장음표시 사용
51쪽
nauir,omnibus supputatis,que impedit. Etenim si locus hic de sesterti s masculini generis foret intelligedus,minime c5 ueniret ra vilis impensa immodicis Heliogabali sumptibus, quos Historici pausim improbant,& execrantur. Haec item sestertiorum summa par esset triginta libris argenti,quarum meminit Lampridius:si consideremus, quot sestertij argeti libram efficiant. Sed & si de sestertiis neutrius generis locus hic intelligatur, ut est vere intelligendus,adhuc apparet,
centum sestertia non tantum consticue
re triginta libras argeti,sed & multo plures,atque ideo Baptista Egnatius cense illic legendum. Hoc est auri libris triginta:vi minor sit lapsus, ipse vero legerem hoc est auri libris viginti. Nam ex centu sestertiis neutrius generis constantviginti auri librae, es paulo plus. Si exacte obseruauerimus,quot aurei libram efficiat α deinde, quot argenteos denarios c6- tineat aureus, & quot sesterri u neutrius generis. Quaequi de omnia superius examinavimus. Hac etenim in re vetera illa tempora,&eorum aestimatio auri ad argentum sunt examinanda: vi constet cetum sestertia nondum efficere unam, &viginti libras auri, habita illorum temporum auri ad argentum ratione. Mille siquidem costabant numi aurei ex centune utrius generis sesterti)s: & sic viginti quinque mille argetei denariJ. Ex his vero aureis numis veteribus quadraginta octo efficiebant auri libram. Idcirco ex centum sesterti js constant viginti auri librae:saltem non constant una & viginti: desunt enim octo aurei. Saepe veteres scriptores solo aduerbio numerali usi sunt,ut significarent totidem centena millia sestertiorum ma- culini generis: quemadmodu ex eisdeauthoribus constat. Sed ubi nomine numerali utuntur in neutro genere adiecti vhtot sestertia significarunt,aut tot mil-
lia minorum sestertiorum. Sic Iuvenalis Satyra Prima. Sed quinque tabernae. madringenta parent Idest quadringenta sestertia: aut qua dringenta millia sestertiorum minoru: ut d illic adnotauit Coelius Cu io in scholhs. Est aute haec summa ex nostris quadrantibus, aut Marauedinis quatuor
His subscribit omnibusvnico fere verbo Antonius August.lib. a. Emendat. 6. ea deducens ad aliquot Iurisconsultorum responsa Latine, dcvere interpre
Primum inquam hinc constat intellectus ad.l.propemodum.Tde vel b. sign.& in.l. Offidius.in fin T.de leg. 3. quibus
in locis:centies aureorum, scriptum CX-iat in hac signasicatione, ut centies cetena millia aureorum intelliganaus. Hanc itidem interpretationem in specie probat Haloander in Epistola nuncupatoria Codicis Iustinianaei: ex his, qui proxime adnotauamus ex Budaeo, cui consentit Andrae. Alciat. lib. 3. dispunctio. cap. r&. a .idem 3 Portius lib. i. etsi concise nimis scripserat. Vulgo tamen non celies
aureorum in dictis responsis, sed centu aureos legitur. in Pandectis Florentinis
Deinde in .l. cum de in rem verse.T
de usuris. scribitur. Imperator quoq- noster Seuerus filii Ulaia δε ine' a g
numerari decies centena dotis nomine
iussit, qubdea patrem praestitisse dotis
usuras allegasset. Decies centena millia sestertiorum num orum, hic interpretam una ut mille sestertia. quae nostr monetae efficiunt decem computo S. Ad hoc item coducit. l. Avia. g. Pater fi de conditio.& demonstratio. Cu uxori,inquitIurisconsultus,mandatum esset ut moriens filiae communi decies resti
52쪽
Eaeret.Ita enim legitur in Pandectis: &significatur hisverbis numerus is,qui copulus, aut missio quadrantum, aut marauedinorum dicitur, vulgo aliter legitur apud Iurisconsultum. Hinc deducitur vera laterpretatio adtextum in. l. Cum haeres. β. i. ff. de stata liber. no est,inquit Paulus statu liber, culibertas in tam longum tempus collata est,Vt eo tempore is,qui manumissus est Vivere non possit, aut sita dissicilem coditionem adiecerit, ut aliude ea liberta sobringere no possit,veluti,si haeredi millies dedisset.ita sane legit Anto.August. asseverans,hanc quantitatem esse ditissimi liberi hominispatrimonium: nempe millies cetum millia sestertiorum numorum. Quae quidem quantitas essicit mi te computos:aut mille milliones nostro
rum marauedinorum numorum,ac ser-
me duos milliones, & dimidium aureo-IM nUmorum,quibus modo Hispani utimur.Igitur conditio dandi hanc summa
impossibilis censetur a Iurisconsulto,isem etsi frequens lectio ac vulgo recepta
non millies, sed mille habeat quae facile
inducit conditionem secundum Anto.
August.Mihi tamen non ita facilis videtur. Nam mille significantur sestertia
neutrius generis, quae efficiunt nostrae monetς decem computos ac fere.xxVij millia ducatorum aureorum . Et quavis
nomen hoc, ille,possitTeferri ad sester sestertia i tamen subiectar materiae,& loci ab scriptore tractati nos docebit,utram significationem admittat,qua ratione utitur Georgius Agricola lib. a. de pondere moneta. Facilis profecto esset conditio,ac vanus esset Iuri
consulti sensus, si hoc in loco sestertios mille intelligeremus:vnde cum mille sestertia intelligi possint congruo sensu lectio vulgaris defendi poterit. Eadem ferme racione costat interpretatio .l.lecta. n. si cert.pet. ubi Lucius Ti
tius accepit d. P. Maevio quindecim mutua num crata: quorum usurae inibi a Iurisconsulto examinantur.Est etenim i
telligenda haec summa de quindecim is
stertijs neutrius generis:quae nostrae monetae efficiunt cetum quinquaginta mille quadrance aut gre osmarauedinos:ex Romanis autem argenteis denarijs continet ter mille eptingetos, quinquaginta denarios fatq; ita praedictam summam constituit Andrae.Alciatus lib. a.dispunctio. cap. Σ.& in disti.lecta. qui aduersus Paulum Castrensem, & alios rationem usurarum traditam expedit. Hoc ipsum facere Guillelmus Zagarus Selandus in relectione dictae.Uecta.diligentius A
to. August.lib. 2.Emendat. cap. Io.eos ictgito:nec enim omnino inter eos conuonir,quae sit genuina lectio apud Iuriscomsultum in alio eiusdem responsi loco. Ex his etiam patet propria interpretatio Iurisconsiliti in l. Si quis stipulatu aede solutio .si quis,inquit,stipulatus suo
rit decem in melle. Decem enim sestemtia intelligemus,tametsi hoc in loco, vu
& in plerisq; alij s summae istae, & num
ratia nomina,itidem adverbia exempli causa potius,quam ex rei gestae veriatate eYponantur a Iurisconsultis, & legi, latoribus. Quam vero quantitatem, & numΟ-rum numeru diximus hoc adverbio simplici decies significari,eandem inducit,& significat hic loquutionis modus: decies centena:id est decies centum millia sestertiorum masculi generis:arq; ita decem Hispanos computo s, seu marauedinorum milliones: quod Budaeus docti tradit lib. a. de Asie,ut hinc plane coste Horatianos interpretes, etia viso Budet opere hallucinatos fuisse lib. 1.sermonuSatyra. 3.Super illud. Decies centena dedi ses Hinc parco paAcis contento, quinq; diebμε
53쪽
Nec tantam Acro, st Badius in hoe suere decepti sed & ipsi lyncei adnota
Verum post haecquet de sestertio di
Ximus,oportet, & de talento agere.Graeci enim vii fuere hoc Vocabulo ad pondus,& ad numismatum numerum fignificandum, variaque fieretalenta , led
lam:siquidem taleium sexaginta mrnas appendit cuiusque gentis: atque ideo sicuti minae pondus alibi maius est , ita&talentum ipsum, quod ex Iulio Polluce lib.9.de serum vocabulis explicant Budaeus lib. . de asse. & Georgius Agricola libro. s.de ponderibus Graecis. Quorum sententias summatim hic referam ad aestimationem talentis constitveLadaeT numis aut p8leribus Castellani principatu Talentum igitur Atticum minus. se xagi rita minas Atticas appendebat:quarum quaelibet centum Atticas drachmas continebat:&ideo Talentum Atticum minus valet sex millia drachmarum Atticarum ex argento. Hoc costar
ex Polluce, Festo, Fannio,& alijs, quos hac in re diligentiisime adducit Agricola,nec dissentit Budaeus. Eff&locus elegans ex oratione Lysiae contra Diogitonem apud Dionysid Halicarnasi in eIusdem Lyctiet encomi=Appedit ergo hoc talentum sex mille nurnos Regales ar genteos iustissimi ponderis, quibus auiisces,& fabri argentarij utuntur:& quorum Octo ianam essiciunt unciam apud nos, sic S hac ratione idem talentum appendit nonaginta tresnostros marchos,&sex uncias.
Est &talesum Atticu maius,quod est octogenarium,& habet proportionem ad talentum minus tertiariam. Sic etenim appendit, & valet octuaginta libras centum drachmarum, aut octo drachmarum millia, secundum Budaeam,
Agricolam, qui in hoc conueniunt: qua ratione talentum Atricum maius aPpendit idem, quod minus, & tertiam alterius minoris partem: denique continet octo millia Regalium argeteorum
iustissimi ponderis, quibus passim hac
in re publica utuntur argenti Pondera
Talentum Euboicum Festus scribit appendere quatuor millia denarioru mLatinorum. Cuius loci meminere Budaeus libro. a. de asse.& Agricola lib. a. de pondere monet. ideo aestimabitur hoc talentum aeris nostris marauedinis centum sexaginta millibus. Quod si Budaei opinio de similitudine drachmar denariorum admittenda sit,hoc talantum appendet qUatuor mille argenteos Regales numos iustissimi ponderis ex numis Castellanis: attamen si denarius septima ex parte maior est ipsa drachiama,tunc erit septima pars quatuor mille argenteorum a dijci grada. Qua in re sunt illa reperenda, quae de denario, & drachma sup erius sci ipsimus.Sed ide Agricola,&Budaeus libro. . de Asse.ex Herodoto censent, Talentum Euboicum esse minus Attico talento minori tribus minis,& quadrante, minus autem hic intelligo libras centenarias.Sic sane Talentum istud Euboicum appendit quinquaginta sex libras centenarias,& septuagintaquinque Atticas drachmas:qua ra
tione iuxta computationem istam continet talentum stetri uI. 'u2- LL, .eX-
centas, & septuaginta quinque drachia mas Atticas, desic nostros tocidem argenteos num os Regales iustissimi ponderis, quorum octo essiciunt unciam integram:Vnde proxime accedit hoc Talentum Euboicum ad talentum Atticuminus: atque ideo maxima subest suspicio,non satis certam esse Festi hac de re sentetiam:aut eius Codices vulgo in denariorum numero Vitiatos circunferri.
54쪽
Talentum AEginarum decem millialia drachmarum appendebat, authore Polluce in dict. libr. 19. quem Budaeu S,&Agricola ad huius rei cognitionem testem adducunt:&ideo appendit hoc talentum centum libras centenarias: ex nostris numis,&ponderibus habet decem millia Regalium argenteorum iustissimi ponderis,quorum octo integram Vnciam appendunt. Babylonium Talentu eisdem authoribus valuit septem millia drachmarum: totidemq apud nos valebit Regales a genteos num os iustissimi poderis. ina ob rem poterit lector hic repetere quae de his regalibus arget eis numis superius capitulo. a. tractauimus , ut facillime talenta omnia possit nosteris numis aesti
Syrium Talentum appendit, & valet
mille quingentas drachmas Atticas: at que ideo totidem num os argenteos regales iustissimi poeideris, quibus in Hi-
sipania utuntur aurifices ,& fabri argentarij: quorumque nos inpissime mentionem fecimus. AEgyptium autem Talentum appendit octuaginta libras Romanas,teste Plinio libro. 3 3. capitu. 3 . Drachma S VC-ro Atticas ad rationem nonaginta sexdtachmarum pro qualibet libra, habet hoc Talentum drachmas septem mille, sexcentas,Octuaginta: totidemq; num os argenteos iustissimi ponderis, quibus in his uti mur quorumque Octo Vnciam integram etdciunt. Denique appe.dit hoc Talentum centu &viginti Marchos argenti Rhodium Talentum, authore Festo libro. s. Valuit quatuor mille,&quingentos denarios, iuYta quam raIionem poterit a nobis aestimari centum octuaginta miIlIbUS quadrantum, seu Marauedi-norum,quibuS CX aere utimur, & de quibus in huius operis caP. a. tractauimus.
Ego vero quod & Agricola sensit, hos
Festi denarios drachmas esse interpretor Atticas: & ideo hoc talentum aestimabitur apud nos quatuor mille,& quingentis argenteis numis Regalibus iustissimi ponderis: eorumq; ratione constabit facillime huius Talenti aestimatio. Siclum Talentum vetus quatuor, &viginti minas:id est libras centenarias valuit. Nouum vero duodecim, authOre Suida. cuius & Agricola meminit lib. a. de podere monet. Vetus ergo appedit bis mille, & quadringentas Atticas drachmas: totidemque nostros argenteos num os regales iustissimi poderis: libras Romanas vigintiquinque, Marchos V Io,quibus utimur,triginta septem,& dimidium. Idcirco poterit facillime costitui pondus, &valor taleti siculi noui:cuid dimidia ex parte sit minus talento Siculo Veteri. Haec sane ita constituenda sunt, si apud Suidam legamus minas,aut mnas.Budarus etenim lib. . de asse. non minas, sed num os legendum esse apud Suidam censet ex Iulio Polluce libro s. de reru vocabulis, cuius autoritate opinatur, Talentum siculum maius,& ve tus senas drachmas valuissse: nouum ternas:& quia Budaeus in ea est sententia et denarium pare faciat drachmae Attica & Pollucem de numis sester tiolis intel- t,plane significat, istud talentum V tus aestimari sex denarijsLatinis,nouum ero tribus,atque ideo erit satis facilis,&diuersa huius talenti aestimatio. Talentum Byzantium Apud Vitru-
Uium lib. Io. cap. 3I. centum viginti Romanaslibras habet.Huius meminere Budaeus lib. a. de asse.& Agricola libr. 1. de externis ponderibus: qua ratione huius talenti pondus constat ex undecim mil-I quingentis,ac viginti drachmis:aut sane ex centum octuaginta Marchis, ru quilibet appendit octo uncias: et non semel admonuimus.
55쪽
Apud Hebraeos talenti pondcis duplex fuit.Talentumgi idem sancitari;
Cuod Pendebat centum mi nas Hebreas:& talentum congregat 1His, quos Cisi quaginta:utrunq; autem dictum est eo rum langua Cacar. de talanto sinctu ii, est a s hoc examen testimonium Iosed hlib. 3. antiquit. Eap. 7 qui hoc ipsum expressim explicat idem probat Org us Agricola lib. a. de externis ponderibus. quo in loco,quod diximus de talato Hebraeo minori, deducit cap. 37. Exod. Sex Magistro Sesombne: quaelibet autem mina Hebi ea pendebat sexaξintae Siclos,quorum quilibet qi tuor cinc' & habet Attica drachmas: atque ideo quaelibet libra Hehretpa, siue mi ny appenditduas libras Romanas, ac dimidialii:
quod Iolephus aiserit lib. 14. antiqVir. c. ret . quaquidem perpeos aratione,Talentum Hebraeum maius complectitur viginti quatuorijssia drachamarum AtticarumNOtideq; nostros ex argento Regales iusti ponderis num os. Minus autCTalentum Hebraeum appendit duodecim millia drachmarum, totidemq; nu- mos argenteos. Atque haec de talento Hebraeo ex Agricola diximus: tametsi Budaeus libr. . de asse. diuersam ratione hac in re sequatur. Sed & haec obtinent quo ad Hebraeum talentum pondus significans. Erat etenim & talentum non Podus,sed numus aureus apud Hebreosqm sicium appendebat sita quidem tale- tum ubi non pro podere, sed pro num o aureo apponitur, siclum significati id est
starerem aureum quatuor drac limaru :
quod Budaeus lib. q. de Asse. probat au- horitate Eupolemi, cuius mentio sit ab Eusebio lib. s. de praepaTat.Euangeli. ca. 4. Deinde adducit Pollucem, qui libr.9-
scribit: valebat aute Talentum auri tres aureos Atticos: argenti vero sexaginta minas Atticas. Aureus autem Atticus Valuit duas drachmas auri,quas appende
bati quod ide Pollux sctapsit. Sed & Ho
merus lib. I 3. Iliado . T lentu auri prosun ma non magna posuit; quod illic &
Iliad. lib. s. adnotauit intops S. His accedit quod de siculo talen Ita uid ante dic eba mίs: Athin c co n stet, Tallan tum n orantum podus significes : sed S num unon multi valoris, nec summae. Hoc &praeter Pollucem Festus adnotauir scribens, Nexancrinum talentum valuisse duodecim denarios, seu drachmas:Neae politanum sex:Syracu tanum tres: Rheginum victoriatum,& sic quinariu unu Idem Et Agricola obseruat lib. a. de pondere & temperat. monet. Atque haec dei Talentorum ratione ex sua expendi potesst Plutarchi locus in vita Pauli AEmilis, dam is, inquit. Tuberoni genero argenteam phialam quinque talentorum pondo largitus est: S haec ex Latino in- te Trere: Graecus etenim codex quin Q; librarum pondo, non quinque talent O-rum mem;nit.idem Plutarchus in Apo-phibegmatiS.
mo se han de olimur γ apreciar segun
a. Reduatan see a cocordia a lunas teres reales cerca desta materia. 3 Notan se eqstarticular astunas cosas co forme aestaminion. Marauedιbueno marauedi de oro como se han de olimar.
56쪽
en et quat se declaran algunas mone das antiguas, y modernas de estos Reyn OS.
tiguas de los Romanos, Griegos, y Otras gentes, alas queat presente en estos Reynosse usan y corren , y hara corrido cinquenta an OS atra S, Tohagiendo mencion de mu- Chas mone das, queenestos
Reynos de Espana se labra ron y corrieron entiepo delos Godos, y despuesaca : delas quales se hage memoriaen las leyes y Coronicas antiguas de estos Reynos , conharta obscuridad, porno declarar se tollas veZes et peso, nivalor.ellas. Portato Vsan
se con breued ad examinar et pes o y valor delas dichas moraedas, reduZiedolas alasqueat presente tracta mos, y Vfamos. Bien v eo que e S male
ria difficultosa: pero dire loque alcan care,y si1 en esto nocorrespondiere la obra alde seo, que es de acertar,por Ventura resultara de aqui un
dat occasion a que Otros mas curiosos y diligentes acie riena emendar loque y OV utere erra do , y se sepa la
muγ comun en las ley es, como enias coronicas antiguas: pues de ella selia Ze mencionen et foro Iuggo, donde estare copii adas muchasleyes, qor denaron los Reyes Godos
antes det Rey don Rodrigo. significa ylia significa do mu
sim es mos elia apli cado adi-
das de cobi e y de vellon, CO-mo pares cera porto que se dira ad elante. Prim eram ente es necessario en tenderia monedaqueat presente corre conforme
conueniete boluer Io a repeliren
57쪽
tir en summa. ato ala mo nados valieron y valen diezraeda cobrena, o devellon pusimos en et capitulo primero et mara uedi presente diuidudo en dos blancas, y en seyscoria ad os,y en dieZ dineros, y en sesenta mea jas, loquat paresce seransi: y que et ma-rauedi de que agora Vfamos, valga dieg dineros,prue uase portas ordera ansas, que se hizieron para esta real audien clade Granada et ano de D Ysiij. donde veynte y quatro dineros se reduAen a cinco blacas. Este mesimo valor de diez dineros, y seys Cornad ostia teni do, y valido mu'chos an os lia en est os reynos et marauedi, como se prue
xique segundo en Toro era' de M. ccccxi. y et Rey d6Iuael primero en Viruiesca,ano de Maecclxxxvij. esto paresceser an si por otras ordena fas, que higo et mesmo Rey don Henrique segundo en Alca era de M. ccccviil. porta Prefacion dellas esta bien cla
Dando, y dona Isabel de gloriosa memoria se haΣe mencion algura as veΣes de mone
bro primerO. capi.Σj. declareque Venia a valer y auia valido tanto como at presente valen ti es blacas algo mas: porque seys marauedis de loq
gulentes, de las quales resultara quan bastantes authorida destuue paras eguiria dichacuetarpues lasaque delas mes
alpresente por authorid ad De mone. E 3 pu
58쪽
do se pena de se 1 scientos ma
naesima Pena no Lige de mone da vieta 1 sino, pecti e cadavno seyscientos marauedis de esta n uestra mone d a. lue gobien se prueua, que en lasorden ansas reales se ita manmone da vi eja , y marauedis
uiere por es pacto detreyntadias des comulgado , pdgue ciet marauedis de losbuenos
cient os marauedis . esta men maleyesta refer Ida en lasordenanias reales LI. titu .s. lib. 8. a unque algo differente de laqueesta de mano enla sor denasas antiguas,porque enlas ordenanias nUeua S conis forme alaletra commun deto das las impressiones la pena sepone en est a manera: qel des comulgado que est uuiere en su rebel dia y excommunion por trey nta dias,pague
59쪽
el primero,digo que en e stasordenacasse confirma laley
cientos marauedis por pendatque est autere. XXX. dias de
so: porque quanto a esto nore uoco su ley que tenta heiacha antes con la pena de los feyscientos marauedis: pue Ssolamente reuocola prime ratey a este effecto, que nolle uassen ai des comulgadopasiadosios xxx. dias sesentam arauedis por cada dia Sue et marauedi viejocorresponda yse estime en ma-rauedi y medio delosque alpresente Corre,prueuase pora uitio rid ad delos que recOpilaron pormanda do delos senores reyes Catholicos las
60쪽
don Iua et primero poco antes allegadas. Luego saguese, que et marauedi vieto valetato Como marauedi y medio de los que agora cori C: pu esseys marauedis vi ejos se estitam an por uno de los buenos, y et marauedi bueno esta enlas dichas orde nanias estimado en dieae de los pne sentes:yans1esta muy pro uado, queseys marauedis Vi ei Os valendi eae marauedis deestosqueat presente gasiam OS. Allede de esto et marauedilla mado viejo enla Sorde nanias reales, y en las leyes
a en muchas partes, vallo quin zed1neros yalgo mas et queat presente corre y ha dias, qse usa, vale dieZdineros y nomas uego muy bien se colli ge, que et marauedi vi ejo va lio quinge dineros. a esta opi
guna cosa de mante nimien-rospor fueria tregietos suetdos, que montan de esta mota Deda, duZiento sy quarenta ara taedas, si ruere loque tomare de labradores. y si fuere de hilo dalgo, quin landos
suel dos, que motan desta mon eda quatrocientos mara Ve
dinat. delo quat paresce, queestos marauedis Helos, pOxqtales se han de entender porcorrer en item po d et Rey d o Alonso ora Eenodori la quinta parte may oves que los suel dos .elsu et do bueno vale do- Eed ineros como lo pro uare mos ad elante. tu ego et mara
xos,y an si lato vallata dos mar Uedis Viejos, Como tres delos que agora Vfamos. p Ues estos valen a dieΣ dineros, ylos Otros a quin Ze. o tral Cy ersa en las mesmas cortes del
quai tene mos entas ordenanias reales,auraque No ta cum plida como est a en las cortes