장음표시 사용
11쪽
Dur,diuitias. Aristoteles t .Ethicea. Αε. lmnum diffundit in decem Categorias: subitantiam, qiuantitatem , quali tatem, &α Idem Iib. I. magn. Moral. 3.& I. Rhet.ad Theodect.:
honorii alia esse bona animi ut vi tutes talia corporis; ut vires, sanitate alia exteriora ; ut diuitias, famam, honorem ominatum. Quam distri-hutionem tam Peripatetici . quia Academici veteres celes arunt. D. Augustinus lib. a. de libero aristat. c. is.&in lib. de cogniti verae vitae, T. quadripartita inculcat bon riam varietatem, secundum quatuor gradus rem nimirum existentium,
viventium,se ibi Ilum, & intelligerium.Idem super Psal. 13 distribuithonum,in bonum,quod per seipsum bonum est;& in bonum , quod ab alio est bonum hoc est,in bonum per
suam essentiam,& bonum participatione. Est aute sbius Deus bonus per suam essentiam quona o Patres interpretantur illud Chi iiii Domini, Lucae I 8. Nemo bonus. nis solus Deus. Tum quia solus Deus ex sua essen tia independenter aquolibet alio bonitatem habet: tum quia omnis diuina persectio tam moralis,quam natur iis, & lanique omnis formalis perfectio in Deo existens, ut potentia, sapientia, iustitia. est ipsa diuina es.sentia. lod nulli creaturat couenit: Nec enim, verbi gratia, virtus aut sapientia Angeli veI hominis .ipse Angelus aut homo sunt. Alii ita diuidunt bonum, ut quaedam sunt maxima .alia medi Maha in-ssima vi maxima sint virtutes, quibus recte vivitur; media,animae lacu It res,sine quibus ut nec vivere, ita nec recte vivere quisquam potest , infl-ma, na corporis, de fortuita te--ariaque Omnia.
r Raeter supreior .ssiuisiones asa 1 quoque est . quam Aci
stoteles Iib. 2. Et hic.mp.3. D. M sus in lib.de Ossic. cap-9. Tul Ilus s. Tusc. quaest. ali que auctores communi consensu ; nempe in bonum honestum, utile,&iucudum siue e lectabile: cuius partitionis ratio explicatur a D. Thoma . par q. s. art. 6. in huc fere modum: Unumquodque Ratio Idicitiir bonum prout appetibi Iecst, pos diui& ut terminat motum,seia quasi mo- sionis. tum facultatis appeteti tis it otiis au-B tem terminatur simpIiciter quidem ad vIiimum; secundum quid vero ad medium,quo ad ultimum itur:& vltimum quide,vel se habet vires quae per se appetitur,veI ut quies in re tapta. Necesse ergo eii Donum trifariam dici : nimirum id in quod tendit appetitus, tanquam in rem per se desideratam, vocaturque bonum honestum: & id ad quod fertur,tanquaad medium quo quidpiana laequa-
C tur,quod dicitur utile in id quod terminat motum, ut quies siue delectario, quae capitur post adeptionem
vel quod nuncupatur bonum iucundum. Fit tamen interdum, ut una e
denique res, diuersa consideratione ,
honesta sit, utilis, & delectabilis : ut dilectio Dei, qu sin se actio qusdam honesta est , & ad beatam vitant
consequendam utilis, & cum animi voluptate deIectationeque exerce-
Est autem praedicta diuisio, ut aduertit loco citat. D. Thomas, non
uni voci , sed analagi, quod a suis membris inaequabiliter participatur. Primo enim dicitur de honesto, secundis de deli stabili, tert: ode viruIi: quia honestum appetitur propter se,utile, propter honestum . desedi bisse vero possessionem rei conritatur. Lege etiam M. Al-Ε bertum I. pari. sum. tradi.6.quae.
12쪽
ARTICULUS I. Quasionis in utramque partem diri Matio. , BPost tractationem noni, sequvistur ut de Fine disputemus . Ac primum negativa pars conir uersiae ex eo ostenditur e qui a b Irum,qua bonum, significat relati nem conuenientis; at finis, qlia finis, importat relationem causae finalis. 3vade & honum definitur id , quod . Ratio bo- conueniens est: finis vero id, cuius ni & finis. gratia cetera fiunt. CSecundo , quia bonitas diuina, comparatione actus diuini amoris,' non habet rationem finis: alioqui diuina bonitas exerceret causalitatem aliquam erga diuinum actum,scq. in Deo aliquid esset causatum;
quia nefas eit dicere. Ruare aliquid Donum est respectu alicuius, quod respectu illius non est finis. E contrario, quod finis & bonum idem sint, potest suaderi primum, Dquia id supponitur ab Aristotele lib.
inde , quia cum bonum sit quod omnia appetunt, necesse est omne bo . num habere vim ad alliciendum appetitum: at quidquid appetit innallicit, vendicat rationem finis; quia finis causalitas,ut in x Physici ausc.
Iib. ostendimus,consillic in motione ARTICULUS II.
Eo is quassionis , . argumentorum
posse, 'trum Bonum & Finis idem sint a nimirum vel sermaliter, ita ut ratio serim alis utriusque eadem sit: vel quo adfundamenti reis ciprocationem , ita ut nihil fit -- num , quod nun etiam rationem si nis sortiatur, S contra: deinde hoe posteriori modo, vel sumiactu, ira ut quidquid est actu bonum, sit actu finis; &e conuerso e vel potestate. ut omne bonum sit finis actu, vel potentia. Rursus vel accipi comparatione creaturarum duntaxat, vel etiam comparatione Dei. Quibus positis triplici a stertione resp'iademus. Prima sit: Bonum & Finis sera maliter non sunt idem. Hanc probat prima ratio superioris articuli: eandemque in eo sentu astruximus in Physicis loco cit. Secunda assertio : Bonum & R. a. agettiocnis, quocumque modo sumantur, non sent idem quo ad fundamenti teciprocationem respectu Dei, si sermo sit de actionibus diuinis in iaternis . Hanc demonstrat secunda ratio ei uidem articuli . Restrinximiis autem asscrtionem ad actiones internas Dei e quia externae sunt propter finem, quatenus Deus villain opus propter aliud efficit rvt incarnationem Verbi diuini propter hominum salutem ι & omnia propter se, iuxta illud Pisuerb. 16.
13쪽
3 .anatio. Tertia assertio: Bonum actu Si finis actu, comparatione creaturarum non idem sunt quo ad reciprocationem e stini tamen aliquo modo idem , si secundum potestatem simantur . Prior pars huius exeo
stenditur: quia licet omne, quod est actu finis rei creatae , sit actu b num siquidem nihil mouet transislati ita illa motione,de qua paulo ante diximus, nisi quod bonum & c6- ueniens est; ut constat ex iIs, quae superius disputata sunt: non tamen quidquid est actu bonum, est Gy tiam actu finis 3 ut patet tum alijs Templis, tum in auro, quod ab eius
cotemptore minime procuratur aut
appetitur: atque ita respectu illius non habet rationem finis,etsi in se a. tu bonum quidpiam sit. Posterior pars eiusdem a stertionis inde constat: quia quidquid potest reddi b
num , & conueniens respectu alicuisius,etsi tunc comparatione illius nosi tactu bonum & conueniens, P test suapte natura ab eo appeti . ha bereque rationem finis respectu illius;& e conuerso , quidquid potest ab aliquo expeti, & obtinere rati nem finis comparatione alicuius. potest esse eidem bonum,& conuenies, vel saltem ut tale apprehendi. hiare ad primunt superioris articuli argumentum non est currespondeamus, cum probet primam asscitionem : nec ad secundum, tum Sol. argu . probeti secundam. Ad tertium,quods .aris c. I. ad prior cm eius partim attinet, dicimus: nihil aliud velle Arithoi leni locis citatis, quam finem & b num esse idem fundamento intellige cum ea modcratione, quam supra attulimus: hoc est, unam eandemque sanitatem, & esie bonum de
finem , diuersa tamen considerati a. e. Ad te liquam parra m eiusdem aris umenti respondeiidues: et si quoslibet bonum ad aliquem appetitvmalltciundum vim habeat, cum necessario sit conueniens alicuiἷ non tamen oportere , sicuti monuimus,
quodlibet bonum aditi exercere eam A allectionem, in qua astutiis eausalitas finis consistit.
Vtrum omniae soli naturae latetilemiali conueniat, agere
IN primis quod non omni naturae
inteIlectuali copetat agere pro pter finem, ut detur facile con- I .arg. cludi posse. Primum,quia homita es
multa agunt citra delectum, quς proinde non faciunt gratia finis alicu- 2 ius. Secundo, quia cognitio intuiti uadiuinae essentiae non est propter Mnem , cum sit ipse ultimus finis cre turae intellesalis: ut docet D. Augustinus I r.de Trinit. m. 6. aiens VO-luntatem videndi Deum habere pro 3 fine ipsam visionem. Terito,quia si omnis humana operatio esset propter finem, nulla esset actio humana otiosa: siquidem otiosum est id,quod fine caret: cum tamen & verba &opera otiosa multa esse negari non possit. 4i Deinde, quod non sola intelle ctualis natura agat propter finem,
ostenditur, quia Aristoteles lib. 2. Phys communi Philosophorum assensu docet, multisque argumentis confirmat, totam naturam corporea gratia finis operari.
Vplici conclusione haec ova. I. conci .stio explicanda est. Prima Iri: Si agere propter finem absolute suma
tur, omnia aget, tra agunt proptir fine. l'robatur. Quia Omma agent 1a,
dum operantur, intendunt aliquod bonums
14쪽
Caretes in finem tendant. sol. I .vg-
bonum, ad quod vel se ipsa dirigunt,
vel ab auctore naturae diriguntur: operari autem hoc modo, eli propter finem operari. Secundo, quia cum multae causae sunt inter se essentialiter subordinatae, sublata causaliis rate primς, necesse est aliarum etiam causalitates tolli: finis vero est omnium causarum prima, cui aliae causae essentialiter iii bordinantur 3 ut constat ex iis , quae in 1. Physic. lib. disseruimus : quare nisi finis moueat,nulla erit efficientis causae mmtio,aut operatio. Unde sequitur, misnes agentium actiones esse propter
Secunda coclusio: Agere propter finem, dirigendo lese ad illuin, proprium eli intellectualis naturae. Haec ex eo patet, quia se ipIum dirigere est eius naturae,quae desectu,& arbitratu suo ag:t: quod ijs omnibus ac solis conuenit, quae intelligendi&appetendi vi praedita sunt. unde ceterae res dicuntur tendere in fiuem ab alio directae: siue ferantur in ipsum aliqua notitia praeeunte, ut bel-Iuae ; siue nulla, ut arbores & et menta. Tendunt autem haec in finem impulla a motore primo, id eit, a Deo, eo modo quo sagitta fertur in scopua iaculatore directa. Ut enim sagitta ad scopum attingendum impetum recipit ab eo, a quo mittitur:
ita agentia naturalia consequuntur ropensionem ad suos fines a Dco, quo formas & virtutem ad proprios motus obeundos sortiuntur. Vnde opus naturae, dicitur opus limtelligentiae. significatur autem praedicta inclinatio in diuinis litteris nomine ponderis, cum dicitur Sap. I i. Deum disposuisse om ιa in πάρο-: ut explicat D. Augustinus lib 4. in Geiὲ s.cap.3. Quo spectat illud eiusdem Augustini 13. Coiiset c.9. Amor
meiugondsum eum. Euseror quocunque feror.
eorum , qui foliendi videbatur, naturae intellectivae non competere propter fi.iem agere, dicendum: in primis id non ita conuenire tali na
tura.qxias illa sese dirigat ad omnes
A suas operationes , cum planum sit, multos actus, tam internos, quam externos, citra omnem deliberat: nem a nobis exerceri: est ergo id intelligendum de actibus deli ratis. verum etiam ii,qui liberi non sunt, aliquod bonum N finem spectante
licet non soleant appellari actus hu-mmi, quod non sint in hominis p testate , nec ab eo libete administrentur.
B Adsecundum: duplicem esse fine, nempe obiectivum & Armalem. Obiectivus est res quae possidetur: sese malis est actio qua possidetur. Ad
argumetitum igitur dicendum: cognitionem intuit tuam diuinae naturae, sue beatificam visionem, essit finem formalem: Deum vero,circa que versatur,esse finem obiectivum. Nihil autem obstare, quo minus eadem actio dieat ut finis formalis.& tamen C sit propter finem obiectivum,quate nus per eam finis obiectivus imm diate attingitur: quo modo se habet beatifica visio. Ad tertium: non dici verba aut pera otios quod nullum omnino finem spectent ; sed quod careant fine
conuententi, qui eis proxime apponi deberet.
Ad aliud quid respondendum sit,
DQUAESTIO III. Sitne aliquis ultimus finis ham,
EINbae contiouersia fit primaeon.
clu lio: In quolibet genere hum narum actionum dandus est aliquis fiitis vltimus: Haec traditur ab Aristotele I. Post.c.3. 3e lib. 7. Phys.
15쪽
pendet ab alio in causando, non potest dari progressus in infinitum; sed necessatio deueniemsum est ad ahquod primum,alioqui non est et moiatus: ita in finibus consistendum est in aliquo xltimo, quod sit primum
mouens filialiter , in quo appetitus conquieicat ; aliter nulla esset appetitio. , Nerest, Hinc colligit D. Thomas in i . t. q. ric, dari I. art. 4. n Eccstimo quoque dandum pt imu me esse aliquod medium primum. Namdnam. scut intentio debet figi in aliquo fine ultimo, a quo voluntas incipiat moueri: ita dandum est aliquod me- dium primum, unde incipiat in ecum lio, alioqui nunquam incipiet. v. aduocat Medicu aegrotus, ut venam tentet & potionem praescribat: p
tionem ab eo prς scri piam accipit, ut
corpus extenuet: corpus extenuat; ut
sanitatem consequatur. Ut igitur in hoc progressu appetitio qgroti terminatur in sanitate,& a vocatione M diei executionem orditur patque i demptis, nihil aegrotus circa sanita tem eomparandam moliretur: i ta in
ceteris quoque appetitionibus idem
et c mcl. Secunda concIusio fit: omnis a peti tio tendit in vi timum finem, Se
in summum bonum. Haec asseritur ab Aristo t. I Eth.cap. 7-ubi ait, omnia A quae a nobis expetuntur,obfelicit tem expeti . Est etiam D. Augusti si Io. de Trinit.capit.ε. & lib. I eiusdem operis capit. 1. & Boeti 1 34 de cons ph: los prosa z. D. Thomae cum blag. Sennin Α .dist. As q. I arti c. F. q. I. N 3. contra g ntes a capit.HSu detur autem exeo,quia quidquid appetitur, ii itis sub patrone boni licuius appetitur; vel ergo ei uis
di bonum est omnino perfectum,ar que ita est ultimus finis; vel non est perse m omnino, sicque appetitur in ordine ad pcrfectum : senaper nim inchoatio aIicuius ad persecti nem ipsius Ordinatur 'patet amem, inaeerscctum tam in naturalibus , quam in alte factis csse inchoatio nem persecti . Ruocirca D. Augustis 3 3 de Trin.capit.3.cum dixιsset omisnes homines vella eae b os αA nolic esse miseros, subdidit: aulainuid
Secundo,confirmatur eadem conia'
cIusio, quia ita se habet, imus finis in ira ouedo appetitum, sicuti in ali js
motibus primum mouens. Ut ergo causs secutids non inouent aut qui quam agunt,ni si concurrente ac mo-uznte prima; ta creata 8rsecuti daria B appetibilia non movebunt,nisi mouente fine ultimo.
conclusiones argumenta. Contra primam haec: Non repugnat da- Obiect. I. rimgrelsum infinitum in finibus: C ergolaon necesse elidari aliquem hian in ultimum. Antecedes probaturr
quia auatus qui finem statui t in diuitlJs, nunquam iis latiatur; sed altas atque alias in infimitim desiderat riuxta illud Solonis apud Arist l. Po
Igitur non datur in rebus appe e lis recininus,in quo appetitus consiliat. D Praeterea, in numeris datur subordinatio essentialis,cum in iis inueni Mar per se ordo prioris & posteri ris:nam ternarius sequitur per se binarium , Sc ternarium quaternarius,fieque in infinitum: ergo non repu-pnae se in finibus etiam subordinati, infinitudinem reperiri. Deinde contra secundam eon ela- Obiecta. nem hune in modum obi Icrtur Multi dum agunt nihil de summo E bolio cogitant; multi etiam beanti di ne constituerunt in divit Ism: voia haptatibus,& ad huc finem luas eoia limarunt actiones: agitur non qui quid ab his appetitur , proptersu mum bonum appetitur. 'Ad primum horum concedenis Di Iur. I. dum est, quod eo probatur: videli- obicct.
ρο ut in causis emetentibus, ita & inumbus non essentialiter sit mi
16쪽
et Inatis, id est, qtrae ita se habent , ut actitatis motio unius ab actuali motione alterius non clependeat, haud incommodum esse, dari progressum inlinitum. Ex quo iamen non sequitur, illam appetitionum infinitatem non tendere in summum bonum , quatenus bona particularia, in quae fertur, sunt participationes fiammi boni. Item ad id, quod de numeris obi; ciebatur,dicimus: numeros non crescete in infinitum, nisi procedendo a minoribus ad maiores:at minores non pendere a maioribus, sed co-Α tra; i.o enim binarius 1 ternario , sed
ternarius a bitiar. o dependet quo fit, ut in limnerorum dependentia non detur pri gressiis iii filii ius.
Ad aliud, quo secunda conclusio Dilui. x. oppugnat 3atur,respolidendum quod iam ex dictis paleia videlicet, ut quis in summum btinum tendat, no opus esse de eo ccgitare, et ad ipsum actiones suas actu explicito dirigere; sed sat esse, appetere aliquid bonum, vel quod ni speciem habeat, cum id omne ne Iario summum bonum aliquo modo participet.
I trans felicitas consistat in ba-
ii nis externis ei ARTICULUS L
. . 'πNhae disceptatione sciendum inprimis , bea1rmdinem nihil aliud C- , . esse 'iamsummum hominis bonain1. Boet. Il. 2. Quod a Boetio 3.de cons. Pros a.deis de conIOL finitur, tus omnium bonoravi, P rationa perfectus. & a Tullio 3. Tusc.
D. Th. i. a. matis emussus eumula a bonorism eo Dino. De nulla autem re
lib. 3. cotra apud Philosophos tanta dogmatum Getacis varietate certatum fuit, ut de homi-Tuli. in ii. nis felicitate . de qua Aristoteles r.&de F: n. Ze io. Eth. Lactantius lil, 3. diu. Inst. D. in q. Tusc. Ambrosius Itb. x. de Oisc. Clemens sen. in lib. a. Strom. Eusebius lib. ii . de Praepar. de vita B. Euan capaO. D. Aμῆua. II. de obnit. cap 4.& is. de Cittit. Dei, cap. I. ubi ait, M. varronem collegisse 168. sententias,quae esse poterant Philosophorum de Beatitudine. Quoniam inter omnes constat .s cilitatem hominis bonum esse; drusquirendu occurrit,i n quonam bono ea consiliat. Cum vero bonorum, uti superius diximus, tria sint gen
ra: bona Externa, bona corpor IS, -
na animi: haec tria ad controuersiam duudi cadam breuirer percurremus. Sunt autem externa bona potissimum diuitiae,potestas,honor,gloria. Ex quibus polferiora duo eo inter se differunt: quod honor sit reuerentia, quae alicui exhibetur in testimoniuvirtutis, aut alterius cxcellentiς, quς in illo est: gloria vero, ut D. Augustin. lib. 83. q. q. y I. ait: est clara ex mlaude noraria. vel, ut definit Tullius in lib. de Inuentie 2 frequens Mealιquo
In primis ergo, quod felicitas. hoc est, summum hominis botriam, sic in opibus &. diu illuuin asiluentia,
17쪽
videtur posse ostendi. Nam felicitas
I. ar m. est status omnium bonorum aggregatione persectus:qes status diu mismaxime obtinetur; nquidem , vis. Eth cap s. At istoteles,docet, omnia pecuniis possuletur: & ut dicitur Ecclesias lae io. Poeunia obestiunt omnia .
2.2rgum. Secundo, quod sit in potestate & do.
minatu. suadetur. Nana felicitas in eo
consistit, quo homines ad Dei similitudinem propius accedunt: quod certe interuentu potestatis ac regi-rni nis assequuntur: unde ii qui aIijs
praesunt, in diuinis litteris Di I, vo
3 .argum. Gm:δ , quisu in gloria siue in honore sita sit ostenditur. Nam in eo esse videtur, quod ab hominibus ardentius expetitum eiu sinodi vero est glo' Pro Ar- ria siue honor ἱ ut testatur ' Cice-
dio , se optimus quissue maximὲ gloria ducitur. Est etiam eiusdem rei argu- cmentum, quod nullius boni iacturatam iniquo animo patiuntur homines quam honorιs & gloriae.
PRO quadripartita illa varietate
externorum bonorum, quatuor Iconclufiones statuemus. Prima sit:
a .conclus Felieitas non consistit in diuitiis . Probatur primum: quia summu hominis bonum non subiacet foriunς:squ idem bona fortuita, cuiusmodi sunt diuitiae, absque studio rationis
obueniunt I summum vero hominis num par est, ut non nisi per rationem, quae in homine potiorem lo. cum olriinet,adipiscatur. Item,quia, ut docet Aristoteles I. Polit.capit 6. Idiutiarum duo sunt genera: quaedamnaturales, quae videlicet a natura no- his ad usum tribuuntur; ut plantae, iumenta, praedia: quaedam artificiales; ut pecunia, quam ars humana ob facilitatem ad permutationes faciendas inuenit: est 'enim nummus allorum honorum Attunae tanquam comunis mensura. Quod vero in nuI-
lo horum felicitas sit posita, ostenditur : quia diuitiae naturales non comparantur sui gratia, sed ad sustentandam vitam s atque ita non sunt ultimus finis: multo minus autem artificiales, quae propter naturales quaernntur. Tertio: id, in quo distribuetudo maius est bonum quam in possidendo. non potest esse summum bonum, siquidem hoc tale esse oportet, ut possessorem beatum reddat:atqui maius bonum est in distribuendis, quam in possidendis diuiti; s: ergo.&c. Secunda conclusio: FeIicitas non .conclusconsistit in potentia. Probatur: quia olentia humana instabilis est, nee ominis voluntati subiacet; Et tam bonis,quam malis obuenit. Praeteis rei, potest quiuis ea in utramque partem bene & male uti. Item, potentiam &.imperium comitatur dium, de timor . Quo pertinet vulgatum illud: Nacse est mul os timeatiquem mutii timent. Sc illud Senecae mmul ista posuit eanditor mundi Deus, dium, or regnum. Cum ergo oporteat
feci litatem ab hisce malis,& incommodis liberam , & ex omni parte innoxiam esse, patet, non debere il- Iam in potentia de dominatu coli
cari . Tertia conclusio: Felicitas non co 3.conclus. sistit in honore. Probatur quia, ut diis sputat Aristoteles et . Eth. cap. s. hea- De honolitudo debet esse in beato: honor ve- re Plato S.
ibest in eo, qui honorem exhibet, de Legita non cui exhibetur. Item, quia ho- Aristo t. I. nor impenditur ob aliquam excel. Eth. 31. &lentiam , estque illius quasi testimo I. Reth. canium: hominis autem excellentia & pitati dignitas in ipsa eius beatitudine maximἡcotinetur: quo fit,ut possit quidem honos beatitudinem consequi, non tamen ipsam beatitudinis rationem in se formali ter incIudere. Ouarta conclusio: Felicitas non .concius, eo uit in gloriastu fama. Prob tur : Nam felicitas est solidum, v i umque bonum: saere autem cominis
git. gloriam & famam fucatam esse, ac falsis populi rumoribus collectas cum saepὰ homines decipiantur, Se
arbitratu suo quae volunt in utram que
18쪽
que partem de alijs praedicent. Item, ni a gloria reddit homines elatosta insolentes : quo pertinet illud S
M io argumentorum prini a riculi.
in modum soluenda sunt. Ad primum dicendum: omnia pecunia possideri , eidemque obedire,omnia, inquam , non simpliciter , ut planum est , M omnia venalia , quatenus ea omnia pecunia comparantur: riam etiam , quia plerique diuitibus obtemperaui, & ad eorum se nutus estingunt. Ad secundum respondendum retis si dominatu fiam homines admodusmiles Deo ι aliud tamen esse . quoad Dei similitudinem propius &excellent ori modo accedant, in ini-rum eam contemplationem, in qua, ut progrissu dicemus, hominis felicitas consiliit. Ad tertilini: vellementius esse contemplatio itis desideraum, in qua sita est f. lichias, quam 'ionoris cupiditatem . Nec obstare , quod multi iam glauiter ferant honoris iacturam , ut eam etiam aliorum bonorum,qus ad an mi impertinent, a m ssione pluris facimt: id enim cx deprauato affectu& ambitionis studio prouenit.
Α licitas sit collocata, haec argumenta videntvr ostendere et Felicitas est in eo,quod propter seipsum expetitur: sed ita se habet volupas ut testatur
Aristoteles Io Eth. cap. 1. alens, ridiculum esse ab aliquo quaerere, cur delectari velit. Igitur sicilitas ellia voluptate. corroboraturque argumentum: quia, ut summa miseria in doloribus, ita sumnia beatitudo in dolorum vacuitate & delectatione B videntur sonenda. Secundo idqnod ipsum esse&vL 3 argum. tam hominis riseruat. es Duinmum hominis bonum: atqui valetudo conseruat iplum esse & vitam hominis, ut patet: ergo valetudo est summum hominis bonum . Accedit , quod valetudo vitam maxime luctandam reddit, ac sine illa nec sensuum hinctio ius , nec ipsa contemplatio si uis est. Ideoque scite dictum est a D. C Augustino in lib. de bono coni gali, cap. 23. Melius esse habere Z chsi staturam, etsi cotractam & , uem,cum lanitate;quam GoIi cum fibra . Et a Platone in Gorgia: optumum esse valere secundo Brmotiunesse, tertio diuitias possidete nulla fraude qiις sitas. . Item, quod beatitudo collocanda 3.argum , sit in pulchritudine,osenditur, quia pulchritudo, qua definitul apta me-D brorum compositio cum colerris sta ullate, videtur prata puum hon in is ornamentum; adeo, ut praestans forma ' communi biis suis agi, Simporio digna iudicetur.&oris, einuitas ' Euripi ipsam virtutem grauiorem , amabi. dcs.lioremque reddat: uti Latinus Poeta significabit illo carmine:
Utrum felicisau consistatis bonis hcorporis P ARTICULUS II. ARTICVLvs L
iuim pars negativa. Argumenta pro pane a maris
pulchcitudo.robur. Qiiod in his se.
T Ropositae quaestioni haec con. Coclusio. cluso satisfacit: Felicitas none risistit in bonis corpori S. Huius .e colu lusion s veritatem hic algu. iacula laus ostendunt. Primum: LM
19쪽
se hominis eoiat ne tur animo & corpore:& csse corporis pendet ab animo atque ipsum corpuS propter animum est , sicuti materia propter formam. R instrumenta proptCr motorem : igitur omnia bona corporis ad animi bona tanquam finem conseruntur: atque adco fieri nequit. vi beatitudo,quae est ultimus finis .Pr
indeque ad nihil aliud referri Nebet. Lege Pli. in bonis corporis posita fit. Sc cunt. Io. c. 69. dum: Summum hominis bonum non potest esse homini , di bellu is commune: led ita th liabent bona corporis: non igitur in ijs consistit humana felicitas Tertium: Multa animantia rationis expertia corporis bonis homini excellunt : quaedam enim diuturniora sunt. alia robustiora, alia velociora: igitur si felicitas constituta esset in ianis corporis . non praestaret homo dignitate finis ceteris animantibus. Quartum: Summa felicitas excludit omne turpitudinis dedecus , & miseriam ; alioqui idem simul esset miser, & beatus: a bona corporis possitiat inueniri simul cum vitiorum turpitudine , &iniam ia: ergo felicitas non est in ijs
Inge La L Dca voluptatem peculiariterit 3 c. 7. aduertendum, varia de illa ex- Seneca li. t Usse phuosophantium dogmata. de Vita Nani quidam cana malum est edixe-
bear a.' riint: alii neque bonum, neque ma-λarettuli. I iin: abr l,onii in. Et ex ris nonnullito. devit. In ca ita cit ceni pnluere : alij qui- Castr si v. dcm in Voluptate an inal,qi: sc x con-Bea. laς e. 1. templatione rerum &adtione virtu- M. Alb. tiim oritast: abj in utraque volupta- I. Eth. trac. t c,auila: i v Id licet, tu corporis; & in . c. 7. indolentia , siue dolorum re molestiarum vacui late. Atque ita selis fleEp curum a firmat Torquatus apud Ciceronem z. de Pin. N Senecam ii. de Uita beata. H autem Error, qua tenus sumit volii P talem pro casuae
ad corpus pertinet, quo modo Pi sente in attingit disputationem,re Llitur tum i Is omnibus rationibus , quibus ostensum suit, felicitatem libesie in bonis corporis constitutam; tum speciatim argumento illo,quod assert Arist. . Eth. cap I . nimirum, quia voluptates corporis impediunt prudentiam: & quo vehementiores iunt, codensiorem menti caliginem offundunt, de rationis ac iudici, a cem occupant, animum q. illecebris B in se itutem pertrahunt,&ita deitciunt, ut nihil magnum aut excellex moliatur. Vnde illud Senecae in lib. de Vita beata,cap. 7. U. v renasapitis
Deinde confirmatur idem institutum , quia summi boni adeptio de-C bet esse stabilis, & eiusmodi ut eatri non consequatur tristitia: at multo secus habent voluptates corporis. quae ut ait Philo Iudaeus in lib. de
Gigant. canum more primum abis blandiuntur , tunc repente mutatae morsum infigunt insanabilem: quod Boetius t s. de cons metro 7. it ac canit:
Lege D. Augustinum lib. s. de Civit.
Dei cap. 2o , bi affert tabulam quandam,quam I hilosophi notitit: lir, adi ngereta dum pudorem ijs qui corpo vis voli aptatibus virtutcs metiebantur, pingebant: in qi: a 1 olirptas in sella rcgali, quasi delicata qua famregina, consideret, eiqile virtutes la. inulae sit: b jceremur. Obseruantes eius nutum, ut facerent quod illa impe
bulaenae minu T. .llius a. de F. II. A R
20쪽
art. I.. Ax in modum explicanda sunt. Ad Lege D. primum dicedum: summum bonum Tho. 4.c6- expeti propter se, voluptates autemtra Gent. saltem ex intentione Illinaria au-ca. 16.& in ctoris naturae datas esse gratia op
a. Fer. & promptius munia sua obeant:quem-Cale. i; sile admodum sal non propter se, sed adloc. condi cados cibos adhibetur. Itaque voluptates, si ordinate & ex pi imarii illius instituti regula appetantur, non propter se cil propter actiones
quaerentur. Arist. autem loco illo Io. Eth.delectationem di operationem,
ex qua delectatio percipitur , non tanquam duo , sed tanquam unum quia accepit: quas diceret, ridiculum C esse quaerere, cur quis operando delectati, & delectando operari velit: praesertim cum notum sit,appetitum voluptatibus magnopere allici, Sedeliniri. Ad confirmationem ei undem argumenti dicimus , summam miseriam non esse positam in dolo. ribus; sed in opposito seu priuatione eius boni, in quo summa fulicitas est: de quo postea. Sol. a. Ad secundum negandum est ante. Dcedens , de ad reliquam argumenti
partem dicendum: tantummodo cocludere, valetudinem ad naturalem ciuius vitae beatitudinem, & iucun- ditatem requiri, eandemque ex sententia Platonis inter bona corporis principem locum habere,non tamen
in ea felici talem con sistere. MI.3. Ad tertium et pulchritudinem pra
tius hominis,sed corporis: ac tametsi Evirtutem ipsam decoret, nouideo homini maiorem dein coris excellentiam, quam ipsius virtutis actu in
Et hic. Vtrum bearitudo eonsistat in ania mi operatione 3 eARTICULUS I.
CVm oporteat felicitatem in eo qui felix dicitur insidere , Se
ex superiore disceptatio ire constet, felicitatem non esse in bonis corporis 3 consequens est, ut in bonis animi sita sit. Ruritis cum animi bona, si generatim loquamur, sint potentiae, habitus, di operationes: duo vero priora ad operationem O di nentur , felicitas autem propter se expetaturi utique asserendum erit,s licitatem in animi operatione consi sere. Quod docet etiam Arist. r. lib. Eth.c. 7. & lib. Io.c. 6. & lib Polita
testque inde confirmari: qu i a beatitudo est ultima hominis persectio ζvnumquodq. autem tunc perfectumeli,cuin in actu existit: ultimus vero actus in iis quae operationem Vendieant, est ipsa operatio. Ob sciat tamen aliquis: Beatitudo definitura Boetio , status omnium bonorum aggregatione perfectus τigitur beatitudo non consistit in operatione,sed potius in statu & quas habitu. Secundo: si beatitudo in operatione consisseret, nemo.nisi cumactu talem edit operationem , est et felix appellandus: hoc autem absumdum eii: cum ex eo sequatur, cudem hominem breui tempore nunc be tum esse, nunc infelicem: ergo dici
Tertior Habitus eu pci sectior actu rigitur beatitudo in habitu , non ina tu siue operatione collocari debet. Antecedens probatur: quia habitus est tum principium activum, tum finis sui actus: cium ab habitu e