Hammonii Hermeae In Praedicamenta Aristotelis commentarii, per Bartholomaeum Syluanium Salonensem nuper Latine conuersi ad ... Christophorum Madrutium ..

1쪽

. . . si '

2쪽

Christophoro Mabutio Tridenti Episcopo Principi ornatissmo

Bartholomaeus Bluanius S. P. D.

Ammonium Hermeam in Prsdicamenta Aristotelis, cis a me nuper emendatum compluribus, ac latinitate donatum, cum is a sapientiae studiossidentidem efflagistaretur,munus de mea supellectile ad te desero, ac nomini tuo dicatum uolo opti/. me Princeps Christophore Maesutuut secus in me accidisse intelligas qua in mul/

torum amicitiis uenire usu soleat:quae,nisi assiduis colantur ossiciis sensim evane/scunt.Nam etsi ita casus tulit ut a quo tempore a te discessi, nullus cosuetudinis usus interces rserit tame mea in te uetus obseruantia eo magis est aucta.quo maior in dies ea causa qua te ob

seruare coeperam facta est. Non puto tibi memoria excidata tempus illud cum tu mea opera in literis usus es. tum me singularis quae in te elucebat praestantissimae uirtutis indoles comouit, lut te non solum diligerem,sed uehementer etiam colerem. Ab ea indole cognoui quae essent ex hpectanda. que expectaui magna scilicet atque praeclara. sed meam tamen ex stationem ualde a te sentio esse superatam. Itaque meam in te uoluntatem tua uirtus quae pepererat, de aluit, at* auxit. Quo se stum est ut in te colendo obseruando* nemini sorte concedam:ac,quamuis tnec foecundiora tibi desint ingenia quae laudes tuas celebrare copiose ac splendide possint, mea a tamen interesse magnopere existimem, ut testis iis sim qui nostra haec legent, summae probita ris,sapientis benignitatis tuae,ac denique earum uirtutum quarum ope in sublimem hunc ui/Torum principum ordinem relatus es. Nunc genus non prosero familiae tus nobilissimum. uel Gaudentii patris tui integritatem, cuius hodie fidei ac prudentiae credit Ferdinandus Roma/norum Rex inclytus qus domi chariora habet. uel fratrum tuorum tum singularem eruditionem, tum militaris disciplinae peritiam. quando graue mihi his recensendis negocium facesiorem,ac demum uererer ne, quanquam uerissimus essem praedicator, aliquam tamen adulatio nis notam subirem.Non hanc tibi amplitudinem his fortunis praesertim comparatam esse aio: tametsi eae quoque non minimum ad hanc dignitatem contulere,non quod aliis uideo conti gisse quamplurimis, aut haereditatis iure,aut pecuniae adiumento:sed tua sapientia quam plu rimo literarum studio consecutus es. tua clementi ac miti naturaiqua nulla in quenquam male uolentia suffusus, neque amicis, neque alienioribus Opera dc consilio unquam dees. tua comemoranda quadam liberalitate, qua allicis beneficus homines, eosque percupidos tui, ac studio sos reddis adeo ut se tibi non solum deuinctos fateantur sed etiam mitifice gaudeant. tuae te inquam uirtutis splendore illustratum: neq; hanc tibi laudem esse cum alio comunicandam.tuis ipse tibi praeclaris operis de auctor de persector extitisti. Demu ea uirtus est tua ut tibi ne etiam Principatus quem obtines,an tu illi plus dignitatis asseras,mecusspius dubitem .Quamobrem I quae ad hanc tibi gloriam uiam ostenderunti eadem te nec ibi diu esse patientur:sed iis innixus saltius euolabis honoribus quibusq; amplissimis perfuncturus rut familie tus ornamenti quaquam sit nobilissima plus multo quam acceperis redditurus quotidie sis. Haec est hominum opinio de te:quae magis in dies magiis cofirmatur. Utru longius me digressum sentio, q, ω memorare quae silentio praeterire decreueni. At certe veru necesse est lateri aliquando, negi, id quod faciunt inuidi gregias Iaudes boni principis intactas relinquere ut huc csteti observent homines, ulo i in eum intendant,velut praecipuu probitatis exemplar. ad id uero unde oratio deflexit redeo. Hammonium meum tibi omnium maxime nuncupatu uolo Princeps opto .

me exiguu id munus quide,si tus coserre uelim amplitudini: permagnii uero, si uel nostrii i eo excolendo labore aestimes uel rem quas continet dignitate reae.n.sunt deceamplissima rem ge/nem,quae ad tota Philosophiam ob tacp ab bonas artes omnes aditu patefaciunt simul ut siqua grauioribus negociis te disiungis reser i ad Philosophiae studia, quae te semper a prima uis aetate delectarunt grauis simu istic Philosophu habeas, cuius excelleti ac singulati doctrina uti mode possis:simul ut testis apud omnes sempitemus is fit mes i te uolutatis. Et uero tametsi nec tu i me is esses a es .necy ego te una praesens nouissem ea in ad nos tui nominis fama peruenit ut ide hoc faciendu mihi suerit.Quare a te peto ut Hamoniu meae in te pietatis monimctu ita excipias ut coplectare in tuis p intimis habeas. que ubi P te ipsum cognoueris profecto non

indignissimum tuo patrocinio tuoq; hospitio iudicabis. Vale.

3쪽

I oannes Maria Cataneus Saloiunctis Medicus Bartholomaeo SDumo Salonensi Medico. S. D.

Ridi Non. Sept .cum apud S)luoumIlium Mineruae essem,ate mihi Tabellarius noster litervi ν ὀdidit,quibuι me consulis an Hammonium Hermem in Aristotelis Praedicamenta, quem dudum latini, iat lonaueras mihique legendam exhibueras, π m quidem sub Iuro nomine Reuerendi I. Tradentini Eristoti Mairut η edere conueniat . quid pro Deorum immortalium Dem , tam celebrem commentatorem,tam expectatum, Er aηtiquum,t fit,iam deliter per te,qao do re Calenum

Mane creas. ae commodas, interpretatum. publicam dies litteram com

4쪽

RIS T OT E L E S Fuit genere Macedo. ciuitate Stagiris oriun

dus. filius Nicomachi, Amyntae Macedonum regis medici. Unde &filium quem suscepit, patris memoriae gratia commendandi, appes lauit Nicomachum. ad quem dc libros de moribus quibus titulus est Nicomachea conscripsit. matre autem natus est Phaestide. Ho/rum pono uterque dc Nicomachus dc Phaestis ab Aesculapio genus ducebant. id quod dictum in Aristotelem epigramma testatur hunc in modum habens. Nicomacho genitore satusque,dc Phaesti de matre

Est Asclepiadis dius Aristoteles. Post obitum uero Nicomachi de Phsstidis Aristoteles apud hospitem quenda Atamensem educatur. cuius etiam nequaquam immemor ossicii non eius filium modo uicissim aluit Nicano/rem, omnique imbuit literarum genere, uerum ipsum sibi quoque filium adoptauit. uitaque decedens legauit ut nuptui Pythais eius filia Nicanori collocaretur. Aristoteles igitur per te necim adhuc aetatem liberalibus disciplinis erudiebatur: ut quae ab eo de rebus poeticis 6c ad uersus poetas scripta sunt necnon Homeri problemata, dc Rhetoriae artes declarant. Annum uero natus decimumseptimum, Pythia quoque ei philosophari iubente, Athenas concedit. ubi Socrate utens prsceptore, cum eo triennium agit. Csterum extincto Socrate ad Platonem Uentitat:quicum per uiginti annos uersatur.adeoque strenuam nauauitoperam iut Plato Arusotelis domum Anagnosts,idest Lectoris domum uocaret. Non enim Aristoteles Lyceum uouente adhuc Platone, ut quidam sus antur, ad eius aemulationem aperuit. quomodo enim Moere id potuit, cum tunc potentes admodum essent Chabrias & Timotheus Athenis Impe ratores, & Platoni genere coniuncti Nonnulli sane Aristotelem uiuo etiamnum Platone Ly/ceum aduersus hunc aperuisse dicere ex eo conantur,quod in pluribus Platoni refragetur.quihus respondendum,non contra Platonem simpliciter pronunciare,sed aduersus eos qui minus platonica intellexere.Quod si uel Platoni ipsi reclamet,nihil esse absurdum:cum Sc in his Platoni consentiat. sunt enim ipsius Platonis uerba,ueritatem magis curare quam aliud quidquam loportere. Nimirum haec quoque ad uerbum inquit, amicus quidem est Socrates, sed ueritas 'amicissima. 8c alibi, paulum quidem Socratis habenda ratio est. vetitatis uero quamplurimu. lFecit hoc ergo & Aristoteles tametsi nec quae sunt a Platone dicta subuertetit.quippe de hic co sentanea illi peregit,cum despicere ueritatem nollet. Denique quod Platonem uidelicet magna beneuolentia prosecutus Aristoteles suetiqex eo compertum est,quod aram Platoni dicauctit, in qua sic inscriptum reliquit. Ipse Platonis Aristoteles hanc condidit aram, Laude malis quem fas nec celebrare uitiis . Vsus est Aristoteles Platonis familiatitate annos uiginti.uita aute defuncto Platone schoIs suci cedit nepos ipsius ex sorore Speusippus suit enim is filius sororis eius Potones. Aristoteles uero in urbem sese macedonum contulit: ubi Alexandrum coditorem instituit bonis artibus. magnaque huius pars imperii suit. nam plurimum apud regem ualuit, potentiaque opportu ne est usus,tum singulis priuatim tum omnibus publice promerendis. Et quidem p beneficia lpriuatim in multos contulerit,declarabunt quae eius commendaticiae seruntur de quibusdam had regem epistolae. Quod uero de publice iuuerit multos perspicuum ex eo fit, D Stagirerum oppidum solo aequatum Alexandro ut deintegro conderet suasit. unde se festum diem Stagi/ tritae celebrant Aristoteli quem Aristoteleum uocant. mensem uero in quo solemne id agunt,

nominant Stagiritem. Quin Eressum quoque Theophrasti ciuitatem cum ab rege Alexandro smala tractanda esset,ab iniuria uindicauit. Caeterum post haec cum diem suum obiisset Spe l

5쪽

CEN Us ET VITA.sippus, accersunt Athenienses Aristotes . duoque hi scholam Platonis excepere Aristoteles atque Xenocrates.docebatque in Academia Xenocrates, Aristoteles in Lyceo. Pommodum uoro Aristoteles seditione inter Athenienses coorta in Chalcidem secessiti utique cum hoc Athoniensibus dixisset Non patiar uos bis in philosophiam peccare. etenim morte iam Socratem Athenienses dannarunt. signitauit quoque Antipatro regi difficile esse Athenis agere.Porrore uersum illum dicebat Homericum, Inque piro pira fico ficus inque senescunt. Quasi Atheniensium ex his caluntas arguens. Rursus uero in Macedoniam reuertitur Aristo teles: multumque apud eius tempestatis reges Alexandrum, de Olympiadem eius matrem, scAntipatrum ac Philippum ualuit. Scripsit uero unico libro dc ad Alexandrum de regno. Ruo ipsum quonam pacto regnum administrati conueniat docet. Denique cum eo uel usque intra Brachmanas penetrauit: ubi respublicas quinquagintaquinq; supra ducentas conscripsit. Hunc comitatus est 6c in Persidem:unde bello consebo, atque Alexandro vita periuncto, in patriam L suam rediit. Fuit hic uir moribus plusquam satis moderatus. excessit in philosophia humanos limites de ea nihil omittendo commentatus. Atqui ex eam ipsius ingenio ac sollertia compluri

hus additis,totam philosophiam numeris omnibus absoluit. Nam logic quidem adiecit cum regulas discreverit a rebus, dc demonstrativam rationem ac uiam consererit. Norant enim ue

teres demonstrare: at demonstrationes facere haudquaquam sciebant.quibus idem cum iis aescidit qui corii secandi artem exercere non possunt, uti uero calceis possunt. physicae quintam essentiam adiunxit. Theologiae uero etsi nihil accreuit,nihil de ea tamen tractauit in quo quidquam desideres. Non enim ut arbitrantur nonnullisola ea quae mundi ambis tu continentur,sed dc quae supra mundum sunt norataut octauo quoque pa/Iam facit uolumine naturalis auscultationis: primam inquiens causam neque per se mobilem, neque per accidens esse. ex hoc sane indi/cans, diuinitatem supremam ac moderatricem neque corapus esse, que obnoxiam assectibus. Vixit Aristoteles uniuerso tempore annos tres de sexaginta.Nans annum agens decimumseptimum Socra rem audit, eaque per triennium astaret. suit & cu Platone annos uiginti. uixit uero a Platonis interim tres iauiginti. Haec de vita

Aristotelis habuimus dicenda.

6쪽

QUAESTIO UTRUM PARS AN INSTRUMEN, TUM PHILOSOPHIAE SIT LOGICE.

VANDOQUIDEM Autem propositus liber Logicae princi/pium est commentationis, ut in orationis strie explicabitur, necesse est utrum pars an instrumentum Logice philosophiae sit ei uua mus. Haud enim ignorandum est,philo hatos iam pridem uiros, quosdam philosophiae partem esse, qualis Stoicus chorus fuit uni uersus,alios instrumentum, ut Peripatetici omnes.LNicen pronun/ciasse.Plato autem Logicen partem simul atque instrumentum dixit: partem quidem in Phaedro, instrumentum uero in Parmenide: ubi , , iuuenes inquit,quoad iuuenili aetate fruuntur,ingasulitate p ας ς ὲ-- L-ceri oportere, ut postmodum a salso discernere uerum possint. Exi, quo igitur Logicen garulitatem uocauit.ex hoc instrumentum ab eo dictam coniicimus. non enim garulitatem appellare eam ausus sitisset,si partem putasset philosophiae:ne philolaphiam

Sarulitatem nominaret. Fieri uero potest ut idem pars instrumentumque sit uerbi gIana ma nus. est enim ho tum dandi tum accipiendi instrumentum. pars autem corporta uniuersi. Suam igitur opinionem Stoici duabus asserunt argumentationibus, quarum prima hunzi . modum progreditur. Si omne id inquiunt quo utens utitur neque pari alterius cuiusquam a s 'μ 1 si , , neque particula est, ipsius necessario utentis aut pars est aut particula. Sicuti dc medicina pra, finatrice uictus ratione utitur graeci hanc uocant quasi uictuariam latuae appellaue y- rris quae quoniam neque pars alterius neque particula est ob id medicina pars est aut particu/la. uerum pars quidem curatricis, particula uero practices siue activae Gistit. Porro additum orationi est si illud neque pars neque particula alterius est, ob astronomiam. hanc enim utura Pat gubematoria. ac quoniam prius philosophiae pars de particula est astronomia, pars rumi Tum mathematicae, contemplatricis uero particula, eam ob rem gubernatoriae neque pars est neque particula. Quare si logicen usurpat philosophia, haec autem scientiae alterius pars aut Particula non est, philosophiae igitur est. Prima itaque ipsorum est huiusmodi quidem argu mentatiO,sed quam facile redarguas.nam ego quoque retorio dicam sermone, quoniam grammarita 8c rhetorica de medicina ratiocinandi utuntur facultate alia ut suas ipsius regulas reste sese habere demonstret,alia ut placita sua constituat, ac neque pars neque pariicula alterius est artis, plane dictarum artium pars erit aut particula. Praeterea sermonem quoque imperfecte protulerunt. siquidem dicere eos oportebat. Si id omne quo utens utitur artis alterius uel sci/entiae neque pars est neque particula neque instrumentum ipsius uel pars uel particula uel imstrumentum erit utentis. quoniam igitur philosephiae neque pars est neque particula ratioci nandi facultas, eius necessario erit instrumentum. Nam se uerbum hoc neque instrumentum addi sermoni opus sit, hinc datur intelligi. utitur enim medicina phlebotomo, quod alterius neque pars neque particula estartis,ergo medicinae. At si uera sunt haec quandoquidem phle hotomum corpus est,erit 6e medicina corpus, quasi ex corpore quoque consistens: id q, ablata dum est,cum habitus animae sit ac scientia. Secunda uero ipsorum argumentatio id genus est.' NiIlla inquiunt aΠ proprium instrumentum molitur. si ergo Logicen iacit philosophia,non eius instrumentum uerum pars erit. Caeterum hanc quoque euertimus aggressionem ex eui dentibus dicimusque δc artes alias suorum inuentrices instrumentorum esse complures,ut in

cudis excusoriam, quod ipsius instrumentum est. eodem modo dc materiatiam mallei. Quid ergo uel hic inc odum sit Logicen philoisphiae instrumentum esse dicere, tametsi eius opus effectusque est At uero Peripatetici instrumentum ut supra dixi philosophiae logicen esse uo

lunt.pluribusque utentes argumentis, partes non se mutuo complecti aiunt, uerbi causa non

contineti in natibus manum. Quod si logicen quoque in contemplativa de activa comprehendi uideamus, non pars tamen erit ipsius, sed instrumentum. Item si quae parti insunt ea nota

7쪽

Logicae insunt: quae uero competunt instrumento, ea logice quoque ipsi competunt constat non ut partem esse,sed uti instrumentum. Est enim partis obstipsam non ob aliud factam esse: ut contemplativa, cum pars philosophiae sit, sui, non alterius gratia facta est. perinde uero de activa. At instrumento datum est, ut ad aliud. non ad se usu reserendo fabricat iam se Logice ergo non iuupsius, sed alterius causa conflata est. nempe ut in contemplatione uerum a salso, bonum autem a malo in rebus agendis discernat. Hec porro si sic habent instrumentum ergo' philosophiae logice est. Praeterea si partem esse philosophiae Inicen supposuerimus , quoniam

pars omnis eandem toti materiam finemque obtinet, traice autem neque materiam eandem cum philosophia neque finem habet. eius igitur nequaquam pars erit. Nam res quidem,philosophiae materia sunt:finis autem,limilem sese deo praestare. At logices materia uoces dc propositiones: finis,demonstrationes conclusonesque. Item pars alus coniuneta partibus totum complet: adempta diminuit. at logice horum efficit neutrum. non pars igitur, sed instrumentum. Atque haec quidem Peripatetici:quibus minime est refragat. dum. Plato autem,ut ante diximus, & partem eius di instrumentum Pronunciauit douemadmodum enim duplex inquit sextarius. est, alter quo metiris , alter quem metiris: ac nimis qui, cdem,instrumentum metiendi est. quem autem metiyras,totius is pars est humoris:eodem pacto δύ lo. gice semota quidem a rebus, philosophiae instrumentum: rebus uero accom/

8쪽

HAMMONII HERME AE COMMENT ARIORVM IN p AEDICAMENTA ARISTO. PRfi LATIO.

V EMADMODUM eum introductiones auspicar murra dicebamus quae ad omnem philosophiam spectarent, dein propositi nobis intentionem libri definiebamus, ita nunc quom exordientes, priusquam Aristotelis traelatum aggrediamur,dicamus ea quae ad Aristotelicam omnem philosophiam periment: tum sic quem prae manibus habemus praedicamentorum libri intentionem decernemus. Decem autem sunt quae priemitti debent capita. Pro σῖ ne sis iamia mum , quot modis philosophorum sectae nominentur: ut qualis etiam fuerit sectae Philosophus dignoscamus. Secundum, de A istotelicorum operum diuisione.Tertium unde Aristotelicorum ope

rum sumendum initium sit.Quartum,quis finis Aristotelis philosophiae. Quintum quae perducat ad finem uia. Sextum,quodnam genus sit Aristote elocutionis. Septimum,cur obscuritatimi duerit. auu qualis sit oporteat auditor. Nonum qualem interpretem esse conuel lat. Decismum,quot sint capita singulas Aristotelis comentationibus mssanda. Hae iram summe sunt Que

. ausa uero etia exploranda eli ob quam solas has,ati nec plures nec pauciores imimuero eam plane didicerimus si sermonem ex diuisione complestimur. Ita phly

dagamus. Enimuero

Iosophoru sectas septii aut a principis patria, rabantur, ut Acaden

qui Ephectici id est Ii

losophotu sectas septem modis dici sciendum estPutasQς principe ut Platonici dc Pythagorei aE 3 principis patria, ut Cyrenaici ab Aristippo S ab Euclide Megarici. aut a loco in quo ciami rabantur, ut Academici a Xenocrate,& Stoici a Clim Zeno aut a iudicio in philosophado ut

huiusmodi de causa dicebantur. Pyrrho secta Princeps indeprehensionem hoc est certitudinem nullam esse in rebus asserebat:tatiq; exemplo utebatur. Quemadmodum inquit fieri nequit ut lin fluuium bis eundem introeas ante enim elapsus est quim secundo irruperis. ita nec de re ibus plane enunciare quidpiam licet.quippe cum earum quoq3 sit fluxilis natura ,atq; in eo quod that ac dehat ipsum este obtineat. quamobrem interrogati annuebant solum aut abnuebant mu/ltatas antea res esse quam responderent putius. At uero discipulus erus Heraclitus absurditatem lintendens,ne semel quidem licere in idem flumen ingredi affirmabat.ptius enim quam totum sit demersum corpus,aqua praeterfluxit iam plurimarita sese habere dc rerum naturam. habet enim esse in motu ac fluxu omno quare de inhibitores nominabatur,o responsiones de rebus inhibe/rent ais supprimerent.Plato aut tum hanc sententiam pluribus consularet rationibus post mul/- ra hoc quogi infert Oss argumetum. Heus homines qui esse indeprehensionem dicitis num in/- cleprehensionem esse an non, deprehendistis crum si deprehendistis, est deprehensio. sin miγώ nus, habenda uobis fides non est, ut qui indeprehensionem esse non deprehendistis. Ceterum Cynici sic umbantur obloquendi fiduciam, ac reprehendendi. Nam cani philosophum quis eam mesie,ac enoemendi uim quandam aiunt, quippe externos latrat,blanditur domesticis sic ii quom,uirtutes qui* uirtuti addicti uiuerent agnoscebant amplexabanturq;: uitia uero atmeos qui obnoxiam uitiis agerent ultam,uel si reges fuissent,insectabantur atra allatrabant. Voluiuuarii ex eo nominabantur quod uoluptatem finem statuerent,uoluptatena autem non corporalem Ita tranquillum statum animi, & perturbationibus uacantem,ac studiose uitae comitem. Por ro ii male sentiebant cum accidens uirtutis siue umbram finem constituerent. Peripatetici au/t ciuisodi de causa sic dicebantur, Plato enim exercitationis gratia deambulans, sodalibus

ti in medio sunt, ut Respublicae, & Historia de Animalibus. Particularia igitur.& que in m cio Lint, ualeant. Universalium uero alia sunt ordine accuratem conscripta s*ntagmatica Ereci uocant alia commentam in quibus sola capita describuntur. commentariorum alia sunt uni/ ormia, nimirum quacunq; ei de uno strapta sunt speculamine. nonnulla uana, quae salicet de

9쪽

T I Opluribus tonso. At ordinariorum seu symagmata rum quaedam ex ipsius auctoris personac autoprcsopa graeci appellant de auscultarona sunt. aliqua collocutoria fg raece dialogica ars extraria. Scripta autem ea quae ex auctora persona atP auscultatoria dacuntur, partim contemplativa habentur, partim activa, Pario instrumentaria. Contemplanuorum nonnulla phnsologica, nempe ua quibus de natura tractarur. at ua mathemarica . alia theologica . Actium rum quaedam ad mores colendos, quaedam ad domus, nonnulla ad ropublicie administrati nem pertinent. Priora illa graece Ethica, altera Politica . Postrema Oeconomica nominamur. Instrumentaria tum in ea discemuntur quae methodum antecedunt, tum quae de ipsa agunt methodo, tum quae aliter ad methodum conducunt. Sunt ergo partacularia quae ad aliquem sciis a priuatam sunt, ut Epistolae. & qua cuns rogatus ab Alexandro Macedone de Regis officio, ac quo pacto colonias deducere oporteat, pec psit. Uniuinalia uero, ut naturales tractatus, Be de Anima, uel qui de Generatione ais interitu docent. de uniuersalibus enim rebus in id gonus disiecit libris. Media uero, ut Respublicae,5 de Generatione animalium commentationes. quatenus enim de animalibus agitur, inluenale habent. quoad uero non de omni simpliciter generatione, particulare sibi uendicant. Porro Ommentaria nominant illa quae ad res mcin os suggerendas sibi annotabant. Consueuerunt Cnim ueteres cum antiquiorum libros perim rent, ipsorum de quavis re sententias excribere, de argumenta quabus ea assererentur communirenturq;. negi id solum , sed quae ipsis quiny legentibus placerent, simplis saepenumero momorue gratia mandabant, ut si quando de re aliqua scribendum esset, uetustiorum de ea πυniones in depromptu haberent, ueluti propriorum librorum materiam. Ex Commentariis ea uniformia nuncupabant in quibus de ista re una obseruabatur, ut de Anima, de Caelo, uel quopiam alio. Vatia autem in quibus de pluribus collectum est rebus. Ceterum Symum,lica ea dicunt quae elocutionem habent erudito operi consentaneam, S capitum diuisonem ot/dine decenti dispositam. At Synta aricatum collocutoria sunt, tum auctoris ipsius personam reserunt. Sum ipsius petionae ea in quibus ex persona sua docebat, quae ec auscultatoria nomi/nant. quod ad suos legitimosq; audit Orci uerba faceret. Collocutoria autem quae non expro/ptia pecorat scripsit, uerum quemadmodum Plato aliorum personas Introducens. quae de extraria nuncupabant, quod ad uulgi utilitatem scripta essent. Plurimum uero differunt ab Auctoris personam reserentibus collocutoIia. im illis enim tanquam ad iustos utrosq. auditores sermonem faciens, de quae ipse sentiat dicat, dc e quisitissimis sulcat argumentis,qus assequi uulgus non potest. In Collocutoriis autem, lut ad communem ac multorum utilatatem scriptis,

ea quibus ipse asentitur pronunciat: idq, non per demonstrativa, sed simpliciora argumenta, usq; percipi a pluribus ualeant. Diuiduntur qus ex Auctoris persona sunt, in Contemplativa, ec Aetiua de Instrumentaria. quoniam in haec duo distincti est philolaphia, Contemplatiuum,

ais Actiuum. Contemplativa sunt in quibuS de uetatate mendacioqi considerat. Acimam

quibus de bono εἰ malo scrutatur. At uero quoniam de bono de malo, Be uero oc falso non le/uis est hominibus controuersia, alijq, aliud bonum, & malum, di uerum, ec falsum esse arbi/trantur, instrumentum quo haec discemerentur nobis oportuit traderet, id quod est demon/stratio. Porro aliud nihil demonstratio est quam demonstratium syllogismus. Ut enim tigna/rius faber amussi utitur instrumento curuis ac rectis lignis discemendas, necnon aedificator pera pendiculo quo rectos atly obliquos dignoscat parietes, sic philosophi demonstrationem habent regulam recina certamq, rerum diiudicandarum. Diuidum Contemplatim in naturalia & mas thematicalia theologica . Sunt theologica qtiae ipsi post naturalem tmstationem scripta sunt. eaq; se τἀμ---, idest Postraturalia nuncupauit. Omnia enim quae supra naturam

sunt, theologiae docere proprium est. Naturalia uero, ut es i s quae physics uocantur. 6c qugde Generatione Sc Corruptione inscripta sunt, ac similia. Mathematica horum media habemtur, partim* a materia separabilia sunt,partim separati non possunt. scripsit enim de lineas quis eam. Actiua quoq; in moralia chabet enim moralem tractatum 5e in Oeconomica, acciuilia diducuntur. Instrumentariorum autem quaedam de ipsis methodi piincipiis sunt, ut praedicamenta, Be Liber de Interpreatione, & duo Priorum Resolutoriorum uolumina. alia de ipsa pertractant methodo, ut Posteriora Resolutoria, in quibus de Demonstratione praecipit. Loci

uero, sc sophistici Elanchi, 6c artes Rhetoricae,de, ut placet nonnullis, qus de poetica prodidit, east quidem ad methodum nequaquam conserunt, faciunt tamen 6c ipia alita ad demonstra

10쪽

rionem cum per ea methodos secundum quas paralogismi hoc est mentitae ratiocinationes fiunt . I gr , doceamur. ITertium deinceps erat caput unde Aristotelica opera auspicati conueniat. Itas I Boctus at y Sidonius a naturali tractatu inchoandum putant, utpote familiariore ac noto. lem mra 'per autem a manifestioribus incipiendum ac cognitis. Huius uero praeceptor Andronicus Rhodius diligentius exquirens,inatium a Logica sumi oportere affirmabat, quae circa demonstrati nem uersatur. Quando igitur Philosophus in libris suis omnibus demonstrativa docendi ra/tione ac uia utitur, egregie nobis hac prius elaboranda est, ut scripta cius reliqua facile assequvmur. Sunt qui a morali incipiendum arbitrentur. prius enim mores excolae, Itam adire alios tractatus oportere, ne turbata ab assectibus ratione non exactas de rebus sententias servmus. Quod siqui a Logica malint, ut quae nos ad principia ducant, ac qualis uirtus id genus

existat cum demonstratione intelligamus, dicamus primum recte opinando id scire nos, dein post etiam demonstrative debere. Quare tametsi demonstrationes non intellectu percipimus, ipsa tamen prius opera moralis scientiae edocta, uiuere secundum ea recta opinione comi t. -

tum demonstranuas dehinc aggredi methodos . louis uero finis est Aristotelicae philophiae comnlum inquam principium nosse, omnium opificem causam sempiternam,ais eci ' se mo/ fims 'do habentem. omnium enim principium idemq. incorporeum demonstrat, deduci autem ex i- ia a Iauea illo uniuersa. Sed Quenam nunc nos ad finem Derducunt ' nempe doctrina eorum qus in t GD re ac mutatione consistunt. eiusmodi sunt generabilia corruptibi Ita*. ab iis enim nos ipsi ad sena Pitema perindeq, se habentia mathematicarum interuentu subducimus. id genus caelestia suri . ita, post incorporeas substantias ad primam omnium causam transcendimus. Nam cum motus omia aut ad substantiam aut ad quantitatem ai,aut ad qualitatem aut ad locum pertineat generationi intemitioniq; addicta motus genere omni, Iesba uero locali duntaxat cientur. Lamob/rem decenti ordine pergendum est ab iis qus multiplici genere ad ea quae uno ac solo agitantur. atquia ad immobile,quodo eodem pacto sese perpetuo habet principium,nese in oraculo pes est transgressor mittendus. Si enim a corporibus ad primum omnium principium semel accedere uelimus, illud Moy corpus esse arbitraremur,ac figura descriptum. Qua de re tradenda inquit Plorinus iuuenibus mathemata sunt ut incorporeae assuescant nature. Hristotelis autem scriben/ Veni di genus ubita est elocutione exactum. fugit enim semper Philosophus rhetoricas exornationes, solum explicandae ac ueluti oculis subiiciendae rerum naturs intentus . spe etiam compressum, atqui obscure dissertum, non ex scribentis natura, sed ipse data opera id egit. nam loca, meteo V . raphaq, dilucide stilo est persecutus. Ergo obscuritatem assectauit, ut legentes ingeniosiotes rmagis qi idoneos redderet iis quae dicerentur composite audiendis. uis ignavos auditores ex pri

mordiis auerteret. siquidem legitimi iusti* auditores quo sunt obscuriora dicta, eo magis cer/tando euincere adip intima subire contendunt. Itam obscuritate propter profanos Ierum inuo luens dignitatem obscuritate perinde ac uelamine est usus. Auditor esse iustus debet, ingenio De V re perspicaci, literarum studiosus, moderatione animi praeditus, ac undequaq; Ornatus . t Ho vim autem librorum enarrat ornes beneuolentia ductus conati debet quae perperam dicuntur consentanea face , Cal ueluti a tripode excipere net recte prodita prauo sensu per odium cape - re,sed eorum este incorruptus iudex. atm auctores sensum aperire In primis, illiusq, placita inter ..

pretari, tum quid ipse sentiat asserta. 1 vita autem quae libris Aristotelis omnibus antelatio/ quor c t 'in t portet haec sunt, intentio scopus ue. utilitas. inscriptionis ratio. an legitimus Philosophi liber In psit. ordo lectionis. diuisio in partes. Intentio tractatus naturam detersit ais dilucidat, ct le/genti quomodo intelligendum quids sit ueluti habitum praebet. nam quidquid dicitur, ad mperis intentionem id parat dirigere .quam qui ignorat, similis caeco est , haud, quonam stratur, scienti. ac quaecumy ad intentionem pertinent ab auctore temere dici putabit. Utilitas studium lalacritatemqi inuehit auditori. Qui enim incepturus quidquam est quem fructum ex ipsa illius Iutilitate accepturus sit prius oportet condiscat. Quoniam uero in libris quibusdam titulo mi/ snus dilucescente a scopo aberramus, causam cur inscriptum ita sit quaerere conuenit, ut in prae dicamentis, ac libro de Iterpretatione, ais alas . nam in commentatione de Caelo, uri de Ani ma, non est inscriptionis ratio scrutanda. quippe cum ex se ipsa perspicuitatem habeat. Quae rimus etiam an suus legitimusq; sit Philosophi liber. tres enim causs Aristotelis libris dignoscendis errorem fecere: una aequi uocatio auctorum. suere nan dc Aristoteles alii, quorum smpta ob aequi uocationem nonnulli huiusce Aristotelis esse existimarunt. altera, librorum aequiuo