Dissertatio inauguralis medico-practica de dysenteria ...

61쪽

eri possint in hae Dysenteria plurimunt

prosunt: hac methodo omnes anni praeteriti Dysenterias in No sodomiis SS. Trinitatis, & prameo feliciter curatas Vidi. Nocent quaecunque aliarum virtutum ramedia in hac Dysenteriae specie ; sic purgantia eccoprotica, rhabarbarina, emetica, narcotica, adstringentia &e.

g. XVI.

Ad tertiar Dysenteriae curam, quam Filiosam infinieriam, seu Febrem filosum D asentericam, dixeram, ducit ordo. Dum copiosior bilis collectio, bilis acrioris , atque ita agentis , ut febrem accendat biliosam, accedente intestinorum rheumate tali, quale requiritur ad DyDenteriae genesim, ut superius demonstraham, febris haecce biliosa nomen novum

sibi adsciscit, diciturque Febris biliosa Dγ-

senterico. uibus characteribus hae Bilio in D furaricae Febres notentur, aliunde constat, iis scilicet, quae materiem bilisormem intra praecordia fluitantem denotant, ex humorum circumeuntium canalibus eo delatam pro magna parte, reliqua portione cum reliquis humoribus circulante, amarore Cris jam ab initio continuo , vomitu biliota materiar, cum secuto quoddam juva- nune; manifestae quoque habentur certa

62쪽

horarum plerumque, aut dierum periodo, recurrentes febris eXacerbationes, & remissiones non enim Omni diei tempore, nee

omnibus diebus aequali ratione dejiciunt, sed suam dejectiones torminosae observant periodum, ut frequentiores modo, aucta 1eilicet sebre, modo remissiore eadem facta, ipsae quoque remittant ; abdomen sub ipsa alvi depositione, & momento ante eandem

non raro vehementer dolet; mitius tamen, aut omnino non eo tempore, quo aeger mox a secessu fur exit; verum utut graviora tormina aegrum persaepe PeXent, Venter tamen, nisi rudissima manu contrectatus, non dolet, nec mitius eadem remota, nisi adsuerit simul inflammatio, de qua moX egerRm.

Sed in formanda diagnosi, nunquam praetermittenda est anni constitutio, & alii tunc temporis regnantes morbi, siquidem haee, ut in aliis quibuscunque morbis, ita& hic qua magnetica acus, Medicum, eam consulentem, dirigit. Haec Dysenteriar species nisi miana medicatio accesserit, aut aegrorum socordi' morbi initia contempserit, si meraca, &sine inflammatione fuerit, a periculo pler

umque abest. . .

Methodus medendi febri huic DP

sentericae tota in eo versatur, ut morbus EmiΠentior sanetur, ea vero consistit mremediorum seponaceorum, solventium,

63쪽

interponi emeto - catharsis debet. Emeto - catharticum certe prae solis

cartharticis, iisque quibukunque prop1- .nandum; nam educit id remedii genus quidquid alieni offendit in tubo alimentari qua data porta; sed & id quoque boni habet, quod finita purgatione, iudores plerumque mOVeantur , quibus motis rheuma abdominis una subinovetur; Unicum plerum lue emetO-cartharticum profligando morbo

par esse, rarius bis, rarissime ter propinandum , interjecta die una inter singulas emetO- cartharses , Observata docent. Nollem quis haec ex contemplatione potius, quam ObserVatione scripta putet; laetus enim recordor, hac methodo plures brevissimo tempore a Cel. meo Ρraeceptore

in No conitis fanatos; si tamen criminari quis laudatam methodum vellet, is prius observationes Cel. Virorum, Elieri,Ρringlii, Momro, Akinside, Tissoti, Zimmermanni, jll. Ρraesidis consulat, & filam cum tantorum Virorum conferat praXim. Raro solis purgantibus, haec Bilios DI senterica Febris curatur , prout sola etiam Febris Biliosa, nisi ea mitior fuerit , & ipsa purgantia fuerint blandiora, anti-hiliosa , acescentia , eceoprotica, tamaurindinata &c. Rheum siquidem quacunque ratione propinatum, aut Myrobalalli, aliaque hue

64쪽

revocanda, spem saliunt, nisi febre jam

inclinata, & emeto - catharsi jam compluribus ante diebus pnemissa.

Nocent aeque remedia calefacientia, adstringentia, adversantUr Valdopere narcotica; neque optum nisi tardius propinandum lite venit, & parce, & Febre Uno a serine ex integro composia; male siquidem binosis Febri & Opium convenire is noverit, qui utriusque, & morbi, &remedii vim perspectam habuerit, atque

alterum clim altera contulerit: de morbi exordio loguor, & eVamantibus per artem nondum adhibitis, evacuationibus non factis, ubi Opio locum nullatenus esse credo, etsi morbo jam declinante, &Dysenteria in Diarrhaeam conversa, utile esse par Oricum queat, quin etiam necessarium, si modo roborantia, atque in- vigorantia remedia primas habeant. De adstringentibus valet idem, ea

morbo incoanti haud convenire ; sed rejecta prius, quae praecordiis inhaeserat. Vetusta, atque acri faece, & languidissimis intestinis assumpta mox profundentibus, diuque, & cum Virium jaetura gravi, medicari potenter morbo posse. Tormina in recenti aegritudine, Dy-suriam, Ischuria nave mucilaginosis si quis delinire solum studuerit, adium agit,

si asini dolorisiei demitigari haud solent priusquam irritans stimulus exculsus fuerit;

65쪽

eXterminato autem hoe seditionis Aut fore, quidquid antea turbarum causatum fuerat, fauili modo conquiescit.

g. XVII.

Nonnunquam Febris adest Origin k-Potrida, licet rarius, in qua si rheuma intestinorum adjungatur sub iis conditionibus, quae ad genestin Dysenteriae requiruntur Febris Putrida D a senterica, seu SI- noclus Putris D enterica habebitur. Dysenteriae hujus diagnostici characteres iidem sunt, qui Simplicis Synochi tris; febris uno tenore decurrit ad speciem mitis, reipsa gravis, pulsu debili,& accelerato, aut etiam naturali, etsi reliqua morbi symptomata magnas caeter rum functionum laesiones demonstrent, cephalalgia ingens, stupor capitis, mite nocturnum praeprimis delirium, oculi rubicundi, subflavi, sub virentes, lachrymosi, lemosi, pulverulenti, facies tristis, flavescens, terrea, labia sicca, lingua

flava, Virescens, mucosa, sicca, Crustosa, fulginosa, plena moreXia, cutis sicca, Variae nonnunquam cutis efflorescentiae,

decubitus supinus ore adperto, & plura alia ex idea dictae labris repetenda. In curanda hac Dysenteriae specie indicationes repetendae sunt ex genio Putri- Febris, atque ex illis regulis, quae Obser

66쪽

servandae in cura harum Febrium proponuntur; totus Vero eo Medentis directus sit animus, ut, an omnis instaminutio ab

sit, illi constet, hanc siquidem pratentem Diu abdominis , & niueilaginoso potu, quin phlebotomiis etiam delinire oportet;

tum aut emesi, atque hae crebrius, aut

blanda catharsi pnesto esse oportet, prout materies sursum, aut ad alvum inclinabit; Arnicae demum radiX plerumque comple. mentum facit curationis; imo Ddifenterias hujusmodi Putridas, sed absque notabili saburra, & omnis inflammationis expertes, radix haec in initio mox propinata sola sanat, alvum pedetentim, & lente

inhibendo, ventrisque sensim componendoetormina; nonnullis Vomitum movet, aliis Dysenteriam in Diarrhaeam bona niethamorphosi convertit. Verum alia quoque habetur origo

hujus Dufentericae Febris: ipsa Dufenteriabiliosa non raro in morbΠm putridum tran. sit, ita quidem ut nomen suuin deponat,& Febris Putrida 'senterica dicatur. Diversa autem ratione haec sit methamorphosis; potissimum vero neglectu; qui enim auxilia spernunt in morbi initio , vel qui remediis, iisque variis utuntur, his jam non remittere videtur febris, iterumque statis temporibus intendi, quod in biliosis VPiribus est solemne, sed uno impetu, eoque accelerato sertur. Adeo-

67쪽

que mutatur in continuam gravem, ct illis stipatam symptomatibus, quorum. Complexus Febrim putridam constituit. His diuturnior solventium, emollientium , & tepidorum usus fert opem; non raro etiam phlebotomist, utut partior , ilimitio prodest , tardius demum emeto-catharsis, postquam scilicet, quam diuturnior , & intensior neglecta febris , &inepta medicatio intestinis jam affricuerat, inflammatio fuerit abstersa. Si vero filios a D: enteria venae sectionibus compluribus aggrediatur, sanguine ultra aegri vires & exigentiam morbi extrasto, exasperari bilis Ormis materies incipit , atque intra corporis penetralia attrahitur, quaquaversum dispensatur, &humores circumeuntes suo connubio coinquinat. Adeoque Febris Biliosa Dusenterica

malle venae sectionibus tentata, pariter in Febrem Putridam Dufentericam convertitur : tales longissime absunt a conditione inflammatoria ; Verum ardoribus peruruntur acerrimis, parvo, debili, ac celeri

sunt pulsu, febre assidua, eaque nunc Putridis ma detinentur. Amicae radix hoc rerum statu pne quovis alio remedio ad dr. V omni tri, vel quatrihorio data saluti est, in urgentissimo casu etiam omni biliorio propinata.

Emeto - catharsim nullo modo hi serunt, utut eni a Venter illuvie scateat,

68쪽

66 nihilominus vel impurorum suecorum evacuatio residuas Vitae Vires una atterreret; sericulosum igitur medicamentum evacuans vel per alvum, Vel per emesim esset,

eum debili sti mi, utut simul impurissimi, &humoribus pravis scatentes, evacuationes nullatenus serant; serius quidem, atque refocillatis jam usu radicis Arnicae, vel Ρeruvi ano etiam cortice, aut alterius cujusdam antii eptici remedii, viribus, serius, inquam , CVReuatio convenit, qua

in principio facta, fuissent enecti; verum evacuatis primis viis, ad priora reditus

est facienduS. Denique per emetica nimetum quantum repetita, per purgationes ultra modum iteratas , protractasque in Biliosis Dysentericis Febribus , luee Putrida DIsenteria generatur; etenim hac ratione Vires vitae exhauriuntur, renui simo , & debilissimo sunt pulsu, atque tandem ex κε ανγεδε morbo, & vitae finem ponunt. Desertas nonnunquam jam res Arnicae radix restituit; Theriaca Andromachi. stimulantia vinosa, & totus calefacientium remediorum adparatus hue perti

net.

Hic casus est, in quo regimen calefaciens, stimulans cardiacum locum habere optime potest.

XVIII.

69쪽

g. XVIII.

Hucusque recensitae species pro Benjna D enteria militant, Muliena illa est, quae Malignam Febrem Matrem agno

scit. .

Varia Malignitatis apud Autliores habetur notio ; aliis enim Maligna Hirti dicitur, quae ad speciem mitis, pullum,

urinas, Calores naturales habet; attamen

periculosa subinde est, & plerumque aegrum morti tradit; aliis Morbus malignas is dicitur, qui insolita habet symptomata ner-vea, convulsiones, subsultus, deliria praeter modum; adeoque non tantum a morbi gravitate, sed etiam a validiori asseminervoso Malignitatem mensurant: alii Malignitatem adesse tunc affirmant, dum morbus quidem nil habet eXtraordinarii, nulla symptomata ad speciem gravia, sed decurrat ut quiVis aliUS morbus e. g. biliosus, aut putridus, attamen si sit rebellis,& pertinaX, atque consuetis remediis insanabilis; verum insolita sympto nata aliis etiam Febribus communia sunt; & si apertinacia ad consueta remedia Malignitatis notio desummenda foret, ea primum post remediorum usum haberetur ; sed an hoc prumcum est γMelius cum Cel. Tissolo, & Recentioribus plerisque Malignitatem repeto a subita virium in initio statim prostratione,

70쪽

sine cognita alia causa, si clam quasi irri. deat aegro, eum repente prosternat, vires tam animales, quam Vitales projiciat, absque nota causa prostrationis earundom. Manis estae autem causae, quae etiam subito prosternunt Vires, sequentes plerumque recensentur: omnis evacuatio nitimia, sanguinis, seminis, fluxus alvini, eholerie; &u.; plethora ad summum gradum austa ; repentina, & gravior inflammatio visceris nobilioris, partis valde sensilis , intestinorum potissimum; saburra turgens; demum paroXismus hysterius. DI senteria Maligna, vel Originaria est, causam agnoscens insolitas, & fauentes caligines, corruptum summe aerem. calores ummos, famem, castra Valdopere humida; vel est Factitia ; sie ex Bili aDIsenteria violentiori ira, eaque repetita Malignans describit Cel. Zimmerinania; sed& mala methodo, stimulanti puta, & adstringenti, ut Tissolus affirmat, cooperatur ad illius genesiim. Dysenteria Maligna praedici ferme potest ibi, ubi multi Dysenterici in angusto loco aegrotant; observatis quoque constat; luod Dysenteria semper majorem Malignitatem habeat, quo maturius erumpit in anno; e contra minus quod sit timenda, si primum in Augusto, aut