장음표시 사용
31쪽
ceratium non ad pondus veteris cerati , aut silique referendum est,sed ad auri indicaturam:quod &Budaeus admonet libro. 3. de aTe. Nam aurifices Marchum diuidunt in viginti quatuor carasia, quae vulgo quilares Vocamus: cuilibet autem
vnci e con Ueniunt tria caracta, aut tres
quilares: qua ratione cum dicimus oro de.xxiiij. qui lates,intelligimus auria purum, & Obryzum , quod nullam habet
mixturam alterius metalli, nec argenti,
nec arris. Hinc sane fit,qubd aurum illud est omnino purum, quod totum legit anum Vnciae, Vel Marchae pondus, id est
in Marcii xxiiii. caracta, labet ex vero auro,nullo ad mixto metallo, nec argento,nec aere. od si Iutarchae auri sit admixta vicesima quarta arris, Vel argenti pars,dicetur aurum istud viginti triti caractorum: nos dicemus Vulgari sermo Ne,oro de xxii; . quitates. Sic si in auri Marcha sit duodecima portio argenti, vel aeris, dicetur aurum hoc viginti duorum caractorum,id est,oro de xxij. quilateS. Hanc vero auri bonitatem facillime
deprehendunt aurifices,tydio lapide aurum probates. Nam di Plinius lib. 3 3. c. S.de eo dem lapide lydio tractas inquit. His coliculis periti cum e vena, Vt lima
rapiunt experimentum protinus dicus, quantum auri sit in ea,quantum argenti,
vel aeris: scrupulari differetia mirabili ratione non fallente.Ηaec Plinius,qui scrupulum dixit, quod nos quilate dicimus. Haec tamen Castellana dictio quoad podus quatuor habet grana vulgaria. Hinc ergo plane intelligitur constitutio Regum Catholicoria, cuius in hoc
Capite meminimus,du iubet aureos num Ps, quos Excellentes appellar,ex auro
Percuti, quod aurum sit de Iey de xxiij-quilaῖζS,y tres quartos .Est enim hoc aurum non omnino purum, sed quod habet argenti,Vel aeris admixtam nonage
simam sextam partem : sic habet auru illud aeris, vel argenti Cuartam unius caracti partem in auri Marcho, vel in octo unciJs. Eadem ratione costat intellectius ad l. 1 o . Caroli Caesaris, Hispaniarum Regis anno xxxvij. Pintiae latam, qua constitutum est,ut numi aurei percutiantur di hi Coronae dicantur, ex auro Cuidem
XXIJ. caracto runa,id est, de xxij. quitates Habet enim hoc auru in quolibet M archo duodecimam argenti vel aeris admista portione: cc sic unius unciae duas partes e tribus.Dicitur auru istud apud Latinos duo &vicenarium:quia duodecima parte ab auro purissimo deficiat, & h beat viginti duo cara Sta. Eodem ferme modo ausum dicitur vicenarium quod est viginti caractorum. Eicitem aurum
duodeuicenarium quod habet xxviij caracta:&id differt a purissimo quarta Parte: quemadmodum Budaeus diligerissime explicat libro. s. de asse scribens
Vasa raro ex auro purissimo feri ideo, quod illud aurum usuram non scrt,neca irrectationem sine magno intertrimeto:idcirco cosulto temperatur. Et idem fit in annulis,catellis,spirisque, & mundo muliebri, ne facile frangazur, aut torqueatur, testatur & ipse Eudaeus apud Gallos num os aureos percuti eX auro, quod uno latum ceratio deficiat in ipsa iudicatura: cum costet ex viginti tribus caractis.
Sed & hinc aperitur sensus Suetonii Tranquilli,qui in Caesare scribit. cap. s4 in Gallia fana, templaque Deum donis referta expilauit, urbes diruit tapius ob praedam, quam ob delictum: unde factum,Vt auro abundaret, ternisque millibus numum promercale in Italaa prouincijsq; diuideret. Etenim in hoc Suetonij loco manifestum fit, auri libram
aestimatam fuisse ad rationem fere vis nius auri partis pro argenti octo partibus: cum de sestert ijs numis sit Suet De mone. C a nius
32쪽
nius intelligenGus unde conteistare poss amus, aurum illud, nempe Vascinarita,
uisi e duodeuicenarium, & a purissimo
auro quarta paῖ te deficere,vit an de fuerit aurum de XV iis. Qui lares, quod ipse Budaeus admonet. Haec quidem de auro puro adnotauimus,&de mixto,aurum Vero purissimupassim obryZum vocatur: atq; indeobryzati solidi dicunturin,l.Vniuersos.C. de Veter.Numismatis potest.&in. l. r. C. de oblatione Votorum. lib. I 1. qui expurissimo auro fuerint signati. Plinius ad licclib. 3 3. cap. 3. Auri, inquir,experimento
ignis est, ut simili colore rubeat quo ignis,atque ipsam obryzum vocant. Sic ad bonitatem auri, &ad eius pondus examinandum iubet lex constitui publicum iudicem, quem Zygo statem appellat: nos Contraste dicimus. l. 1. C. de ponderatori.& auri illatione libr. 1 o. Olim Romae lege lata a Mario Gratidiano statutus est: ludus, idest schola, probadi numistriatis, ut aegre fallere possent numi adulteratores, teste Plinio lib. 33. cap. 9. Commemorat adhaec Georgius Agricola lib. r. de pretio meralioru, ex Herodoto lib. 4.Darium regemPersarucum cuperet tale monimetum sui relinquere, quale nullus Rex reliquisset, ex
auro,quod quam fieri potuit purissimuexcoxit, num. OS percussisse, qui Darici vocati sunt. Daricus aute hic num uspendebat duas drachmas: unde similis erat duplo aureo humo, quem percuti iusserunt Reges Catholici Fernandus, & Elisabeth, quemadmodum ex dicto pondere consi at,quod proprium huius Darici numismatis fuisse ex Xenophε te,& Aristophanis interprete docet idem Agricola lib. a.de psidere,& tempera. mone, aduersus Eudaeum qui existima Daricum octo drachmarum podus habuis .Erat ergo Daricus pondere similis aureo Romano iuxta posteriorem sentetiam:ha
bebat ex es era parte imaginemDarii,
ex altera Sagitariu incisum,authore Plutarcho in vita ArtaxerXiS. Tyberius ite imperatos,qui Iustino successit, Chilpericum Regem Francorum aliquot puris aureis ad eum missis donauit, quoru quilibet libram pendebat, & altera cuiusq- parsexprimebat imaginem imperato. is cum hac inscriptione:Tybern Constantini perpetui Augusti:altera curru quadrigatum cui insidebat auriga cum hac praeclara inscriptione: Gloria Romano--rum cuius rei meminit Georg.Agricola ib. I. de pretio metallorum: atq; item Sabellicus AEneade. 8. lib. s.Sed &Paulus AEmilius de rebus Francorum lib. et idem scribit adi; ctens, hos num os filisse quinquaginta .ram et sit non scripserit,eos fuisse ex auro purissimo signatos. Auru-vero hoc purissimum obryzumVocatur quasi Ophirigum,aut Ophirisi v authore Hieronymo ab Ophir insula AEthiopiae,Vnde purissimum aduenebatur. Latini autem & pro obryzo obrussiam dixere,Vr Seneca epistola. a 3. haec, inquit, est eius obrussa:id est,summa bonitas:Vt interpretatur Andrae. Alciatus.lib. s.Pa-TCSCn. C. Q. Qui Ctiam celset,hinc deduci prouerbiis, ad obrussam,id est, ad summum perfectionis quo Cicero inBruto utitur. Expurgandus est,inquit sermo,&adhibenda ad obrussam ratio, Quae mutari non potest. Aurii tem num iobriZati meminit Agathias Historicus. Locus sane Diui Hieronymi, cuius simpliciter Alciatus meminit, est, ni fallor, in Commentari s in Hieremiam libro secundo,capitu. et O.super illa verba: Argentum inuolutum,sive productum de Tharsis affertur:aurum de Opha opus artificis, & manus aerarij. Hieronymus ita , inquit: septem nominibus apud Hebraeos appellatur aurum, quorum vnum Ophaz dicitur : quod nos dicere possumus ob χum. Idem adnotauit
33쪽
tauit doctissimus Beroaldus apud Suetonium in Nerone cap. - . ex Fortunaro interprete Ecclesiasticarum dictionum. tamen verba minIme probat, Hieronymum voluisse obryzum aurum in
de deducere, quasi Ophiri sita ab Ophir. Nam etsi dixerit,aurum ex Ophir proptem eius summam bonitatem posse dici a LatiniS obri Zum, non tamen significa ObryZu dictum ab Ophir, quas ophi risium. Potuit sane obryZum dici quasi idest, synceru, delicatumq;. Dictio autem,obrussa, agnoscitur ab Eraimo in adnotationibus ad Senecam ex ratione auri obryzi. Apud Ciceronem in Bruto vulgata lectio haec est. Expurgandus est sermo, di adhibeda quam obtrus arario,quae mutari no pote tr. Sed & Perrus Victorius in annotationibus,obruiasam exueteri Codice agnoscit,existimas in utraq- lectione subesse mendum. Fit dr auri obrygi mentio Danielis cap. I O. Da Hieronym 'ex A quila, auria OphaZanrerpretatur. Suetonius item in Nero De. capitia. . eiusdem auri obryzi mentionem fecit. Argenti lex, & bonitas non ex caractis,sed ex denarijs,& granis a fabris argentarijs distinguitur. Accipitur enim hic denarius non ad pondus, sed potius ad bonitatem. Idcirco est duodecima
pars integrae, seu totius puriratis materiae cuiuslibet massae:vt explicat eleganter Caro. Moli. de Contracribus, quaest.
TOG. numer. 182. &. I 89. Nos tamen ad
Marchum in praxi denarios hos deducemus: si quidem Marcha habet duodecim denarios, quoru quilibet diuiditur in grana. xxiiij. Summa igitur bonitas inargenIo ea est,ut Marchus quilibet habeat duodecim denarios argenti: atque ita Marchustotus erit argenti puri quod nullam habet aeris,aut stanni mixturam- Ouod si Marcha habuerit duodecima partem aeris mystam argeato tunc argetum noc erit undecim denariorum,quia duodecimus denarius non argenti, sed aeris est alteriusve metalli Sic sane constitutio Regia in Pragmata cis dum statuit
num Os argenteos esse cudendos exar-
genio, que a de ley de on re diraeros, yquarro granos, est ita intelligenda, ut nami argentei percutiantUT eΣ argero, cui tantum mixta sit aeris, aut alterius metalli pars duodecima minus sexta parte atque ita unius de nati; quinque paries eXapsius denarii sex: denique habet argentum hoc misturam alterius metalli ad rationem decimae quartae partis, &paulo
pluἴis. Quilibet igitur Marchus huius legis de bonitatis nabet alterius metalli quatuor Atticas drachmas,de sere dimidiam, vel semuncia, & pius:nempe dimidiam ferme Atticam drachmam. Hari vero rationem bonitatis auri, Sc argenti praeter Budarum, d Carolum Molinaeutradidit optime Alberius Bruncis in tracta. de augmento diminutione coclusione ultima.
Ex argento purissimo num os percussit Ariandes, quem Cambyses AEgypto praesecerat, quare Herodoti etiam temporibus argentum Ariandicum fuit purissimum: meminit huius numismatis Georgius Agricola libro. r. de pretio metallorum ex Herodoto libro. . RO-mani vero dena iij, etiam qui tempore Consulum percussi fuere, nCn sunt ex puro argeto co 'secti Siquidem aeris habet partem o Etauam,quam Liuius Drusus Tribunus plebis miscuit argento,qui ab Imperatoribus signati sunt maiorem habent aeris portionem: quod eleganter ac diligentissime tradit Georgius Agricola libro. a. de ponderib de temperatura mone. qui& in di. lib. r. de pretio metallorum,dc monetis, Visinque rationes adducit,an expediat reipublicae, numo sex aurovel argeto purissimo spercuti:an
potius Vtile sit,auro, & argento misceri Demone. C a aeris
34쪽
aeris partem aliquam ad numismata cuindenda Ipse vidi multos Caesarum denadrios argenteos, quorum aliquot signati videbantur ex argento,cui mixta erat decima,vel duodecima rispars aliquot autem ex minoris bonitati fateria:nepe ex argento,cui fuerit mixta sexta,vel
quinta aeris pars.Nec dissiteor apud Romanos &Graecos,&apud Hispanos varias ob causas tapissime ex reipublicae
instituto rem istam numariam mutationem in argenti, & auri materia accepisse. Denique in auro, & argento ratio iudicaturae communis est, ut quod excoctissimum sit, vel aurum,Vel argentum, id sit a mixtura alterius metalli purgatis simum. Argentum purissimu,quod Hispani Acendrado dicimus,a Latinis pustulatum nucupatur ex authoritate Suetonsi in Nerone.cap. 4.& Iurisconsulti in .l. in naue Saupheli. U. lotat. quo in
loco Budaeus hoc adnotauit, & Philipp.
Beroaldus ad Suetonium in dicto. Cap.44 Catellianus Cotta in dictione. Argenta
Hoc ipsum Aulus Gellius appellat lib. scap. s. argentum purum, putum. Qua de re multa tradidereAlciatus lib. s. Pareg. cap. . Carolus Molinae. in tradi.de contractibus.q. Ioo. num .78 s .&Stephanus
Forcatulus in Necyomantia iuris Dialogo. 6. Quibus non omnino placet dictio pustulatum apud Suetonium, nec apud Iurisconsultam, apud quem in Pandectis Florentinis legiru ,Pusulatum sortassis a pusula. Sed a multis proditum est aurum, & argentum non posse ita excoqui, quin aliquam habeat,etiam si madiligentia excoctu alterius metalli Dortionem. Secundum hos in auro est summa bonitas ad quartum,& vicesimu ceratium ad quadrantem absolutum: idest
ut quadrans tantum cera iij in rota massa, aut Marcho aereus sit, aut argenteus. Sic equidem aurum illud, cui s meminit praecitata NeSia cunstitutio, erit iuxta hanc rationem purissimum, & obry-Σum. Argantum aurem ex hoc illud erit purgatissimum, cui tantum mistus est alterius metalli denarij quadrans: nempe quadragesima octaua totiusmas, pars. Verum Guillel. Budaeus lib. 3. de asse cosentiens huic opinioni veterum,& asseverans,aurum & argentum ad praescriptam bonitatem summum censeri nihilominus ex iudicio,&testimonio peritorum huius seculi probat, argetum ita
decoqui posse, ut nihil penitus praeter
merum argentum supersit: aurum vero
adeo posse igni purgari, ut ad bonitate
absolutam,& summam no sit in eo aenis aut argenti quicquam praeter decimam sextamvnius caracti portionem.Et sane huic auro,Vt vere sit viginti quatuor ca ractorum: de xxiiij. quitates:solum deficit unius caracti decimas exta pars, nempe totius masta portio tricentesima octuagesima quarta. Quae omnia ideo hoc in loco adduximus,quod existimemus fore necessaria,aut saltem utilia esse ad cognitione eius rei, quam hoc in opusculo tractandam suscepimus. Scribit d praeter haec Plinius li. 33.cap. Omni auro inestargentum Vario pondere alibi dena, alibi
nona,alibi octava parte. In uno tantum Galliae metallo, quod vocant Albicrates tricesimas exta porri Oinuenitur,ideo caeteris praeest.Hactenus Plinius.
His ergo rationibus probari poterit Budaei, & aliorum sententia, quae asserit&diffiniuit,aureum veterum Romanorum quartMm fuisse unciae partem, & a solido,ac num o aureo Iustiniani,&aliorum Caesarum sescupla proportione distingui.
r Aureus apud Ro=nanos nofuit emper e de poderis, nec eiusdem bonitatis: multo tempore fuerit quarta
35쪽
a Aureus,qlio tem ore erit diminutus ad sextam inciae partem. 3 Aureus di Eus es olidus, etiam eo tempore,iNo erat gnarra rancia pars.4 Intellectus.l. nicae.C.de collat.aeris .lib. ros Solidi aestimatio GP alor. 6 intellectus. l. nic C. eargetiptio.lib. I o tellectus cap. Τμ ubdiaconum. I T. q. q. 8 Argentei Turonenses,quifuerint Et intellectus Clemen. Σ. De magistris.
dinaribro Aliquam ccusiusDI solidum interpretatur: c quino olidos decem.
11 Solidi aurei insacris Biblijs: inibi de Iielis aureis.1χ Mater aureus Parius Ῥbique.
O N me latet, rem hanc difficilem esse: cum & in ea viri diligentissimi invarias ierint fententiaS,quarum modo metionem fecimus: conabor tamen quibusdam expo , sitis assertionibus huius quaestionis nodum pro viribus explicare ut hinc constitutissimum si habita ratione temporum utranq; sententiam defendi posse. Prima conclusio. Aureus apud Ro- manos non semper eius de ponderis fuit nec eiusdem bonitatis. Prior assiertionis Pars costat ex authoritate Plinij lib. 33.
cap. 3. cuius Verba proximo. .retulimu SNec hoc poterit negari, nisi ab eo, qui Plinium nusquam legerit.idem tradid re Leonardus Port.lib. I . de sestertio.Budaeus lib. 3 . de asse. & Georgius Agricola lib. 1.de monetis,& pretio metallor U-Pesterior vero pars itide ab eisdem probatur: Cum CX eis appareat,a P incipibus Romanis auro numismatico dubdccIna parte argeri, Vel Sris,quadoq maiore
quadoque minore mista suisse: queadmodu & hodie sit. His accedit Poponius Iurisconsultus in .l.Numismatum. ff. de usustu. ita enim inquit, Numismatu aure O-rum,uel argenteorum veterum, quJbus
Progemmisuti solent,vsusfructus lega-xi poterit.
Secunda coclusio. Aureus Roman
rum multo quidem tempore fuit quarta Vnciae pars. Haec deducitur ex Plinio indici.cap. 3.eius etenim tepore, & sic sub Caesaribus Vespasiano,& Tito aureus hoc ponderis habuit,ut quarta fuerit Unciae pars. Idem constat ex numismatis a
Budaro appensis ad usque tempora. M. Antoni Philosophi Aurelij,&Seueri. Iulius item Pollux,oui ad Commodii Caesarem de rerum vocabulis scripsit, testis est, & aureum quartam fuisse unciae partem. Sunt & Aureliani Imperatoris aurei quidam,qui duos denarios appendulquorum aliquot hodie extant Vt come morat Georgius Agricola lib. a. depon
Tertia conclusio. Aureus Romanus
sub Constantino Imperatore, aut sub Iuliano ita phndere diminutus est,ut sexta effecerit unciae partem. H ac propositionem multis sane coniecturis, & fortassis certis restimonijs probare quis poterir,
si consideret, proxime constitutas conclusiones veras esse. Etenim stab Caesaribus,qui hos praecesserunt:aureus quarta fuit unciae pars: ab his vero Imperatoribus ut sexta unciae pars iudicatur, & expenditur:igirur constat, horum Caesiaruimperio aureorum pondus diminutum
fuisse. Quod & Georgius Agricola itidem asseuerat in dict. lib. 1. idem deducitur ex aureorum pretio habita analogia, & proportione aurei ad argenteos num os. sicuti proximo para grapho quarta ratione colligebamus,quamobrem satis certu fit olim sub Ccsulibus,& deniq; sub Caesaribus ante Constantinum, au- Demone. C reu
36쪽
reurn se Te quartam unciae partem. Quarta conclusio. Aureus etiam eo tempore,quo quartam appendit Unctae partem, dictus est solidus tunc primum S cum Alexander Seuerus Imperatore Taureo tremisses, &semisses percuti iusia sit. Ad huius assertionis probationem
AElij Lampridi j verbis utar, qui in Alexandro Seuero ita scribitivectigalia publica in id cotraxit, ut qui decem aureos sub Heliogabalo praestrierant, tertia partem aurei 'raesitarent: hoc est trice Tima partem.Tunc Q; primum semistes aureorum formari sunt: timc etiam cum ad tertiam parte aurei vestigal decidisset tremisses,dicente Alexandro, eriam quartarios futuros, quod minus non posset: quos quidem iam formatos in moneta detinuit expectans, Ut si vectigal contrahere potuitiset,& eosdem ederet. Sed canon potuisset per publicas necessitates, conflari eos iussit, & tremisses taneum, solidosq; formari,formas binarias,terna
rias,&quaternarras, S denarias etiam,at
que amplius Vsq; ad babbres quoq;,ta celenas, quas Heliogabalus inuenera resolui praecepit nec in usu cuiusquam Versari atque ex eo his materiae nomen inditum est: cum dicere plus largie di hac esse Imperatori causam, si cum mulios solidos minores dare possit, dans decem vel amplius una Erma triginta,& Quinquaginta,&cerum dare cogeretur. Hec Labridius a quolibet dedocere, aureOS, quorum Quili Det appenciebat quartam
unciae partem, itidos ex eo dictos futus quod integri aurei essen no semisses,
nec tremisses,qui tunc primum percussi fiere. Semines quidem ex dimidia aurei parte, tremisses ex tertia. Sed &sub Alexandro Seuero, aureu etiam habuisse quartam Vnciae partem, costat exproxima conclusione, dc ex his, quae ad eius intellectu adduximus. Item deducitur ex eodem Lapridio, aureos veteres idcex ea ratione solidosdici ceptos.Nam &hac dictione iuxta significationem ista ante id temporis apud Latinae lingus authores rarus fuerat Vsus. Aureos vero duarum drachmarum ideo minores solidos appellai Lapridius,quod distingus
retur ab his,quos binarios: id esst quatuor drachmarum: ternarios sex drachnaaru: Ouaternarios Octo denarios vigintiu bilibres cerartim nonaginta duarum: centenarios ducentarum drachmarum Heliogabalus cudi fecerat. Sic Ulpian',qui labhoc CesareAlex adro floruir,in l. Quod vulgo. n. de AEdili. edi.&in .l.Si vero.β. Praetor ait. st de his,qui deiecerivet effude. Praetorum,&AEdilici vetera edicta referens pro aureis lalidos apposuit, eNeo forsan, lud J dc si eius dictionis no fuerat apud veteresseeouens ustis:vsi tamen ea quandoque suerint veteres praetores,&AEdiles: vcl e Y ea ratione, quod Iurisco illus ipse dictionem tunc in usum dedactam veteri sabstituerit: cum frequetior sit mentio aureorum in Jpsis veteru Praetorum,&AEdilium edictis. Eadem ratione, &ipQ quidem tempore,quo aureus, siue lidus sextam appendebar unciae partem, percussa fuere aurei numi semisses, & tremisses. Tremissis autem nunius aureus tertiam pendebat Elidi pat tem:ita,ut solidus ex triabus tremissibus constaret tremissi fuero ex octo siliquis. Et mentio de tremissibus in.l. 3 . C. de militari veste. &in.l.iu
in Novella. 28.&.19. Sed&de Elidisaureis Iustiniani, & de tremissibus expres sim meminere Gothoru inclyti Reges, qui apud Hispanos leges olim tulere anteRoderici Regis calamitatem:vipatet ex Foro juxgo maxime lib. . Vltima. &lib. 8.ritu.4. contextus etenim Latin ut ill arum legum solidi aurei, passim memini item & tremissis numi, eum expen
dens ad tertiam solidi aurei partem E
37쪽
tantia ne leges istae&nunc eo quidemiermone,ai idio mare,quo fuere olim scriptae nempe Latino,&rursus e regione tali pano, quo tunc Gothi Vtebantur, quo & nunc paululum anziquitatis, noriuatisq; dictionibu Vtimur. inta conclusio ex premissis hunc in modum deducitur Qu anuis aureusa solido, nec re, nec nomine in effectu differat,nec usquam ei dissimilis fuerit,nu mus tamen hic sub consulibus,&Caesaribus fere ad Constantinum usq; maior pondere fuit quam qui sub Consi antino& succestaribus fuerit postea signatus Haec ideo probatur, quod ia dixerimus, aureu, etia ponderis duaru drachmaro,& qui quartam habet unciae partem, di- Etum esse solidum. Deinde quia numus hic qui olim appendit quarta Vnciae partem,pollea sub Conii antino,S Iustiniano sexta fuit Unciae pars. rat: Onenos lib. 1. Variarum resil Gilon Um. cap. I I. asseruimus,& nanc constranter asseri s , aureum Veterum Iurisconsultora
aureo Codicis Theodosii ani&Iustiniani ex eo differre, qu5d aureus ille vetus quarta fuerit Unciae pars aureu S aut
vel solidus Iustiniani, & aliorum Caesa
rum,qui a Constantino imperium obtiDuere,sextam tantum appenderitVncῖς partem. Arque ideo rem istam obiter tetigissse vide: ἰtur, qui discrimen hoc hac in controuersia nondum constituere. Superest nunc his satisfacere rationibus,quae pro cotraria sententia fuere adductae. Non enim obstat text. in dicta .l. quoties. C. descis coptor. praep.&arcarea siquid et mconstitutio edita fuit a Valentiniano, & Valente Caesaribus, Ut costat ex lib. E. Coci cis Theodosiani tit. s. quo tempore a cireus, vel solidus ia erat pondere diminutus, maximeq; a vereri dissimilis, Quippe qui serita esset Vn ἰαpars.Errat ergo,qui eam constitutione Alexadro Seuero, Vel Iuuiniano tribae
dam esse censent. Non igirur quidquanostram opinionem diuellit, quod ibidem solidus sexta unciae ParS censeatur: sicut Isidorus S ali; scripsGe. 2Secunda ratio ab Antonio Augustino collecta ex. l. unica. C. de ollat .aeri Alib. Io. non admodum urget, quod oste' dere conabim r prius statuentes rationem ipsius inductionis, qua vir ille doctissimus utitur. Is etenim existimat, ab eadem constitutione libras aeris viginti solido uno aestimari,atque ideo solidum
Valere centum viginti sesteiticis : cu quaelibet aeris libra efficiat viginti quatuor asses semunciales ex quibus coctiluitur valor sex sestertiorum ad ratione quatuor assium pro quolibet sestertio: unde deducitur, solidum ea lege valuisse centu viginti sestertios. & sic triginta denarios Hinc sane Antonius August. existimat, solidum eius fuisse ponderis,cuius fuerit aureus:c sim tanti sit valoris, imo pluris aestimetur. Posset equidem pluras hcc inductio fieri, si utamur lectione, secunda quam .d.l. Unica legitur in .C. Theodosiano libro. 1 r. titu. a a. l. a. his equidem verbi S.
AEris praelia,quq a prouincialibuspostulantur ita exigi Volumus,Vt pro viginti quinq; libris aeris solidus a possessore
reddatur. Dar. V. Calend. Ianuar. Mediolani. Arcad.IIII.& Honorio. I I I. A. AEt Con THinc vides, ector cansiete,iuxta A ntoni j August. rationem, Vnumi Olidum aureu Ustimari certi quinquaginta sestertis R. deniq; triginta sepe dena; ijs, quam aestimari nem maxime iniquam esse fatis consta sit legitima proportio auri ad argentum observetur: idcirco con posia sum ipse mihi persuadere, solidia aureutanti unqua aestimatum fuisse, ut triginta septem argenti denarios valuerit: idetenim nec memini, me alicubi legisse,
38쪽
nec Budaeus,Alciatus,Leonard. Portius Agricola, ipseue Antonius Augustinus
tantae aestimationis mentionem fecere.
Nam etsi solidus,vel aureus quarta fuerit Unciae pars,ac duasappenderet drachmas,si t5ti arct imaretur, esset proportio auri ad argetum ad rationem Unius prodece,&octo partibus. Quod si solidus constituatur ex seaeta unciae parte, Vt ad dict.l. unicam. consita tuendus est,profecto esset hec proportio ad ratione unius ponionis auri pro viginti & octo argenti portionibus. Quod adeo absurdia est, ut facillimὰ refelli queat. Sed etsi lectionem communem admittamus, Quae vulgo recepta est,& authoritatem publica haber,minime permirtam,nec concedaeae dici . l. unica. adnotari solidum unum valuisse tempore illo centum & viginti sestertios: id est: triginta denarios: non enim est credendum, aurum eo tempore, quo maiorem habuit aeris,aut argenti Porrionem, quam olirn habuerit, pluris tunc quam Otim aestimari,cum ei esset in Italia penuria. Praesert:m haec aestimatio admittenda non est vel ex eo, quod multum di similis iit, di iniqua proportio auri ad arge ritum, sic lane non Verebor aiserere, solidum aureum scib Arcadio & Honorio Caesaribus nequaquam tanti suisse valoris,quanti ipse Antonius Augustinus inductione diligenti opi
Ipse vero coniecturis quibusdam, &his a iustitia . ectitae isse derivatis cotendam,solidum aureum,tertia parte Veteris aurei diminutum, itide & tertia estis mationis, ac pretii parte a veteri deficere:qua ratione cum vetus ille aureus valuerit vigintiquin Q denarios argenteos, soli uos Iustiniani, & aliorum Caesarum a Constantino, erit aestimadus denariis argenteas rere decedc septem:hςc enim aestimatio congruit proportioni auri ad argentum,quae eo tempore iusta censebatur, sicuti nos superius tradidimus. Et probatur in .l.i C.de argeri pretio lib. 1 o ubi libra argenti, quae constat ex octuaginta quatuor denarijs,quinq; aureis solidis estimatur. Eandem opinionem probauimus lib. 1. Variata Resoluti. cap. o. quo in loco deduximus Iustiniani solidsi ad Eunc,quem modo exponimus valo
Caeterum quod aureus olim habuerit hac aestimationem centum sestertiorum, aut viginti quinque denariorum tradidere Guillelmus Budaeus , Alciatus, Georgius Agricola , ec alij hanc rem tractantes,nec negat ipse Antonius Augustinus. Sed hoc manifestu fit ex Tranquillo in Othone, di Cornelio Tacito,quoru sirperius meminimus ad probandam eius aetatis proportionem auri ad argentum. Dion item lib. s s. scribit, aureum,quo Clim utebatur Romani v liiisse viginti quinq; drachmas argCteas:
idem & X hilinus in Augusto fatetur: uterq; sane id ex consensu Grqcorum; seuerans. Sed & quod de denarijs diximus, idem Leonardus Portius palam& aperte asseuerat. Nam & tot doctissimorum virorum sententia,qua valor aurei constitutus est ad centum sestertios, etiam cum erat quarta unciae pars:omnino euerteretur ex dict. l. unica. si Anto-
iiij Augustini interpretatio foret admittenda: cum ex ea aureus aestimandus sit centum viginti sesterti; s numis, &tameerat tunc aureus ponderis eius,quod c6stat ex sexta unciae parte: idcirco ipse,ni fallor existimarem certius esse, Caesares ipsos Arcadium & Honorium in tributis exigendis a prouincialibus: qualibet aeris libram minoris aestimasse, quam ea redacta ad numos aereos publica authoritate percutas Romae aestimaretur. Idque factum est,ac fieri potuit,vtprquinciales minus grauarentur in examone tributorum:& inuita vatur ad soluendu
39쪽
aurum pro aere,si de aeris exacta testimatione aliquid ea ratione remitteretur:
i .e quia vilior erat aestimatio aeris in prouinci; s,ouam Romae, S in Italia Ex quibus statutum est,ut in tributoria exactione,aeris'; collatione satis esset pro viginti aeris libris aureum solidum conserri. Qui quidem solidus aestimationis erat decem, ac septem denariorum: quia sextam Vnciae parte pendebat: atque ita pro quolibet aeris libra soluebantur sestertii tres,& fere dimidius,secundum ea, quae
Huic interpretationi, quam ad disi I. Vnicam.adduximus, accedit & altera c5stitatio in.l.unica. C. de argenti pretio.libro. r . qua statutum est,in publicis pensitationibus posse pro qualibet argenti libra quinq; sblidos aureos solui. Et est
haec constitutio Imperatorum Arcadi1,&Honorij ad Euthychianum praefectu Praetorio: extatq; in Codice Theodosiano lib. t 3.titu. a. Nam si solidus quilibet aestimaretur sesterti s centum aut centu viginti:& sic vigintiquinq denarijs, aut triginta: vicenset Antonius August. esset profecto iniqua commutatio, & iniuriosa his,qui tributa soluere tenenturicupro octuagintaquatuor denari; s,ex quibus argenti constat libra, soluerent ipsi centum vigintiquinque denarios: quos efficiunt quinq; aurei solidi aut sane ce tum quinquaginta denarios iuxta ipsius Antonij Augustini aestimatione. Quod si solidus quilibet constans exseXta Vnciae parte, aestimetur, ut aestimari debet, decem & septem denarijs fer tunc plano Constat,quinq; solidos emcere octua Sinῖ quatuor denarios, ex quibus libra argenti conficitur. Haec ergo Caesarum constitutio ita intellecta plurimum iumuat eam aestImationem, quam nos con
stituimus ad solidum aureum, cuius me tio fit in codicibus Theodosiano,&Iu stinianaeo.ex quo,ni fallor. Σ.ratio tollii.
Tertia ratio non oberit nostraeonianioni si exacte considerentur conclusiones, quas hoc in paragrapho constituimus.Non enim negamus, solidum aureum cuius a Iustiniano mentio fit, sextam esse unciae partem: aureum Vero Ueterem quartam fuisse unciae partem constanter asseueramus. Iustinianu S autem, ut moris est apud legislatores, cum Vel let veterum Senatus consultorum, prae torum,d Iurisconsultorum responsa lege noua c8firmar aut interpretari monetam , & num os prior u legum, aureos
quidem,aut solidos, sui temporis numis aureis exposuit,& significauit,licet pondere fuerint diminuti. Liberti enim est hoc legislatori, voluit sane Iustinianus
deinceps poenas legum antiquarum expendendas esse ad rationem num orum,
quibus eius principatu Romani utebantur. Probatur hoc apud eudem Iustinianum in I .sed nostra.Instit. de success. liberi.vbi agens ipse Imperator de libe tis Centenarijs Papiam legem reserens, quae de centum mille sestertijs loquebatur,eius quantitatem ad centum aureos deducens ita scribit: ut pro mille sester iijs unus aureus computetur. Non enim
voluit Iustinianus, mille sestertios unius aurei tantum aestimationem efficere, id quidem falsum esset, siue accipiamus aureum veteris ponderis, siue solidum Iustiniani,qui est sexta vn ciae pars:sed veterem sum in am ad minoMm Meduxit ut tandem centenarius libertus Olim ex Ie-
ge Papia cetum sestertia in bonis habes, hodie dicatur is,qui centum solidos habuerit aureos ex Iustiniani constitutionibus. Atque ita locum illum Iustiniani explicarunt Enguinarius Baro ibi : Budaeus libr. a. de asse.Alcia. lib. 3. displict. cap. s. Antonius Augusti .lib. E. Emendatio cap. . sic regia Partitaru lex. Io. tita 2 2.parti eum esse censet libertum centenarium, qui habeat in bonis cetum au
40쪽
r eos Marauedinos: quos ipse interpre-IOr num os aureos nostra fere aetate dictos Castellanos,& similes aureo solido Iustiniani, qui sexta appendit Unciae par
Quarta ratio eodem iure tollitur, siquidem leges veteres, quo ad poena au
reorum Veterum reducuntur ad nouos
aureo g,seu solidos,qui sub Iustiniano Cetsare expendebantur. Quinta contrariae opinionis probatio eandem ad sequitur 1blutionem. NaIurisconsultorum responsa intelligenda sunt de veteribus aureis, quoru quilibet quartam habuit unciae partem. Decisio vero Iustiniani est accipienda de solidis, Saureis eius temporis,quorum quilibet sextam appendebat unciae partem. Hic
tamen ex hoc sequitur,aureumveterem
S eum,qui sub Iustiniano percu debatur eiusdem ponderis fuisse liquidem p
Dam Veterem aureorum, cum hi non essent tunc in Vsu,nec eius ponderis percuterentur,transtulit Iustinianus in aureos
S solidos minoris poderis, qui tunc percu debantur,&publice signati expendebantur. Sic sane n Osfatemur. tex.in dict. g. vlti.Inst. de poena temere litigant. es
se intelligendum de solidis,quorum quilibet sexta erat unciae pars. Nec in lib. 1. Variata res tu .ca. II. contrarium scripsimus.Imbnec Vsquam mente cogitaui.
us,quippe Cui palam,&apertissime aureum Vete Em dasti 'mmus a solido Iustiniani,cuius est praecitata decisio, & Iustiniani solidum non semel sextam Vnciae partem fecerimus. Sexta ratio poterat profecto urgere aliquantulum,si in dict. ca. qui subdiaconum.mentio facta fuisset de aureis,cum in lege Regia partitarum eadem decisio sermone Hispano sub mentione, & nomine solidorum expessa fuerit. Etenim tunc probaretur,aureum,&solidum ideeTe,di hos num os eiusdem poderis fuisse. At cum in dict.cap. Qui subdiaconu. de solidis mentio fiat: sicuti &in dict.l. Regia.nullo quidem modo probatur illic,aureum,&solidum eiusdem ponderis fuisse. Plaesertim quia fortassis haec inductio ad aureos non pertinet, nec ad solidos Iustiniani. Nam solidi, quorum in hac specie mentio fit in dict. c. Qui subdiaconum,aurei non eranr, sed argentei nec erant ranti valoris,& pretij, quati cessent ur solidi aurei Iustiniani, & aliorum
Caesarum, quorum constitutiones rese ruturin Codicibus Theodosiano, & Iustinianaeo. Ad hoc vero probadum summe adnotandum est,Gratianum in dic. cap. qui sub diaconum. i . quaest. q. de crctum illud adsuinpsisse ex Iuonis Carnotensis decretorum libro,qui & id deduxerat ex lib. s. Capitulari u . Sicuti constar ex lib. 8. Iuonis tit.de eo, qui clericuin ecficit. Liber aute Capitularita, ut &hoc obiter explicemus,cum a Gratiano saepe fiat eius mentio, continebat leges quasda a Carolo Magno latas de rebus Ecclesiasticis: ut inquit Francis. Balduinus in protegOmenis.pagi I ao. huius lubri seriem & rationem diligetisiime expendit Carolus Molinae. in Commentariis ad edictum Regis Gallorum Henrici Secundilag s. ubi inquit, seipsum librum hunc legisse,&Angesissem Abbarem quatuor libellos quodam certo O dine distinxisse ex capitularibus Caro. Magni,Ludovici Pij, & Lotharij. quorum duobus primis leges,de rebus ecclesiasticis refert. Idem scribitRhenanus in adnota. ad Tertullianum lib. deCorona militis.hoc ipsum palam asseuerat Trithemius de scriptoribus Eccles. qui testatur hos Angesi si libros seipsum legio. se,& vidisse.Sed & in hac specie,qua rctamus, Burchardus Uuormatien. Hscop. lib. 6.Decre. cap. s.resera ex concialio apudTheodonis villam habito. ca. 3 Decretum quoddam quo misericors ad modiar