장음표시 사용
31쪽
quam massis verisimilem iudicimus, Α
est ratio illa,qubd voluntas in viribus animae mouet ut agens supremum; appetitus ut agens medium Ivltimum autem est virtus motiua membris insidens. Petit vero harismonia & ordo seu et umi ut supremum non nisi interuentis medi I m ε . ueat extremum. Ad argumenta pro contraria opinione dicimus, appetitum duo obire munia taluorum al- tetu in elf, bonus ensu oblatum pro- B. se ui,malum declinarer alterum,im
sellare membra corp is ad mota. Quoad prius Osci um , posse suum resistere voluntati: quoad polletius. von posse. l 'Dub. In quaestione etiam versatus:num appetitus sensitiuus in homine pos-st per se mouere membra, absque motione voluiitatis Quod possit,ex eo videto tostendi τηusa appetitus sensitiuus in homine non est dete- Crioris conditionis,quam in belluis.
a te si in his vr planum et hypyr
is mouet , cur non ratam in illo mo- Sositi.. Nebit Contrariam sententiam tu 'suro Tho. φ.qal. art.3. Sc Caiet,etius eodem loco: eamque probat ea ratione quia ut mulo ante disputa- . . PQ hamus in omni smouentibus oria, . t. i innatis iecudum monem, in imo a , i. ei est appetitu ton mouet nisi uti ' - : . tute primi mouentis. Nec vero in o D. mine de appetitus sensitivi dignita. re quicquam detrahit, quod non petie ac vi tantuni sua membris moti nen asterat. Etenim, ut Caietanus Io citi inquit,licet in nobri natura sensitiva nobilitatem capitis , quam H . in brutis habet in obuneat, id tamen ei compensatur per Iunctio
nem & commeteium cum latione di appetitu intellectivo: si quidem in serius vicinitate sublimioris per- Εficii ursexcellentiusque est, nouem a nobiliori quam mouere inferiora, de Regi in au Ia subera quam itMugurio praeesse. /ir,i Iod Lia D , Limitatis Vertat propositae Blution ea n superioris bis moderario videtur adhibenda, ut sententiae. dicamus: si sermo sit demotione,qua appetitus ex usu rationi1 mouet, nos . . solere appastum mouere membra .
nisi mouente voluntate; si autem de abis motionibus loquamur, interdum oppositum accidere: nec opus esse, ut uniuet sim in omnibus moistio ilibus appetitus subordinatio illa seruetu nec vi respectu omnium dicatur appetitus mouens secundariu esto iam per ita se habeat, compara tione illarum quae deliberatae sunt,& homini quatenus homo elt con ueniunt. Qua limitatione potest etiam intelligi D. Thomae sententia, ut nonnulli ex illins sectatoribus aui maduertunt: praesertim cum sita Modum verisinii te, motus subitos, qvibus interdum membraciernundu n semper prouenire a voluntate etiam in deliberata, sed nonnunquam a solo appetitur ut cum quis natura biliosus ex subita appetiti ne vindictae manum mouet ad ins iendam iniuriam: sed ea quae adappetitum pertinenti, proxima quaest. magis illustrabantur.
nqnciatis explicanda est. Primum sit: Negari non potest, appetitum mouere volutatem. Proia baturin primis, Sacrς paginae testiis
Inonijs. Rom. I. indeo aliam legem immembris mos.'Nugnantem lini mentis mea.lacob. I. Unu δελ- rotatur, aeseu storiasua aistractus er uectus. Connrmatur quoque experientia
nemo est enim, qui non experiatur motum appetitus, siue irae,siue doloiaris, aut istitiς, inclinare ad se volu
Secundum prinunciarum: Appetitus non mouet voluntatem, imporando illi. Huius pronunciati versatas
tus meminbrorum. l. pronunciatum s. pronvc.
32쪽
ras planaest: cum in confesta apud
omnes sic facultatein inseriorem &corporis organo a sxam, non hab rei inperiuin aut dominium in potentiam superiorem de immateri Iem. Itaque non potest voluntas diarecto motu impelli ab appetitu: ut docet D. T in. I. a. quaest. I. art. Iased indi E.
3. pronun. Tertium pronunciatum Appetitus mouet voluntatem ex parteo lecti, hoc est, interuentu notitiae intellectiuς, ouae obieetiim amplectendum aut declinandum proponit. Quod cluobus modis accidit: uno. ilia passio appetitus in causa est, ut intellectus hoc aut illo modo, aliter atque aliter de re iudicet. Unde illud Aristol. 3. Eth. cap. HI, alis ei is s. μιιών. ut illud i.
Reth. non eadem Didentur a ntibus
Quare 3e ligatus sub Alexandro Macedonum rege, reuocauit sententiam ab Alςxandro irato ad Alexandrum non iratum. Quo fit, ut voluntas, sequens iudicsu intellectus, idem velit aut repudiet quod appetitus. Altero, quia appetiistus mouet voluntatem per notitiam interni sensus, quam ipse sequitur; quatenus sensuum phantasmata d terminant intellectum ad huius de - illius rei conceptionem.
Existunt autem circa ea, quae d. motione appetitur a uimus.
A aliquot dubia. Primum est: an appe.
tuus aliquando absque ii uertientia notitiae intelle tiuae immedia tumoueat voluntatem per redundantiam, propter solam his arum pote iurarum cognati'nem nexumque a Respondeuriis idem , quod supra de voluntate respectu appetitus: videlicet, cum voluntas non tendat in ignotu, eatenus appetitum mouere voluntatem,quatenus voluntas in bonum
repraesentatum sibi per intellectum B maiori impetu sertur, propter inclinationem appetitus. Secundum est: Num aliquando voluntas ita ab appetitu tranatur, ut in eius potestate non sit ei resistere Respondetur: si appetitus adeo vehemens fit, ut omnino rationis usum absorbeat, tunc necessario mouere volutatem: ali qui non. Etenim tamdiu motus voluntatis liber est, quamdiu iudicium integrum ac Iiberum manet. Turba autem absorbetque iudicium assectio appetitus ,cum sensitiua cogniatio , quae tali affectione acrior 5: in fit, adeo vehementer in C tellectum mouet ad cogitandum de obiecto passionis,u.g. de re dolorem aut delectationem inferente, ut i
terim ei deliberandi facultatem adiamat : in quam sententiam lege quae scripsit Aristoteles 7. Et hic. cap. 3.&Diu. August.
33쪽
EGimps de principijshum norum amum: nunc de ipsis h
manis act.bus diiseremiis: non quidem absolutὀ, nec enit; ea consideratio Moralis l)hil b test;=:d quo ad eorum bo- nitatem de malitiam, qualemas iunia in attingunt felicit . tam , ad.eam nos prin Moa , aut adici adepIione: impediendo
Nproposta qu ohehHasse tio statuenda est: Bbnitas &mai- litia humanarum actionum sumitur ab obiecto. Probatur: Nam humanae actiones referuntur ado, lectum, ut ad mensuram sui esse, &tanquam ad causam formalem ex trinsecam,a qua proinde speciem didistinctionem capiunt. 44ui ta P autem huiusce rei veritas ma- γ gis eluceat,aduertendum erit,nomi- ne obiecti intelligendam esse hoc lo co materiam, circaquam versaturet reo:cuiusmodi est pecuni inuri fertur appetitio. Quia.tamen hoc Ioco de bonitate & malitia morali agitur, specta ta est praedim mate
rra, non lacundum suumeta natur te absolute; sed ut conuenit cum reis ista ratione S l: gessiyma, aut ab ea
voluntatis;licet obiectivossin ma. teria circa quam vers Mu - Tertio sciendumest,actionem humanam externam dupliciter sumi De bonita posse: uno modo secutiata, se iovi te&maliis; obiectum quoddam est, ainonis in- tia aqasternae voluntatis, consentaneum re- humani elaxationidediuin i mi, velo ea. externi. dissentaneum; etsi talis actio amullo exerceatur: quo tracto dicitur bona vel mala obiective solum,ex praeducta confirmitate itastisi rutam ς, non autem Armaliter, perbonrrate vermalmam a voluntate deriuata. Alio modo silmi quatenus versatur: in execiuione, sicque ut est este tusvoIuntatis:iradicitur bona vel mala formaliter; non quidem intrinseca denominatione a bonitate vel mali, tia sibi inhaerente , sed appellati ne extrinsera a bonitate vel mali. tia existente in voluntate. Vt enim actus a voluntate imperatus, pro Hud in execurione est . non a se ha bet ut humanus sit, sed a voluntare deliberata a qua imperi r τ ita nec tinnitatem, vel malitiam formaliter habet , nisi a vol tale. Itaquα
34쪽
Itaque ab eadem singulari bonitate vel malitia , a qua volitio interna
nuncupatur bona vel mala formalia ter & intrinsece. vocatur etia ex te
na actio, quae est obiectum volitionis, na in mala formaliter, per e ternam appellatione. Quo fit, ut altera alteri bonitatem& malitiam vicissim tribuat a externa actio,iumpta ut est in apprehesione,in sequidem bona esst vel mala obiective ; &hac consideratione est causa bonitatis vel malitiae formalis, exissentis
in interna volitione: rursusque volitio interna , prout denoini natione intrinseca est bona vel malasOrmaluer, in causa est, cur actio externa, posita in executione , si hona vel mala sermaliter denominatione existrinseca
Postremd nec iIlud praeteriride. Bonum Se bet , bonum & malum morale esse
mala mo- disserentias essentiales humanarum trale. actionum . Quod hunc in modum breuiter ostendi potest. Actiones hi manae suntlit bonitatem & malitiam ab ob ectis, ad quae reipcctu transcenμnti sibi uitrinseco Seessenti ii referuntur: ergo per bonitatem&mali itam, quam abiss accipiunx,in
triniece consi ituuntur.Irena: bonum
di malum sunt disseremiae estentiales habituum: sed pro differentiati bi tuum est differentia actionum ex LMbitibus prodeuntium; ut docet Aristodeles 1. Eth.capit. a. cum similes habitus similes actus producant: igiatiar cuna& malum sunt d steret tiae essentialas humanarum actio
num. Maior probatur: quia habitus bonus & malus, ut liberalitatis &prodigalitatis; distinguuntur specie
interie, imo&contrarietate mutua
fila repugnanta vi constat ex doctrina Ara stotelis capit. de Oppos. & 2. EFidicap.LECI de Coelo,capit. 4. Di singu tur autem &Inagnant Inter se bonitate.& malitia; unde bonitas ponitur in definitione virtutis, qua virtus dicitur ira qualitas mentisseodemque modo malum in definitione viiij. qua vitium dicitur q ua liuras , secundum quam animus malus
Α num & malum esse disseretias essentiales habituum, moindeque de humanarum actionum.
Bliciat tamen aliquis r Multae obieci. r.
Iuni actiones humanae,ex sp cie sua ad bonum & malum indifl ι retras viainbutare,canere: igitur . num & malum non sunt disserentiae humanaruaetion uin. Deinde, quod obiect. x. malitia non posit esse dist)rentia intrinsece coniti tuens actum hun anu, ita probatur: Acius humanus est postiuum quid,ut satis colastat:malitia
vero moralis non potest esse aliquid positiuum: igitur no potest esse dinferentia consiliuens humanum actu. Minor trifariam olleditur. Primam, oui aemalitia moralis est malu quovi mἶ malum autem nihil aliud est,
quam priuatio boni. tie: quia si malitia esset quid positiuum, obtineret rationem tam; cum omne ens pota tiuum sit boniam: atque ita non iam inexmalitia. Tertio: quia cum Deus si causa omnis rei oeatae, si malitia foret aliquid positruum & reale,iam Deus illius causa esset, proindeq. a etor peccati: quod dictu nefas est Ad ptimum horum dicendum: DiI. I. odibiectu, in quod humana actio in t in suo ambitu accepta fertur, triplucem ordinem posse habere ad rectam
rationem: unum conuenientiae, qu
tenus videlicet rectae rationi consen laneum est:alterii ditarmitatisit ut ab ea discrepatet tertium indiffer
tiae, ut ex se nec est ei conso me, nec ab ea alienum. Quo patet,prqter num & malu. quas diximus esse dis- ferentias humanarum actionum, a tiani dari tertiam differentiam, positivam quom &realem.qua actio su plena tura constituitur in speciei differentis:atque avio actionem humanam non diuidi perfecta diuisione in honam & malam, ut probat a gumetum; nisi sumaturi prout exedicetur in fingularibus. Sic enim nulla
elt actio humana quae reuera non sit C a actu
35쪽
actu bona aut mala: quia aut habet finem consentaneum rectae rationi, atque ita est bona:aut dissentaneunti& est mala: aut caret fine conuenie ti,& est etia mala, quia otiosa. Quia libet enim omni L actionibus quas edit hae vero necessario sunt in singulari in debet bonum finem appon
re : quia tenetur intendere finem a commodate ad suam naturam; memsi non adhibet, peccat ob dei umhuius circumstantiae. Lege D. Th.in B
lii etiam Doctores dubitatione hanc contrariis sententiis pertractant. Quidam namque Mimant;ali7,quibus nos assentimur,ne ant,pois e d ri actum humanum in singulari, ii disterentem ad bonitate & malitiam moralem. Quod enucieare non est
, Ad secundum, cocessa maiori noganda est minor, & ad primam eius probatione dicendum: licet malum,
si absolute loquamur, non fignificet nisi priuatione boni debiti, hoc est,
priuationem rectitudinis, quae actui inesse deberet: tamen malum . quod actum ivoralem habitiamvo.taquam disserentia positiva. intrinsecem si uit, non significare priuationem, Q c bono morali priuatiue, sed conisi tarie repugnare. Ad seeundam dici malum. de quo proxune egimus,ecle bonum quid: dici tamen malum, tum quia semper habet coniunctam Privationem rectitudinis,quae inesse deiuret: tum quia est disconueniens homini,cuius bonum ut D.Dionysus 4.ciae diu. nom.ait est, secutant rationem se habere. Ad tertiam: esse quidem Deum causam praedictae em itatis,non tamen peccati: quia en fas illa non dicitur peccatu,nisi quatenus ad illam resultat priuatio in ratis rectitudinis , eamque annexam
ha t. Quo pacto non proficiscitur a Deo: quippe cum peccatum fit d lectus quidam motaIis , qui attribui non debet nisi mus, morali,eiq. deinficienti: qualin pectu peccati Deus
ctionum dicuntur, quod in cullent in iones humanas. quasi extrinseciis se habentes ad viserum submilitia siue essentiam: ut et plicat D. Thomas in disputatis q. . de blato,atticin. Numerantur me circumstantiae a D. Baslio seni. de B ptisos a Boetio lib. de diis. Topa Tullio a.de Inuentiat D. Tho. in 1.2. 7.& aliis post Arist. 3.Eth. capit. I. Comprenenduntur autem omnes hoc carmine: δε--, quum απιῶν, c.,
auis, significat accidentia personae
agentis: vi, utrum qui interfecit ci- , uis esset,an peti nus diu ,non
gnificat ipsam actus subsicitiains non enim actiri potest esse circumstantia sui ipsius si notat accidentia est ctus per actum producti: ut si is,qui 'ium frigida abluit, nocumentum intulit. Ubi, significat aecidentia loci: ut utrum palam an occulae,in I co sum an proiano scelus patrau riti riuur auxilis, id est, quibus i strumentis aut meis se ut, percis
rit ne gladio, an luta Cin, id est, quem finemv n gratia rei priuato vel ad patriam liberandam pericula adierit. significat actionis modii: ut, dola an h a fide feceritiis and significat accidentia temporis r ut, vuum die festo an pro seda in diuinam omisesit. Non ui .in quibus est D. Bon Rei in distud. b.9. adiit. M ivstIι, Disiligod by c, OOs ta
36쪽
res faciunt circumstantias. verum illae omnes ad has sentem reducuntur : excepto numero actuum, quem illi vocant circumstantiata toties. Sed haec inter cilcumstantias recenseri non potest: quia circumstantiae circa eundem actum sunt; numerus
autem no circumitat unam eandemisque operationem;sed diuersas ac distinctas inducit. Vt autem ea,quet ad proictas ei 'Bcumstantias pertinent,melius intelligantur, quaedam animaduertenda erunt. Primum est et circumstantiarum quasda notabiliter augere malitiam vel bonitatem actionum morat Ium, quasdam non . Enimvero cuin,e. g. alter furto accipit mille aureos, alterquadrantem; quantitas pecuniae iaptiori furto reddit illud notab liter graue, in posteriori minime . Secundum est: circui nitantiarum qualiam Cinuehere deformitatem vel bonit tem eiusdem speciei,quasdam specie disserentem. Nam crrchmstantia instrumenti, quo quis hominem interimit, nempe ladis aut fustis, non reddit homicidio malitiam diuersan specie: at cum quis interficit hominn .m, viciam spoliet, circumstantia spoliationis fibriive addit homicidio demimitatem nouae speciei; quadO- quidem si trium specie differt ab lim Dmcidio. Tertium est: eam circumstant iam addere actui malitiam vel bonitatem specie disterentem, quae importat specialem ordinem cos Nmitatis vel di rinitatis ad rectam rationem & Iegem Del: ut iii superioribus exempliS videre est.
ARTICVLvS ILEx dictis facile quiuis intelliget,
quid adqlia Ilionem initi h excitatam responderi oporteat: viis It cer, bonitatem & malitiam humanariam acti otium Pendere etiam a circum 1lant 'IMqi ado, uidem hae talam boanitatem de malleum augetonuere, atque interdum ad diuersam
Sed erit, qui ita obiiciat: Id quod
confert actui rationem specificam, non potest esse accidens illius: atqui circumstantiae sunt accidetia actuum moralium, ut supra diximus: igitur nulla circumstantia potest iiibuere actui diuersam rationem specificanti proindeq. nec ipsum ad speciem diuersam trahere. Item: si at qua circumstantia mutaret speciem actus, sequeretur, posse eandem actio lieni internam nuncine bonam, dum videlicet tendit in bonum obieci uni nulla circuna stantia vitiatum . nunc malam , si quis euiidem mel actum cotinuando adhibeat illi iιi mogressu circumliatiam, inanis Lloriae v.g. Priori tamen obiectioni occurrendum erit: circunillantiam,quae muta I speciem, neque es le circu instantiam. neq; accidens, comparatione acti nis cui speciem tribuit; sed respectu alterius, cui adiungitur: v. g. cum quis occidit ut furtum committat, rem alienam no esse circumstantiam comparatione voluntatis furandi snam respectu huius est obiectum, ter i e illi dans speciem: sed tam v
untatem suradi, quam rem alienam, uae est eius oblinum, en e circumantiain,si comparetur cum homicidio,cui ex accidente adiungitur. P steriori obiectioni non omnes coisdem modo respodent. Quidam conis
cedunt, unum numero actum interinnum eundem in Penere naturae posse s ut exemplo illo ostendi videbatur alio S alio tempore subne ser
malitates diuersas specie in genere mors S; ita ut nunc bonus & merit rius, postea vero malus di demerit riussi. filii negant poste id fieri: as serentes: ubi primum actui superuenit aliqua circumliantia mutans spaciem, non manere eundom numero actuti, i n teri . un .etiam in genere naturae,sed elici iam alium & specie de rediit incium. Quam dubitariolienatus G peiaequi non eli huius laci.
37쪽
Doctrix a uo postulat ot ante Virtutum tractationem, de q
i Passionibus disseramus .. Nam cum vimitum moralium nonnullae appetitui sensitivo haereant, in eiusque asse lionibu&moderandis&cohibendis versentur, absque harum. Gone virtutum natura M. vis commode explicari non poterit. i
tebit, sunt a Metiones appet - tus sensitivi,priusquam de pallionibus ipsis agamus , quaedam circa illiusmodiapperitum , ad proin stram disputationem inducentia , . pertractabimus Ac preinum quod diuisio illa non sit probanda, hisce argument 1 videriar concludi. A ppo. titus distinguuntur per arietiones: std affectiones, quae attribui solent appetitui irascibili annueniunt conacupiscibilirnon ergo ii appetitias n-teris disseret. Minor probat aquia, ut docm Tullius 4. lib. Tusci quaestι
Greg.Nνfflib .Phil. p.r .iraco stat ex tristitia. Cum igitur tristitia de odium pertinerat ad appetitum coeupiscibilem,sequitur,iram,quam irasci est ascribunt,in concupiscibili vertari. Rursus,amor habet ex parte. Α'. corporis commotῖ em sinulem es, . quam ira;quandoquidemiam in quir
amant,quamqvi irasci otur, sanguis.
9 εα calor esseruescit: sechitiusmodi alterationeae ex parte corporis sunt Iasi materiae passionu, quaesitarum .iscrimen sub.modo arguunt: no' ergo actus amandi ab atau irascendi ividetur iustingui:
Secudor in rebus naturali s v ny eodemque pondere feruntv r cor p B: ra in natiuam sedem , tiresiliunti S. quae ipsorum morum impediunt: ι militerque ignis v. e. odem calore agit in aquam, di repugnat frigori. Pari ergo ratione unus idemque adi iretitus sit erit ad noxiasugienda, de . conuenientia sectanda; itemq ad re- site vincontrariis.Qtrare tuc. t Tettiba appetitus sensitiuus sup-- ponit apprehensionem:-eadem vir apprehenduur noxium i de conus Q niens: ergo & eadem facultas appetens seretue in utrumquς. Cum igitur ob nullam aliam rationem vi-
. .,antui distingui appetitus concupiscibilis Seirascibilis; nisi quba anter habeat pro obiecto conueniens alternoxiuin a non est quod illos reipsa inter sedistinguam . Quarto: In parte rationali homi
'nis dMur unus tantum appetitus . nempe voluntas : ergo di in parie
38쪽
Ratio D. Thomae. Vis roncupiscibilis .
A aedi ei te: atque limσis Irascibilis vis irasci-
potentius realiter clistinctis Hste est contis Gabrielem ius. Sinhist. 2s 26.quae n. t .articJ Au,Iὲ ubi purat, dupli m hune appetitum differre sola ratione. per ordinem ad diuerinsbs actus:est tamen Philosophorum eommunis Aristotelis .magn.N fal. rapidi ii Platonis 4. lib. de R pubi. ubi viruinque appetitiam a r tione 3: intermedistinguit' r aiens Consulatui in urbe res ndete ire homine rationem, QSaestuario cupiditatem , Auxiliario irascendi ap- peutrum Est etiam D. Damascenix. Fid. Orth. capit. Ia. D. Gregorii Nysseni lib. . Philosoph.capitis. D.
Thomae t. pari. quaest. 8 I. arti c. a.
quaest. I s. D. Bonaventurae in 3. dicistinct 33. artic. I. quaest.3 Mag. Alberti 3 de Anima, tractat.'. capit. Σ. de in sum de homine, tractat. deir scib. quaest. 1. Probatur autem a D.
Thoma loco citato: quia sicuti altis retari naturalibus corri tioni ob mincia' tur: quae eo differt a priori, bilis. qnoil ina tendat in bonum sensibi te absolute ; haec in bonum etiam sensibile sed tamen quatenus dii ἐ-cile&arduum: non 'ubd ipsam dit ficultatena operat, sed utilitatem. potius inuat in concupiscibilem re dumtit, prout ipsius irascibilis opera liministerio ei remouentui impedimenta te dissicultates, quae Ob- , stant, ne bonum quodoptat adipi
Quod vero pransietae potentiae
sue inclinationes re ipsa diuersae finiebostendituror primum, quia non resident in eadem omnino parte corporis , ut in progres su ostendemus. Deinde , quia interdum animal contra appetit Ione tu concupiscibilis inperit sese rebus mstibus , ut per affectum irascibi-2 lix adue santia rim pugnet auertatisque : quod per eandem Potentiam neri non possier . unde irascibilis passiones intestino ac domestico bello nunminquam repugnare vi dentur motibus concupiscibilis rquia concupiscentia inflammata plerumque iram frangit, & ira accensi concupiscentiam minuit. Quo etiam patet, irascendi vim ego quasi propugnatricem concupisceniam nox ijs,non solum conuenit inclin dum arma corripit, Terratque ad-tio ac vis, ad consectanda Ibi conuenientia & fugienda aduersa , sed etiam ad resistendum contrarijs: ut patet in igni , qui non 'solum propensionem ac virtutem obtinet ut locum infimum seserat, & in superum euadat; sed etiam calorem,ut iis
quae fidi peraiciem moliuntur obsi-4tat : ita oporiet in senstiua par dari duplicem vim reperentem ruersus ea , quae res concupiscibili gratas ac iucundas impcdiunt ., &noxias inuehere conantur. Ideoque ut D. Thomas tum loco citato, tama ex professo in I. 1. quaest. χ s. artici. explicti, irae acupicularis assim innitibus initium capiunt , in eosdem-
cum ira ex illata- tristitia oritur, &qhi vindictam Iumit percepta laeti- Ira a cupiditate Ori unam , perquam animal simplicia B tia ad tranquillitatem redit; Qσαω inclinemr ad presequelida ea, quae conuentum secundum senium,1 deuuanda noxia τ quae pan 'o ui piscibilis diei t. Alteram , per quam pro risi aduersantia, Beota, quae utilia Bluta lavdi remouen me pugnant, Minu quo modo nocumentum inserunt; vi; de cius obiectum dicitur arduum spectat 1Ilud Aristotelis A. Ethara Ditis
bet, cum pro dolore voluptat eficit. O ho dii aeri solet, utra eat hispotentiis Dub.
alteri dignitate praelatenda si Henricus Gandauentis quodlib.3.qus'. rs. praeferv con pisti em. Pro oua in e facit ; quod irascibi-
39쪽
lis est quasi minister eoncupi ibi- ΑIis; ut ex dictis patet, ii inuitque Ariasoteles lib. s. de hist.anim. capit. I. docens, animalia irasci 5c pugnare propinconcupiscibilia. D. Thomas
lanten Fam videtur amplecti, elim dieat irascibilem esse facultatem superiorem,Muti pitiinatiua inter γ' tentiassensitivas apprehensi uas dignior habetur. Quod ex eo laadet, quia turpius est non cohibere con. BCupiscentiam,quam iram; cuin haec multo minus. quam illa rationem di iudicium perturbet. sola.dub. Haec dubitatio ita expIiranda est,
ut dicamus , ex parte ornesti, atque adeo simpliciter, appetitum conc
isti bilem nobiliorem esse irascibi: quandoquidem ille fertur directo& immediate in bonum, pertinti ad
conseruationem animalis , hic vel bimmediate tendit in remouens pro- Chibens . Item quod in idem recidit quia potentia, quae proxime ordinatur ad finem , excellentior est, quam quae occupatur circa media: at concupiscibilis proximε ordinatur ad sitiein; quia tendit in bonum sensibile secunduin se: irascibilis in id , quod utile eit& conducens ad illud
obtinendum . Concedi tamen potest, iuxta aliam considerationem
irascibilem concupiscibili praestare, I
quatenus immoderata assectio irae minus perniciosa est, quam concu-iscentia; ut D. Thomae ratio suadeis
RAtiones,qus ostendere videba. l
tur, non dari duplicem appeti- mutuae I iuili selisitiuum,ita diluetur. Ad primam conces a propositione negat
da est assumptio, & ad eius prob
'tionem dicendum: odium dici iram inueteratam , non quod temporis
muturnitate ita fiat odiunt; led in sensu, quem causuem vocant: quia numirum diuturna ita odium essicit.
Similiter iram constare ex tristhla .
non ut ex parte eomponenteιsed nasci ex illa tanquam ex causa essectisce: quia ex coeupiscibilis appetiti nibus obueniunt affectus irascibilis.
Postremo i quod eodem argume in obiicitur de alteratione, quam ira Scamor corpori inferum . di siluit
astris se sangu/viso tindesaraulaeisum a. amandum rura rear dirim ne ad amorem inritare iecur,in quo fit sea
Dianis cmeratio. Feruor aώtem ira in peruor secum amaritudιne ad eonsumenda, uia rae .rendιt ad punitionem eontrari': ideoquo
assimi Mur ealora ignis. Haec fere D. Thomas.
Ad secundum respondendum; no Dilui. 1. eandem esse, quoad id quod argumento petitur, rationem, in inclinatione corporum ad propria Ioca, & in appetitu sensitivo compar tione sui obiecti. Nam cum in te dum irascibilis eontra propensi nem concupiscibilis in obiectum foratur , cogimur fateri, hos duos appetitus inter se necessario distingui.
Quod tamen non cernimus in corporibus, ut ad loca propria tendunt.& itineris impedimenta remouent.
Concissimus tamen, in istiusmodico'oribus dari diuersa principia, ad
resistenduna corrumpentibus, di ad naturalia loca petenda: ut in igni calorem &leuitatem. Ad tertium . concessa maiori & Dilat.3. minori, dicendum: appetitum concupisti bilem tendere in utrumquc, nimirum in id quod conueniens
est, & in id quod noxium et proinde que non differre concupiscibilem ab irascibili, quod ille in conueniens, hic in noxium tendar sed quod ille simplicitet inclinetur ad erosequenda conueniensa, & declinanda umriashic vero se ut in arduum,resias elido ad gari;s. quae conuenie tia oppugnant. 8c nocumentum inuehun vii diximus. 4 i
40쪽
lat. 4. Ad quarium: saepe ea quae in su- verioribus mira sunt spat, , atque
in plura membra secati in inferi ribiis: ut patet in potentia cognoscitiua immateriali,& inpotentiis co institimis organicis . Quare nihil mirum si appetitus intellecti- Dux sit unus, & sensitivi duo: praesertim cum hi haereant in corpore, di in m diuersam exigam dispositionem, utpaulo post dicemus.
se , ut popinas quasdam Ze dmres
ria nequitiae atque luxuriae: religata vero iccirco longius a sapientia nacpartem videri, ne importuna vicini tas rationem desuper constitutam ipsa cognitiomun vicinitate Per
Alij affectum uacundiaein stilla Aliorum
constitutum putant,pauoris in codi opini de,laetitiae iii i plane. Cui diutribuistioni ea ratu, alti putatur,quodὰ πλx bus humoribus recrementitiis, qui echilo secernuntur,bilis ad ves amnilis demandatur; constat autem helem irritamentum eue iracundiae.vu
runt. Itaque verisimile hinc fit, iaram in fellis conceptaculo residere. Inesse autem pauoreiri in cordeau deri potest ex eo . quia qui timent confestim sanguinem de calorem ARTICvLVs L uocant ad praecordia, ubi videlicet , C trepidatio potissimum est.Item,quia Lege Lanimalia, quae pro sui corporis ma- ld.de parismmula. gnitudine malus habent cor, timi- anim e. b diora sunt: nimirum quod virtutem Plin B.ir. ALeinous in lib. de Plat. doctri pavoris expultricem magis sparsam C. Drap. 37.ait, secundum Pla- nabe is cum tamen virtus unita a. D. Tho. I.
contorma tonem iuniores Deos, qui ctuosior, sertiorque sit, quam di. a.q. s. a. stione eo tornandi humani corporis curam su spersa, Postremo, quia lanitia iaporis hu- sceperant, cum in eapite rationis Se splene locum obtinuerit, argumenis ni i. sapientiae domicilium constituis- to esse potest,quod ut Medici re sent, ne pars illa diuina inquinars dunt ijs, ut splene laborant, rarus tu mortalibus passi ratibus, ceu, D aedissicilis sit tisus,qui laetitiae & hi utrique appetitui proprias prouin- laritatis comes est. cias designasser iracundis praetora Galenus lib. . de Ioe. s.&in Iib. sententia dia;cupidini iocum prope diaphrag qui inscribitur, pred animi mores eo6 Galent. ma , is que vim eam quasi furiosum sina sequntur: extide agreste animal ligaue: quinetiam stimat, appetitum concupiscibilem condidisse pulmones eordis gratia residere in hepare; quod ia,qui mul- molles & ventosos, atque instar λ toa indant languine, suopte inge stulae cauos & spongiae similes, ve nio procliuiores sunt ad libidinem: corirs ardore nonnunquam siluans appetitum vero irascibilem Donit in refrigeratione mitigaretur : simulis corde. Pro qua parte confirmanc me iecori, ad excita ain concupiis E sunt eae rationes, quas mox subj- centiam animae, nasusque sedanda, ciemus. dulcedinem & amaritudinem indis
an uter re a petistis sensimus hi cor sedem hastia e
disse. His similia scripsit Apulatus inlita de dogm. Plat. statuens me rem capitis arcem tenere, irascenis eiam procul a ratione ad domicilisi cordis deductum esse;cupidinem a que appetitus postremam portione infernas abdominis sedes occupaL.
Uers opinimis S It tamen nostia coelusio: Virum. que appetitum in corde sedem habere. Ita statuit Hippocrates,