Ezechielis Spanhemii Dissertationes de praestantia et usu numismatum antiquorum

271쪽

DISSERTATIO NONA.

PRAESTANTIA ET USU

NUMIS MATUM

ANTI Q U ORUM.

cae Ava nobilissime, quum in Hortis Justinianeis ego& Marquardus Gudius, ab omni liberali doctrina egregie instructus, idemque peracri ingenio, una tecum essemus, incidisse sermonem de Nummis & Lapidibus antiquis, ac unde major in Historiam Veterem & Omne litterarum genus utilitas redundaret. Neque Vero hic replicabo singula, quae utrinque, invitante loci Genio, amicae & jucundae, tibi certe, quod non semel etiam ab eo tempore declarasti, longe gratissimae concertationis studium suppeditabat. Neque tamen valde, si bene memini, rationes nostrae dissidebant. Etenim incredibilem quandam Inscriptionum, quae Vetustis saxis continentur , praestantiam, & late diffusam per omne genus priscae ac reconditae do ctrinae Varietatem, amico nostro haud illibenter largiebar. Immortali certe beneficio demeruisse taculum de postfuturas aetates, qui in iis colligendis ac ordinandis laborarunt nostra & patrum memoria, viros cohortis litteratae principes. Neque inferiorem palmam eos manere, qui eodem studio incensi, inter quos amicus ille noster, & pridem alter Germanus quoque, Varia Vir de exquisita doctrina in eo stadio decurrere cogitant. Inde utique, nec aliunde C cccc 3 ferme,

272쪽

718 DIssERTATIO NON Aferme, petendos varios Sacrorum ritus; Foederum sommulas; Magistratuum scita, munia, discrimina; COLlegiorum, Corporum, Professionum genera, ossicia, rationes; Domus Augustae ministeria; Titulos operum publicorum , multa domi militiaeque instituta: adde Manium jura; Pietatis mutuae Parentum, Conjugum, Liberorum, ac eruditae stimul Clegantiae monumenta, principis denique gentium Populi nomina, aetates, tribus, singula publicis quasi Tabulis descripta. Haec certe aliaque tot litteratis ex omni memoria aetatum, temporum, civitatum Saxis, impensum quoddam pretiuin apud gnaros talium ac intelligentes haud immerito constituere. At esse vicissim infinitum pene Auri, AN genti, dbris veterum signati usum hodieque; esse quae

mire adficiat, non vero aeruginem solum adfricet, priscae monetae tractationem ; esse ubi eadem majorem etiam laudatis modo saxis utilitatem adferat, sed nondum satis hactenus notam & exploratam. Immensas etiamnum latere opes in GaZis virorum principum, ac in loculis antiquariorum , quibuS penuS omniS eruditionis mirum quantum possit locupletari. Antiquitatis certe gloria praecellere peculium hoc nostrum; quum Inscriptionum omnium, quae hodie exstant, vel fatente viro docto, cui hoc opus aetatem fuit , Vetu-Th. Reioe stissima occurrat Duiliana, quae incidit in annum ImE . ''' bis conditae cccc XCIII ; NummOS autem, Ut e Romanis antiquissimos aereos liberales mittam, cum Prora &Jano bifronte, plures inter Graecos eXstare magno Alexandro vetustiores, ac Urbis ferme natalibus pares. Quid jam copiam eorundem dicam & varietatem incredibilem Z quid opportunitatem eosdem tractandi ac tecum tranSserendi in quascunque oraS volueriS, longe utique majorem; adeo ut unius Musei angustiis in-

273쪽

DE PRAEs T. ET USU NUMIS M. 7s9 cisas tot antiquitates, tot memoriaS, tot commentarios, quasi in nuce Iliada, continere liceat ρ Quid commemorem caelaturae praestantiam , Ingenium artificum,

priscae aetatis elegantiam t Quid illam ipsam imaginum vim ac virtutem plane admirabilem praedicem, qua rerum hominumque, non appellationeS dumtaXat ac elogia, sed simulacra ipsa, ipsa ora, ipsa momenta rei gestae, haud infiguntur solum animo, Verum ante oculos ponuntur ; qua diversos Deorum habitus dignosse re; caeremoniis Sacrorum interesse; facras AEdes, Basilicas, Porticus, Theatra, Portus, Aquarum ductus, aliaque publica opera, non nudos eorum titulos intueri , solemnia denique Ludorum, quasi inquatuo decim aut in orchestra sedeas, etiamnum spectare conceditur. Quid beneficium illud dissimulem, quod ipsa Marmora, ipsae Statuae huic Eri unice imputant , sine quo utique magna pars eorum levi adficeret nos hodie voluptate, inani certe desiderio torqueret, dum quos vultus eadem referunt, haud indicare quaerenti

bus possent ρ Quid jam Orbis veteris depicti quasi in

tabella effigiem adducam Z nullum equidem celebre oppidum , multa etiam aliunde ferme ignota, per Asiam, Africam, Graeciam, Thraciam, Macedoniam, Siciliam, Italiam, Hispaniam, aliasque regiones, quod his monumentis originem, sacra, memoriaS suaS non consignarit Z Nihil damus hic argumento, neque mCamor suscepti negotii fall1t, ut tamen fieri solet saepenumero. Consulatur vel Sicilia Partatae; tota certe in

Nummis, e quibus unice constat hoc opus, " adhuc latent alibi, quot ipsi notavimus hujus generis intactos Z non hodierna quidem, multum Visa nobis priscae gloriae degener, sed vetus illa nobilis Insula, illa altrix Urbis AEternae & omnium elegantiorum artium ν

274쪽

ω DIssERTATIO NON Atium, cum Diis suis, Conditoribus, Sacris, Anim libus, Plantis, cum omnibus suis decoribuS ac oria mentis, se nobis conspiciendam praebet. Sed haec pamtim jam ante suis locis adtigimus, partim alibi adhuc dicentur opportunius. Quoad HISTORIAM vero AUGUsTAM, in qua illustranda in praesentia versamur, & cujus etiam caussa omniS tum haec erat internos instituta disputatio, facile posse de tota hac lite transigi. De publicis Principum Achis loquimur, umde Fasti & Annales constant; unde fata Populorumpendent; non de privatis Domus Augustae rationibus. Sumatur Vero, inquiebam, describenda unius e Ca faribus vita, Trajani puta, aut Hadriani, aut Pii, aut Marci, aut Severi, aut Antonini vulgo Caracallae, aut alterius, cujus plurima supersint hodie in Lapidibus ac Nummis antiquis monumenta; mandetur eadem litteris, hinc e Lapidum, illinc e Nummorum antiquitatibus petita; & tum subducantur in Comitiis litateratiS calculi, quaenam e duabuS plenior ac uberior tr datur; quae longe alteram praestet, serie & notationetem Porum, memoria locorum, gestorum Varietate, evidentia & manifestatione rerum ac per narum.

Equidem Caesiarum Acae A quaeque illustria domi, ac foris, nulli bi luculentius, quam in eorundem Nummis depicta reperias. Abunde id evincunt cum vel Nummorum Tituli aliquoties commemorati; tum eorum lucubrationes, quos ex iisdem Historiam Augustam tradidissse diximus aut illustrasse. Adeo ut hic locum habeat, quod Dio oris aurei docet alicubi, non aliunde magis Graeciae magnitudinem, quam CX ruinis ejusdem constare. Neque enim hic levia, foeda, indue

gna denique Majestate illius vel Imperii vel fastigii se tibi Offerunt; sed eximia quaeque ac magnifica belli &Pacis

275쪽

DE PRAEST. ET IJs UNUM Is Μ. 77 Ipacis decora ; selecta nempe opportune, quae posterorum memoriae commendarentur. Ibi res illas illustres cernimus, quas ex dignitate populi Romani visum est non Annalibus solum , ut ille loquitur, aut vero diur- Tacit. Atinis urbis Actis mandare, sed publico aere signatas aeter 'Α ' ἔψI' I'nitati temporum tradere. Accedit defectus aut hiatus Historiae Augustie, dum centonem ejusdem tractamus ex variis laciniis constitum; quo fit ut aut vita plurium Caesarum negligentius tradita sit, aliorum etiam tota interierit. Neque enim licet hodie consulere, aut Ephemeridas eorundem Caesarum; aut libros linteos ,

aut Maximi Fabii, Marcellini, Dexippi, Valentis, Marii , aliorumque cιοκοόφων laudata jam olim monumenta. Jacturam hic eorundem supplet luculenta Nummorum id genus supellex, ex qua integritas mutilis, lux obscuris, ignotis vero Caesarum Actis fides & veritas constat. Nec juvat hic ire per singula, aut quae in hoc genere nobis seposuimus non pauca ad supplementum Historiae Augustae, aliis etiam intacta operose coacem Vare. Aliqua tantum hic obiter eaque haud levia vel indecora delibabimus, quae in uberrima messe, luculenti alicujus spicilegii vicem idoneam, ut opinor, praestabunt.

Neque Vero ut hoc moneam in antecessiim qute D Nμη modo adtuli de argumenti delectu & praestantia, elevat continuo Nummorum aliquot adspectuS, qui obscoena Titi ianu. Philaenidis schemata, aut impuros libros Elephantidis nobiS rursuS ante oculos ponunt. Tales nosti veteres il-IOS NummoS rariores, quos vulgo Antiquarii Spintriis Tiberianis adnumerant, idque ex Suetonio colligunt

tradente de Tiberio : Cubicula plurifariam distosita se tabellis es sigilli, laseisissimarum picturarum se figurarum ais

ornavit, librisiue Elephantidis infruxit , ne cui in opera eden-

276쪽

6r D IssERTATIO NON Ada exemplar imperatae hemae deesse. Hinc nummi adhuc superst1tes cum obscoenis id genus tabellis, damnatis Propertio, & quarum alias meminit non semel vanissimorariis magister, non male ad hunc Tiberium referri hac tenus videbantur. Equidem haud abs re in illum quadrare fatearis, quod Democharo tribuit Timaeus apud P g. 13. Polybium in Excerptis Valesianis, eum Botryos, Philaenidis, aliorumque hujusmodi commentarios obscoenitate sua superasse. Neque sic tamen, ut verum fatear , certo colligi posse existimaverim , Nummos illos percussos sub Tiberio , quum neque id tradat eo loco SuetoniuS; nec ulla imago aut memoria Tiberii in iisdem sit expressa, sed tantum litterae numerales I. II. &c. Accedit abhorrens ab ejusinodi instituto Tiberii ingenium, qui in Capreensi secessii & remotus ab hominum conspectu, impuras id genus voluptates sibi seponebat , nedum ut illas aere signari ad posterorum memoriam vellet. Unde conjiciebam aliquando, eosdem ad Nummos illos theatrales haud incommode referri posse, qui in publicis & obscoenis speThaculis in vulgo magno numero spargebantur. Fundus erat mihi hujus moris&instituti Martialis , Lib.v mi. Nunc veniunt subitis lasciba numismata nimbis , Epigr 77- Nunc Dis ectatas tessera larga fera . Vides hic lascisa Numisemata, & simul copiam & rationem eorundem, quae velut ubitis nimbis ad spectatores theatrali licentia projiciebantur ι & quemadmodum alioqui nimbos de donis theatralibus usurpare novi Clau

dianum . oti .Prob. Vuippe velut densos currentia munera nimbos.

' Ol h Haud abs re proinde huc spect are videbantur lascivi illi Romanorum nummi adhuc superstites, qui usu & argumento hunc ipium morem comprobarent. Firmant

277쪽

DE PRAEs T. ET UsU NUΜIs M. 763 id ipsum egregie notae illae numerales, qualeS geminae occurrunt in aliis nummis ejusdem magnitudinis &formae, cum quadrigis vel emgie Augusti in anteriori

parte ; in aversia autem numeri varii inclusi coronae laureae; &quos non male Ob Circensium, aliorumque ludorum celebritatem percussos colligas. Unde cadit e iam eorum argumentatio, qui ideo lasciva id genus numismata Tiberio adscribunt, quod occurrunt nonnulli ejusdem nummi, illinc cum ejus erigie, hinc cum numeris id genus. Neque tamen negaverim ex foedis illis schematibus Tiberii aut libris Elephantidis, desumi potuisse obscoenas illas Nummorum figuras, qui reliquae Floralium, aut similium ludorum infamiae sub impuris Principibus accessissent. Sed de loco Martialis judicent optimi talium arbitri; quum alioquin neque de spectaculis ejusmodi loquatur ibi Poeta, quae obscoenis id genus figuris locum dare posse videbantur ;neque ignorem lasciva ibi numismata aliter vulgo ab Interpretibus sumi. Quod autem Veneris figuras Vocat easdem alibi ' Martialis, & ante illum Ovidius, id ex h A- Lib. 2δε ristophane pridem haustum, i it

Ut taceam nota Philaenidis ἀφροAσio , κημα G. TaleS In Concio- autem figuras ad numerum XXIV observasse in antiquis id genus Nummis referunt urbis Antiquarii. Plures tamen se vidisse testatur Pyrrhus Ligorius in operibus in editis, & ad numerum usque XL. Adponam H us Verba, Sarebbe da monstrare in distegno da quaranti alti In bis dishonesti, e chestrovano nesie Medaglie, a proposito de Ae lasciυie e desia palestra Clinopale. Adeo ut vel novem figuras Elephantidis, quarum Martialis alicubi meminit, aut Cyrenem illam δωδεκαμηκιμον dictam a totidem generibus schematum, longe post se relinquant impurae

278쪽

In protrepi.

76 . DISSERTATIO NON Aillae Nummorum figurae ; ac mihi praeterea in mentem revocent morem illum a Clemente Alexandrino traditum, quo in Veneris mysteriis Nummus Veneri datus ab initiatis, prout solent ἐπι α; Docet idem alibi thalamis vulgo adpensas impudicas id genus tabellas , quod notavit etiam vetus Epigramma,

Inque modos omnes dulces imitata tabestas

Transeat, se lecto pendeat ista meo. Diversa autem ab Amκ- κάφ' illa Philaenide Leucadia cujus ἀφροAMα κημ α G tam studiose olim adservata, juxta eundem Clementem, ac labores Herculis θ altera Philaenis Samia; ut aperte hanc infamiam a se amolitur in antiquo Dioscoridis Epigrammate in- edito, quod propter ejusdem elegantiam & mulieris verecundiam, non pigebit h1c in lectoris gratiam a

Samiae monumentum flum Phliani dis, se adloqui Patere me, se a cippum propius accede nator. Non um ea, qua mulieribus delineavi proterva opera, verecundiam non habens pro Dea ; Sed amans pudoris per meos Manes. si quis vero nos Infamans , impudentem Anxit his oriam; Din quidem revelet

uomeu i mpus, mea autem turpem lsa in cineres redigat famam a me amoliensis. Caeterum quocunque auctore Procus a sint lasciva illa Numismata, vulgo pro Spintriis Tiberianis habita,

279쪽

DE PRAESΤ. ΕΤ USU NUMIS M. 76i Ahgemat in terris sa qui protulit arte Purgia ,sub tacita condita latitia. Quum tamen & numero pauci extent hodie iidem Nummi, & rarissime occurrant in tanta & parata copia illorum, qui egregia quaeque Sc salubria facinora

habent depicta, nihil inde certe nummorum Veterum praestantiae ac usui detrahi, haud dissiculter largieris. Adeo ut non minus commode adaptari illis possit,quod apud Sidonium lego, Non hic per nudam pictorum couo-L II SP rumpulchritudinem turpisprosat HISTORIA, quae sicuornat rem,sc devenusat artificem Duodecim quidem priorum Caesarum vitas, ita Suetonius praeter Dionem ac Tacitum compleXus est, Ut Varia tamen aut sponte neglecta, aut alioquin accuratam eorundem industriam fugerint. Ac primo loco Coto- commemorare possem COLONIAS subJulio, Augu' ζ . . i. sto, Claudio, Nerone ac Flaviis deductaS, de quibuS sI- bti, δειω- lent ferme iidem Auctores, & quas copiosa Nummorum veterum supellex nobis etiamnum suppeditat. Id enim continuo nos docent expressia in iis vulgo illorum Caesiarum cognomenta, a quibus novos ac F E L 1cES id genus Natales & Coloniae dignitatem consequebantur.

Quid autem nobilius in Actis Caesarum immo quanta lux inde iisdem Actis , Historiae Romani orbis , Originibus splendidissimarum urbium, neque aliae ferme sub Caesaribus Romanae Coloniae: ac iis, quae huc spectantia, vel in libris Jurisconsultorum ex Ulpiano &Paulo referuntur, vel apud alios auctores obscure aut perplexe traduntur8 Abunde hoc evincerent deductae a singulis Caesaribus per orbem terrarum Coloniae 3 quaS ad numerum centum circiter & viginti,ac una Vel alterae cepta, eXtra Ital1am OmneS, servata temporum serie descriptas, ac obiter, ubi opus fuit, in eum finem

280쪽

66 DIssEλTATIO NON Aillustratas , hic inserere cogitabam. Sed dum praeter spem , plures cartas implet illa quamquam subitanea

commentatio, hic autem summa rerum capita persequimur, liceat jam aliquot ejus rei, iisque novis ferme exemplis & probationibus defungi. Ac Hispaniam quidem , Municipiis & Coloniis civium Romanorum a JULIo vel AUGUSΤo frequentatam, vel tradunt Lib. XL. in genere auctores, ut deJulio Dio; Vel obiter aliquas enumerant, ut Strabo, plures Plinius, sed raro in dic to deductoris nomine. At quam luculenter ac sigillatim id probant tot superstites nobiles illius gentis Nummi, cum M U N I C I P Ι I , Vel C o L o N I AE J UL I AE, aut AUGUSTAE cognomentis, quales jam Dialogis aliquot illustravit magnum ejusdem decus Ant. Augustinus: & quibus ex eadem penu liceat mihi superaddere, Valentiam, non jam Italicam, cujus unum& alterum nummum a se visum refert idem Augusti- In Cym '- nus.sed Hispanicam, in nummo M. Aurelii, Eo L.

1u Musieb JUL- V ALENTIA; Derto am, eamque dieram Mu- P.Seguini. nicipium Hiberam In N-oriam , seu M. H. IL L E R-GAVONIA DE RΤ. ac in aliis etiam clarius MU N. HI B ER. cum JULI E etiam cognomento; statim, seu Coloniam Romulensem Plinio, ac proinde in nummo in Cimes.' I iberiano, Co L. RoΜ. Adde h Municip. Caraccam 'φ' aut Caraccense manobricam ;* I iam , ψ Calpen, & po-Lito ii. stremam quidem Coloniam Puliam in praeclaro nummo In Cimet. C. I. CALPE . Unde utique colligas, recte Carteriam

cujus alii occurrunt nummi, quos jam notarunt anti in cim s. quam) d Calpen distinctas Hispaniae Urbes in Anto-o . Hi ni itinerario collocari; neque debuisse id viris longe doctissimis Casaubono ad Strabonem, Bocharto, a liisque impugnari, qui nullum oppidum Calpes nomine agnoscunt, dc cum Carteia ob montis vicinitatem