장음표시 사용
41쪽
Cap. III. De partibus Philosopbis. et a
maticae, in qua rationes redduntur regularum generalium ad Grammaticam in genere spectantium, non habita linguarum specialium idioti Gmi ratione . Atque hanc Grammaticam pbilosophicam usitato stylo dixe
ris. Unde simul intelligitur, quid sibi velit Ebetorica pbit ossica , Poetica Dilosophaea dc ita porro.
Grammatica philosophica ex ontologῖa, Logica& Psychologia; Rhetorica philosophica ex iisdem& philosophia practica principia mutuatur . T omai Campanota Grammaticam , Rhe-rotieam& Poeticam philosophieam philosoph iae rationalis partes fecit & secundum propria prineipia tradidit . Eis quoque addidit Nisoνιυν apbiam, quam definit per artem scribendi historias ad sesentiarum hases iundandum. Sed vulgo hae philosophiae partes negliguntur .
S. 73' . Sunt etiam nonnulla rati omni communia, quae cum de animabus, tum niala de rebus corporeis, sive naturalibus , si ve artificialibus praedicantur. mistum Pars illa philosophiae, quae de ente in genere & generalibus entium aD o de sectionibus agit . tologia dicitur , nec non Philosophia prima. Quam, nu/o On-
brem Ontologia seu Philosopbia prima definitur, quod sit scientia entis in
genere , seu quatenus ens est.
Istiusmodi notiones generales sunt notio essentiae, existentiae, attributi, modi, Moesia statis, contingentiae, loci, temporis, persectionis, ordinis, simplieis , eompositi Ne qudi nee in Psychologia, nee in phvsica commode explicantur, propterea quod in utra que scientia, tum ceteris philosophiae partibus quibuscunque generalibus istis notionibusae pendentibus inde principiis hahemus opus . Atque ideo necessarium omnino est , ut peculiaris philosophiae pars notionibus istis ae principiis generalibus explicandis de limetur , quae ulus longe maximi est per omnem scientiam & artem , ipsamque vitam , si rite pertractetur . Absque ea profecto philosophia methodo demonstrativa nequit per tractarit imo ars inveniendi inde principia sua sumit.
S. 7 Dantur etiam reguD , quibus intellectus dirigitur in veritate latente thla vestiganda. Exemplo est Algebra & omnis ars analytica Mathematic veniendirum , qui veritates latentes feliciter in apricum producunt & scicntiam d. finitio in dies augent. Pars illa philosophiae , quae regulas istas dirigendi in- DUO tellectum in veritate latente explicat, Ars inveniendi dicitur. Definitur adeo Ars inveniendi per scientiam veritatem latentem investigandi.
Vulgo Logica cum arte inveniendi confunditur , quae etsi in eadem non contemnendum habeat usum , haud quaquam tamen eandem absolvit. Peculiaribus ea opus habet artificiis, quae aliunde quam a Logica pendent. Nonui iam Ontologiam maximi in ea usus esset enimvero s ad specialia descendete volueris , plurima ex omni philos phiae parte prasupponenda sunt. Hactenus nemo publice dedit, quod titulum Artis inveniendi tueri milit.
S. 7 . Diversa sent corporum genera , de quibus in Physica agitur . Dantur Fund enim corpora rotalia , ex quibus tanquam partibus componitur mundus; mi' Vmdantur etiam partialia in totalibus obvia , veluti fossilia , vegetabilia, α τς μ' animalia. Quamobrem Physica in diversias partes dispescitur , quae subinde peculiaribus nominibus insigniuntur. S. 76.
Ea Physicae pars, quae de generalibus corporum affectionibus agit, T Mae
42쪽
24 Cap. III. De partibus Pbilosopbiae.
pluribus eorundem speciebus communibus, Phfica generalis appellatur. Unde Ph*a generalis definitur, quod sit scientia eorum, quae corporibus vel omnibus, vel diversarum saltem specierum competunt.
Quω eorporibus vel omnibus , vel diversarum saltem specierum competunt , ea cim nino seorsum pertractanda sunt, ne eadem aliquoties repeti si opus. Imo s proprieta tum generalium perspecta fuerit ratio , ex iis subindet in corporibus deteguntur , quae latent .
g. 77. Pars Physicae, quae de corporibus mundi totalibus agit atque docet, quomodo ex iis componatur mundus , Cosmologia appellatur. Mi igitur si Agia scientia mundi, qua talis .
Quoiiram eorpora mundi totalia moventur , Physici quoque est reddere rationem mo. tuum eorundem. Pars Colmoire ae , quae de motuum coelestium causis agit , a Re reo appellatur Pb ea causit.
g. 78. Datur vero etiam generalis mundi contemptatis , ea explicans , quae mundo existenti cum alio quocunque possibili communia sunt. Ea Phialosophiae pars , Quae generales istas notiones , easque ex parte abstractas, evolvit, Cosmologia generalis vel transcendentassi a me vocatur. De. finio autem Comologiam generalem per scientiam mundi in genere.
Cosmologia generalis ignorata hactenus philosophis , etsi passim ab iis spars m tradi ta fuerint, quae ad eam pertinent. Ego conlut tum duxi condere hanc scientiam , pro .pterea quod Psychologra, Theologia naturalis atque Physca inde principia sumit , nee commode alibi pertractantur, quae ad eam reterri debent.
S. 79. Psychologia & Theologia naturalis nonnunquam Pneumatice nomine communi insigniuntur , & Pneumatica per spirituum scientiam definiri solet . Ontologia vero , Cosmologia generalis & pneumatica communi Metapbμς nomine compellantur. Qi igitur Metare ea scientia ciuis , mundi in genere atque spirituum. g. go. Pars Physicae, quae de meteor is agit , Meteorologia nuncupatur. Uadeo Meteorologia scientia meteororum , hoc cst , eorum , quae in atmosphaera generantur, ut sunt pluvia , iris, sulgur, aurora borealis.
Pars Physicae , quae de sessilibus tractat , Oοἱ Agia vocatur. Uitaque ΟοEulogia scientia fossilium .
In s ilium numero sunt terrae variae, succi concreti, veluti salia & sulphur, lapide,& gemmae, nec non metalla. Descriptio fossiliuin, quae historiae naturalis pars est, Ol. Num lia appellatur. 82.
Pars Physicae, quae de aqua agit, 'iologia appellatur . itaque
Omnium cum rationem reddere debeat phys s s s. 3 ), reddenda quoque in 'ri Lara ratio est motus aquarum, veluti ciuininuan atque maris, fontium originis , ille
43쪽
Cap. III. De paνtibus Philosopbiae '' et
marum Se acidularum &e. 'Aura Ha est deseriptio sontium , fluviorum , lac in sc maris, atque historiae naturalis partem constituit.
Pars Physicae, quae de plantis agit seu vegetabilibus , Phtiaogia dici- τι ι. tur. M adeo Phtologiis scientia vegetabilium. 2. 1 a dolia
Vegetabilium eum variae snt speetes, quae nonnunquam sgillatim pertractari soldit; nitis.
diverra quoque sunt Phylologiae partes. Ita Boia. ea dieitur herbarum descri quae si iiOrrae naturalis pars est. Bolanetigia vero dicenda erat ea physicae pars, herbarum proprretates speciales ad rationcs reamat. Doriolo a nuncupatur ea physicae Pars, quae de arbor bus singularia tradit. Definienda itaque Eoi noles/a per scientiam .ierba rum , Don. orosia per Ieientiam arborum de fruticum . Enimvero eum hactenus ne Phylologia quidem satis exculta si , quae vegetabilium generalem doctrinam tradit; speciales partes e us nunc quidem missas facimus. Eas tamen non prorsus silentio praeterire fas erat. ut appareret, quam multa adhuc in physica investiganda supersint , quae cerium generi humano usuin pollicentur.
V. 8ψ. Ea denique Physicae pars, quae de corpore animato , praesertim hu- NUom ano , agit m ologia appellatur , nonnunquam & Oeconomiae animalis gia oenomine venit. Mechanicam animalium dixit Claudius Perratili. Definitur Patbu
P sologia per scientiam corporis animati; strictius a Medicis per scien- ρ' tiam corporis humani sani. Alii tractationem physicam de homine in si .. specie Anthropologiam vocant. Medicis Parbologia dicitur, quae de corpore aegroto seu morbis, quibus affligitur , agit . Quoniam Medicinae,uoque datur philosophia cS 399; Parbologia quoque plasica admittenda. Et cum philosophi sit reddere rationem eorum, quae sunt ac fiunt S. Ir ; Physici quoque est reddere rationem eorum , quae in cor pore aegroti accidunt. Est itaque Pactologia plasica scientia corporis
Nil obstat, quo minus Physevi pathologiam physeam sub Physiologia complectatur .
Sanitas enim & morbus sunt duo corporis humani status, quorum rationem reddere debet Physcus. Ratio autem petitur utriusque status ex structura de natura corporis humani , adicitis causa externis, quatenus per eas actus determinatur eorum , quae per corporis structuram atque naturam fieri possunt . Si quis tamen pathologiam a physologia more Medicorum distinguere velit , non improbamus . In verbis sumus faciles, modo in rerum pertractatione non perfunctoria opera adhibeatur.
g. 8s. Enimvero rerum naturalium duplices dari possunt rationes, quarum ub si aliae petuntur a causa efficiente, aliae a fine. Quae a causa efficiente pe- para n tuntur, in disciplinis hactenus definitis expenduntur. Datur itaque prae- m ter eas alia adhuc philosophiae naturalis pars, quae fines rerum explicat, β
nomine adhuc destituta, etsi ampli ssima lit dc utilissima. Dici possiet Tri
Recensuimus hactenus philosophiae partes, quibus IIIustrandis hae G N-nus Operam suam dicarunt philosophi. Enimvero absit, ut nobis persuadeamus , his exhauriri omnem Naturae thesaurum . Multae potius
44쪽
26 Cap. III. De partibus misi obiae.
sint disciplinae philosophicae, quae hactenus latent, suo autem tempore in apricum producentur, ubi serio ad philosophandum applicaturi sunt animum eruditi, ut potius scientiae pomoeriis dilatandis studeant, quam ut vanae ambitioni litent, qua in partes scinduntur animi ex alterius contem tu atque ignominia gloriam captantes. Unius hominis non est agere omnia. Conjunctis viribus laborandum. Suffecerit adeo nobis in id incumbere , ut ante omnia disciplinae receptae, sed male cohaerentes ordinentur. S. 87. Ordo partium philosephiae is est , ut praecedant , ex quibus aliae principiamtituantiar. Philosophia scientia est fi 29 , adeoque ex principiis certis de immotis per legitimam consequentiam in serri debent, quae in ea traduntur cf. 3o . iniae igitur partes philosophiae principia praebent aliis, eae praecedere, quae autem principia inde mutuantur, sequi debent. Si negas, id fieri debere: priori loco ponendae sunt, quae ex aliis demo strationum principia petunt. Utendum igitur erit terminis nondum definitis , & principiis nondum demonstratis, adeoque antequam nobis constat, eadem certa esse ac immota . Sensum igitur propositionum non bene assequimur , nec de Veritatς earum sumus certi , quamdiu partes ceterae non accedunt. Quamobrem cum id scientiae repugnet cf. 3o P, qualix philosophia esse debet A. 29 , nec cum omnimoda certitudine consistat , cui in philosophia studendum S. 33 i sancte custodiendus est ordo, quo prior locus cedit iis partibus , quae ceteris principia suppeditant, unde intelliguntur ac demonstrantur , quae ibidem traduntur. Nobis sane eonstitutum est hune sequi ordinem , propterea quod praecipue intendi mutueritates philolophicas concatenata serie tradere . Ideo enim eam philosophiae krmavi mus notionem, ut euius non alius ordo eidem convenit
S. 83. Si philosophiae eum fructu operam navare decreveris, Logica primo omnium Aeo pertractanda. Logica enim tradit regulas, quibus iacultas c gnoicitiva dirigitur in veritatis cognitione S. 6I . Quare cum phil sophiae ita studere teneamur, ut omnimodam certitudinem eon sequvmur cf. 33 : ubi quis ad ipsius studium animum appellit, non igu rare debet , qua ratione in veritate cognoscenda versari debeat, co sequenter Logica instructus accedat opus est. Ea igitur primo omnium
Llla quoque receptum est , ut philosophiae initiandi in logicae studio tvrocinia deponant . Nee ratio redditur consuetudinis diversa ab ea, quam dedimus. Sane qui nallae Logicae notitia instructus est, is ignorat, qua ratione definitiones & demonstrationes sint examinandae, num rigorem sustineant, adeoque tacite admittit tanquam certa, quae ab evidentiae multum abiunt, imo saepius ea se intelligere arbitratur, quae iunt sine mcn
45쪽
lCap. III. De partibus Philosopbiae. 17
zuod F 7n Logica omnia demonstranda , petenda sunt principia ex Ontο- Listi alogia atque Poctilogia. Tradit enim ea regulas, quibus dirigitur intel- 'rauipia. Iectus in cognitione omnis entis S. 6I , neque enim definitio eam ad certam entium speciem restringit. Docere igitur debet , quaenam sint
ea , ad quae in rerum coguitione attendere tenemur. Haec autem ex generali cntis cognitione derivanda, quae ex Ontologia hauritur c g. 3 .Patet itaque ad demonstrationes regularum Logicae petenda esse principia ex Ontologia. Porro cum Logica exponat modum dirigendi in telltchum in cognitione veritatis sy 6 I9 I usum docere debet opera tionum ipsius in veritate cognoscenda. Quaenam vero sit facultas cognoscitiva, quaenam ipsius sint operationes , ex Psychologia addiscendum g. 89. Paret igitur porro, quod ad demonstrationes regularum
Logicae petenda sint ex Psychologia principia.
Clarius haec patebunt, ubi Logicam didiceris Sc eam cum Ontologia atque Psychol gia contuleris. Nos ea satis superque experti sumus , ubi in regularum Logicae rati nes , imo in ipsas regulas sollicita cura inquisiverimus.
cuia si is Logica omnia rigorast demoranda, allatis rarisnibus genu nis, Logica Ontologiae atque ' chologiae postponenda. Petit enim eae Ontologia coluntasiis atque Psychologia principia c, 89 . Enimvero eo ordine pertractan- ροτθ dae sunt philosophiae partes, ut eae praecedant, eX quibus aliae princi- chologie pia petunt cap. 87 . Ontologia igitur & Pscycliologia Logicam praece- ''odere debent, si in ea singula rigorose demonstranda , rationibus regu- cura . larum genuinis allatis. S. 9 I. Methodus demonstrativa requirit, ut Logica post Ontologiam & tar Psychologiam tradatur S. 9o9; methodus autem studendi suadet , ut Dr LU eadem omnibus philosophiae partibus ceteris praeponatur, consequenter ζ'. - & Ontologiam atque Psychologiam praecedat caL 88 . Utrique me tithmiaeothodo satisfieri nequit. Re igitur curatius expensa cum intelligeremus, terrea- non posse in Ontologia & Psychologia utiliter versari eum , qui Logiis iverit. ca nondum imbutus; facillime tamen principia ontologica & psychologica in ipsa Logica explicari posse, quibus ca habet opus I methodum studendi praeferre maluimus methodo demonstrandi.
Nanto vero commodius hoc fieri potuit , quod principia ontologica sint definitione , psychologica per experientiam pateant, ademiue intelligi & ad iti possint tanquam vera, etiams alia in Ontologicis tradenda nondum fuerint perspecta. Accedit, quod in Logica quaedam sumi posmiit a posteriori , quorum de mons rationem exhibere licet 1n Pitchologia . lihi demonstrationem ex Psychologia didieeris, perinde erit, ac s eam in Logica traditam accepisses.
Si in Hisophia promica omnia demonstranda, principiis petendis sunt ex Philoclo Meta disca. Philosophia practica demonstrat, qua ratione dirigenda Η 'μ 'D a sit
46쪽
18 Cap. III. De partibus Philosopbis.
sit saeultas appetitiva in eligendo bono de sugiendo malo car. 6r . Sed Psychologia explicans ea, quae per animas humanas possibilia sunt F. 18 e rumque rationem reddens cap. 3r , facultatem appetitivam ejusque a ceteris facultatibus mentis dependentiam declarat. Philosophia itaque prae ica ex Psychologia principia petit. In Jure naturae, quod phil sophiae practicae pars est g. 68 , demonstrantur ossicia hominis erga Deum c S. cit. J & in Ethica docetur, quomodo homo ossiciis istis abiaque obligatione externa a potestate civili manante satisfacere queat S. 64 . Quamobrem cum ossicia erga Deum nec demonstrari, nec eo rum praxis doceri absque illius cognitione possit, quod ex ipsa Ethicae atque Juris naturae pertractatione liquet; Dei autem cognitio a Philosopho ex Theologia naturali hauriatur S. s7 ; Jus naturae atque Ethica ex Theologia naturali principia supponunt, si demonstrativa ratione pertractari debent. Philosophia practica universalis theoriam pariter ac praxin omnium philosophiae practicae partium generalem tradit S. 7o , in notionibus vero istis generalibus stabiliendis non simplici vice recurrere debet ad Theologiam naturalem atque Psychologiam :quod utramque disciplinam intuenti patebit. Philosophia igitur praetica universalis principia ex Theologia naturali atque Psychologia petit. Denique philosophia prae ica, ut omnis reliqua, in demonstrati nibus suis carere nequit notionibus istis universalibus, quae in Onto- Iogia ovolvuntur. Qitae expertus loquor, ex ipsa philosophiae practicae pertractatione liquent. Philosophia itaque practica ex Ontologia quoque principia sumit. Liquet ex demonstratis , philosophiam practica in ex Ontologia, Psychologia & Theologia naturali principia petere. Sunt autem Ontologia, Psychologia & Theologia naturalis partes Metaphysicae c*. 79 . Palam igitur est, philosophiam practicam univcrsam ex Metaphysica principia petere debere, si omnia accurate demonstranda.
Dedit Liariti in P/il pus Tsummisisι compendium operum philosophicorum, quae Germanico idiomate edidi, iub titulo Inditistionum Ps hsopsia ιν fanis. Quando igitur ad ea provoco, quae nonnis ex ipsa disciplinarum pertractatione manifesta iunt; Institutioress summulaAis interea evolvendae sunt , donee ipsa opera prodeant nostra . Iis scribimus, quos certitudo in cognoscendo luxat. Omnem itaque movemus lapidem, ne quicquam praetermittatur , quod ad eam obtinendam conducit . Ceterum plura adduci poterane argumenta, quae Metaphyscae opem in philosophia practica expectant. Sed plura des-deranti Τιώ-υῖαι satisfaciet , si Institutiones evolvens ad citationes oculorum ac me
mittendam, se ea demonstratida ratione pertractari debet. Nam si philos phia practica demonstrativa ratione pertractari debet, principia petenda sunt ex Metaphysica S. 92b. Enimvero is partium philosophiae or-
47쪽
Cap. III. De partibus Pbilosophiae. χρ
do est, ut praecedant istae, ex quibus aliae principia mutuantur S. 87 Metaphysica igitur philosophiam practicam praeced re debet.
Si in Phfiea demonseranda sunt singula accurate, principia ex Metapbsea sunt petenda. In Physica docentur, quae per corpora possibilia sunt
S. sy adeoque si demonstrativa ratione eadem pertractanda, notiones corporis, materiae, naturae, motus, elementorum aliaeque his agnatae generales ignorari nequeunt, cum multorum ratic ab istis derivetur. Sed notiones istas generales evolvit Cosmologia generalis, qua iadam etiam Ontologia g. 73. 78 . Physica igitur ex Cosmologia generali & Οntologia principia petit, si accurate Omnia demonstranda. Imo nulla fere est notio, quae in Ontologia evoluta suum non exerat usum in Physica, cum in omnibus demonstrationibus effectuum persuas causas, quae in Physica traduntur, tandem ad principia ontol gica deveniatur. In Physica igitur sollicita cura versans ignorare nequit, quam Iucem Ontologia eidem affundat. Liquet ex demonstratis, quod Physica, si singula accurate in ea demonstranda, ex Cosmologia generali & Ontologia principia mutuetur. Sed Cosmologia generalis & On-tologia sunt Metaphysicae partes S. 799. Physica igitur ex Metaphysica principia petit. 6. 9s. Ex dictis patet, Metap fleam miscae praemittendam ese, se ea demonstrativa ratione pertractari debet. Si enim Physica demonstrativa ratione pertractanda, principia petenda sunt ex Metaphysica S. 9 . Quoniam itaque partium philosophiae is ordo esse debet, ut eae praecedant, ex quibus aliae principia mutuantur S. 87 ; Metaphysica utique Physicae praemittenda. S. 96.
Si Theologia naturalis metiari demonstrariva tradenda, principia ex Cose moligia , Ps bologia ct Ontologia petenda. In Theologia naturali agitur de existentia, attributis & operibus Dei S s7 . Quod si de his demonstrativa methodo agendum, ex principiis certis & immotis, quae de Deo praedicantur, sunt inferenda f. 3o . Immota ista principia , ex quibus exiitentia Dei ejusque attributa firmiter concluduntur, d sumenda sunt a contemplatione mundi .' ab ejus enim existentia contingente necessaria consequentia argumentamur ad Dei existentiam necessariam, & ea eidem tribuenda sunt attributa . unde intelligitur mundi unicus Autor. Quamobrem cum Cosmologia generalis mundi co templationem generalem tradit, unde ejus dependentia ab attributis divinis fit conspicua g. 78γ; Theologia naturalis principia ex Cosmolo. gia pctit. Notiones attributorum divinorum sor mamus, dum notiones
48쪽
o Cap. III. De partibus Philo ob ae.
eorum, quae animae conveniunt, a limitibus liberamus. Quare eum animae cognitio ex Psychologia hauriatur s. 38 ; Theologia quoque naturalis principia ex Psychologia desumit. Quoniam denique notioni bus generalibus , quae in Ontologia evolvuntur cf. 73 γ, in demonstra.
tionibus Theologiae naturalis maxime opus est 3 eadem non minus ex Οntologia principia mutuatur.
Plura hie supponimus in Theologia naturali fieri r sed quae eum sint facti, a nobis demonstrari non possunt . Contuli ei rea ea interea possunt Institutiones N. υιιss.s13. Uberior tamen Ontologia & Psyehologiae in Theologia naturali usus patebit, ubi The logia naturalis ivstema amplum prostabit.
S. 97. Si Cosmologia generalis methodo demonstrativa tradenda, principiis onroin logicis opus habet. Cosmologia generalis generalem tradit mundi & comporum, ex quibus constat, nec non elementorum, unde corpora Ortum trahunt, doctrinam S. 78 . Praesupponuntur itaque notiones entis generales, si ex generalibus principia specialiora de corporibus &eorum elementis una cum generalibus mundi attributis sint demonstra da . Quamobrem cum istas notiones Ontologia explicet, Cosmologia generalis principiis ontologicis opus habet.
E. gr. In Ontolog a traduntur doctrinae de ente composio & smplici , quarum ista ad corpora, haec ad elementa eorundem in Co mologia applicatur. In Ontologia evolia vuntur notiones spatii, temporis, eontinui, ordinis, perseetionis a vis ae potentia quibus in Cosmologia habemus opus, extensionem & continuitatem corporum, eorumque ac lones ac pasiones, nec non ordinem naturae atque persectionem universi demo straturi .
. 98. Si Pochologia metiari demonstras a tradenda, ex CUmologia o Gnto logia principia sumit. Animae competere vim sibi repraesentandi universum convenienter mutationibus, quae in organis sensoriis contingunt, nemo negare potest . Meditatus reperi, posse hunc conceptum sumi tanquam primum & ex eo rationem reddi ceterarum mentis facultatum&, quae per easdem intelliguntur, mutationum. Quoniam 'ero vis illa distincte non agnoscitur, nisi ex ontologia notionem vis i genere &ex Cosmologia doctrinam de mundo generalem perspectam habueris ' S 73. 8ὶ; ideo Psychologia ex Cosmologia & Οntologia principia sumere debet. Ex ipsa Psychologiae pertractatione apparet, multis aliis notionibus generalibus, quae in Ontologia evolvuntur , eandem habe
In Metaphsica primum locum tuetur Oriologia seu Dilosiopbia prima, s
evndum Cosmologia generalis, tertium Psecbologia ἐς tillimum denique Theologia naturalis. Partcs Metaphysicae co collocandae sunt ordine, ut praemittantur, unde principia sumunt ceterae S. 87 . Quare cum Theo
logia naturalis principia sumat ex Psychologia, Cosmologia & Oiato
49쪽
Cap. III. De partibus Philosopbiae. 3 i
Cosmologia ex Ontologia S. 979; evidens est, Ontologiam primo i eo pertractari debere, secundo Cosmologiam , tertio Psychologiam, quarto denique Theologiam naturalem .
NUM okologiae maemittenda . In Physica demonstratur, quaenam phi si/. sint rerum naturalium causae essicientes; in Teleologia autem, quaenam cur resti sint earundem rationes finales c, 8s . Ipso facto docemur, rationes logiae , se finales tum demum patere, ubi causae essicientes fuerint perspectae, ita mittenda. ut ex Physica petantur principia demonstrationum teleologicarum. Quare cum ea philosophiae pars praecedere debeat, unde altera principia mutuatur 6.87; Physica Teleologiae est praemittenda.
In Teleologia cognitio Dei ex THologia naturali Musa confirmatur. In TOTeleologia explicantur fines rerum naturalium 9. 819. Quoniam ita- testinisque finis primarius in eo consistit, ut ex opere agnoscatur conditor REMIDeus, atque adeo mens ex contemplatione rerum naturalium in Deum μ' qascendat, quemadmodum in Theologia naturali demonstratur; in leologia quoque doceri dcbet, quomodo Deus ex rebus naturalibus a gnoscatur. Argumentis hinc petitis cum confirmentur, quae in Theologia naturali de Deo fuere demonstrata; evidens est, cognitionem Dei ex Theologia naturali haustam in Teleologia confirmari
Praestantissimum ideo usum habet Teleologia . Quo magis enim animus in cognitione Dei e firmatus, eo promptiores evadimus in exequendis erga Deum officiis eiusque praesertim gloria per omnes aetiones i lustranda . In eo vero maximum positum est ad .m e virtutum genus praesidium. Patebunt ea ex philosophiae practicae Integra pertra. ctatione. S. IOI-
Telusigia post Theologiam naturalem pertractanda. In Teleologis c cis pestgnitio Dei ex Theologia naturali hausta confirmatur g. IOI . In ea Theol igitur supponitur, nos non modo habere notiones perfectionum divi- g/am narum, Verum etiam demonstrare posse, quod Deo istiusmodi persectiones conveniant. Quamobrem cum ista cognitio ex Theologia nat rali hauriatur car. s7 , ea ante leologiam tractanda
Philosiopbia practica universalis Erbicae, Oeconomicae atque Politicae prae- Nilosi mittenda. Philosophia prinica universalis generalem theoriam & pra- phia ρω-xin philosophiae practicae tradit S. 7o , adeoque Ethica, oeconomica atque Politica , philosophiae prachicae partes speciales S. 61. 64. 6s. 67 , principia sua inde mutuantur. Is vero ordo partium philosophiae est, ut praecedant, quae aIiis principia largiuntur S. 87 . Quamobrem si ρrmi pbilosopli a practica universalis Ethicae, Oeconomicae atque Politicae unda
50쪽
32 Cap. III. De partibus Pbilosopb; .
Etbica, Ethica oeconomicae, Oeconomica Politicae praemittenda. Ex ipsa harum Oe οπο- disciplinarum pertractatione patet, in oeconomica supponi tanquam s.fah. principia, quae in Ethica dcmonstranturi in Politica vero, quae tum A. t. . in Ethica, tum in Oeconomica docentur. Patet igitur eodem, quo an- iram,id . te modo, quod Ethica sit praemittenda oeconomicae, Oeconomica v ro Politicar cf. 87 .
., hiatu lod si . us naturae ab Ethica, Oeconomica & Politica separes, cum eo ipso theorix his. . istarum disciplinarum contineatur I. 63 i; themia Vero tanquam praxeos fundamentum eidem fit praemittenda, de quo nemo dubitat; nemo inficiabitur, Jus naturae Ethicae, oeconomicae atque Politicae praemitti debere. LLindum. 6 IOI .
mhri Philosopbis practica statim post Metapbficam tractari potest. Etenim phia
pbus - losophia practica ex Ontologia & Psychologia potissmum atque The ctita cur logia naturali principia sua petit, ex quibus & praxin, & theoriam's et suam demonstrat S. 92 . Quae vero ex Physica petuntur, ea tanquam per experientiam cognita sumi possunt. Nil ergo impcdit, quo minus .isu,' philosophia practica statim post Metaphysicam tractetur.' Equidem negari non potest, quod multum in praxi morali usus sit Teleologiae s. tot in , consequenter eum ea post Phuficam demum tractari debeat i s. roo , Phyllea phi losophiae practicae praemittenda videtur. Enimvero ad demonstrationes philosopitiae oracticae sufficiunt, quae de Deo in Theologia naturali denaonstrantur. Ut vero, quod ibi praecipitur, ipso opere exequaris, Teleologia haud parum iuvat. Imo ut hic e us usus doceri possit, praestat eandem demum post philoiophiam practicam tradi. S. I 6.cii του P sica statim post Metaph icam tradi potest. Disciplinae palmariae, sita fla- quae ceteras ambitu suo complectuntur, sunt Metaphysica, Physica &tim pos Philosophia practica c*. 6 a. & seqq. & aD I9. 76. seqq.). Metaphy-Mππο- scam praecedore debere Physicam supra demonstratum est m 919 .Qu sic mi niam vero Physica ex Philosophia practica principia nulla mutuatur, P μ' non opus est ut ea ipsi praemittatur S. 87 . Potest igitur statim post
Pet inde adeo est s. ios , sive Physica, sive Philosophia practica priori Ioco tractetur. Quoniam tamen Teleologia principia ex philosophia praetica supponit, post hane adeo tractanda cI. 37 , Teleolo ia autem Physicae pars est g. 8s 3; consultius videtur, ne Physica integra demum post Philolophiam practicam tradatur: nisi sorsan Philosophianxyracticam universalem cum Jure uaturali MetaphvscR jungere , Ethicam autem atque Politicam Physicae demum subiungere velis, quatenus quadam ipsius dogmata in iis uia1um habere mi sunt & Technologia, a Physica pendens s s. 7ι J, Politicae principia nonis nulla praebere valet.
P si ae In Physica reddenda est ratio eorum, quae per corpora fieri possuntleveri- 3I . Patet autem ex demonstrationibus Cosmologiae generalis, II i . nus ad rationes perVenire u on posse adeoque in iis acquiescen- sis dum esse, a causis proximis deriventur. Prineipia igitur ab es- Ethenia periciaria petenda, unde alior uri, quae fiunt, ratio reddi potest: quaei is cura