Dissertatio de maris aestu auctore P. Rogerio Josepho Boscovich Societatis Jesu ..

2쪽

DE AESTU Μ ARIS

ARIS AEstum explicandum stiscipimus,

mirum illud n iturae arcanum quod frustra olim diuturnis Philosophoriim laboribus conquisitum , ita demum laer genera lem Nevvloniatu in gravitatem innailit, in publicam lucem protracitim est ἰ ut praeripua ejus ph. enomena nihilo sere minusiluam congressiones syderunt. 8c Solis. ac Lunae desectus ad calculum reduci possunt, N ab ignaris quoque observationum ejusmodi divinari. Non eo tamen consilio id argumentum pertractandum suscipimus, ut quidquid ad hanc rem I en nrt proferamus. Ea est enim rerum copia, ea dignitas; ut non angustos tantum brevioris distertationis limites, sed justi etiam voluminis mensuram excedat. Praecipua quaedam capita, & ex quibus reliqua fere omia a Mndeant, perseque mire. Prostremus phaenomenorum historiam, V timmas ali rum sententias innuemus, atque impugnabimus, Neuutonianam, quam tantus phaenomenorum consensus cum principiis, ct calculis satis comprobat illustrabimus. ia. Qi la quidem in re, licet omnia sere, quae ad hancphaenomeni explicationem pertinent, & a Newtono ipso jam olim in Principiis Mathematicis Phila Ophseae Naturalis adumbrata sint, D a docti filmis viris Daniele Ser uuio . Mac-Laurino, Eulero, in iis dille tali nibus, quae a Parisiensi Academia Draemio donatae sunt anno II o. , enucleatius trad ta, &accuratius Gefinitas illud tamen nequaquam metuimus, ne actum agere videamur. Cum enim haud ita pauca,

quae si vel minus perspicua demostratione, vel longiore ambitu, vel L A a imple-

3쪽

implexis ealculorum ambagibus persecuti siliat, nobis & clara admodum ratiocinatione, & contractiore methodo, SI solius Geometria

ac communis Arithmeticae ol e multo faciliuS. atque ad comm inem captum accomodatius expedienda se obtulerint,&quςdam et a in Remmulliis potissimum, atque Eusero summis sane viris, & immortale in Iitteraria repub: nomen meritissime adeptis, minus vere dicta. nisi nos ipsi hallucinamur, exciderunt, Omnino corrigenda invenerimus ; Moemum inierimus rationem superiore anno indicatam, qua quidquidii ex Telluris motu derivarunt, quem nobis hic Ro:nae olim a sacra auctoritate damnatum amplecti omnino non licet , cum Telluris quiete conciliaremus 3 si ea omnia exposuerimus , praestantissimis eorum iuventis, ubi ad rem nostram accomodata elle videbuntur, adhibitis, rem totam paulo alia methodo fuerimus persecuti; pate-hit sane ad absolutam nobilissimi phaenomeni explicationem nos etiam nostram veluti symbolam contulisse . 3. Verum ut iis etiam consulamus, quos Geometricae contem

plationes deterrere sol 't, vel quibus sublim or infinitesimorum Geometria minus familiaris est, & suoni ma adhuc pluς ae*II miteria exinereicit , di flertationem ipsam in duas partes dividemus, quani prima seclusis prorsus Geometricis demonstrationibus phaenomena omnia, &phaenomenorum explicationes, causas & quantum lice-hit determinationes etiam dilucide proptarat ob oculos, iis identidem indicatis, quae in secunda parte demostrabuntur, atque determinabuntur, secunda Geometricas ipsas demonstrationes, & determinationes proserat. Et in hac quidem prima parte tum Generalem Nevς-toni gravitatem mutuam omnium materiae y3rticularum , tum n

stram Telluris quiescentis cum eadem conciliationem paulo fusius exponimus, A comprobamus . 4. Multa quidem, quae ad aestus Marini historiam pertinent tum

apud Veteres, tum apud Recentiores Occurrunt. Caeteris tamen omnibus ea praestant, quae sub initium hujusce saeculi definita sunt per Gallicam Oceani oram justis Regiae Scientiarum Parisiensis Academiae, ex qua una potent issimorum Regum & patrocinio, R opibus ad naturae ivtissimum cognitionem promovendam felicillime usa, tanta in universam litterariam Rempublicam commoda profluxerunt. A no nimirum I 7or. , eadem Academia a Comite Ponteibarrrainio id.

obtinu t, ut Regia alli oritate juberet per omnes Galliae portus ad Ccernum sitos Marini aestus phaenomena diligentissime observari ju ta Metho lum ab Academicis ordinatam , 8c quoquoversum transmissam. Pluribus in locis ab idoneis hominibus latrar susceptus, &plures observationum Ephemerides ad Academiam brevi transmi μιλ ι Ex iis inter se diligenter collatis ' eobus Cinnus vir doctissimus in Commentariis ejusdem Academiae Parisiensis ad annos IIIo., I II a. IIII., 27 4., 37 aQ. phaenomenorum seriem eruit, Sc regulas quasdam

4쪽

dam generales constituit, ac tabulas digessit ex sola inductione erutas, & observationibus ipsis confirmatas, quarum ope in singulis

portubus hora Marini aestus intra paucorum sepe minutorum lim. tes Praenunciari posset, A magnitudo etiam singulorum aestuum utcumque innotesceret, ea autem: huc r ducuntur.

s. In primis in tres classes distinguenda sunt, quarum prima contineat mutationes diurnas, secunda menstruas, tertia annuas. Diodad diurnas pertinet, primo singulis diebus in aperto Oceano bis intumescit mare. bis detumescit. a. Intumescentia fit aliquanto post appulsum Lunae ad Meridianum sive sit pra, live infra Hori ontem s detumescentia paulo post ortum , ik occasum, ita tamen, ut hora pendeat etiam a positione Lunie respectu Solis, nimirum in primo & tertio quadrante mensis Lunaris anticipet, in secundo, & quarto posticipet nonnihil: id vero intervallum in aliis portubus est aliquanto ma' jus, in aliis aliquanto minus. 3. Bini illi aestus Luna extra AEquatorem sita sunt inaequales ita, ut caeteris paribus in I uropa major sit ille , qui habetur Luna sipra HoriZontem sila quando ejus declinatio est Borealis, Se qui habetur ea sita infra Hori .ontem , quando est Australis . q. Mare fere semper celerius ascendit, quam descendat. 6. Eiod pertinet ad menstruaq. i. Circa SyLygiaS nimirum circa Novilunia, δἰ Plenilunia aestiis sunt multo majores, circa quadraturas multo minores ita, ut maximi. vel m:nimi sint primi vel secundi post Sytygias ipsas . A qu dr: turas. a. stus caeteris paribus multo minores sunt Luna recedente ad Apogeum, quam accedente ad Perigeum . 3. Caleris paribus maiores esse solent Luna existente in AEquatore, quam extra. 4. Intervolla inter binos astus sibi post int grum diem si iccedentes ali luanto minora sunt in SyZygiis, quam in Dadraturis. s. Multo majus est intervallum inter appulsum Lunae ad

Neridianum , & affluxum aquae in Sygygiis quam in chiadraturis.

7. Quod demum per net ad variationes annuas. I. ristus caeteris paribus majores sunt circa AEquinoctia in Sytygiis, ouam c ma Solstitia, ita tamen, ut narximi sint primi, vel secuncti, vel tertii post AEquiroctia. a. Caeteris parthus in majorihus Solis distantiis a

d erra minores sunt, quam in minoribus Sovgiarum aestus. 8. Haec omnia phaenomena vel in iis disJertationibuς manifesto exhibentur . vel ex iisdem admodum facile deducuntur. Illud, quod pertinet pd aestus majores circa AEouinoelia, quam circa Solst tia , potius improbat in illi, quae Proponit annis Irio. , R IIIa ., At anno I7I3. notat in observationibu , quae et phaenomeno videbantur opponi, alias fortasse causas interfuisse, ipse etiam ibi definit cael ris paribus aestus in AEquinoctiorum Syrygiiq majores esse, ac Pendere a distantia Lunae ab AEquatorc. Ceterum Phaenomenum idem o currit apud plures tam Veteres, quam Recentiores, ut paulo infra

conflabit n. I 4. Celeriorem Ascensum aquae, quam descensum, ipseo

5쪽

quid sere ubique notat, siuem nos alibi non vidimus. Diumorum

Marinorum aestuum inaequalitatem anno Iri 3. primum agnoscit, &pluribus observationibus comprobat, tam erutis ex Ephemer e bus

ad Academiam transmissis, quam ex observationibus Couepressi, &Sturmii a Nevotono adductis , As. His accedunt quaedam alia tum ibi, tum alibi observata. I. Minora maria, R potissimum clausa undecunque, ac lacus aestu camrere: a. AEltum ad littora , Rin angustioribus fretis esse multo majorem, quam in aperto mari, quidem alicubi inter Angliam , MEuropae continentem ad so. etiam laedes aliquando alliirgere. 3. Ali cubi in quibusdam portubus aliqua anni tempestate nullum aestum observari. Id Nevotouo teste, Halious ex Nautarum observationi-bi Π narrat contingere in portu Batsham Tun hinensis Regni in latitudine Bor. gra. ao. min. so. ubi in Sytygiis yEquino Talibus nulli habentur aestus, in Solstitialibus habentur singulis diebus singuli. 4. In aliquibus portubus elle etiam multo plures aestus singulis diebus, quam duos, & eos maxime irregulai es. s. Ventorum impetu, &procellarum vi saepe aestus ipsos perturbari iisdem tam acceleratis vel retardatis, quam auctis vel imminutis. Io. Multa ex hisce phaenomenis etiam apud Ueteres erant satis nota, & apud Poetas quoque marini aestus mentio occurrit se . Hunc certe Poetarum quo pie Princeps inter alia vel e Physica, vel e Mathesi desumpta tanquam aptistimum carmini argumentum

commemorat, quo ex Onatur vi maria alta tumestant obiicibus

raptis,rum que infe ipsa residant. Claudianus autem analogiam aestus marini, qui in Oceano contingit cum Lunae motibus ibi adumbravit,

ubi de Padi ostiis, δοῦ Adriatici aestu loquens sic habet

. . Certis ubi legibus advena Nereus

Efluat, O pronas puppes nunc amne fecu do Nunc redeuute vehit, nudataque littora fluctu Deserit: Oceani lunaribus aemula damnis

II. Homero quoque satis suille cognitum Oceani aestum Strabo sub ipsum suae Geographiae exordium, ubi eum, L primum, & sum-1num Geographum extitisse amrmat, ex eo deducit quod oceano reflui appellationem tribuerit odist lib. ao. vers.6s. Idem tamen ibi pariter nimirum sub initium libri primi videtur de Oceano perperam intelligere versum Ios. lib. II. Odist , qui de Oceano profecto non loquitur sic enim habet: Ad eandem folertiam perlixet quod a uxus, O refluxus Oceani non ignoravit, Oceano resuentis appellationem

tribuens ct ibi

Dic ρω-τ' ἁνώσn ἐπ' T li δ' - αροιβδεῖ Ter enim eructat quotidie ter autem absorbet.

uid accidis, in eo aut abcrrovit a vero narratio, GutiΠArstura men dum

6쪽

dum est: certe Usin maris moluit significare Poeta ; ubi Strabo ipse binos in Oceano singulorum dierum aestus sibi esse cognitos manife- 1lo ostendit, & iisdem videtur censere contrarium Homeri locum, ac proinde sertasse etiam vitiosum , qui pro hinis ternos assi et . ra. At Homerus ibi quidem non de Oceani aestu loquitur satis

periodico, & requiari, sed de mira illa Messanensis steti indole, accie Charybdi potissimum: sic enim habet

Sub hoc Disu Cbasbdis absorbet nigram aquam ἡTer enim eructat quotidie, ter autem absorbet Horrendὰ : ne tu utique illuc venias quando absorbet. 13. Plura quoque alia phaenomena marini aestus commemorat

Strabo ipse pluribus in locis, quae fere omnia ex Posidonio desumit , quem&juste molis opus de Niaris aestu scripsisse affirmat, &Lect rem suum ad ipsum, & ad Athenodorum remittit, cum dicat: Nos vero maiorem partem quaestionis de Oceano, ct Esu ad Posidonium ,

atque Athenodorum reiicimus:

I . Affirmat autem lib. 3. Posidonium tradidisse Oceani motum ιmitari consersonem caelestem agnovisse vicissitudines diurnas menstruag, bc annu .s : diurnam quidem intumescentiam incipere Luna uno signo erecta supra Horigontem: augeri intumescentiam usque ad appulsum ad Meridianum: tum detumescere maria, donec Luna ab Hori onte distet uno signo: ibi consistere, donec lacist occasum per unum signurn infra Hori fontem descendat, es ita porro: ubi Posidonius rem aliquanto crassus definivit. Quoniam enim ubi ad maximam intumescentiam vel detumescentiam aqua devenit, incrementa ita exigua sunt, ut sub sensum non cadant , statum aquae in maxima depressione Luna versante circa HoriZontem, accipit pro permanenti quodam statu, nec mutato. Is . Menstruas autem vicissitudines eo reducit, ut aestus in Noviluniis, & Pleniluniis maximi sint, in quadraturis minimi. Et quidem de Posidonis eodem ipse Strabo : Narrat inquit, se immanem vidisse exundationem Boetis alpiid Ilipam circa Novilunium: qu. cum aute vix usque ad dimidiam ripam madefaceret . tune ita Deri: effusus, ut ibi aquarentur milites: abest autem Ilipa a Mari circiter oci. sadia : er campesria mari propinqua etiam usque 3 o. sadia iualium fui' aquis tecta. Aititudo fundamenti eui Fanum Herculis

insistit , ct aggeris , qui portui Gaditano praepositus es usque ad Io.eubitos oceultata, ut mensum se uit. 16. At de annuis vicibus ex Strabone colligitur, eas non rite cognitas Posidonio fuisse Sic enim de eo habet. Annuas denique Maris eices se a Gaditanis auditu cognovisse ait ita enim illos tradere, Α 4 circa

7쪽

VIII

ri: fe vero coniecturam facere , eosdem inde ad PEquinoctium usque diminui, rursumque ad Brumam usque accrescere , ab hac usque ad vernum AEquinoctium descrescere , porroque accrescere usque ad j

stitium Solfluium . N. im quod caeteris paribus Jquinoctiales SyΑΥ-giarum aestus sint omnium maximi, non minimi caeteris paribus, id profecto cum ex plurimis Recentiorum monumentis constat, tum etiam ex Veteribus ipsis fit man sestum. Et Plinius enim lib. a. cap. 97. Naturalis Historiae cum aliis phaenomenis, quae paulo infra ex e dem producemus, id ipsum numerat; Seneca Naturalium pionum lib. 3. cap. 28. ut solet , inquit Uus AEquinoctialis sub ipsum

Lunae Solisque coitum omuibus aliis mi or undare o Tacitus lib. I. Annali im affirmat AEquinoctii maxime Oceanum tumescere .

Quin immo caeteris baribas Sc illud ex Gallicis observation bus constat, potius circa Hybernum Solititium . in quo Sol Perigeo est proximus , quam circa Astivum, cum iS ad Apogeum recedit, majores haberi aestus, quod & apud Plinium occurret paulo inserius. i . Observationes illis Gaditanorum , quibus tota Posidonii coninjectura nitebatur, fortalle institutae sunt, quod Facobus Cassinus suspicatur, eo tempore, quo Perigeum Lun.e erat Cancri signo proximum s ac proinde majores aestus obvenerant tantum iccirco, quod Luna tum temporis in ipso Solstitio aestivo erat Terrae proxima. Nam& Cassi, ut ostendit ex Omnibus observationibus , magnitudinem

aestus pendere plurimum a distantia Lunae a Terra , & Childrous , Cusinus ipse adducit ad annum i 7 M., notavit in Actis Pnilosophicis Octobri mense anni 167o , aestus illos, ex quibiis miximae inundationes profluxerunt, semper contigille in byygiis quidem . sed

Luna Terrae proxima circa Perigeum . Unde conlequitur, si Peri-geum Lurae, Quod per Ecliptic.lm incurrit, I er eos annos, quibus

observationes Gaditanorum institutae sunt, futiles in Cancri signo, vel ipsi proximum, debuille in ipso Solstitio . Eltivo tum temporis msediimos aestus haberi 18. Praeterea c refert Posidonius apud Strabovem eodem lib. 3. Seleucum quendam a Rubro Mari oriundum iu his aequalitatem, inaequalitatemque statuere aliquam pro signorum calestium ratione :nam Luna in AEquinoctialibus signis haerente aequabiliter illos aestus feri : in Solpitialibus autem , O quantitate. ct celeritate tuaequali , eamque in qualitatem in reliquis signis totum habere pro eo. a:que unumquodque eorum ad dicta propius ac edit. QNeq iidem Seleuci olis servatio pertinet ad aequalitatem vel inaequalitatem binorum aestuum eodem die contingentium . prout Luna in AEquatore fuerit vel extra ipsum . quam ex Cassino posuimus tertio loco latim. 8. Quanquam eam

a P donio male inlebectim fu i ste apparet ex is si Strabone. quid eodem Posidonio: Ipse autem, inquit,se memorat, Gadibus in Here

8쪽

quot mulἰos dies, neque tamen anniversarias isas mutatio ves potulfe deprehendere. N 'que enim eae sunt anniversariae imitationes, sed

diurne , vel ad suin mum menstruae ; cum D ina totum Z bdiacum singulis mensibus percurrat. Ceter im Posidouius ipse cum aflirmet acerto limite post ortum, &post occasum, initimescentiam incipere , & itidem in certo limite ante ortum, ,2 ante occasum desinere . simul manifesto assirmat eandem temporis inaequalitatem, quam Seleueas protulerat. Luna enim aequali tempore infra , ac supra Horigontem moratur, 1i in AEquatore sit; inaequali, si extra ipsum .i . Et in iis quiden ipse aberalide videtur: at & ipse Posidonius, erravit , Sc Strabo lib. 7. Nam S. hic ab eo narrat repre-Densti in Clitarchum amrmantem immensam quand lin celeritatem marium, se aliquando cum maximo imi eiu et undentium ad littora, Meundem repreh2ne t ipse, sic habens. Male etiam Clitarchus equites narrans accumum maris spectantes, citatis equis refugife, er penesuife a fluctu obrutor: neque enim tanta celeritate accedere mare deprehendimus, fedsensim, O latenter. Intumescentia quidem marium paulatim cresicit , 8c sine impetu . Ac proiiad Load littora . quae descensu praecipiti ad mare profundum O apertum spectant, aqua siue impetu effluendi, ct remeandi attolli, O Db-sdere potes, ut Nevvlonus etiam notavit, at in portubus quibusdam

aqua cum impetu magno per Ibca vadina, θ' sinus alternis vicibus impleudos , θ' evacuandus influere . er effluere cogitur ... His in locis mare magua cum v locitate accedendo ct recedendo littora nunc inuu-dat , nunc arida relinquit ad multa milliaria . Neque enim, ubi brevi intervallo mare ad multa milliaria effunditur ad littora parum decli via impetu sane multo majore, quam ubi fluvii altiores ruptis aggeribus erumpunt, Sc cum Divis armenta trahunt ; mirum videri debet , si quandoque u X, aut ne vix quidem citati equi p .esidio liceat irruentis undae cursit ira praevertere , atque impetum evitare. Quod quidem cum pluribus aliis in locis, tum potissimum ad Cambaiae, littora tibi, ut reserunt Nostrae Siaietatis Patres, &Scriptores alii teste Ricesolio Almagesti lib. s. sectione s. cap. I , Mare horis a. fe in littus effundens occupat 3 o. circiter leucas: fedalibi I s. milliaria, dc tantu quidem rapiditate i ut nisi homines, o inhalis admoniti concitato cursu fugiant, praemergantur ab aestu : re suente autem binis horis Muri plurimae Nases iusiceo haerent destitutae. Id ipsum profecto contigiste debuit in ingenti illa exundatione quam Posidonius a se conspectam narrat, ut vidimus, qua ad 3 o. stadia, nimirum ad quatuor sere milliaria, Oceanus in campos sibi conterminos irrumpit. 2 o. Sed ut caeteros omnes omittamus, Pliniui Naturalis Hist ria lib. a. cap. 97. omnium Veterum accuratissime descripsit praeci-Pua

9쪽

pua omnia e phaenomenis, quae Gallicis observationiblis usiis Cassium , ut vidimus, definivit. Ibi in primis agnoscit nexum pli omenorum

cum Luna, Sc Sole. PERus maris accedere, ct reciprocare maxι me mirum: pluribus quidem modis, verum causa tu Sole, Lunaque . Tum diurnas eXI Mait variationes: fiis, inquit, inter duos exortus Lunae

fluunt, bisque remeant , vilaeuis, quaternisque semper horis ἡ quod ita explicat, ut abortu ad appulsum ad Meridianum intumescant maria, tum usque ad occasum detumescant, & iterum intumescant sdonec Luna ad Meridianum infra Hori' ontem deveniat, ac detumescant usque ad ortum . Amro at autem senis horis aequalibus id fieri, quod quidem, ut verum sit, de horis Lunaribus intelligi debet, nimi, rum de iis, quarum et . sint. ab uno appulsu Lunae ad Meridianum ad alium,SI Luna existente in AEquatore; nam aliter inter utrumlibet apinpulsum ad Horigontem, & binos appulsus ad Meridianum inaequalia sunt temporis intervalla. Hinc ad menstruas variationes transiens , Multiplex, ait etiamnum Lunaris diffferentia , primumque septenis diebus , ita, ut in Plenilunio &Novilunio sint maximi, in adraturis minimi aestus .ai. Agnoscit etiam incrementum, & decrementum aestuum pro minori, vel majori distantia Lunae a Terra. sed in eo errat, quod putet in signis Borealibus Apogeum esse, in Abistralibus Perigeum.

Planὰ eadem Aquiloniis , ct a Terris longius recedente miuores , quam eum iu Austros digressa propiore nisu vim suam exercet. Nisi sorte eo maXime anno , cum haec Plinius scriberet , eam potissimum positionem habuit Apogeum . Addit pneterea : per ossit

nor quoque annos ad principia motus, O paria incrementa centesimo Lunae revocantur ambitu . Mirantur hic plures a Plinio usurpari octo annos non novendecina, &Cassinus ad annum i 7r . rationem desumit amotu Apogei quod post nonum, & ante decimum anni lino ad easdem Coeli plagas regreditur emenso toto Zodiaco. At Plinius prost to Octoeteridas illas celeberrimas Atheniensiam respex t, sive crclum annorum 8. continentium Lunares menses 99. Nam Novi lu-nia. ac Plenilunia centesiimi Mensis Lunaris, si minus accurate in easdem horas incidunt, ac primi s incidunt tamen quamproxime fere in eosdem dies, ac proinde & maximos aestus & eadem aestuum intervalla fere ad eosdem mensium dies reducunt . ia a. Ad annuas variationes jam gradum faciense augente, inquit,

es cuncta Solis annuis causis, duobus Equinoctiis maxime tumentes , ct Autumnali amplius, quam Verno , inanes veris Bruma , ct magis Solstitio. Videtur prima fronte debere in utroque AEquinoctio res eodem modo se habere earteris paribus f & quidem per haec nostra tempora fere ita contingiti cum Apogeum Solis parum distet ab initio Cancris ac proinde in utroque AEquinoctio sere aeque Sol distet a Terra. Verum illud considerandum: Plinii temi ruribus Apogeum ipsum

10쪽

ipsum et O. circiter gradibus erat Occidentalius initio Cancri. Quare

Vernum AEquinoctium erat multo propius Mogeo, quam Autumnale ; & id discrimen multo etiam majus debuit esse vetustioribus temporibus, quibus ii floruerant, ex quibus hanc ipse Plinius doctrinam hausit. Cum igitur in maioribus a Sole distantiis viderimus c. e teris paribus minores haberi aestus, hoc Plinianum phaenomenum ab eo ipso non discrepat: ac multo etiam clarius patet, ab eodem illud non discrepare, quod circa AEstivum Solstiti una tam proximum Apogeo, fuerint magis inanes aestus, quam circa Hye male proximmum Perigeo. 23. Addit autem quod supra monuimus: Neo tamen in ipsis, quos dixi temporum articulis, sed paueis post diebus, sicuti neque in plena , aut nisi ima Luna) , fed postea: nee satim ut Lunam Mundus ostendat , occultetve , aut media plaga declinet , Cerum duabus fere horis AEquiuo Italibus ferius, tardiore semper ad te; ras omatum

quae geruntur in Caelo effectu cadente, quam vi , sicut fulguris, ertonitrus, ct fulminum. a . Demum a generalibus phaenomenis ad quaedam singularia delapsus affirmat , in Oceano multo majorem esse aestum, quam in minoribus maribus, ut & in lacubus, aut fluviis nullos, esse locum, in quo septies etiam die ac nocte aestus reciprocatio habeatur: este puteos, vel lantes, qui augeantur crescente aestu, este qui decrescant, S alia ejusmodi: ex quibus omnibus patet, quam in hoc argumento diligenter Plinius se gesserit. as. fluc quae cX nonnullis tam Recentiorum, quam Ueterum monumentiS phaenomena marini aestus protulimus, ad causam d terminandam viam sternent. Illud tamen hic cavendum vel maxime : ne cum Ordinatissimis marinia tus phenomenis confundantur, motus marium alii, quos generant seu venti, & proceli e , seu i fluentium fluviorum impetus, seu procursus illi marium, quos vulgo dicimus Ie correnti, quacunque demum a causa ortum ducant. 26. Quod ad causas ivrtinet, plurimas tam Vetustiorum, quam Recentiorum sententias Ricciolius collegit, AImagesi lib. s. sect. . cap. I quarum pleraeque absurdae, Omnes vel cum ipsis pugnantes phaenomenis, vel ita vagae , ac crasth, & principiis aliunde non coimstantibus innixae s ut illud unum rite deducatur ex iis omnibus, quod initio diximus, frustra olim in hoc naturae arcanum diuturnis Phil sophorum laboribus inquisitum . Quamobrem a tanta verae causo assignandae dissicultate perterritus Seneca Naturalium lib. cap. et 8. ad fatum confugit , ubi de aqua Ioquens , Hujus elemexti materia , inquit, fatis mota, non aestu nam aestus fati ministerium est attollit vastosinu fretum , agitque ante se . Eas sententias

persequi, ac singulas impugnare, nec per tempus licet, & labo is esset sane improbus , ac prorsus inutilis .