem adest, aut poculum , & ea est anni pars, quae magis pascit oculos, quam Ventrem. B A. Sed habes tabulas lusotias, habes sphaeras ; lusidicabimus hortum,si minus licet convivio. A L .Qumniam tam belli homunculi convenimus, habeo quiddam quod vel lusum, vel convivium possis dice ,

' 1 συμπε πονJ Id est, sobrium sive abstemium leonvivii,m. et Insulae fortunatae secundum cluverium de alios eae sunt quae nunc canariae dicuntur.3 Gam diu de Nestor & priamus viaerint sitis notum: hic pro quolibet sene usurpantur, in Alii os sine vino. mea

657쪽

mea sententia' multo dignius ad hunc hortunii initaliandum C A. Quodnam Z A L . Suum quisque stin-bolum conferat; non deerit lautum, nec minus su .ve eonvivium. M. Quid adferemus, qui vacui huc venerimus Z A L. Vacui, qui tantum opum circums

ratis in peetore Z F R. Expediamus quid velis. A L. Proserat in medium quod quisque per hanc hebdomadam legit Mesantissimum. G I. Recte mones , ni- ,hil vel hutnsmodi conviviis , vel te convivatore, Vel 1 hoc loco dignius. Te huius cc nsilii ducem sequemur omnes. A L. Nihil recuso, si vobis ita videtur. Hodie vehementer delectavit animum ineviri in homine non Christiano tam Christiana sententia. Phocion enim, quo vix alius apud Athenie: ases suit vir sanctior, publicaeque utilitatis studiosior , cum , per invidiam damnatus, esset I bibiturus cicutam, rogatus

ab amicis, quid vellet etiamnum mandari filiis suis, Ne hujus, inquit, injuriae velint unquam meminisse. B A. Tam insignis' patientiae exempliam vix hodie reperias inter Dominicanos&Franciscanos. Itaque smile reseram , quando par non possiim. α Aristides Phocioni simillimus erat, moribus incori uptissimis, adeo ut vulgus illi Iusti tribueret cognomen. Ob hujus cognominis invidiam, vir optime de Republu' symbolum a rixeo eonsero: proprie signimeat pecuniam quam singuli erogant ad coenam: sic apud Ter. in Andet: a symbolam dedit eoenavita . si Tibiturus eicutam J cicuta , publica Atheniensium

poena.

Σ Aristides Lysimachi filius, sempera Themistocle dis sensit, eius integritas celebratur ut re paupertas , ubi enim . fato eessisset nihil inrentum eii in ipsius aedibus praeter ve- ru fetaeam. ca

658쪽

ca meritus, 3 ostracismo populi jussas est vertere s=lum. Posteaquam intellexevat, populum non alia re offensum, qliam Iusti cognomento,cum alioqui rem semper expertus esset sibi salutarem , paruit aequo animo. In exilio rogatus ab amicis, quid precare tur ingratissimae civitati,Nihil aliud, inquit. nisi tam tam rerum prosperitatem, ut illis nunquam in memtem veniat λristides. C A. Mirum, si Christianos ii pudet sui, ad quamvis lavem injuriam excandesce res, ac vindictam per fas nefasque molientes. Tota Socratis vita nihil aliud mihi videtur, quam remo

Tamiae ac tolerantiae exemplum. Sed ne plane um4 asymbolos, unum reseram, quod mihi Irar Getes ris arrisit. Eunti publica via4mprobus quismara colaphuni impesit. Cum it tacitus serret Socrates, amici quidam hortati sunt ad ultionem. At ille,Qi percussori faciam 3 inquit. Voca,inquiunt in jus. Ridiculum, inquit: fi me asinias calcibus percussisset num vobis auctoribus asinum in ius trabam 3 signi sicans, improbum scurram nihilo poclorem asino ; dc infimi animi esse, non. posse ferre contumeliam ab

homine vecordi, quam serret ab animali bruto. Dr. Pauciora sunt in Romanis Annalibus exempla m derationis,nec ea perinde insignia nessi enim opinor,

magnam habere laudem tolerantiae , si quis parcae devictis, & debellet superbos. Non arbitror tameni gnum memoratu, quod Cato 1 senior, cum Le

3 Ostraeimui I sus agiorum quoddam genus, quod petealculos ae fabas serebatur, in hoc repertum, ut per id eis ves , qui vel opibus immodicis. vel nobilitate, vel gloria, vel alia quavis. insignit virtute multitudinia inviali uti in si

provocassent , in exilium deeen ne relegaremur. 4 mbosii J A' mocολγ. qui nihil conserti

s senior dictus ad discrimen Micrius qui usicensis voe ω, huius pronePor.

659쪽

Σ Υ M Π o' Σ . I O N. tulus quJdam in os illi jutum & oris purulentiam injecisset, nihil aliud responderit, quam, Posthac habeo quod illis respondeam , qui negant , tibi esse os.

Os autem Latinis habere negantur,quos nihil pudet. Itaque iocus est ex ambiguo. A. M. Aliis arridentalia : mihi inter Diogenis dicta , praeclara quidem omnia, nihil magis adblanditur, quam quod roganti cuidam, quo paAo maxime posset uuisci inimicum, Si te ipsum, inquit, quam maxime probum & hon stum virum praestiteris. Demiror quis Deus illis i 1es cogitationes miserit in mentem. Videtur autem vi Aristotelis dictum valde consentaneum Paulino dogmati; 'ni rogatus a quodam, quid fru s sua illi Philosophia attulisset, Vt mea, inquit, sponte ea faciam , quae plerique legum metu coacti iaciunt. Docet enim Paulus,eos quos assiavit Christiana caritas, . non esse legi obnoxios, eo quod plus praestant suapte sponte,quam lex metu poenae possit extorquere.F R . Christus Iudaeis obmurmurantibus,quod cum publicanis & peccatoribus haberet etiam mensae famili vitatem,respondit, non esse opus medico iis qui re valerent , sed qui minus prospera essent valetudine. Non abhorret hinc quod apud Plutarchum dixit Phocion; qui cum reprehenderetur, quod homini ilulaudato improboque patrocinatus esset in iudicio, non minus sestiviter, quam clementer, Quid ni, ii quit , quando nemo probus indiget tali patrocinio Gy. Et istud Christianae bonitatis exemplum est, ad exemplum aeterni patris , & probis , & improbis, quantum licet, benefacere;qui solem suum oriri jubet , non solum piis,sed etiam impiis. Verum admurabilius sorsian erit in rege moderationis me plum. Cum Demochares, Demosthenis nepos, Ath

niensium nomine legatione sungeretur apud Philippum

660쪽

pum Macedonum re em,& impetratis quae volebat, a rege dimitteretur, numaniter interrogante si quus praeterea vellet;Vt te ipsum suspendas,inquit Dem chates. Vox impotens odium arguebatin rex erat,&bene meritus, in quem jaciebatur convicium , nec tamen I incanduit ; tantum ad collegas conversias, Vos,inquit, haec renuntiate populo Atheniensi, quore cognita judicet , utrum nostrum existimet pra stantiorem, me qui haec patienter audierim,an istam

qui haec dixit. Vbi nunc iunt orbis moaarchae quimis pares putant, & ob verbum inter pocusta dictam atrocia bella concitantὶ H I. MVnos impetus habet gloriae sitis, multosque transversos agit hic affectiis Ex eorum numero quidam Socratem interrogabat, qua via posset sibi compendio honestissimam compa rare famam : Si talem, inquit, praestiteris te ipsum, qualis haberi vis. I A. Protecto non video quid dici possit vel brevius, vel absolutius. Fama non est assectanda, sed eae virtutem ultro comitatur, quemadmodum improbitaten, infamia. Vos admiramini vitiros', mihi puella Lacaena placuit, quae cum auctione venderetur , licixator quidam adiit illam ; Qvida inquiens ; num proba futura es, si te mercatus ille ZEtiam, inquit illa , si tu non fueris mercatus. indicans , sese non in cujusquam. gratiam probitatem

servare , sed suopte ingenio virtutem ipsius gratia ectari quod virtus ipsa sat pretium est. I A. Mascum iam sane vocem edidit puella. Ceterum insigne mihi videtur exemplum adversus sortunam 'u IIbet blandientem constantiae , quoa cum Philippo

et Nee tamen incanduit : Hoe refert sen. lib. 3. de iraeap. α8. Nam ii qua alia in Philippo virtus, fuit de eontu metiarum patientia, ingens instrumentum adautelam rosin diri