장음표시 사용
11쪽
HASSI E LANI GRAVIO, PRINCIPI HERSFELDLE, COMITI CATTIMELIBOCI, dcc.
Rduum aggredior opus atque periculosum , dum philosophiam universam & certam, & utilem reddere studeo: plurimorum enim, qui cath dras occuparunt, interest , ne solida & perfecta doctrina invalescat, qua Ecclesiae ac Reip. nostro praesertim aevo maxime opus . Et si enim cum a veteribus multa bene ac recte tradita , tum superiori & praesente seculo in omni scientiarum genere multa praeclara detecta fuerint; libertas tamen philosophandi superficiariam quandam philos S phiam Disiij sed by GOrale
12쪽
phiam in scholas introduxit, quae desidi placet juventuti, sed in spem
futurae oblivionis addiscitur. Non adeo impune turbare licet schol rum quietem & docentibus lucrosam, & discentibus jucundam. Te igi tur, PRINCEPS POTENTISSIME, divina providentia mihi Protect r m datum veneror, cujus munificentia prorsus singulari ad ratus & praesidio firmissimo tectus perficere valeo, quae ne molirer nefandis consiliis impedire ausi sunt a vera & erudita studiorum ratione juventutem revo cantes. Tu, PRINCEPS SAPIENTISSIME, quemadmodum aetate , ita scientia, sapientia & prudentia inter omnes Europae universae Prin cipes emines, ut non felicior sit philosophus , quam qui SERENI TATIS TUR clementia perfruitur. Ultra annos quinquaginta Princi patum renuisti, ut rarissimo exemplo festa secularia regiminis celebra re datum fuerit. In bello Te sortem, constantem ac circumspectum , in regimine prudentem, clementem ac mansuetum probasti. In omni scientiarum, mathematicarum praesertim ac Physicarum, nec non arti um egregiarum genere ad istud fastigium ascendisti , quo Te invent rem admirantur, quotquot eas intimius pernoscunt. Tu igitur, PRINCEPS CIRCUMSPECTISSIME, in discernenda doctrina solida ac
Reip. utili a ventosa & sterili non alienis oculis, sed propriis videns acuminis suspiciendi specimina edis. Qui artibus atque scientiis exco tendis non invita Minerva se totos consecrant, eorum conatus munia ficentia Tua atque exemplo juvas. TUE SERENITATI ego quoque acceptum sero, quod in cathedra constitutus excelsis ingeniis ex re motissimis regionibus Marburgum advolantibus doctrinam solidam pro ponere valeam & in condendis operibus philosophicis, quorum id am animo conceperam, otio tranquillo fruar. Quicquid igitur utili tatis
13쪽
tatis in Rem p. quicquid felicitatis in genus humanum olim inde redundabit , id Tibi, PRINCEPS CLEMENTISSIME, grata tribuet
poster iras. Quamobrem cum illorum operum nunc primum in publi cum proferam volumen, SERENITATIS TU E in me clementia a tinque munificentia publicis praeconiis extollenda fuit, ut omnes ac si guli, quotquot ex istis se pro secisse scient, intelligant, se gratam mentem in TUAM gloriam resolvere debere. SERENISSIMO itaque N MINI TUO hoc opus consecro & ad pedes Tuos devotissima mente depono. Etsi enim non defuturos existimem, qui cum abjecte per prae cipitantiam de omni Logica sentiant, propterea quod quae vulgo docetur docentibus fere solis, discentibus parum aut nihil prodest, me nescio cujus temeritatis ae inconsiderantiae reum postulabunt, quod illud in conspectum TANTI PRINCIPIS , inopportune proferre non Vereari
Tuum tamen, PRINCEPS CONSIDERATISSIME , judicium ab eo
infinitis in ervallis distare firmissime persuasus sum, qui accurata in tbematum ac rerum naturalium tractatione didicisti , quaenam sit Verior Logica, de in bello ae Principatu praeclara molitus abunde intellexisti, quantum conducat in deliberando ac decernendo cogitati nes suas certa lege promovere . Quemadmodum ergo LUDOVICUS Μ. ab Ebrofrido in libero de Ucbim, en , viro de scientiis prae-esare merito , opus simile sub Medicinae Mentis titulo Majestati suae oblatum non dedignatus est, quem veritatis scrutatores per universam Europam munificentia vere regia ad studia incendisse sera narrabit posteritas; ita nee TUE SERENITATI displicebit opus, quo sincerus facultatum mentis usus in omni veritatis cognitione & cognitae appli
14쪽
GENTISSIMUM Numen ter optimum Maximum, ut sub Tuo praesidio plurimorum annorum opus feliciter absolvam, ac per longam a norum seri .m gloria tantis, quibus inter Principes emines,virtutibus parta abundantissime frui permittati
15쪽
UO in primis sunt, quae in omni philosophia hactenus desiderantur . Deest illa evidet,etia , quae sola assensum gignit certum atque immotum , nec , quae in ea tradantur, usui vitae respondent. Utriu' te eadem est ratio: exulant notiones ac propositiones determinatae, sine quibus tamen , quae afferuntur, nec satis intelligi, nec sufficienter probari, nec ad casas vitae obvios dextre applicari possunt. Quamobrem philosophiam gel'eri humano utilem esse cturus id mihi agendum esse duxi, ut nihil admissa rus nisi quod satis fuerit explicatum ae sum cien ter probatum , & voces a notionibus consess ad distin stis ac sigmficatu vago ad fixum reducerem , di propositiones determinatas , quas hactenus nullas noverunt philosophantes , conderem. Hac ratione mihi non solum verum a falso , cui vulgo pzrmixtum est , secernere ac veritates inter se connexas in lystema harmonicum redigere licuit ἰ Verum etiam inventori- has , quod optaverat Campo 'Lr , ta 'dem in scholas aditus apertus est , quamvis in itidem nugaciter philosopliantes nondum muta Vei in t mores, quos tuo aevo reprehendit philosophus perspicax atque sublimis . Nemo hie
a me Ita nimirum in literis . ad sagiendum , quae leguntur operum Gassendi Tom. VI.
16쪽
a me expectet, ut juratorum quorundam doctrinae solidae ae virtutis insu eatae ho ilium vel artes nefandas delineem, quibus propositum meum etiam num intervertere nituntur, Vel in sensu verborum meorum pervertendo &in sententiis impiis obtrudendis studium describam, a quo se minime revocari patiuntur meliora dudum edocti . Quemadmodum enim mens recti conia seia mendacia famae ridet a ita dudum agnoverunt viri intelligentes & eoria dati , is dogmata mea defensione non indigere, sed sola attentione & ea pa- ,, citate legentis r Antagonistas, licet auxiliaribus copiis suffultos non statu- ros in acier me tacente loqui scripta mea. is Haec igitur omnibus offero, qui de dogmatis meis & eadem tradendi , q ia utor , ratione certa tenere gestiunt, neque ullus dubito sore, ut sine ulla dissicultate agnoscant, quod nuperrime in privatis ad me literis consessus est praeclarus quidam philosophus, ita inique mecum agere adversarios , ut vix crederet quisquam,
,, ni ex collatione utrorumque operum de iniquitate constar et i oportereis Germanos natio negotio occaecari , si apud eos pondus aliquod habeatis adversariorum meorum fides . se Atat i salva res est r non adeo hebetis ingenii sunt Germani omnes , ut non videant , quid distent aera lupinis , nec a bonis morib .s adeo remoti, ut doctrinam solidam & generi humano utilem opprimere conentur. ae Germanico idiomate de philolophia commentat tis sum , n Gn sne applausu excepta sunt , ita ut intra paucorum annorum numerum iteratis aliquoties editionibus fuerit opus . Logicae sane Germanicae solius ultra exemelaria Octo millia partim in erudiis torum, partim in iuventutis studios, manibus versantur. Melioribus sura fragita dudum vici & laetus prospicio fructus , quos seret doctrina solida cum in Eeclesia , tum in Rep. ac olbe in primis literato. Agnosco enim cum Melam seone, quantum opus sit Rei p. perfert i doctrina,& quod ea exulante,, ,, tum inopia jadicii, tum quia diserte explicare nihil valent , sparganiari tur ac defendantur opiniones absurdae & confusaneae , ex quibus magnaM certamina, magnae dimensiones oriuntur, quodque istorum malorum nul is ius futurus sit finis , nisi ad veram ct solidam studiorum rationem ju- ventus revocata fuerit ). Longum ingressius sum iter, dum singulas philosophiae partes , quarum in Discursu praeli minari mentionem feci , eadem methodo illustrare constitui. qua nune Logicam , tanquam operum philosophi coria in volumen primum in publicam lucem profero . rasamobrem c im desiderio capidae veritatis juvencuti nequidem satis facere ex asse possim , ubi sex minimum per diem horas in Mathesi atque philoso Phia cum eadem sam, quin plura adhuc a me doceri exoptent ; iα pr videntiam divinam ac genus humanum injurius forem , si , quod a labo rib s istis superest , tempus vanis altercationibus consumerem . Quotquot igitur animam habetis a vetitate alienum, vel mihi infestum , in me traducendo , convitiando , calumniando stremae pergite i Ego divina pro via dentia confisus in incepto pergam & ex convitiis atque calumniis vestris profi-i Nunc longe plura, ex quo alter huus operis editio prodit.
) In pruerit. aa L Disus elementa Geometriae.
17쪽
proficere studebo, olim operibus meis elogiorum loco praefigendis, ut inde
quoque prcficere possint ieri nepotes. Qi ae de instituto meo in eorum potissimum gratiam praesari debebam, qui idem ex operibus Germanicis mi ni me cognoverunt; ex Discuri u praeli minari peti possunt, in quo etsi docere videar, id tamen ago , ut propositum meum exponam atque ejus rationem reddam Propositiones singulas alio charactere imprimi curavi. quam quae ad eas probandas in medium afferuntur ι alio itidem, quae illustrationis gratia ad ecta sunt, tum ut lectio totius operis facilior evadat, tum ut absque labore conitent, quaenam in futurum usum memoriae demandanda sint. Et, siquis in posterum fuerit adeo perfrictae frontis, ut materiam conia vitiandi quaesiturus mihi imputare non erubcscat , quae sunt a mente mea aliena , is propositione mea evoluta in ruborem dabitur , nec alia opus erit adversias verborum detorsiones ac imputationes iniquas desensione. L gicae theoriam , quam dedi , Praxi Geometrarum rigorem demonstrandi servantium contentaneam deprehendi, & rationibus partim a natura meniatis , partim a notione entis in genere hactenus non fatis expensa derivatis communivi, atque in Discor tu praeli minari, cum de methodo philosophica agerem , abunde evici , nonnisi hac via ad certam rerum cogniti
nem perveniri posse . In praxi Logicae amplificanda muItus fui , ut theoriae utilitatem inde perspiciant , qui ad hoc studium animum appellunt , atque eam ad usum transferre non negligant, qui non nisi olim sibi prose tura discere decreverunt. iam hisce perlpicillis utentur, clarissime perspicient disciplinas, quae in scholis docentur, emendandas esse, ut fiant utiles, di me in iis emendandis vero tramite incedere. Conspectus operis docet, quaenam in eodem contineantur, & lemmata singulis paragraphis adiecta eadem distinctius repraesentant. Non igitur opus est , ut de contentis hic differamus. Qui ea ratione, quam in fine operis praescripsimus, eidem intelligendo operam navaturi sunt ἰ illi di felices atque vel occs in omni scientiarum genere progressus experientur, & usam Logicae in omni vita sibi proficuum nunquam non depraedicabunt . Dabam Marburgi Caetorum die si . Martii Λ. I 728.
18쪽
dello Studio di Ρadova. Avendo vedulo per la sede di Re visione ,ed Appro vagione det P. F. Tomaso Maria Gennari Inquisitore net libro intito lator PH-usopbia Rationalis , sve Logica Metbodo sciemtifica pertractata , Auctore Cbristiano Mosonon v' effer cos' alcuna contro la Santa Fede Ca,tolica, & parimente per Attestato dei Segretario No.stro ue niente contro Ρ rencipi, & buoni Costumi, concedemo Licen Za a Dionigio Rama noni stampatore in Verona , che possi effer itam pato , offervando gl 'ordini in materia di Stampe, & presentando te solite coepie alle Publiche Libi arte di Venetia, & di Ρadora. Dat. χo. Maggio a 3 -
19쪽
De triplici cognitione humana, historica, philosophica & mathematica .s et
Ensuum beneficio estgnostisat, quae is mundo maferiali sunt aeque fiunt, ef mens sebi conscia est m
rationum, quae in ipsa accidunt. Nemo haec ignorat et modo ad semetipsum attendat. ,
Sane sensu dum is his innotuit, dari animaira, vegetabilia, mineralia a Solem cieipi atque occidere , hominem inter hestias educatum rationis usu ministiae potiere 'mam recordari praeteritorum I nullam me Ignota cupiviis
Quousque sensus penetrare possit in eognitionem eorum, quae sunt atque fiunt in mundo materiali, & utrum anima st omnium eorum, quae in ipsa contingunt, sibi conscia, nec ne, in praesenti non inquirimus. Alterius loci est haee disquisitio. Nobis in praesenti suificit, notitiam sensu & attentione ad nosmetipsos acquisitam non posse in dubium vocari. De ejus hic limitibus non laboramus: nulli enim in praesenti negotio sunt usur. A S. I.
20쪽
Cap. I. De triplici cognitione bumana,
Cognliis eorum, quae sunt atque fiunt, si ve in mundo materiali, sive in substantiis immaterialibus accidant, historica a nobis appellatur.
E. gr. historica elus est cognitio , qui expertus novit, Solem mane oriri, vespere autem occidere; initio veris gemmas effrondeicere arborum I animλlia Propagari per ρο- .nerationem 3 nos nil appetere nisi sub ratione boni.
Ea, quae sunt veI sunt, sua non destituuntur ratione, unde intelligitur , cser mi, vel fiant. Patet per exempla asserti veritas, modo lassicie tam asseramus attentionem & subinde acumen requisitum.
E. gr. Non generatur iris , nisi Solis radii in guttulas aqueas certa lege oppostas illabantur . Non cadit pluvia , nisi coelum obducatur nuhihus & is fuerit aeris status, qui pluviae gignenHae condueit. Mens non appetit obiectum oblatum, nisi id iudicaverit is num . Eauem non appetit nisi bonum, propterea quod ex hono percipit voluptatem .
s s. Non id explico hie loci distinctius, nec universalitatem asserti evi
co . Alibi in idem inquiremus sollicitius. Hic notiis sume it, non affirmari, nisi quod experientiae consentaneum, nec afferri posse exempla iacontrarium eorum, quae omni Prorsus ratione carent. Non nego, asi ferri posse exempla, ubi ratio latet : nego saltem talia prostare exempla, ubi evidenter monstrari possit, rationem nullam adesse. Neque etiam opus hic loci est, ut universalitas asserti evineatur. Sufficit , ruod nemo non concedere debeat, dari casus longe plurimos, ubi eviens est asserti veritas. Non postulamus, ut ratio eorum, quae sunt, vel fiunt, tanquam nobis perspecta admittatur, nisi ubi eam in medium protulerimus. Pro praesente igitur scopo nobis perinde est, sive universalitas asserti agnoscatur, sive in dubium vocetur, aut prorsus rejiciatur. Nullos cognitionis rationum decernimus limites S. 6. Cognitio rationis eorum, quae sunt, vel fiunt, nisi ossisa dieitur.
E. gr. Philosophicam habet motus aquarum in alveo fluminis cognitionem, qui in telligibili modo explicare valet , quomodo a declivitate fundi & a pressio e aquae sua perioris, quam inlatior sustinet , pendeat . Nec minus Philosophicam appetitu, habee Κώς -- in . qua sine l. qua ratione appetitus ob ear oblati ex eius perceptio ne tandem fuerit enatus. g. 7.D Jert cognitio philosophica ab historica . Haec enim in nuda facti notitia subsistit S. 3 : illa vero ulterius progressa rationem facti palam facit, ut intelligatur, cur istiusmodi quid fieri possit S. 69. Quis vero non videt magnam hic intercedere differentiam λ Solius tacti notitia &rationis illius facti cognitio nequaquam sunt una.
E gr. Aliud est nosse, aquam in alveo fluminis decurrere , aliud vero cognoscere , quod id fiat propter declivitatem landi & pressionem , quam aqua interior iustinet Asuperiori. In isto factum consistitὲ in lim ratio facti continetur.
Lui novit, quam rationem facti alleget alter; is bifloricam habet cogniti