Dissertatio inauguralis medico-practica de dysenteria ...

31쪽

perniciori mi omnino accedit, quod hoe

anni tempore frequentes habeantur aEris vicissitudines, quas ad mali hujus genesim plurimum conserre jam superius monue

ram a

Constanti insuper, & antiqua etiam observatione evictum testatur Cl. Bringle 3 9, illa anni tempora , quibus mulcat, erucae, aliaque inse a generantur, uberrumas quoque Dysenterius produxisse; non Vero id propterea, quasi haec animalcula illius causa sorent, sed quod eadem ea'sa. quae Dysenteriae favet, faveat etiam ejusmodi insectis , quae & Zimmermanni mens est. Ρlura de agre utique dici adhuc po sent, sed haec ad scopum meum suiliciant

g. VII.

Alimenta prava, & corruptibilia cuicunque regno natales suos debeant, morbo huic producendo sunt paria; unum instar Omnium argumentum est fames in aliqua regione, aut obsessa urbe, vel in militum castris regnans, quam ut plurimum dysen

32쪽

3otericus sequitur alvi fluXus Ob prava, aeria,& ab usu aliena commesta edulia, porrOS, caepas, allia, Olera cruda, vel sit fides penes Authores) aere corrupta, vel nebulis,& pluviis pernitiosis insecta, aut insed totarunt exuviis imbuta, herbas varias, earUmque radices : cerealia semicorrupta, &1uffocata fracedine, dum pane inde confesto vesci coguntur homines eX annonae penuria, Dysenterium producere assis matL. B. v an SWieten care 9 Orgo insenteriori inquit Hos annus plerumque derivanda sa maliguo , venenato rore , qui fructus

raeos prae reliquis Cl. Vir maxime inculpat co) dum acri & toXica pruina non abstersa, frigida, vel cerevisa recente superpota , imprudenter ingurgitantur. qui tam ex pulposa sua si brica , quam mutabili tunc admos pixaera perfacile corrupti, calore corporis interno summumaCorem contrahunt , atque intestina ad crebras dejestiones sollicitant; sicque Dysenteriae aliquam causant speciem. Ollem tamen, quis universim fructus horraeos inculpet ; distiteri enim nequeo permultos Aledicos, eosque cla

33쪽

ros esse Viros, qualis Strat his, Tissolus&e. qui e frue tuum horraeorum usu dy-ienteriae ortum negent, quin ab his ipsis praesidiuin, & medelam suomet in corpore

testentur, novi praeterea Cel. Zimmer-

mann scopo prophylactico suasisse hos fructus; verum in illos culpam rejiciendam puto, qui immaturi , corruptive jam, vel facile corrumpendi , aut difficulter

digerendi ingeruntur ; ingesti siquidem

immaturi, Vim eludunt ventriculi prseeipue debilis, aciditatem suam magis ae m gis extricant, quae dein intestinorum lace iniit tunicas, atque sanguinem, fidibus auidis in diffa intestina denuo per motUm circularem refluentibus , insidit, aut iidem fructus ad fermentationem suscipiendam, propter laxam particularum suarum teXtUram, juvante potissimum calore viscerum, fermentare incipiunt, aer tum, silvestre GasHelmontii, rares astus, tono fibrarum hae ipsa expansione enervato, sponte Recencunt, atque acri stimulo, intestina irri tant , erodunt, & Dysenteriam generant; aut denique iidem male subadest, corruptelam pravam inducere, & in putridam, aeremve mutantur colluviem , unde acriora , &magis irritantia fiunt eXcrementa; atqUeinde deducendas puto, colicas illas passiones , fiessaque Ventris tormina, quae

cum borboryginis, totiusque abdominis strepitu homines a istud tuum copioso,

34쪽

& immoderato esu divexare sivit λ.

Eadem prorsus ratione agunt dulcia ,sacharata, mellita, & saponacea, si nimia quantitate, aut longiori usu affumantur, praeter quod apta sint ad sermentationem. vi sua solvente vias primas muco naturali spoliando, tunicam villosam erosioni Obnoxiam saviunt, debilitant intestina, unde facilius ad haec uere dysenteridum derivari

potest. Verum animalium etiam quaecUnqUe partes, ipsa adeo illorum producta, utpote ova lactis oleosae partes, Cremor, butyrum, caseus ipse ad Dysenteriam producendam apta nata sunt, quatenus suapte natura jam alealescente somitem dysentericum proprio sinu fovent; adeoque acrimonia putrida, vel calore uerris eXtra Corpus contracta, Vel eadem in ipso corpore debili caeteroquin, aut caeochymico eXtricata, causam Dysenterior absolvunt. Ρotus aquae frigidae aestuante corpore, aquae laetentis, vermibus, x insectis variis divitis, potus aquae crudae per CUpreos canales fluentis, aut per fodinas mineralium erodentium transeuntis , . stimulis salinis, vitriolteis, arsenicalibus impraeguatae non minus, ac potus liquorum temnente scibilium Discnteriae pro lueeudae quam aptissimi sunt.

35쪽

Sub ingestorum classe Medicamenta itidem pugnant, purgandi potissimum suo. po assumpta, 'V e aut nimia dos, aut longiori mii, aut virtute sua drasti ea, &virulenta, crebr'S evacuationes equitant, sicque mucum auueruncando, erosis tunicis stlvum cruentum clim tenesmo, & dolore, atque adeo Dysenteriae quandam speciem producunt.

g. VIII.

Gesta caii sarum excitantium secunda classis complectitur ; verosimile profecto

est nimium totius corporis motum Dysenteriam quoque producere posse, quatenus

adtritis solidis, ac fluidioribus dissipatis reliqui humores in spissati, & jam sua ex indole in putredinem proni, salibus eorum , atque Oleis repetito continenter adtritu eXaltatis, aereS, rodentesque sunt, tum ad intestina ruentes, acri suo stimulo valida tormina, & tenesmum excitant, donec per copiosam alVum exturbentur. Non minus motus intestinorum spas-

modici Hystericis, & Ηypocondriacis perquam familiares Dysenteriae causa fieri posse videntur, dum insigne quoddam animi pathema, ut timor, ira, terror, ill- gentem spirituum animalium turmam ad rubum intestinatem tumultuarie detrudit; unde intestina spasmo quoddam convulsa

36쪽

se contrahunt, aut motu peristallico stud to se ipsa torquent enormi cum dolore, sicque altera tui motitatione mucum naturalem quasi deglubendo, hunc una cum contentis propellunt, eX primunt, & ad excretionem eXtimulant, aut paralytice quoddammodo adiecta, sedes etiam initio homines tape cum torminibus dimittunt. Ρraeterea quies tam animi, quam corporis nimia Hominum, qui melaneolis,

maniae, labi hypocondriacae, linteriere, morbis longis obnoxii sunt, aut in locishuinidis, frigidisve cum victu dyspepto otiose vivunt, indueta sensun cacochymiaseorbutica, ad Dysenteriam cooperatur. Idem de Somno, atque Vigilia modum excedente certo quoddam respectu

est intelligendum. g. IX. comprimis vero Dysenter producendae fovent Excreta nimia, ut saliva, sucus gastricus, pancreaticus, Ontericu S, bilis ipsa, & mucus naturalis, quorum nimia excretio Diarrhaeam serosam primo, Vel pro ratione egereti humoris) biliosam, tum vi sua inponacea mucum intestinatem penitus abstergendo, aut acrimonia sua intestina rodendo, alvum torminosam, ac tenesmodem tape generare fo-let teste Hippocrate: A meraca dejectianc

37쪽

Drefenferia malum ). Alvus nimia

quacunque de causa ennata, tonum intestinorum enervando , magnaque humorum , ae muci evacuatione acrimoniam augendo, tormina abdominis atrocia exci

Frequentius adhuc culpanda sunt I cernenda retenta, quorum primas obtinet perspirabile sanctorianum, quod ceu vapor insensibilis ex omni corporis in tu S, CX-tusve porosa superficie exhalans, spiraculis quacunque reatione clausis, stagnatione acrius, ac in massam sanguinis resorptum , & blandos acrimonia sua inquinans humores, praeter Varias in aeconomia animali turbas, quam saepissime Dysenteriam producit. Idem de sudore intellige. An non & solitae sanguinis evacuationes per nares, Uterum, haemorrhoides, impedito fluxu, Vias praeternaturales as- festiando Dysenteriam etiam causare poterunt ita iane videtur, quod & Boerha-

Huc quoquc reserenda Videtur materies quaevis exanthematica, sic Variolo-

, C a se,

38쪽

sa, morbillosa, miliaris, aptitosa, eryli pelatosa, seorbutica, Venerea, arthritica, biliosa, atrabitaria, Viscerum tabelah iorum ichor, cancrii ianies &c. per inevitabilem quoque saepe methastasim intestiua obsidens, Dysenteriae toties lethalis caulaeXtitit. g. X. postrento Adplibata externa corpori, ne aer frigidus aestuanti corpori admiss iis, sapor ex sublimatione Arsenici, vel Mercurii, aut fusione Antimonii &e. cutis spiracula subiens, vel cum saliva deglutitus: Fomentum , aut Balneum frigidum, quod pro mira quorundam temperie DV-ienteriam causat: Vestes humide & frigi de frigore suo perspirabile repercutientes, dum pro ratione temporis citius, quam cautius mutantur: Linimentum, Unguentum, Emplastrum, quae partim principiis suis oleosis poros culaneos oppilando, diaphoresim impediunt, partim stimulo suo migio, & per vasa bibula cutis resorpto, alvum torminosam generare observantur, quod de ungv. Artan ; Pedie. contra Verna; Empl. de Ran. cum si ioperhibetur, quin etiam grium vissum CX-terne illitum Dyienteriam inferre, observant Galli, saepius per injectiones si ales

luem

39쪽

Idem Veneream curantes, narrante Elmi L

. - g. IX. Sua singulis placet methodus; quare& Dysenteriae varia pro diversitate Authorum habetur divisio. Hanc alii ratione suae Orgin s in Protopasticam, si ipsa primarius morbus fuerit, & in Deutheropaeicam si natales suos praegre Go alicui morbo debeat. Alii pro ectus varietate in Criticam; dum methastasis materise, corpori nociturae alicubi facta per alvum critice solvitur, qualem Bioni seni apud Silenum decumbenti Hippocrates refert sib). Item notante Du-reto excretio critica tumoris morbi DCr j bris acuti Senibus per D senteriam; Ephorbis per haemorrhae iam narium se Gi sed I ratione Genii ipsius morbi in Dora-

dicam, seu Vagam, quin a causa peculiari in variis regionibus procedens, hos tantum, illosve adficit, quibus ob singularem idiotinerasiam, vitae genus, aut morbos

praegressos, labile solidorum robur, aut praedominans aerimonia inhaeret, rarius C 3 Oc-

40쪽

occurrit, neque ab uno ad alium ita sa cile migrat ; & in Epidemicam alii eam

dirimunt, quae causta communi ortum suum attestans, Omnes, aut saltem quamplurimos in eadem regione, in eodem loco degentes, diversa licet temperie praeditos, variaque ratione Viventes, indisserenter invadit, sepius numerosa strage perimens,

de qua plura habentur in Sydenhamo, Ρringlio, Strachio, Tissoto, Eltero, Zimmermanno, aliisque, qui accuratissime omnia ad talem Dysenteriam pertinentia summa cum industria deseripsere. Sunt

qui & Contagiosem dicunt; sed an talis

datur vix crediderim, saltem contagio tali caret, quo Variolae, Alorbilli, Lues Venerea, Scabies gloriantur, secus nos toties jam cum reliquis Collegis eadem fuissemus aggressi, dum Dysentericorum feces lustraremus, & inter eos siepius Versaremur, ubi vel inviti hauriebamus 1 utidissima e fluvia totis naribus : novi equidem , quae de Dysentericorum sedibus S Wietentus, quar de linteaminibus sedibus iisdem conspurcatis Degnerus, q uae de stragulis, & Dysentericorum vestibus El-lerus, & qine de Nutricum Dysentericarii in lasse Home assii mat; verum ut his contagium demonstrari posset, communicaui e tales subjedios non fuisse evincendum seret; ea praeterea an semper eademy

Alii