Dissertatio inauguralis medico-practica de dysenteria ...

41쪽

Alii ratione moreti materiae diVidunt in Cruentam, seu Sanguineam; duin in principio vel morbi decursu strie sanguineae, cum muco intricatae simul excernuntur, aut malo jam provectiore per diabrossim vasorum mesentericorum cruoreXpres Ius , corruptis liquidis immixtus per alvum ejicitur; Vel Incruentam, seu Albam, quando mucosa, serosa, biliosa, atrabitaria, purulenta, ichorosa materies vel sola, vel aliis substantiis, aut fecibus, pituitae gelatinosae, carunculis, membranis conjund ta cum tenesmo molesto. &validis torminibus per alvum ruere observatur. Ratione Loci affecti in eam, quae in tenuibus, atque eam, quae in cra Zs intestinis agnoscit sedem aliis solet dividi.

denique k ratione Temporis in eam, quae incipiens est, seu in primo gradu cum crebra excretione totallinosa materiae mucosar, spumosae , quandoque striis cruentatae; vel ingravescens, & in secreudo gradui eum excoriatione intestinorum, alvo cruenta,& ramentosa; vel prorsus comismata, &in tertio gradu, cum gangraena tubi intestinatis, ejusque frustulis specie caruncularum cum putrilagine humorum una CX- cretis.

42쪽

Verpna omyes hujuscemodi Dysenteriae divisiones ad curam ViX quidpiam, plus ad ejusdem morbi prognossim conserre videntur, id autem Mediei Clintei muneris est, talia de morbis statuere, qua

iis au veruncandis unice faciant, & nomenclationes morborum condere tales, ut

sine mora audito nomine, & ipsum morbum noscas, & noscas quid partium nunc sit, ut praesens aegritudo quantotius abigatur; quare sequentem instituam Drfnterire partitionem, ipsamque in talia distribuain membra, ut mox per se clareat,

quid auxilii descripta postulet infirmu

Optime igitur credo eam dividi in Veram, & in SpurIam. Vera siquidem semper adjuni iam libbet febrim, licet nonnunquam minimam, aut saltem dispositionem febrilem etsi non frigus, & calorem, sed saltem aut sitim, dedolationem, dolorem, capitis &C. advertas; nam & hare sunt symptomata febrilia) quamquam Cl. Zimmermanii neget a vera Dysenteria frigus, debilitatem, prostrationem virium abelle; nil 0bstat febri sit primis diebus celerior non

43쪽

sit, imo sit valde parvus pulsus, observatur tamen in morbi decursu notabiliter aecelleratus; sed quod majori attentione dignum , Observatis prafficis mox laudati Viri, tum & saetis a Cel. meo Praxeos Ρrofessore in tuis Notoeomiis, constat, Dysenterias cum magna febre, minus fuisse periculo fas, periculosiores cum febre vix percipienda: putridissianas certe aeque, ac periculosillimas vidi febres, in quibus explorato pulsu sani stimum pronuncias es aegrum, ni alia praesentia symp- tomata id vetuissent. Vera igitur pro ratione adjunste se-bris dividitur in Simplicem, & Complic eum, illa in Simplicem Rheumaticam, Im

ammatoriam, Bilio iam, Putri iam, Benignam , Malignam, Intermittentem, Chroni. cam, haec in Rheumatico - bilio rem, Asiam-matorio- biliosam &c. partitur, has singulas in earundem cura uberius contemplabor.

g. XIII.

Incertum est quamdiu duret, aut quando finiatur Dysenteria, quare cautissimum in formanda illius prognosti Mediuum esse oportet; quandoque in principio benignam simulat Diarrhaeam, pedetentim vero malitiose, & cum magno aegrotantis periculo Dysenteria emergit; caeterum in formanda

44쪽

prognosi ille erit felicior, qui remotam causam perspectam habuerit, habito simul

respectu ad aetatem , seXUm, temperamentum , Vitae gentis degri consuetum, medicaminum adhibitorum , annuae consti tutiionis , periculi morborum grassantium,

annue & stationariae febris; potissimum illius, quae Dysenteriae est Mater, a cujus majori, vel minori perieulo, boni quid, a ut mali de Dysenteria quoque ominari iidebit. Dysenteria recens scarteris paribus facile curatur apud tales, quibus domi res non est angusta; discitis vero apud homines infimae sortis, non modo opem tardius anhelantes, Verum aere frigidiore, humido, aut impuro teste Cl. Ρringlio vescentes li). Intestina crassa facilius morbum

ferunt, periculosius aegrotant tenuia.

Dysenteria si febris Maligine , aut Variolarum symptoma fuerit, periculosa,& fere lethalis censetur. Durante Dysenteria salvus appetitus ventriculum labis expertem , bonumque signuin promittit; at in longis Dufenteriis adpetitus prostratus , malum, cum febrepellus monente Hippocrate Dy

45쪽

Dysenteriae ructus, 1uperveniens vel crepitus ventris , bonum est augurium redeuntis ante perversi, motus peristallici,& chylificationis. 'Singultus in principio morbi non adeo funestus est, ae in progrelsu, tunc enim vel ab inanitione, vel a gangraena

nascitur. Vomitus ab initio assimplorum bene praeoccupatur, contra Vero ii fuerit serotinus. DIMentericis vomitus in principis

biliosus malus dieitur Hippocrati nn

Degnerus contra affirmat, bonum esse indicium, si aegri bilem flavam, & adhuc magis, si bilem viridem quocunque morbi tempore, & imprimis in initio sponte,

vel medicamento exhibito vomitu, aut d edtionibus excernerent, toto mali fomite sie simul, & semel ablato, eo autem citius aegros convaluisse , quo maturius talis fieret evacuatio oo); bonum itidem assirmat vomitum in initio Dysenteriae putridae Zimmermania, malum autem si in decursu morbi saepe recurrat, praeeipue post Omnem cibi, aut medicamenti assumptionem, itidem si in initio inflammatoriae Dysenterim Observetur n). Quodsi vomitus ubi.

46쪽

ubicunque nimius fuerit, malum utique praesagium importabit , quale exemplum Wilissius hisce verbis memorat: fuit a ectus ille subitaneus, j frequenter absque manifesta occa one invadens ς laborantes cum vomitu immani, sedibus crebris, diu quosis , cito in maximam debilitatem, inque Disi tuum horrenda deliquia, V virium omnium prostrationes redigebat. Novi, inquit, plures fatis fanos, re valde robustos intra duodecim foras morbi hujus tyrannide adeo dejectos, ut cum pulsu debili, b exili, sudore frigido tae. jamjam moribundi viderentur , ξU Pidem non pauci ab eo cito interibant qq . Senes, ae Ρueri Dysentericiplim periclitantur , quam media aetate constituti, ita enim Hippocrates affirmat:

moriuntur autem ex hoc morbo maxime

Pueri quinquennes, Seniores adhuc decennes , reliquiae vero aetatίs minus rr); horum enim debiles vires, & teXtura intestinorum minus firma, & valida, causae morbum facientis actioni minus resistere valent; ob eandem causam, Scorbutieis,

Tabidis, Valetudinariis, intestina debilia habentibus Dysenteria valde est periculosa;

sepe transit in marasmum, hecticam, aut a popleXiam, ex vasorum inanitione, adeoque

47쪽

que nutritionis , spirituumque vitalium desediu. Lactantes nihilominus securius laborant, in quibus lac humanum & nutritionem per alvum subductam jugi ad fluxu

reparat , & bullam O naturali humorum aerimoniam demulcendo, partes ab excoriatione defendit. In Dysentericis Insantibus Omnes nervosae assectiones periculota habentur, praesens enim continuo irritans aere in intestinis produnt, & aliquando momentanee serme lethale. Gravidis periculosa est teste Hippocrate : Mulieri in utero gerenti se alvi smultum idixerit periculum est, ne abortiat, s. & alio in loco. Mulieri in utero gerenti tenesmus superveniens abortire fa

Dysenteriae Abortientium, & Ρuerperarum non sunt semper periculosae, dum lochiorum vices supplent, & materiam eorundem per Vicina loca optime minuunt docente Baglivio; ipse vidi anno praete lapso in Nos contio praeiteo Ρuerperam, quae die ante partum Dylenteria In flamin, toria correpta , toto puerperii tempore eadem sine magno tamen periculo detinebatur, & brevi legibus artis curata, ΝΟ -

48쪽

comio valedixit; si vero Dysenteria Fili hfuerit febris Ρuerperarum mali moris, periculo certe haud carebit. Hypocondriacis cum materie, seu ut cum Hippocrate loquar: Lieno is D asenteria non longa fuidem utilis, sin a vero pestiferet , nam quiescente illa si vel ' , pes veniunt, vel etiam Lienteria, mortiferum ost) ; iisdem salutaris est , quae a sup- prellis' harmorrhoidibus, 'non eX intemperantia agnoscit natales, siquidem longa non fuerit: optima quoque illa est ex Arthi itide anomala, sive interna, & si cum virium constantia fiat, Critica perhibetur a Mui grave. Ρodagricis quoque tuli ise suppetias testatur Hos sinannus cum Hippocrate, dum . inquit: sanant hos Ρodagri

A meraca dejectione qsenteria malum oeu J; dum scilicet unicus tantum humor viscosus, albus, aut spumosus, aut bilio itis, vel cruentus, atroci cum dolore per alvum absque faecibus rejicitur. D enteria se ab atra bile inceperit, lethale xx . Si a Ddisenteria detento velut

49쪽

neque coalescere tantum ulcus, noque

obduci cieatrice possit scr); tum quia est carcinoma internum, cui medendi non est commoditas, tum quia illud perpetuo CX crementorum adpulsu sordes eii, & proritatur satio). Etenim morbo jam satis profecto ex gangraena intestinorum, quam fide dignissini Viri Ρringle, & Elter per anatomen Dysentericorum deteXere, portio quaedam tubi, corruptis Omnibus ejus tuni-CiS , una cum aliis eXcrementis evacuari debet, aut cum iisdem per intestinum perforatum in ventris cavum delapsum, parteS, quas tangit mortificando, tympanitidein lethalein producit. Saepe quidem mucus, in lacunis intestini concretus ref rens carunculas, in principio Dysenteriae rejicitur, quae tamen eXcretio non est lethalis, neque durante diu morbo similis seri potest; cum non concedatur in his tempus sufficiens ad muci concretionem

Dejedtiones crebrae, & simul parcta, commune sunt malum; majus tamen peri

sent.

50쪽

culum instat, quo crebriores, & partio. res fuerint, & quo crebrior, sed sine fritis tu in initio adfuerit tenemus; copio

se contra , & rarae evacuationes bonae sunt, copiosae autem Crebrae valde, nec tamen levantes sunt malae; copiosae itidem in morbi progressu, praecipue si a

sumpta immutata exeant, periculum praesagiunt. Dysenteria cum eXerementis viridibus, nigris, aut Variegatis, aut cadaverosis pessima est ; nam quanto colores dejectionum plures fuerint lebores, eo deterius cm .

Dysenteria diuturna cum intensa se-bre, vomitu, singultu, dyspnoest, syncope, cardialgia, aptitis, angina, dysuria, stran-' guria, delirio &c. perniciosa. Hydrops, aut Lienteria Dysenteriae superveniens, letliale. Tenesmus in Dysenteria cum hiatuani, dum injecta enemata statim elabuntur, aut cum tanta illius constrictione, ut nihil intromitti possit, plerumque mortis est signum; sit uidem hic tumor inflammatorius magnus, illic vero adsit sphincteris paralysIS. Si omnia symptomata mala sunt, si deficiunt aegro vires, pulsus sit celer,