장음표시 사용
292쪽
I'arto operis rustici antiquissima ea quo dissicillima
absoluta, accodimus tum ud eloquentissimum omni uina ei rusticae scriptorum, qui quidem hodie exstant, Columellam; de cuius aetate et vita nil ul sere aliunde Cognovimus praeter ea, quae ipse in variis librorum suorum locis memoriae prodenda censuit. Τempora
quidem, quibus vixit, clarissime signavit III, 3, 5,
Senecae viventis et latide florentis vineas commem ratis, et Coruelium Celsum suorum temporum virum nominans I, I, 14. Plures etiam in opere nominavit. quorum memoria in historiis Romanis servata exstat,
veluti M. Trebellium V, i, a, ubi videbis notam oppositam. Librum de Arboribus, qui reliquos omnes tempore antecessit, ad Eprium Marcellum scriptum suisse, quum caeteri Silvino inscripti sitit, docui ex Iemmatibus antiquis Codi eum Lipsiensis et Sangermanensis ad initium istius libri. Librum suum adversus Astrologos ipse memorat XI, I, 3I. Cercianum in Sardinia praedium III, 3, 5. M. Columellam, patruum, pluribus in locis nominat et patriam suam municipitini Gaditanum Hispaniae edit VIII, 2, 4 . X, 135, et alibi. Patriam cum eo eandem habuit Moderatus, cuius libros XI de placitis Pythagoreorum memoravit POx- Script. R. R. Τom. II T
293쪽
phyrius in vita Pythagorae p. 32; Suidas Syrianus ad Aristotel. Metaphys. p. 9i 6; Proclus ad Platonis Timaeum p. 144; e Porphyrio Simplicius ad Aristotelis Physica pag. 5o b. et Stephanus BuZantinus in
θαγορικων scilicet σχολ- ex codd. publicavit doctissimus morem in Ecflogis Stobuei T. I, pag. aB. Qui
quidem Moderatus nostri an alienam familiam necessitudine aliqua magis Miam Moderatus a Seneca in Praesatione libri V Controversiarum nominatus attigerit, equidem non habeo dicere. Quod vero ex Libri II, c. IO feci. IB collegit Gesnerus, Columellam Syriam Ciliciamque obiisse non sine imperio aut
Potestate, vana prorsus nititur Coniectura , ut ad Io- cum istum monui.
Sedecim Columellae libros memoravit Cassiodorus Divin. lectionum c. 28, quampiam hodie tredecim tantum habemus. Numerum Cassiodori, nisi sorte ex errore scripturae ortum, ita defendebat atque intemPretabatur Gesnerus, ut a Columella ante duodecim de re rustica libros editos eandem disciplinam tribus aut quatuor libris comprehensam fuisse censeret. Quibus ad Eprium Marcellum scriptis ipse deinde duodecim alios libros substituit, quibus praecepta rei rusticae copiosius explicaret; quo factum est, ut prioros libri, non nolente, ut puto , ipso eorum Patre, Vi-lcscerent et negligerentur. Vnicum, de arboribus in
scriptum, sortuna servatum, ad nostram aetatem trans
misit : de quo eius salo est omnino quod Iaetemur. Quamvis enim ipse Columella eadem praecepta in universum accuratius in reliquis libris tradiderit, tamen insunt isti de Arboribus libro quaedam, ex Magonis vel Dionysii vel Diophanis commentariis ducta. qtia . vepetere Moderatus ipse quidem noluit, Plinius tu
294쪽
men cum Palladio loca multa inde excerpserunt, quin rum sontem hodie vix agnosceremus . nisi aditus nobis ad librum Columellae de Arboribus pateret. Verum Ionge maior est libri istius utilitas ad quintum Columellae librum, quem omnium pessime librarii habuerunt, et in quo ipse egregius Sangermannensis Codo spem nostram destituit, multis in locis lacunosis r
dintegrandum. Codices quidem illi, ex quibus Columella primum editus suit, librum de Arboribus, post
librum secundum insertum , tertio loco reliquosque libros deinceps numerabant, ita, ut qui hodie duodecimus est, ordine decimus tertius esset. Eundem librorum ordinem numerumque suisse in libris scriptis, quibus olim Servius Grammaticus usus est, monui in Praelatione ad Librum de Arboribus. Primus Iucundus, Aldinae Editionis auctos, errorem librariorum deprehensum correxit, librumque de Arbori-hus ex reliquorum serie reiecit ad finem quom deinceps reliqui Editores recte secuti sunti Ceterum praeter Isidorum, Servium et Cassiodorem vix alius Grammaticorum veterum Columellae libros
laudavit vel excerpsit, adeo, ut post Palladium, qui disciplinam eius per menses digessit contractam, in bibliothecarum latebris absconditi et neglecti delituisse videantur, quippe quos Vincentius Bellovacensis
seculo decimo eumquo secutus non longo temporis intervallo Petrus de Crescentiis, diligentissirnus veterum rei rusticae scriptorum lector, Plane ignora
Editionum principum . ex Codicibus ductarum, Dotitiam iudiciurnque habes in Practatione ad Catonem et Varronem; Aldinae auctor, Iucundus, qNidquid mutavit, plerumque deterius fecit etiam in Co-
295쪽
Iumella; Iuntina in paucis aliquot locis C odicis alicuius
auctoritatem secuta esse videtur.
In emendando Columella P. Victorius duobus ex inpluribus scriptis usus est, altero ex Divi Marci bibliotheca quem Nicolaus Nicolus suu manu descriptum e vetusto exempturi moriens curae sodalitatis Marcianae legaverat et commiserat; alterum literis Longobardicis exaratum ex Bibliotheca Augustinorum Divi Galli primum condita a Laurentio Medices habuit. De usu eorum ipse ita tradit: Quaecumque autem in hoc scrimone menda Correxi, auxilio horum duorum exemplarium correxi, quae forte, si accuratius Per tractarentur , Possent etiam aliis maculis delendis auxilio esse: non tamen illa adeo fidelia inveni, ut sine aliis confirmationibus auctoritatem eorum sequi tutum erae tunicanim. Habes ipsum Victorium confitentein negligentius quam par erat ab eo Codicem utrumque fuisse tractatum et cum Columella comparatum ; quod ipsa etiam inspectio annotationum satis declarat, ubi viri doctissimi brevitatem, ne dicam ieiunitatem, saepe-DuInPro miratus sum. Εditiones primas Columellae nullibi consuluisse videtur, quae eius negligentia eum habuit eventum, ut insecuti Editores plerique Aldinas depravationes auctoritate vel silentio Victorii confirmatas existimarent udeoque repeterent. Multo quidem accuratius eosdem Codices tractaverat antea Ang. Politianus et cum Iensoniana principi Editione Comparaverat, testante ipsa egregii viri manu et Iibuo, in Bibliotheca Modicea sorvato, unde opera Hen P. Brenkmanni excerptam varietatem omnem et ad Chr. Schoetigenium transmissam publicavit Gesne rus. Hic quidem merito mirabatur, quid esset, cur Politiani, Cuius manu notato Τerentio et Pandectis usus erat Victorius in Catone et Varrone et Columella eiusdem
296쪽
opera cum codicibus Comparatis, tamen nullibi meminerit; sed indignum Victorii pudore existimabat credere , tacitum eum alienos labores in usum suum convertisse. Apud me tamen non ita salvus est Victorii pudor, quam apud Gesnerum, quamque ipso vellem esset apud omnes humanitatis studiosos. Quid quaeris 3 Dabo tibi ipsum Victorium testem contra defensorem Gesnerum. Ita enim seriptum legimus in Victorii Explicat. Castigat. suarum in Ciceronem, Lugduni absio, p. 36o: Bem Columellae Codex in Bibliotheca Diui Marci non n gligenter scriptus a N colao Nicolo, quem olim Politianus Oiderat et laudat. Priorem Codicem, quem comparaverat Victorius ex Bibliotheca Divi Marci. ibi non amplius exstare, sed evanuisse, auctor est Pontedera, Cuius haec sunt verba in Epistola III, p. 2S: intimus omnium dicum. quem ex Bibliotheca D. M. Florentina lati-dat Victoritis - et quando liber iste iam eoanuit, dediomnum, ut non Ila, quae Politianus amo Victorium de eodem transcrimerat, item ex alio, qui ad S. R Paratae asseruatur, mihi Florentia ρer Hiem La marrinum transmitterentur. Quumque Caesenae in Bibliotheca fratrum Minorum Conueniuatium custo
diri Codicem, qui de Victoriano illo exscrimus δε-
me ruri ac missem, Per amicos , Cuniari, ut EOTum,
quae disia atque obscura habebam, ex Plum remittenetur. Accesserunt quoque nonnulla ex Bibliothecis Vatica na Emim in et Medicea. Multa etia m per Vmetiis cum antiquo D. Marci exer Iani contuli.
Idem alibi in iisdem Antiqq. p. 464 in Columellae
libri ΙΙ, capite 'i, varietates XC ex Codicibus a Politiano excerptas in Mitione Lipsiensi Gesneri omissas querebatur: cui Gesnerus in Epistola ad Religium, Luciano eiusdem addita, respondi L ita, ut omnem
297쪽
omissionis culpam a se amoliretur. In quo viro Candidissimo fidem cur non habeamus, cauSam equidem nullam video. Videtur enim in Politiani excerptis Ges-nero idem accidisse, quod postea I. A. Ernestio in va- . rietate Codicis Sangermannensis, ab Oudendorpio transmissa. de qua paulo posten dicetur. Diu etiam, un- equam exItalia in manus Gesneri pervenirentΕxcerpta ista Politiani, inter manus cupedinariorum Belgii litterati delituisse, colligo ex annotatione Duckeri ad Florum II, c. 3, secl. 1, p. 244. Quicquid ea de re Sit, varietatem omnem, quam ex Politiani Excerptis Pontedera in Columellae quibusdam locis accuratius Petulit quam Gesnorus, diligenter excerptam suo qUamque loco apposui. Ceterum Codices a Politiano, Vi
ctorio et Pontedere eomParati, Omnes ex uno Eodem
que fonte fluxisse videntur, quem deinceps indicabo. Post Petrum Victorium Fulvius Vrsinus, acerrimi iudicii et acuminis vir, ad Scriptores R. R. Iatinos emendandos accessit, libris scriptis aliquot usus, quo
rum tamen et numertim untalesque et auctoritatem
Plane ignoramus. Vaticana ex Bibliotheca deprompsisse copias suas Ursinum, probabile mihi quidem sit ex eo, quod Romae degebat, et cum Petro Ciae- cono, Hispano, Pontificis iussu Biblia Graeca tum expoliebat. Huic eidem Ciaccono multas deberi correctiones, aliasque in Catone et Columella Io. Bapt. Sighicello, quae hodie solum Vrsini nomen praescriptum gerunt, ipse acutissimus vir profitetur in Praefatione , unde verba excerpta posuit Gesner p. XXI.
Hier. Commetini vel potius Fr. Sylburgii nulla sunt in Columellam merita alia, nisi quint hic Editionis
Bruschiunae varietatem inspexit atque interdum an
Postremus ad hanc rusticam operam expoliendam
298쪽
accessit I. M. Gesner, satis bonis Iibrorum scriptorum copiis instructus. De Politani excerptis iam satis paulo antea fuit dictum. Praeterea Codicem Columellae Lipsiensem, iam antea a Chr. Schoetigenio
inspectum, iterunt et multo quidem attentius tractavit, varietatemque omnem inde retulit Gesnerus. Probitate lectionum is liber antecellit Codices, a Polit iano
et Victorio consultos, et plerumque consentit cum varietate Goesiana, quam ex libro aliquo, Cuius auctoritatem ignoramus, ductam editioni coloniensi adscripserat Guil. Goesius, ad Editionem autem Parisinam anni 1533 transtulerat Ianus BrouLhusius, cuius librum, ex Bibliotheca Kaesii, Lipsiensis Senatoris, commodatum habuerunt Schoetigen et Gesner: atque indidem ductae sunt coniecturue aliquot Brou khusii, quas suis quasque in locis , quanquam leves plerasque aut salsas, commemoratas lector reperiet. Varietas autem Goesiana non ultra libri VIII, capitis
XI, Sectionem quartam pertingit; quod item in Bibliotheca Surentiusiana p. 65 de Editione Rob. Stephani collata cum vetori Codice Willi. GOessi usquoad libri VIII. cap. 3 cum notis MSS. viri docti annotatum esse, Gesnerum monuit Ι. A. Fabricius. In plerisque omnibus locis scripturam Goesianam cum lectionibus, ex antiquissima Sangermannensi membrana commemoratis a Nicolao IIeinsio, conspiraro quum animadvertisset Gesnerus, in eam non immerito suspiciouem incidit . eiusdem Codicis lectiones Perveuisse in manus Guil. Goesii; quanquam sunt loca, in quibus scriptura Goesiana ab Heinsiana seu Saningermannonsi diversa abit. Praeterea dubium reddebat Gesnerum illud inprimis, quod varietus Goesiana intra octavum Columellae librum substitit, Sangor-munnensis autem tot uin Columellam complectitar
299쪽
Frustra Gesnerus cum Schoetigenio aditum ad Hein-sianas copias tentaverat; itaque eo remedio, ad quod aliena eum invidia compulerat, usus est, ut disseminutas a Nic. Heinsio per varios libros lectiones Codi - cis Sangermannenses sedulo colligeret, collectasque reliquae librorum varietati insereret. In qua tamen Opera eum vel memoria, vel diligentia eius hominis, cui Heinsianos libros excerpendos Commiserat, valde sesellit. Omissas enim ab eo reperi bene multas lectiones , aut nimis obscure relatas. Gesneri suspicionem de Goesianae varietatis auctoritate confirmavit deinde P. Burmannus, cuius Epistola ad Gesnerum scripta exstat in Thesauro Epistolico Gesneriano VOl. II.p. 253, ubi assemat vir doctus, varietatem Iectionis, a GOesio veI Broukhusio descriptam, non ea cura, qua PRPsuerat, ex Codice N. I insit suisse translatam, Helnsium vero Codicis Sangermannensis lectiones margini Editionis Gruphianae adscripsisse cum emendationibus et coniecturis suis ; quarum bonam partem ex Assiversariis eius, a P. Burmanno Secundo demum editis, EXCerptam, et ab Ernestio Nane omissam, retuli ad singulos Columellae locos. Atque his, quanquam satis praeclaris subsidiis usus, Gesnerus pauCa tamen Columellae loca correxit, nimia religione et reverentia nominis Victoriani ductus. Palladium etiam et Plinium non ea cum diligentia ubique Comparaverat, quam res postulare quasi videri debebat. Itaque in permuILis locis a veritate aborravit vir doctus, nec orationis vitia animadvertit,
ad quorum vestigia indaganda paeducere eum facile poterat Palladii comparatio. Qua quidem in parte plus vidit Iul. Pontedera, qui praeterea praeclara rei
tanicae et rusticae scientia imbutus, multa plane atque egregie interoretatus est, quae Gesneri ingenium,
300쪽
n scriptorum rusticorum oratione Et disciplina plane alienum, ne intelligere quidem potuit. Librorum etiam scriptorum copias advocavit Pontedera , quorum notitiam paulo antea ex Epistolis egregii viri posui. Librorum Mediceorum excerptas lectiones a Gast. Georgio, Roma Vaticanorum Codicum et Bruschianae Editionis lectiones nescio quo annotante aceeperat, ut ipse refert in Epistola ad Iac. Facciolatum, inserta
Gestierianae Editioni p. XLIII- XLV, ubi praeterea
Editionum, quibus usus est Pontedera, notitia exstat. Denique temporum et Calendarii roinani veteris rationes et varietates omnes cum vinitoria disciplina egregie explanavit, additis tabulis in aere expressis, quarum aliquas Gesnerus iam posuerat, alias nunc
primum ex Antiquitatibus viri doctissimi addidi, eas quidem, quae mihi ad Columellae librorum intelligentiam pernecessariae videbantur. Indidem excerpsi annotationes et correctiones aliquot Pontederae, quas in altera Gesneriana editione omiserat Ernesti aut plane Perverse retulerat, quum ipsam viri docti disputationem non intelligeret. Scilicet, quae Pontedera Togatus Primum Cum Gesnero,communi averat, sero tandem perlata, ideoque ad sinem Editionis reiecta, ipse vir doctus, quum nimis et lentum negotium Lipsiense esse videretur, in Epistolarum formam redacta collegit et publicavit Patavii anno a 74o, additis non paucis annotationibus, quas repotita scriptorum rusticorum lectio ei suppeditaverat. Gravis inde simultas inter Gesnerum et Pontederam exorta est. CaUSarn suam ipse Gesnerus defendit in Epistola ad Belinium scripta; eiusdem partes tueri conatus est in actis novis
Erudit. Lips. anni 1743 Chr. Saxius. quod ex indicio ipsius viri doctissimi in Onomastico litterario Cognovi. De tota controversia ita iudicavit Ang. Fabronius in