장음표시 사용
31쪽
NEGATIO NEVE: AT HORUM MUTUO COMPLEXU AFFIRMA, TIO FIT UEL NEGATIO.
. Hic a sequentis libri intentione, qui de interpretatione inscribitur,propositi libri intentione discemit quoniam in hoc de uocibus docet simplicibus in illo de affrmatione ac negatione. distinγguit autem syllogismo in secunda utens figura:cuius medium terminum sumit ueritatem ac fabsitatem. ait enim omnis affirmatio uel negatio ueritatem aut Blsitatem significat: nulla simplex uox assinationem aut negationem designat. ires enim si homo homo sexcenties dixero uerus sum aut mentior.similiter si ambulat ambulat sexcenties proferam, nec uerum nec falsum'enumcio.Quod siquis asseveret dicentem ambulo uel uerum esse uel falsum, nam si sorte ambu let uotus est: sin minus salsus respondemus, eum qui ambulo dixerit, pronomen quom ego potestate
comprehendisse, finde ac si ego ambulo Saasiet. Quamobrem quicunm ambulo inquit. t state pronomen ego ad ueri de salsi generationem amplectitur: nec praedicamentum solum psum
per se nec simplicem uocem pronunciat.iam enim comonuimus simplices no sola uoce aestima,
das,nes compositas. scd uoces quoq; compleaas,si smplex quidquam declarent, simplices esse α dam simplices, si id quod intelligitur complexum nec simplex habeant, compositas haberi.
ocirca curro non simplex est quoniam nec significatum simplex. Aristoteles uero hanc ipsam prius dubitationem reprimens dixit. Eorum quae secudum nullam complexionem dicuntur hoc est eorum quae nec significato copleta sunt. Igitur uoces simplices,uti explicatum est si per se pro strantur ipse nullam ueritatem aut falsitatem indicant:at assirmatio omnis uel negatio plane aut ueritatem aut mendacium declarat ut si inquam Socrates ambulat, si sorte fortuna ambulet uota locutus sum: sin sedeat falsa. Rursus quoq; cum dixero Socrates no ambulat si no ambulet ueritatem sum assecutus:sin ambulet mentitus. Ergo praedicamenta,un est proditum m uoces simplices sint ueritatem nullam uel falsitatem significant. quod si inter se conserantur ammationem faciunt uel negationem,in quibus uetitas inest & salsitas: ut homo currit, ex substantiae S iaciei,
di praedicamento conficitur.assirmatio autem neganua particula quadam in medium ascita ne
gatio fit, ut homo non ambulat. IN NULLA AFFIRMATIONE DICl TvRvEL NEGATIONE. Multa exemplaria quae quidem & emendatiora uidentur non hωhent uel negation erum id solum,in nulla ammatione dicuntur. si enim ptaedicamentum nullum assi auonem significat, multo magis negationem: quoniam particulam negativam deside rat:magiis suspicabitur quispiam ipsum facere aut aliud praedicamelum aliquod affrmationem
esse quam negationem. OMNIS ENIM AFFIRMA TlO UEL MECA Tici
v ERiTATEM SIGNIFICARE AUT MENDACIUM VIDETVR Vct
hum uidetur adiectum est,quoniam nec assimatio uera est omnino nec falsa prorsus negatio ut siquis dicat curro, I non curro.Quandoquidem igitur ego pronomen in illae subauditur faculf tate huius gratia dixit uidetur.aut igitur hoc est,aut uacat uerbum uidetur aut elegans est error
Δι i. . . scrip Qrum, ut pN di tu quod est,ita Omnissim uidetur.Quaerunt aliqui sub quod praedici
oporteat&punctumn ipsum nunc,& unitatem referri. ad substantiam quidem no pol testinam ea per se existens quiddam estmorum autem nullum propriam subsistentiam obtinet habet enim iuum esse in linea punctum,cum lineae finis atq; initium sin& nunc in tempore. na tempus non est,sed temporis principium finisq;. Per nunc temporis momentum intelligo latitudine omni prorsus abiuncta. Unitas quo* principium numeri,nec ullo pacto numerus est. quare nec seorsum est numerus sed ipsum esse in numero obtinet.est enim principium.at esse principii millis habetur quorum est principium.NNI uero maec quanta dicere possumus.est enim aequale & me quale proprium quanti. punctum autem di ipsum nunc cui erunt aequalia nam nec punctum puncto aequale dicitur, nec nunc similiter. sed nec unitas unitati qua unitas est. aequalia enim ea dicimus quae idem quantum,ac paries similiter habent easdem .at lisc nec quanta sunt &panibus carent. Verum nec dici de iis potest inaequale,tametsi quis in ipsis aequale dici concesserit. tempus enim tempori uel aequale sertur uel inaequale, & numerus numero aequalis uel inaequalis & lis a lineae, ut quae quanta sunt. nam pro partium identitate uel aequalia uel inaequalia nuncupa/mus.haec uero cum fini impertia nullum* ex iis quae comemorauimus, collationem ad alia effugerunt. Praeterea quantum partim continuum est, partim discretum hic autem nec continua nee discreta sunt,sed partibus uacant. Id enim continuum vocamus quod habet unitas partes discrotum quod inunctas.Porro illud sciendum quosdam redigere sub ea haec uelle qui ad aliquid roseruntur,
32쪽
II seruntur ais haecsuorum consequentium principia esse assimare punctum lineae unitatem numeri intans temporis. Principia igitur si sunt quoiudam principia, id genus autem sunt quae ad aliquid pertinent nam pater filii pater est,& dimidium dupli dimidiumὶ ergo & haec sub ea quae ad aliquid spectant resem.Sed re ondemus ad aliquid se habentia, ut fatetur ipse inserius.quorudam respectus esse duraxat nec propriam habere subsistentiam:sed ipsum esse malus obtinere predicamentis.nam aut in substantia,aut in quanto, aut in quali, aut in quopiam alio praedicamento censentur.ea ob id adnatis assimulat,quorum esse in aliis hoc est in stirpibus habetur.Est igit ut in praedicamentis Omnibus ad aliquid spectantia contemplari. cum enim dixero pater filii pater ad aliquid relata in subtantia diaizcum autem duplum dimidii duplum eadem in quantitate pronunciaui: cum albius albo albius,in qualitaterais in aliis similiter. Hic igitur ipsa per se quid stirquoue sub praedicamelo agant,ac ipsorum tunc mutuum respectum opus est exponamus.Quid ita dicemus Nempe sub nullum haec re uera praedicamentum quantum op sentis opes, in ι ' vientione recipi.siquidem propositum est,ut e diximus, Aristoteli non de retibus qua sunt entia disserere sed quatenus ab id genus uocibus significantur ab hominum frequentia. uult enim
in hisce de uulgo notis docere.Quoniam ergo nullam de his plures homines notitiam obtinent tametsi ea licebat sub unum praedicamentum quantum inquam resecie,ac dicere quatum altet u secari in partes,alterum imperi maneresectate aut continuum esse aut discretum rat* haec sub m/diuisibili quanti segmento rituere,non tamen remsumpropterea quod de hisce rebus institutio propositi libri intentioni nequaquam conueniat. Ais uelle ipsum non de entibuI decemere qua entia sunt, contat ex eo, quod cum triplicem in naturali auscultatione subtantiam prodiderit tinam qui ad materiam pertinet,alteram ad formam,terriam ad utramp simul nusquam hic ne materiam per se, nes formam, subtantiae nomine appellandam censeta petinde quasi nullam ho/ , rum multitudo ut pote simplicium notionem habeat,sed compositum ex iis duntaxat noriti ἡ- με
rerum di illud disquirunt sub quod ptaedicamentum reserendae priuationes negationescii tes l Respondemus sub nullum potissimum: quando nec finitum quidquam declarant: at invitatiuu s.
certarum sunt rerum p dicamenta.quod si omnino praedicamento subiici eas opus sit ad idem sese priuationes ad quod & habitus recipient:& inficiationes ad quod ammationes quoq; resere /tur acceptae.est enim genus idem contrarioru,ut albi & nigri,& calidi S sergidi ac similium, Rura sus quirunt motus & mutationes sub quod prsdicamentum conferri oporteat latra sub nulliini ,
inquam .sunt enim praedicamenta earum rerum quae in natura existunt,quam suam perfecte ip larum formam receperunt.est autem imperfectum quiddam Omnis mutatio. uia enim est ad soramam ais ens mutatio, non ens ipsum'Aliter quoili respondeas. nempe ne fieri quidem poste ut sub unum praedicamentum mutatio Omnis redigatur. in pluribus enim ut ipse edocebit uisitan tur mutationes . nam & in subtantia sunt,ut generatio S corruptiom in quanto, ut auctio & d cretio:& in quali,ut dealbatio S denigratio:& in praedicamento ubi ut ascensus, descensus,reu lutio.Quamobrem mutationes uiae sunt quae ad praedicamenta deducunt alia ad aliud, nec ipta praedicamentum complent. nam mouere atq; Omnino mutare sub faciendi, moueri autem & imsi ma mutari sub patiendi praedicamentum reserentur.ipsi uero motus mutatione , cum uiae
ac generationes quaedam ad praedicamenta sint, ad ea quo modo diximus si oporteat redigentur.
Ubstantia cutem est qua proprie, o principaliter, o maxime dicitur,quae neque de subiecto aliquo dicitur, nes insubiecto aliquo est :xt θώrdam homo π quidam equus. Secundae aut substantiae dicuntur)pecies, in θωbus eae quae principali κ ters stantiae dicuntur insunt, ta hae quidem, π barum spccierumgenero:Vt qui dum homo inspecie quidem es in bomis genus verospeciei animal est. secundae igitur haesubstan
DICITUR, EST QUAE NEQUE DE SUBIECTO DICITUR ALI/QUO, NEQUE IN SUBIECTO QUOPIAM EST vT ALIQUIS
33쪽
Cum ea exposuerit qu ae ad absolutam praedicamentorum coserunt praeceptronem, cum 7 pro inme nos rudius ac ueluti in exemplis de ipsis quiny praedicamentis docuerat, nunc ad exquisita etiam ipsorum enarrationem conuertituridocris prius de substantia. Nam primum in praedica mentis locum substantia obtinetaeams ob id caeteris iure antepositici quidem haec simul cu aliis insertur. nam si si quodvis ex accidentibus erit omnino Be substantia cui id accidit. reliqua uero secum no insert. neq; enim si sit substantia prorsus 5c aliorum quo 3 est. de tollit quidem secum alia non ipsa tamen cum aliis tollitur. At qui simul interimunt nec simul interimuntur, quae I simul instruntur non simul inserunt,ea priora esse natura consessum est. itas natura prior est αυteris substantia. Alia ratio Res parum per se,partim in ipso partim circa illud dicuntur. per se esti a substantia.in ipso quantum de quale.in substantia enim spectantur.circa illud septem reliqua habentur.Praeterea haec per se subsistit nes alias ad existentiam Indiget. reliqua merent in alio. naipsum esse in hac habentisi enim substantia sit,alia quiny sint praedicamenta est necesse. at nisi sit, alia subsistere haudquaquam possunt.Porro haec substantia tum simplex est, tum composita.Sex enim modis substantia dicitur.nam aut existentiam omnem declarat, quae de de accidentibus seratur:quasi ea quom propterea quod in rerum natura existant substantiae siue essentiae nuncupem tur.aut naturam non in subiecto iacentem,quae ex opposito ab accidentibus dirimitur. haec in Iuhici, non haerens natura aut simplex aut coposita est. simplex quaedam deterior quam composita quaedam praestantior. Est autem substantia composita,homo, 6c id genus aliae simplex uero de. quam composita praestantior, Deus angelus mens anima, de similia. simplex de quam composita deterior,materia prima forma*. Disputat autem hoc loco Aristoteles nes de simplici atq; ea quς praestat compositae non enim de rebus diuinis sibi disserendum proposuit nes de simplici ac de teriore quam composita,quando nec scrutari de natura instituit.sed de sola compositaea huius alteram primam esse ait,alteram secundam.primam uocat particularem: secundam uniuersalem, quae ad species ac genera pertinet.nam ut proditum est sepenumero no de entibus qua entia sunt comentatur,sed de quali significato uulgus loquendo quodlibet praedicamentum strat. quandoquidem si naturam esset rerum secutus,primam generum ac specierum, lacidam indiuiduorum dixisset,ut pote illam causim,hanc ut ita dixerim causatum.enimuero causa caulato, de uniuerti te particulari potius est. Item mora naturae, posteriora nobis. 6e nobis priora, naturae posteriora sunt. Qqoniam igitur ad introductitios ei sermo est,merito particularem substantiam prima ap/pellauit est enim sensui haec euidentior.secundam,quae in generibus ac speciebus consistit. a par ticularibus nantip ad uniuersilia, illucescente sero in nobis ratione subvehimur. ideo quasi dog
ma haud quaquam probans,non quae potissimum N primo Se maxime est,sed dicitur pronunciauit. atm quo planior sermo noster fiat dicamus hoc pacto, transposim philosophi aliquantulum uerbis Substantia autem quae dc potissimum de ptimo Be maxime dicitur haec est idest quae uultigo dicitur. At ubi uelut ex propria sententia sermonem profert,non amplius dicitur, sed est uer/hum usurpat.nam quae inquit nec de subiecto aliquo dicitur, hoc est pmdicatur, nec in subiecto quopiam est,& non nec in subiecto quopiam dicituricum ipse dogmati assentiatur.Eninuero co/gnita Aristoteli de intelligibilem fuisse substantiam ac copositis praestantiorem ipse plane &m metaphysica ostendit,& in libris de coelo,ais in oetiuo naturalis auscultationis:ubi per se inquit mohi L priora esse iis oportere quae aliunde mouentur,& immobilia sempermobilibus. nam nisi immobilis qusdam sempe obilium caula existeret,utis illa motu sempitemo haudquaquam perdurasent agitanda. Hanc autem incorpoream esse ac partibus carere dimensionibus' tali quod a demonstrat theoremate. nihil enim fortassis ab re suerit speculaminis uelut in digitis e meminisse nam hanc asserit causam ut infinita constare.quod si est,plane quoq; incorpoream. nam cor pus omne, ut ipse ad calcem octam naturalis auditus uoluminis probat, finitam obtinet potesta tem si enim infinita datum sit inquit esse infinitam.quando igitur diuidi potest omne corpus, diuidamus corpus hoc in tria uerbi gratia inquit. utrum ergo segmentum quodvis infinitam uim an finita possidet si infinitam,pars isti tantudem ualebitnd quod absurdum est,nec fieri potest.fisinitam patet id quoq; quod ex finitis costat finitum plane esse. quare εἰ totius corporis finita uis erit nec infinita. ergo corpus nullum finitum ui infinita praeditum est. corpus autem nullam infinitum est magnitudine.nam id quoq, ipse in physica ostendit. nullum itaq; corpus infinitam uim obtinet. hoc si sit, ergo quod facultatis infinitae compos fit corpus non erit. incorporea est igitur
prima substantia, siquidem 5c inlauta pollet lacultate. Porro no intelligibilem subrumam solum
34쪽
compositis nouit praestantiorem,quam gini dian licen nominant: idq; in demonstrativa pro hat comentatione.ait enim uti se habet sensus ad sensibilia sic haberi demostrabilia ad demonstra tionem . sic ergo δc permutato ordine ut sensus ad demonstrationem, ita fore ut sensibilia sese ad demonstrabilia habeant ergo si sensus deterior propterea est demonstratione,quod hic circa parti/cularia illa circa uniuersalia uersetur,deIeriora quoq; erunt scibilibus sensibilia.quare non intelli gibilem duntaxat, sed cogitatricem quiny praestantiorem compositis substantiam cognouit. hic autem quae secundae sunt primas uti diximus nominat, iis de causis uuas saepius recensuimus.
QVAE NEQUE DE SUBIECTO Di CITUR ALIQUO, NE OVE IN
sv BIECTO QUOPIAM EST. Quaeritur cur substantiam praedicamentis praestin
tiorem negatione finiuent,si negationes assismata Onibus contemptiores esse arbitramur. Itaq; di/ s. cimus. atqui contra finitiones per negationem astitas maiorem subiecto dignitatem afferre. sic er/go de Deum O .M .significare uolentes,non quidquam de eo ut diuinus inquit Plato assi amussed ad negationes uenimus. Interrogante enim Timaeum Socrate quid Deus esset,quid nota se sit noui quidem inquit ille,quid uero sit haud nou nam nec corpus, nec colorem, nec angelum, is nec eius quidpiam generis,sed his praestariorem esse intelligo.quid autem sit non intelligo. Qua propter subiectum interim magis eiusmodi exornant finitiones: cum ab inferioribus omnibus ipsum sciungant. Solent quoque in materia finitionem negatione explicare hoc modo,quae nec ho/mo,nec lapis nec ignis nec corpus denique esu sed deterius quid quam ut aequiparari his debeat. Quocirca assimulati Deo materiam dissimiliter serunt. mulari quoniam uterque aliorum ne gatione indicatur: dissimiliter uero, quoniam cum hic praestantior ex illat quam ut entia omnia
conserta ei possint, iuersa abnegamus: deterior autem cum sit materia omnium comparatione,
luet inficiamur. uaerendum uero est num haec in substantiis quoque intelligibilibus ut angelo ac similibus finitio quadret, ut dicere eas possimm neque in subiecto esse, neque de subiecto ap/pellari. nam Sc in ipsis quodammodo competere ratio uidetur.sed asserimus non competere.nam quae acceptae negationes in definitione sunt, non sublationem solum, sed positionem quoque si/gnificant: siquidem ad aliorum distinctionem dicuntur. nam non in subiecto quae est subitantia ad eorum quae sunt in subiecto hoc est accidentium disserentiam ductum est: non de subiecto a tem ad eius quod de subiecto sertur discrimen. Enimuero quemadmodum duplex lumen est,al
rerum econtra a tenebris,iis inquam quae in aere offunduntur discretum, alterum quod nusquaresertur nec oppo*tum habet ullum,ut istare, ita negationes quoque hic per se ipsas quadoque, nec ad discriminationear, interdum uem ad Oppositorum discretionem dici assirmabimus. Ergo si negationes hoc loco non ad oppositorum discrimen acciperentur, utique conuenire in intelligibilibus substantiis finitionem haudquaquam ratione quodammodo uacaremquoniam nec in ali quo insunt subiecto nec de ullo subiecto praedicantur. nunc uero assumptis ad disserentiam negationibus iure particularibus substantiis finitione dignitatem comparamus, cum eas per ididi
cit non in subiecto seiungamus ab accidentibus: per uerba autem h sc no de subiecto, ab iis qu de
lubiecto praedicanturdiscemamus.Et uero hic ipsis dignitatem adhibemus cum usum aliis prae here nullius uero egere eas assi amus. uniuersalia enim ad p dicationem opus habent particu
laribus, haec uem illis non item. At intelligibilibus substantiis nullam per haec dumtatem anere mus. nihil enim proditum magni esset si has in subiecto non esse diceremus. nes enim aduersus eas distinctum accidens quodpiam est: siquidem nec capaces omnino sunt accidentium. Ac quid de intelligibilibus loquor substantiis,quando nec in sola anima ratio congruet, ut is cum abiolutam eam a corporis uinculo,ac similem deo redditam bonums mundanum inspicientem corem piamur at cum in generatione spectatur corporibus p complexa est tunc Se in ipsa finitio quadrahit, ut quae subdita est accidentibus.nam philosophiae uel grammatics, uel alii cuiquam lubiecta scientiam est quς circa ipsam congere. Porro duorum qui in finitione accepta sunt alterum prius natura est alterum doctrina.cu enim sint substantia de accidens & uniuersale Ac particulare. prior tutura substantia est quod per se ea subsistat illa uero ipsum esse in hac obtineant.quod autem ad propositae intentionem doctrins attinet, prius est particulare. etenim natura uniuersale est prius. Itas ex iis quae in finitione sunt accepta alterum ex rerum natura prius est, alterum ex doctrinae intentione. Atq; eum specta de sublabo de in subiecto docere no temere anticipasse:quandoquidefutura nobis obscura finitio erat, uocibus quae ignotae essent in ea assumendis. SECUNDAE
VERO SUBSTANTIAE DICUNT v R. gerere hoc loco dignum est,qualem in
35쪽
substantia modum usurpaverit diuisionis. nam diuidendorum quaedam uelut genus secantur in species,ut animal in rationale de brutum: alia sicut totum in paries,ut corpus in manus de pedes occaput ac reliqua .nonnulla uero ceu uox aequivoca in significata diuersa, ut mus in marinum rerrestrem . nulla igitur harum diuisione substantiam in primam ac secundam diducit. Itaq; dicismus primum diuidendorum uti genus in species sectionem non esseeam id genus diuisioni consequens est,una abolita specie,non simul Sc reliquas aboleri. homine enim perempto,non simul & . reliquae intereunt animantes,quae species sunt animalis .at hic secunda si intereat substantia simul aufertur de prima.nam nisi genus stac species .nec erunt indiuiduadu sterea nulla species alteram speciem cu in eadem a se inuicem diuisone seiunguntur continere potest. neg enim continet ho mo equum si in haec discretum animal sit. sed nec iterum a rationali animali brutum comprehenditur aut econtra si animalis rursus in haec fiat diuisio. At uero nec ita plane diuidas licet ut altorum in altero claudatur.uerbi gratia animal aliud est inops rationis aliud equus.nam & equus in bruto censetur. nessenim quod continetur id a continente contra distin.uitu dicimus uero animal aliud impos esse rationis,aliud compos. quoniam cum aequali a genere haec distent absentia, . neutrum in altero concipitur.at hic secunda substantia primam coplectitur. species enim genu adhuc magis contentivum est indiuiduorum . no ergo uti genus in species substantiam in prima ae secundam diremit. Ueruenimuero nec sicut totum in partes,nec similares nec dissimilares.rae penim re aduerso partem a toto, sed partes a partibus hac in diuisione licet segregemus. nam nec manus dicimus aliud manum esse aliud digit .continetur enim in manu digitus quoey.hic uero eregione distinguitur a toto pars:quippe de secunda in prima Geluditur.Quinetiam in iis quq ceu dissimilaria diuiduntur totum propriae parti nequaquam nomen impertit, ut in facie sese res habet. non enim pari uerbigratia os facies nuncupatur. hic autem pars utras totius nomine sub stantia uocata est. Rursus quae ut similaria dissetatnr totius habent nominationem finitionem*, ueluti in ca .similiter enim pars carnis caro dicta est:& uero carnis finitionem admittit.at hic tametsi prima nomen cum secunda commune habeat, non tamen 6c finitione conueniet. non enim unam edes animalis uel hominis finitionem ac Socratis. na ne finitio quidem plane est indiuiduorum .hominis autem animaliis est.ergo substantia ne* ut totum in partes consumitur,neque incisimilares,nes in similares. Verum nec ut in diuersa significata uox aequivoca disputatur. nam eius generis diuisio idem distrubuit nomen segmentis rei comum ratem non distribuit, ut homo
de uerus S pimas.hic uero ςst primae substantiar Sc secundae quaedam uel penes definitionem c munitas: nam comune in ambabus est in subiecto non esse. Quid igitur dicimus nempe diuisi nem non esse prorsus quae nobis hoc loco traditur, sed ordinem solum enumeratorum: ueluti si quis orationis principia alia elemeta esse dicat,alia syllabas alia dictiones alia nomina ta uerba. uel hominibus quibusdam ordine sedentibus, hunc esse primum asserat . illum secundum. Ordinis
enim est id non diuisonis. SECUNDAE VERO DICUNTUR SVBSTAN=
Ti AE IN QUIBUS SPECIEBUS EA SUBSTANTIAE SVNT QUAE
PRIMAE APPELLANTUR. Quamobrem uero no in uniuersum dixit, Secundae di cuntur substantiae species de genera sed in quibus speciebus eae substantia sunt quae primae appellantur Dicemus subtiliter admodum ita dissertum. nam si genera & species dixisset, quoniam in aliis praedicamentis genera specieis habentur, ut color genus in quali, species album ae nigrum, esse in accidentibus quiny secundas substantias suspicari nobis liceret.ob id non species quani sed in quibus primae substantiae inueniuntur speciebus secundas substantias appellauit. Est uero uel hoc loco adnotandum, in iis ipsum quae no ex propria afferuntur sententia uerbum dicuntur . protulisse secunda enim inquit dicuntur substantiae.qus autem ex propria opinione asseruntur, in iis non dicuntur, sed insunt pronunciare. in quibus enim inquit speciebus eae substantiae sunt quae primae appellantur . nes in secundis duntaxat substantus uel dicuntur, sed in primis quos est usus. eae enim inquit substantiae quae primae appellantur. Ipsi autem primae substantiae in speciebus ese ac generibus ut in uniuersalioribus uidentur Verum tamen 6c genera dc species, ut traditum est,perinde quasi in indiuiduis sint licet sumpsisse.cum enim ut comunitates ea ceperimus,lunc uniuersalliora sunt, quasi in se indiuidua complectantur. at cum in Platone aut Socrate genus uel speciem acceperimus,lunc ut elementa ea capientes indiuiduorum, dicemus indiui duis ipsa ut partea in totis continerti
36쪽
ri MamVestirenes autem ex iis quae dictasunt, quia rerum que desubiecto dicuntur necesse esto nomen o rationem de subie praedicarie ut homo desubiecto quodam homine dicitur. praedi/catur etiam eν nomen. hominem enim de quodam hominepraedicabis: π ratio quoque hominis de quodam hominepraedicabituriguidam enim homo,o homo est o animal. quare o nomen o rasiodes secto praedicabitur. Eorum vero quae insubiecto sunt,in plurimis quidem neque nomen ne sue ratio praedicatur de subiecto r in aliquibus autem nomen quidem nihil prohibet praedicari alia quando desubiecto, rationem vero impossbile est: ut album cum insubiectost corpore, praedicatur desubiecto dicitur enim corpus album. ratio vero albi nunquam de corpore praedicabitur. Alia vero omnia aut desubiectis dicuntur primis substantiis aut insubiectis eis sunt. Hoc autem manifestum est ex iis quae per singula proponuntur: vi animal de homine praedicatur re οπ de quodam homine animal praedicabitur. nam p de nullo quorundam hominum, neque omnino de homine. Rursus color in corpore est tergo O in quodam corpore. nam si non in aliquo esses sngulorum,nec omnino in corpore.quare alia omnia aut de subiectis primis dicuntursubstantiis, aut insubicctis eis sunt.Non ergo existentibus primis substantiis, po bbile est aliquid aliorum esse.
PORRO EX IIS QUAE DIXIMUS CONSTAT, ESSE EORVM QUAE DE SUBIECTO DICUNTUR NECESSE TUM NOMENTUM RATIONEM DE SUBIECTO PRAEDICARI.
Vult hoc loco primam substantiam laudibus efferre dictamq; eam non inepte substantiam primo Se potissimu 5c maxime sui quandoquide haec nullo eget posteriore:quaecunq; autem post primam substantiam sunt,illam partim ad subsistentiam,partim ad praedicationem requirunt. st igitur haec intentio ad propositi aute probationem haec praesumi atqi inquit ex dictis patere esse eorum quae de subiecto praedicantur necesse 5c nomen 6e rationem de subiecto praedicari .Quali bus dictis nimirum illis quae superius traduntur de iis quae de subiecto praedicantur,in quibus dicebat Quando alterum de altero praedicatur ut de subiecto, quaecun* de praedicato dicuntur, de subiecto quoq; dicentur omnia. Haec autem praesumi cum primam ut dixi celebrare substantiam uelit nempe quae de subiecto praedicantur di nome Be finitionem subiectis tribuere. qui uoro sunt in subiectis ipsum quidem esse in iis habere: uel nomen autem solum, uel neq; nome ne pfinitionem subiectis impertiri.minuero de prima substantia quaecunq; pr ter eam sunt praedicantur omnia. Ergo primae substantiae usum omnibus quae praeter eas sunt aliis ad innixum, aliis ad praedicationem praebent. nam quaecun* meter primam substantiam sunt, aut de subiecto de ea dicuntur quae nomen ipsi Sc definitionem tradunt, qualia sunt genera ac species. haec enim de ea praedicantur univoce. m dc eiusdem particeps nominis est prima substantia, ut dicitur uniuer salis homo de Socrate. nomeni illi ac definitionem transmittit. nam Socrates εἰ homo dc animal uocatur.horumq; particeps est finitionis.est enim substantia animata sensus compos: dc animal rationale mortale. etera praeter substantiam accidentia inquam quae primae substantiae sunt in subiecto finitionis eam nunquam, minis uero quandoq3 solius consortem reddunt. nam albedo est in corporemec finitionem unqua corpori imperiit. haud enim dicere nobis liceret corpus ese colorem qui uisum dissipet: sed sorte quod triplici costat dimensione, capax coloris qui uisum di
spergat.nomen tamen impertit.album enim corpus appellamus.uerum non semper. nam me uirtus.enm uero haec nem nomen nel finitionem conseri subiecto. non enim qui uirtutis particeps est uirtuosus sed studiosus perhibetur Quae autem nomen distribuunt. partim aequivore id se ciunt quae dc rara sunt artim denominative. aequivoce ut grammatica mulier a grammatica: dc musica a musica.denominatiue autem,quae etiam sunt plurima ut a Brtitudine sortis: dc a grammatica grammaticus:&albus ab albedine:&quaecunm eiusmodi sunt. ALIA NAMQUE
OMNi A VEL DE SUBIECTIS DICUNTUR PRIMIS SUBSTAN
TII S. Benedicuntur.no enim egent particularibus uniuersalia ut subsistant: sed ut de illis dirae
dicentur. AUT IN SUBIECTIS SUNT IPSIS. Recte sunt dixit. nam acci cs Attia ipsum esse in particularibus obtinent substantiis. HOC AUTEM ApERTUM EX
iis EST QUAE SINGILLATIM PROPONUNTUR. Alia omnia qui prs
ter primam substantiam sunt,aut de subiecto ea dici,aut ipsi esse in subiecto uult inductione pro
37쪽
hare quando uniuersali ratione no potuit.ostendit autem no in speciebus sermonem faciens. nam has perspicuum omnibus est de indiuiduis praedicari .nimirum prDprium aliquando non tene, res nomen, indiuidua im ex specie nucupamus, ac uota homine illum dicimus. sed in generibus demonstrationem facit per species medias. si enim demonstratum est, corum quae ut de lubiecto
praedicantur quaecungi de praedicato ut de subiecto dicuntur, ea de huic quos subiecto nuncu/pati praedicatur autem de indiuiduo species ut de subiecto rursusili de hoc genus, plane genus dc de indiuiduo praedicabituriverbi causa si de Socrate homo animal de homine, ergo & de Socrate
animal. Perinde quos in accidentibus facit. non enim esse album in corporibus monstrat aut ni grum . nam hoc euidens est.sed esse in corpore colorem .si enim colorem omnem esse ipsum in corpore habere consessum sit,ergo de particularibus inesse corporibus cosentiemus. nam corpus simpliciter de particularibus praedicatur corporibus. si igitur in corpore est color, corpus autem de corporibus particularibus dicitur ergo de color de particularibus praedicabitur: quoniam in Onυnibus iis quae de subiecto appellantur quaecun* seruntur de praedicato ea de subiecto quos agerentur.si Quamobrem uero color dixit in corpore:ergo dc in quopiam corpore nam nisi in corapore aliquo ne omnino quide in corpores quoniam in particulari corpore proprie sunt uniuei ala alta ac particulare.Quod si dicas quona ea discernemus non sentilibus quidem oculis uetum intelligibilibus. Ac quid tum colores erunt no. uniuersalis enim ut est completivus,cum particulari no censetur colore.nam completiuum nullum ei numeratur cuius est completivum. Sicut
enim homo in umbratili pictura & is qui est coloribus distinetias nes duo intelliguntur homi/nes,nec qui completivus est conumeratur,sed alter comunis,utis is qui obscure deliniatus est alter particularis unusq; ambo sunt,sic & in homine uniuersali ac Socrate. Est enim sciendu ut pri/mum pictor comunem in rudi pictura hominem designat dein coloribus exprimens ducit ut Socratem faciat uel Platone,sic uniuersale homine, cum sit primus,si formatione accipiat,fieri Socrate aut Platone. natura enim simpliciter homine facit, no Socratem Platonem ire. Ergo nisi primae
substantiae sint, aliorum quidpiam esse haudquaquam potest. ALIA VERO OMNIA
VEL DE SVBlECTO PRIMARUM DICUNTUR SUBSTANTIA,
RuM, VEL SUNT IIS IN SUBIECTO. Vides quam merito supradicta anticipauerit laudibus primam substantiam extollere cogitans c cum enim quae praeter eam sunt inquit omnia uel substantiae sint uniuersales uel accidentia prima ut saepe est dictum substantia cu omnibus usum praestet,sublata secum q uacus praeter ipsam sunt sustulit. nam prima interempta lubstantia .accidentia in quo haereant no habentia simul abolita sunt. similiter de uniuersalia, cum de quibus praedicentur non habeant. Porro praedicari in uniuersum dicimus non quae prae multis sunt sed nec quae in multis.nam de haec quidem simul cum primis substantiis dubio procul perimuntur.no enim quidquam per se hominis in natura rerum est quod nec Socrates nec Plato nec particularium quisquam sit hominum.quippe in multas singularibu i spectantur comunia.hse tamen nequaquam praedicari de indiuiduis consueuere. nam nihil ipsum de sese praedicatur. sola autem ea praedicari de indiuiduis solent quae sunt post multa, quae* in cogitatione uersantur. quam enim habemus de rebus notionem,hanc praedicare de ipsis consueuim us quae ipsa quo una cum sublatis particularibus auferuntur.nam nisi res sint,utis ne de iis quidem extiterint notumes. Ergo nisi particulares adsint substantiae, nec uniuersalia erunt, nec accidentia. Merito igi/tur particulares substantiae, primae appellantur. Rursus autem uel hoc loco recte uniuersalibus uerbum dicitur,accidentibus uerbum est assignauit.
Secun tarum veros stantiarum, magissubstantiae peries fgenus. propinquior enim est
primis stantiae.Si quis enim signet primam substantium quid est, euidentius ta conuenientius ignabit 'ciem ab genus Uignans rvi hominem quendam manifesticis Uignabit hominem Tanimal assignans.illud enim proprium magis cuiusdam hominis:hoc autem commanras. π cum qia
arborem signauerit, manifestius signabit signando arborem j plantam. Amplius Primae substantiae ideo quod abys omnibus1jubi ciunturn omnia alia vel de ibis praedicantur, vel in fissunt, propter hoc maxime substantiae primae dicuntur. quemadmodum autem primaestibsta tiae ad alia inmusehabens ove Decies ad genus se habet .su citur en steries genera. generu
38쪽
3 emm despeciebus praedicantur:species autem cum generibus non conuertuntur. Quare εν ex his Becies genere Ugissubstantia est.
SECUN D ARUM VERO SUB STANTI A RVM MAGIS EST SVB STANTIA SpECIES GENERE.
Comparationem facit secsidarum inter te substantiarum,speciei nempe ac generis: alis speciem esse magis genere substantiam. idi duobus ostendit argumentis. altero ab astinitate primae sub stantiae hoc est a propinqu itate qua ad ipsam pertinerialtero a proportione. A S a primae quidem affinitate substatis,st prims substatis idest indiuiduis propior sit species genere. A proportione a te,st ut substantia prima ad specie,ita ad genus sese species habeat. Si enim ipsam ex eo prunam ap pellavimus P Omnibus ea posterioribus usum adhibeat aliis ad existentiam suppeditandam,aliis ad praedicationem,iure species quiny magis substantia quam genus uocabitur,quae ipsi ad praedicationem subiacet.Nam si species desit, genus de quo praedicetur no haberisquidcm per mediam
ipsam de indiuiduis etiam praedicatur. SIQUIS ENIM PRIMAM SUBSTAM
TIAM QUID SIT EXPONAT, IS NOTIUS FAMILIARIVS QVE ASSIGNABIT SPE ClEM REDDENS QUAM GENUS. Hoc est ab assi/
nitate argumentum.Si enim quid Socrates inquit sit expromemus, integre tum hominem tum animal assignantes loquimur. famulatius uero si hominem quam si animal responderimus. non enim animali dicto sgnificauiomus utrum rationale an brutum: & mortale ne an immortale. at si responderimus hominem propinquius eius natuxam explicabimus. HAEC ENIM MA
GIS HOMlNIS CUIUSPIAM PROPRIA EST, ILLUD VERO COM
M U NIU S. Est enim Socratis magis proprium esse homineranimal autem comunius. etenim
de speciebus allis pluribus dicitur. PRAETEREA SUBSTANTIAE PRIMAEQVOD ALIIS SUBIACEANT UNIVERSIS , AC CAETERA DEIi S PRAEDICENTUR OMNIA, UEL SINT IN IPSIS, OB ID MA/XIME SUBSTANTIAE PRIMAE APPELLANTUR. UT AUTEM PRIMAE AD ALIA SESE HABENT SUBSTANTIAE , SIC SPE/Ci Es QUOQUE HABET AD GENUS. Hoc est argumentum secunta,quod
a proportione desumitur.Vt enim Hi inquit,primae habent substantiae ad ea quae praetepipsas sunt aliquibus ad existentiam subditae,nonullis ad prsdicationem ita se species habent ad genera, ruibus sunt ad praedicationem subtristae. genera uero non item subiacent speciebus. quamobremunt species iure magis substantiae. no subtiliter adiecit ac caetera de iis praedicentur omnia, sint in ipsis. nam lubiacent omnibus primae substantiae, uerum no similiter. aliis enim ut existant subicistae fiant, hoc est accidentibus zaliis uero idest uniuersalibus substantus ad praedicationem. Caeterum quaesiverit quispiam cur non speciem substantiam secundam, genus tertiam nomina/ ust a'o uerit. Ita rescimus cum secundas substantias una eadem p de causa has nuncupasset,st prima im Λ - quam ad risditationem opus haberent horum facere superdiuisionem noluit lad comparare eas duntaxat contentus fuit,ars alteram magis alteram manus substantiam uocare.
i, Ipsarum veru ecierum quaecunsue non sunt genera nihil magis alterum altero substantia est. nihil enissumilliarius asignabis de quodam homine hominem assignando, quam de quodam equo equum. Similiter autem'in primis substantisi nihil magis alteru altero substantia est. nihil enim magis quidam homo substantia es quam quidam bos. Merito igitur post primus substantias sola aliorum omnium cies o generasecundaesubstantiae dicuntur. Ola enim haec eorum suae praediscantur, prima ubstantiam indicant.quendam enim hominem si is asignauerit quid est, speciem quidem quam genus assignando I miliarius demonstrabitro manifestius1aciet hominem Osigna do quam animal. Aliorum vero omnium quicquid assignauerit qui assignabit extranee: velut abbum,aut currit,aut aliud quodcus talium Usignans. quare merito haesolae alsorumsecundae sub stantiae dicuntur. Amplius, Primaes stantiae eo quia esse omnibussu ciuntur, o omnia alia de illis praedicantur, vel in ipsssunt, proprasime substantiae dicuntur scut autem prunaes stan me ad alia omnisse habens,lita genera Glecies primarumsubstantiarum ad relisua omniase ha
39쪽
bent. de his enim reliqua omnis praedicantur.quendam enim hominem dices grammaticum esse: ore goo hominem O ammigrammaticum dices. Similiter autem er in eis.
Ips ARVM AUTEM SPECIERUM QUAECUNQUE GENERA NON SUNT ALIA NIHILO MAGIS SUBSTANTIA QUAM ALIA
EST. Cum substantiarum in profundum hoc est ab indiuiduis ad speciem ab hac ad genus diuisio
nem consecerit,primamre alteram esse pronunciauerit,alteram secundam, secundae autem unam magis substantiam esse,alteram minus nunc diuisionem earum in latum ac collationem facit spociei inquam ad speciem & indiuidui ad individuum. neq; dixit q uaecunt genera non sunt, ne subalternas species ac specialissimas ut animal hominemque consenes. sed comparare illas inquit oportere quae eadem a generibus aut indauiduis distant absentia. ut hominem & equum, uel bouem.harum enim alia inquit nihilo magis substantia quam alia est: ατ perinde absunt a genere. nam post animes protinus brutum ac rationale statutum animal est. post quae equus si sorte corutingat.& homo ait bos. ut enim de equo praedicatur animat,ita de homine quos ac bove similiter planta de uite oc olea,quod genus earum proximum est,uti quoq; animal equi aliorumq;:pm inde ex iis omnibus aliam alia nihilo magis substantiam esse. nam de proximum eorum genus ab ipsis aequaliter distat statinas post ipsa indiuidua constitutum est. Verum nec indiuiduorum m/quit aliud alio magis substantia est. similiternamq; omnia speciebus suis generibusq; ad praedicutionem,&accidentibus ad inhaerentiam substrata sunt.quam enim uniuersalis homo ad aliquem hominem habet rationem eandem uniuersalis equus ad equum quempiam obtinet. nam quem'
admodum praedicans de Socrate hominem, nihil praedicare familiarius potes, ita nec de Xanthoequum aut canem de Argo. Ati uel hinc proditur Aristoteles ad cognitionem uulgi praecepti,nem conficere. nihilo enim magis individuum indiuiduo primam ese substantiam affirmat: sed sormicam hanc uerbigratia dc hanc stellam pariter ese substantias.ho nu enim multitudo peti inde esse horum quodlibet nouit.ob id ipse quoq; similiter uulgi istentiam secutus hec substan
tias appellauit. IPSARUM AUTEM SPECIERUM QUAECVMQVE GE
NERA NON SUNT. Hoc est quacunm iuxta indiuidua sunt,& specialissimae: quandoquidem S auis species est. IURE IGITUR POST PRlMAS SUBSTANri As
so LAE ALIORUM SPECIES SOLAQUE GENERA SECVMO AE
sVBSTANTIAE DICUNTUR. Nunc causam exponit ob quam genera&species se
cundae substantis nuncupemuritertias uero no item substatias ipsa accidentia nominet. Hoc auterursus duplici asserit ratione:altera a Ppinquitate ad primas substatias altera a rportione.atili ab ipsa quide propinquitate in primis explicandis substantiis proprie per sola genus aut speciem si Iam exponemus. nam si Socratem hominem esse aut animal dixerimus,familiariter ac notius asi/gnabimus:sin album esse, uel currere, aut huiusmodi quidquam pronunclauerimus, aliene at pignobiliter explicabimus.Iure igitur genera speciest secundas substantias dicimus quasi sola pri/mas substantias designent. accidentia uero haud prorsus vocamus substantias, ut quae substan
tiam primam no declarent. PRlMAE ITEM SUBSTANTIAE QUOD AL iis svBIECTAE SINT OMNIBUS, POTISSIMUM SUBSTANTIAE t
NUNCUPANTUR. Secudum hoc argumentum est,idq; a proportione repetitum. Scien dum est primas substantias ob id primas uocati Φ & accidentibus indiuiduis ad existentiam suinposits sint,& uniuersalibus substantiis ad praedicationem. utili primae substantiae ad particularia e accidentia atly uniuersales habent substantias. subiacent enim ad existendum illis his ad praedicationem ita secundas quos substantias accidentibus quae in nouem genera in uniuersum cisiderantur,subiectas esse. hoc enim est quod aliis omnibus dixit, hoc est uniuersalibus substan tius uniuersalibus p accidentibus Ac denisi ita se habent species ad genera ut indiuidua ad species sunt nam I ipsis ad praedicationem subditae. ait enim quemadmodum Omnibus praeter eas exis stentibus subiectae primae substantiae sunt ita & accidentibus secundae. nam ut Socratem dicimus philosophum sic de philosophum hominem, & animal philosophum appellamus. Quamobrem subiacent 8c secundae accidentibus substantiae, 5e de iis accidentia praeditantur. sed de indiuiduis quidem in primis ut Porphyrius quoq; inquit. ratione uero secundaria, S de generibus,& de sipeciebus at substantiis nunquam subiacent accidentia'Est enim non ignorandum ex iis quae prsdυ
40쪽
cantur aliqua secundum nariIra alia praeter naturam, nulla per accidens predicari. Dicuntur secundum naturam accidentia de substantiis,ut Socrates est philolaphus, aut caluus aut limus uel id genus quidpiam.naturaliter enim labiecta esse accidentibus substantia consueuit acciden/tia autem de ea praedicari Sed S uniuersalia lege naturae de particularibus dicuntur, ut de Socrate animal. etenim particularia subesse uniueivilibus natura sunt apta.P dicatio piater naturam
t)'dentesubsuntiam ea quae dicit hoc initati
phum est Socrates, dc siquid huiusmodi. non enim ea natura constant accidentia ut substrata subflantus sint.&ea item quae pnedicat de uniuersali particulare, ut quae dicit hic homo est Socraγtetiuel color est album. Per accidens uero praedicatio est, quae accidens de acc dente aliud de alio praedicat, genere inquam diuesium de eo quod diuersi generis est ut ea quae philosophum quod est in Socrate de simo quod eidem inest,aut caluo praedicat,aut etatra.dicit in s serie eueniat hoesmum caluum esse uel hoc caluum philolaphum & siquid est tale Emmuta per accidens dico ur, quoniam cum plura circa idem subiectuna inuenta diuersi generis sint accidentia nec de se inuicem predicari natura idonea,aliud de alio dicatur: quod subiecto inhaereant, no mutua sint cognatione coniuncta. no enim ut simum caluo sublectum sit comparauit natura. utrumna enim uti genere diueris,alterum sub quanto,alterum sub quali censetur. P dicationem autem id genus praeter naturam no dicimus,quoniam plane accidens de accidente natura predicari Potestinatura potest autem uniuersalius de magis particulari. Iure iram accidentia tertiae substantis haudquaquam uocata sunt quasi no cuiquam ad existendum subiaceant.sed & cum de accidente or
dicatur substantia huiusmodi praeter naturam si praedicatio. yra Commune autem omni substantiae est in lecto non esse. Primana Astantia nec insubiracto est,nec desubiecto ali suo dicitur. Secundarum vero substantiarum constat quidem et ibic quod nulla est insubiecto.homo enim desubiecto gurdem quoda homine dicitur .insubiecto vero non est nes enim in quodam homine homo est. similiter autem Ot animal de subiecto quidem dicitur quodam homin non etiam est mimal in quodam homine. Amplius. Eorum quae insubiectos t nome quidem desubiecto aliquando nilal prohibet praedicar rationem vero impossibile est: tectindarum vHrosubstantiar desubiecto π rctro praedicatur,o nomen. rationem enim hominis de quodam homine praedicabis,manimalissimiliter. quare non erit eorumsubstantia quae siunt insubiecto . Non est autem proprium substantiae hoc: sed odisserentia eorum est quae nosunt insibiecto. bipes enimo grembile desubiecto quidem g odam homine dicitur,insubrecto vero non est. neq enim in ho/ ne es bipes,nes gresisti ἰαratio quos disserentiae de illo raedicatur de quocunq, ipsa differre tia dicituri velut si grestibisse de hominerrae dicatur ratiogre Bbilis de homine praedicabitur. est enim homo gressubilis.
DE OMNI SUBSTANTIA EST NON ESSE IN S
U IE C T O. . Finitionem depromere uult. uerum quoniam generalissimu est genus substantia, reddere eiustinitione propterea nequit ex generibus snationes ac disserentiis eruuntur.at simplicis geniis lubitantiae reperias no licet, quod genus ea uti diximus generalissimu sit. Itaque ob eam re ipsius proprium assignat.est enim id finitioni simile. Nam finitio ut .llic omni cuius finitio est comperit argi ad finabile commeat, sic proprium quoq; uni inest atq; omni cuius est propnum ac inter Iese reciprocant. Hac igitur de causa proprium uult substantiae prodere. Ceterum non quae ipse f. . . Tunux traditproprNsed quae propria esse suspicatus aliquis fuereme hec pruptia quo esse substantiae cuiquam dicere in posterum liceat. Proprium autem cum depromere uoluerit detulit comune. ait enim comune de omni substantia est no esse in subiecto. Quid ergo dicemus nimirum duo quaedam proprio inesse plane oportere, qus sunt isti illi omnim competere cuius est proprium. Ergo per id quod comune est diacit, id esse in omni significauit substantia. proprium enim & Pli illi res inesse & omni oportet cuius est proprium ut risibile soli homini omnis suppetit Comune igitur inquit est omni substantiar no esse in subie .Quoddi non si in subiecto perema substitia ne probatione dignum quidem arbitratu cum si id ex euidentia maiaestum. nam