장음표시 사용
11쪽
LIBER PRIMUS. Is duas. Hemina quartarios duos. Quartarius acetabula duo. Acetabulum sis pilouttam. c albus ligulas siue ichlearia quatuor. Libra quoque cum mensura est, non secus ae 3 pondus es et,capit uncias duodecim mens reses: uncia autem duas semuncias. Quia uero sexta. Romanus comprehendit libram a bessem. id ect uncias uiginti, de mensuralibus intelligo : nam libraeer unciae mensurales cuique mensurae fixae semper erimmobiles manenedum ponderales pro rerum quas metimur diuersitate subinde mutentur, non est discite relligere quot librarum uel unciarum unaqurs mensura luerit capax. Vt igitur a sextario quasi initio quod. undamento incipientes,per maiores ipso mensuras ad euhi usque capacitatem peruentamus: quia is, ut iadixi, uncias uiginti, conora capit libras decem. Uma quadraginta.Amphora octoginta.culeus mille Cr sexarentas. Rursus ut sextarium resoluentes minorum mensurarum capacitatem explicemus, quia ipse uncias uia ginti,Hemina recipit decem. Quartam quinque. Aceis tabulum duas cum dimidia. athus sescuncia drachmaer scripturum. Liceat mihi sic abutι ponderibus, quores possi explicari. Ligula postremo drachmas tres cripulum unum. Haec de Roma oram mensuris, quom siquores metiebantur mea est sententia, quam nisi somptorum probauero testimon ς, nemini me persuasurum scio. Nec immerito, quod tota stre confirmandi ratio hoc in laco in authoritate consi, tu, quam aut per se cla
ram esse necesse ea , i, si Derit riuoluta, diligenter
12쪽
is DEMENSURII ROM. explicatum. Atque hie statim nostra legentem etia alletium rogo ne moleste ferat se nonnulla ab alijs prius
scripta iterum legere,qui si omisissem,ut non Misse iii
illibenser,qui dilucide docere no videbam. Nunc ante ad culea mensuraru maxima reuertur illud unsi dicam, ira perliculms cava aliivixisse me suras in maiores et minores,ut maiores Int supra sextariu ,minores inastu. His igitur frequentis me media ututur dis rιri lime, omnibus tamen diuersi generis scriptores usos iam
declarabimus. Quod culavi uigintι amphoras contineato lindunt haec Puni uern,quHunt quarto libri decimi quarti tapite, ando et postas e numero, septenos
culeos Ingula iugera oc est,amphoras cendenas quaadragenas mulli dedere. Sic Plinius. Si igitur septem culei centenas quadragenas amphoras,ut ipse declarat fficiunt,perstiscuum est ad ealculos redigenti,culeum amphoras capere uiginti dem mmmus Fannias in libello de ponderibus er mensuris dicit apertius ,quo te', qui ante me scripsere,quia in hac mensurarin capaciatate exponenda,saepe sunt us eum ne mihi quidem nosigendam puto. Sunt uero haec rivi caritara, Est cr,bu decies quem conficit amphora nostris culeus,hoe nulla ea maior mensura liquoris. csterum cutem ex Graeco est κουυος sic enim Ionici loquendi consuetudine κολεος dicitur,quod praeter cotera apud ipsos Graecos uos genus fgn cat,tT stri sse mensuram, cuius nos Tertιores Iacerent rei rusticae scriptorcs,si modo uti extirens. Vnde Romgni eos imi
13쪽
LIBER PRIMUS. ITtati tam utres olearios Cr vinarios, quam meri furam culeum dixerunt. Esrautem nuntura liquoris. quod Fannitra clare dixit, rex Plini verbis intelligitur, atq; catonis quae suut ri libr. de re Rustica capite teratio ex uigesimo.Si in dolium resinam indeson culeum musa p. III. bene continuito: inde in cellam indiato,er facito uti in dctro inti li pendeat. Haec de culeo. Sequitur amphora,quae duas urnas comprehendit,quod columella capite vigesimo libri duodecimi explanat.
Ego tamen f humida luerit vindemia trientem, si sicca
quadrantem medicaminis is lanas amphoras m cere solitus sum,ita ut quatuor urnarum esset multi modus: urna autem quatuor er uiginti I xtariorum. Fannι quoque de amphora loquens ait,
Huius dimitium stra urni. Sed claris me id ipsim scribit Volusius Metianus cuisius uerba sunt, Nam quadrantal, quod nunc plerique
amphoram uocant,tabet urnas duas. Quod uero idem
mirrisure genra quadrantal Cr amphora nominetur, pus Pomperis etiam declarat, intandrantes uocabant an 'ui,quam ex Graeco ampliora dicunt quod uas deis dis quadrati octo Cr quadraginta capityxtarios. Hcc Festus. Si igitur ampi, ira octo Cr quadragiinta capit sextar*s,ut ille recte scribit : urna uero quatuor Cr uigin i,ut tradit columella, quis non intcssigit amplisaram duas urnas contineres Quin etiam idem ex eius se
columella uerbis,quae sunt libri tertij capite tertio, cirVarronis libri primi capite II .collatis percipitur. Var
14쪽
ronis uerba sunt,Nonne item is agro Faventino,a quo tricetiariae appallantur uites, quod iugerum tricenas amphoras reddat s columellae uero de eadem re hiec . Atque ut omittam ueterem illam felicitatem arvorum, quibus Cr ante M.cato,Cr mox Terent. Varro proadidit,singula iugera sexcenas urnas inni praebuisse: id
enim maxime asseuerat in primo libro rerum Ruscais rum Varro. cum enim de eadem re loquantur, nemo non uidet amphoram duarum uruarum esse capacem. Alterum autem uo nen ex Graeco est declinarum: dicat enim Graeci αμφο fg uas quod utrinque ansas hilabet,quibus capi Cr portari pψ:t: mensuram etiam eo. dein nomine appellant, licet i Romana, ut dicam suo loco,diuersam: nam Latini uti cum terminationis mus ratione er genus er mensuram mutarunt. Alteriam
Latinum ni dictum a Dura quadrata quadrantal est
enim pedis quadrati,ut Festus ait, cr haec Fanni caramina pulchre explicant, Pes longo statio latoq; notetur in angio, Angulus ut parsit,quem capti linea triplex Quatuor ex quadris,meaμm cingatur inane, Amphora secubM. Iam utroque nonnim non μι; eaedem significatur mensura,sed etiam utruq ad liquores restrtur:tit enim amphoram aquae,lta quadrantes aquae uel alterius liquo, ris dicere possumus. Amyboram vero liquorum mensuram esse clarum est ex columellae loco paulo ante ciat ato. quadrantal autem ex came, qui jic scribit captiste
15쪽
LIBER P Rinus. I9te quirio Cr uigesimo. Uuas apicias percoms bene legito: ubi delegeris in eius musti culeum aquae murianae quadrantalia bieta uti salis puri mo lium: hune iusseram sustendito, intoque cum multi distabescat. Imo etiam ex Plauti curgulione ubi de anu bibula Bis quuntur phaedromus Cr Palinurus, Sitit haec anus. Quantum situs Modica est,capit prisdrantal. De amphora setis multi,cui proxima esturna,quam quatuor congios comprehendere dixistis. Scribit enim Voluctius amphoram duas urras, congios liero octo continere: unde certa uritam,quae est dimia dia amphorae,conglas quatuor capere. Id autem cocordat cum his columella uerbis quae pati 'o ante quos reatullinus. Vrua autem quatuor er uiginti sextariorum. Nam cum congius sextarios cupiat sex,ut mox expli'cabitur, urnam , quae est quiluor cr uiginti sextariorum,necesse est quatuor congiorum esse capacem. Verum urna,quae Cr uas aquarium si scat, rmis
ni dicti est,quod urinat tu aqua haurienda ut urina tor. Mensuram uer) liquoris esse columella loco iuria dicto, Cr fato capite tertio et vigesicio ostendunt. Ait enim,Marmor si inses in cute si libri indito in urna, Cr misceto cit musto. Horalius etii in primo semona, vi tibi si sit opus liquidi non amplius urn vel Oatho, dicas magno de flumine marem. Sed discedamus ab urna. congius sextarios c/pit sex, quod indicat Volous tu scribit,Quadrantal habet congios octo, extarios octo cr quadraginta: nam octies
16쪽
dio DE MENSURIS ROM. sex,eonstituunt octo er quadraginta. Hinc seriurio nonisi inditum,ut Fannius his uersibvis aperit,
A quo sextari nomen βcisse priores ocrediderim,quod eos capiat sex congius unus. Sed catonis uerba o lindunt quoque congium sex esse sextariorum: ea sunt capite septimo Cr quinquagesiis ino,ubi stituit,quansum uini fit fi liae bibenda. Menstquinto,sexto septimo ,octauo in dies sextarium unum. Deinde id ipsum declarans addit,in mese congios quinque. cum enim menses stre triginta dies habeant, Crsngulis diebus bibatur sextarius, sunt triginta sexta,r , qui quinque esciuut congios. Hune locum docte explicauit Budaeus uir acutus er diligensint hic de Portio taceam.Ex eisdem autem uerbis quisque intelligeis re pote congium liquidi mensurum esse tum etiam ex his Liuij quae sunt libro quinto er uigesimo ab urbe condita,Et congij olei in uicos singulos dati.De congiosatis. Nunc de sextario staliter te libus planum faciam quod duas eo Mineat heminas. Id Itaque declarat Feastus Pompeius sic scribens, Hemina ex Greco quod est dimidia pars sextar .Nec minus Gellius libro tertio capite quarto decimo, si ex sextario hemiua fusa est,non dimitiatum sextarium fusum dicendum est. PMterea haec Furin carmina,
At cotγlas,quas si placeat dixisse licebit
Heminas ,recipit gemitias sextarius unus. .
QMd autem liquoris sit mensura ,s non esset m xlme,perstιcuum ex Horatio fleret,qui in primo sero
17쪽
LIBER PRIMUS. monum inquit, Panis ematur,olus , uini sextarius. Ae cicerone qui ait libro secundo officiorum, si emere sextarium aquae mina cogeretur. Unde uero dictus sit an e declaratum e B: qua ob rem iam ad Heaminam ueniamus: ea rapit duos quartarios, quod
asserit Volusius Metianus, quem ne quis tanquam testem uilem contemnat,sciat nobilem fuisse iureconissultum, quo, ut Iulius capitolinus scriptum reliquit, duo Antonini Pius er Philosophus sunt usi, alter cum aliquid de iure sanciret: Philo sol res autem ut iura disceret. Volus1 uerba de mensuris hic integra asis scribam. Nam quadr/nta quod nunc purique amphoaram uocant, babet urnas duas, modios tres, semodio os sex, congios octo, sextarios octo cr quadraginta, heminas sex Cr nonaginta, quartarios centum nonaviginta duo1,oathos quingentos septuaginta sex. Ex his quilibet intelligit hemium duos comprehendere quartarios. caeterum Hemina unde sit nominata, Dissa uerba, quae supra retuli, declararunt: quod uero mensura liquoris fit, exempla in authoribus pasim occurrunt, nunc illud Plautinum subsiciat in Milite, Neque equidem hemi ius octo exprompsi in urceum. Progrediamur recto ordine ad quartarium, qui duo continet acetabula,ut ex Plinio paret,qui capite ultiomo libri primi er uigefimi se dit,cum acetabuli mcnissura dicitur,signiscat heminae quartam partem. Igitur quartarias quem dimidium partem esse heminae ex
18쪽
A DEMENSURIS ROM. Volusis probauimus,necessario duo compreinendἰt acea tabula. Sed Plini u er Fannius acetabulum quod Attio eis luit in usu explicarunt m Omanis iuxta eandem diuis em fur c i e capacitatis alii scriptores ita usurpantes declarant. Quartaris autem capacitate inter Latinos,praeter Volusium, qui explicant hactenus in uineminem. E Graecis cum eo concordat Dioscorides cuivi nonulla extant in libello de mensuris er ponderi. bus,qui Galeno asscribitur .u enim inter caeteras mesurustic semper in liquidis meminit quarturij ut dimidia pars sit heminae,uel quod idem prorsus est duo capiat
acetabula. Hulic quartari , quia Fannius,ignorarunt B Adaeus , Alciatus aeonias,quod nemo putet acerbitra diacturi: nullas enim unquam luit,quantumuis rerum diffingens scrut tor,que non aliqua latuissent Veru quarisam est appellatus quod quarta sit pars sextari . D. quoris autem mensuri suis,indicat hης Liu uerba,
quae libro quinto ab urbe condita scribi ι. Manlisue priis mu ob virtute laudatus,donatus non ab tribullis Ioalum nullia,sed cons su etiam militari,cui uniuersi scubras farris er quartarios vini ad edes elus,quc in arace erant,contulerunt: rc drctu paruam,caeterum in is secerat ca argumenιu Digras caritatis,cu se qvisq; viocta suo destaudas,detracta corpori atq; usibus neccsasarijs ad honore uniss uiri cojirret. Et colu rulla gnto cap. libri duodecimi,ui uini uapidi ut acre fiat sextarios duo de quinquaginta,sti me vii libravi, fici aridae
19쪽
LIBER P R I M V s. 23 D cum quartario mellis creto diluita: atq; ita in praeudι lam mensurum adi cito. De qoartario satis,nunc ad aceta la, quod conti re sesquicγathum perspicut fiet ex bis Fannij uersibus, quibus de coutho loquitur, Bis quinq, breue saciunt drachinae si appendere tentes, or bugias fiet si quinque addantur ad illas.
Verti acetabuli denomi tio est ab aceto, nonniabit ad inutalione Graecorum, apud quos o μῆκα pop, quod ex o i/z οῖ uas primo dictu in quod aceiuna in Onditur,ut ui id cibos,qμrbus acore addere placet, intingamtis,deinde ad incnsuram translatum. Liquoris
autem mensuram ess , ex celso mi dum in in cius Acopi copositione quod inscribitur nemuntiis,ait erum, In listaturq; subinde quam Optimi trulo
a judendo Graecis dictus , literae ut iratae in tenuem mutatione. Huc in Simpuli locu in conmih fuccesisse dicit Varro de lingua Latina, csi in sacrifici' ninia serit altera appellatio. Inde translatus ad mensuri Gathus,quora duodecim sextaria complent: quod ex iu dictis dilucidu esse potesto iubilo lium ex his Scriboany Largi uerbis,quae sutit copo mone CXXV II dea
prehenditur. Item runucis radices tres, aquae tribus haeminis incoctae donec sextarius relinquatur: inde Oathi quatuor per tridua dantur. E quibas etias non ex noa minis ipsius et ologia claru est, liquoris mensuram inte2gimus. Restat ligula et cochlearict,quae luet men
20쪽
et . DE MENSURIs ROM. Siquidem ligulae usus aliquam fmplicior esse uidetur,
cum cochlearium multus habeat differentius quas insequentibuη libris exponam: uiros uero nomine Latia
tus quarta ocli pars significatur , quod columest declarat libri duodecimi capite vigesimo primo sic scri
beris ,Et ita coadjcitur in binas uretas ligula cumulsata,vel me uru semunciae bene plenae salis com Gr triisti. Quibus uerbis intelligitur ligula quarta esse cγarbipartem:nam cIasei quarta est fere semuncia ,deptis' licet duobus scriptuus. Quia uero dixerat ligula cumulata, cesse erat, ui per mensura sinalem eum uellet apertius explanare icere mesura semuncis bene geonae.Si uero stripliciter ligula dixisses,mensura semusciae non plenae luisset dicendum meo arbitratu , deest enim id quod supra dixi,quominus quarta cDibi pars sis integra seman s.capit nans quarta apud Romarinos drachmas tres cr scriptulum unum: sit liceat eli nunc mihi semunciam mensuram,sicut pondus in eius is modi minora pondera,non aliter ac si mensurae essent, diuidere,ut eo melius res disicilis intelligi queat. c. terum quod cade quarta Oathi pars etiam cochlear dicatur,clarius dicit ita columella paulo post bis uerbis, Prae:erea foenu graecum maceratur in uino uetere per tridulim:deinde eximitur,π in furno siccatur uel in sole: iis cum est aridum Actum molitur; cr ex eo mori lito p t saliturum mysti eochlear cumulatum,uel stimie genus poculi eius, quod est quarta pars cγathi ad claiar in binas uritas. Huta isse. Idesurae uero siue poculi