장음표시 사용
21쪽
DE IIImon us incipere a simplicioribus oportere . illic enim syllogismus similiter ac simplices ignora. tantur uoces. hic ea notiora quae compositiora sunt. iccirco sumendum a simplicioribus docem, di initium. Quamobrem illic propter docendi modum, a simplicioribus, hic a compositioi Q π bus, ob modum cognitionis exordiendum esse dicebamus. Est & alia causa cur hic anteposita
simplicibus composita sint.Quoniam enim futurum est ut complexione carentia diuidat hsc ob . id posterius commemorauit, ut de ipsis protinus doceat. est autem tum haec diuisurus cum di in. Eorum qui citra complexionem diculur. Porro stituit in his de industria duo nomina duos deinceps uerba,nequis posterior sequatur.
O R U M quae sunt, alia de subiecto aliquo dicuntur , in subiecto vera fla
to sunt, ut homo de subiecto quidem dicitur quodam homine, in subiecto vero nulin lo. t. Alia autem in subiecto quidem sunt, de subiecto autem nullo dicuntur. In subiecto vero ese dico, quod cum in aliquo si non sicut qua dam pars , impos sibile est esse sine eo in quo est. Vt quaedam grσmmatica in subiecto quidem est in anima, de sub/iecto vero nullo dicitur. υ hoc album in subiecto quidem est corpore . omnis enim color in cor/pere est. de subiecto autem nullo dicitur . Alia Vero desubiecto dicuntur , o in subiectoJunt. in scientia in subiecto quidem est in anima, de subiecto vero dicitur , ut de grammatica. Alia vero nes, is subiecto Junt, nes de subiecto Oliquo dicuntur. Vt quidam homo, o quidam equus. Nihil enim talium, neque in subiecto est, nes de subiecto aliquo dicitur. Simpliciter autem sue sunt indiuidua, o unum numero,de subiecto η llo duuntur. in subiecto atitem nihil aliquapro. hibet esse uuaedam enim grammatica in subiecto est, at de subiecto nullo dicitur.
'pcia UM OVAE SUNT, ALIA DE SUBIECTO ALIQUO DICVM τυα IM SUBIECTO AUTEM NULLO SUNT, UT HOMO DE sunt ECTO Ovi DEM DICITUR ALIQUO HOMINE, IN SvBIE, cro AvTEM EST NULLO. .
Diuisionem rerum in decem nobis traditurus,harum prius columptionem in quatuor ex Init tradita enim in duo prius uocu partitione, iure ad qualemariam hanc sectionem pergit. nam numerus duo in seipsum multiplicatus quatuor facit.post hanc uero eam qus in decem fit distributionem docebit. ab unitate enim incipiens numerus, si ad quatuor uis componatur, decem conficit unum duo tria,quatuor,& decem fiunt. Aliter quoq;.Complexam hic rerum diuisione cit copulat enim uniuertae substantiae atay accident usimiliter iisdem dc particulare.illic atticulatim ae simplicissimam hanciscit sinionem, nullum ulli coniungens, uerum quodlibet uti natu
iam obtinet docens, po . . aeuliaritet de substantia, Substantia. Universale. Accidens. tuor haec iras sint emtium segmenta, bina cycomprehendantur, sexcoiugationes ex horum fiunt complexu: duae in consistentes , quae iun gunt contraria, cosisten tes quatuor reliquae. naentia partim uniuersales substantiae, partim uni uersalia sunt accidentia.
εἰ quadam particular ex substantiae, particularia quaedam accidetia sunt,
out habet subiecis tu bella deisiptis.
peculiariter nec commuruter de iis qui unicui*accidunt. Cum igiturm intentionibus diuersis fiat entium diuisio, merito 6c diuisionis segmenta diueria extitere.
posita diuisio entium. tium inquit nonnubia substantia sunt, non nulla accidentia. Rur/sus sunt quaedam emi um uniuersalia,qusdam particularia. Cum qua
22쪽
Verum si uocibus iis quibus nos usus suisset 4ristoteles atq; uniuersalem substatiam, uniuersale accidens,partacullare substantiam, particulareoccidens nominasset uticy nobis no facesseretur negocium: quas perspicuum id esset quod traclitur.at is ob qua diximus musam obscuritati stu/dem,alia usurpauit nomina,eorum quae sigrincantur naturae accomodatiora quid . caeterum a multitudinis usa remota ac proinde obstupora Accidens igitur in subiecto uotausubstantiam, non in subiecto: uniuersale de subiecto: particulare, non de subiecto. constatq; quamobrem accis dens in subiecto nominet.id enim per se subsistere non ualetasta aliud hoc est substantiam ut exi/stit requirit substantiam autem non in subiccto appellat. neget enim alio eget ut esse incipiat. uni uersale de subiecto:quoniam particularia no ad subsistet iam postulat, uerum ad praeditationem. nam nisi sint particularia, uniuersale de quo praedicetur non habet.particulare, non desubiector quandoquide panicularia de nullo alio praedicantur. Quamobre uero no subiectum, sed non in subiecto uocauit substantiam si ad subsistetiam subiacet accidentibus Ad hoc ita* dicemus piis sedo mum, substantiam non omnem labicistum esse. nam diuina substantia subiectum nequaquam est,cum in ipsa nihil accidat.ergo subiectum no uocabitur.quapropter si substantiam cona uniter uocasset subiectum diuinam substantiam no simul comprehendisset. Secundum,quae per quam potissima ratio est,quoniam cum in opposita diuisiones fiant quaeda uitabiles sunt quaedam in uitabiles.sunt uitabiles quae in contraria ineuitabiles quae per contradictionem fiunt.Cum enimalia medio praedita contraria sint alia tareant,diuisonem Ff in contraria obitur ineuitabilem noesse in medio praedatis necesse est. sunt porro cotraria medio praedita ut album 6c nigrum sanitas de morbus.sunt enim inter albu ac nigrum colores,suscus, ruber,ac taeteri omnes. inter sanitatem εἰ morbum, quod medici neutrum appellant. conualestratias enim ex morbo necy Ianitates esse aiunt,cu sanoru actionibus no plangantur qui covalescunt, neq; morbos, siquide a musa aegrisca absoluti sunt ii qui sanitati restituuntur. ergo inter sanitate di morbia mediu quoddam est cGua. lescentia Medio tarent par Be impar,si haec ut contraria sunt plane opposita. nam nos alibi ostendimus non esse contraria.Rursus rationale 6c brutum opposita sunt sine medio,cum contraria nec ipsa sint.quare sunt proprie contraria quaecun* obtinent medium. Siquis iῖitur entia in contra m diuidat at* enti um alia alba esse ditat, alia nigra,colores eum medit omnes fugiant necesse est, ...
nes uero solum ii,sed etiam substanti, quae colores non admittunt, ut aer,angelus,anima. Uerunec caeterae in species oppositora diuisiones ineuitabile habent iis dumtaxat exceptis quae per contraductionem fiunt: uerbi tausa siquis ditat entia tum dextra esse, tum sinistra: uel partim domi/nos,partim seruos: alia patres alia filios.sunt enim qus ex iis nullum existant. Veruenimuero nec si per priuationem de habitum fiat diuisio: ut si quisquam entium dicit alia caeca esse, alia cernentia: quaedam etam,quaedam indocta. habitus enim Sc priuatio in solis capacibus dicitur. quod autem habitum indipisci natura aptum non est,nes priuatum eo esse perhibetur. quo cim non omnia qua sunt, bitus 5c priuatio diuidicinisi in quibusdam cum contradustione tantumdem ualeat,ut habet corpus de incorporeum.nihil enim inter hμ medium est.squidem incorporeum idem cum negatione potest quae est non corpus. Ergo diuisio ea dumtaxat qus per contradustio nem fit,ut siquis inquiat eorum quae sunt alia esse alba alia non alba, entia omnia comprehendit. nam de sustum non album flauum quo Se rubrum similiter. sed de anima non alba, & angelus non albus.nes enim colori suscipiendo aptitudinem naturae obtinent. Porro οἱ Plato uiam rationem*diuidendi quae per contradustionem efficitur effert laudibus. eam enim effugere nihil in/quit quod sit gloriabitur. Proinde igiturcum S Aristoteles accidens in subiecto appellauerit per huius negationem inditauit substantiam quam non in subiecto nominauit, ut omnem submittam assumeret. Ad haec duplex esse subiectu dicemus,altem ad subsistentia. alieni ad praeditationem .ad subsistentiam quid e substantia.na haec accidentibus ut existant subiecti est. particulum Dero ad praeditationem. uniuersalibus enim subiacent hac, non quo existant illa, ne*enim uni uersalia ut subsistant egent particularibus sed ut habeant de quibus praedicentur.c5tra uero uni uersalibus particularia non ad praeditauonem . sed ad existendi inchoatione. no esset enim Socra/tes de Plato nisi esset homo simpliciter.eorum autem quae ad praeditationem subiacmi, alterum substantia alterum accidens est. subdita enim est particularis substantia uniuersali ad praedicati nem,ut dietium emexempli gratia Socrates ei qui simpliciter homo est,fc simpliciter animal. particulare accidens uniuersas, ut inhaerens huic lapidi albu, simpliciter albo, ac colori. dicimus enim
lapidem hunc esse alia, de simpliciter album,colorem esse. Quoniam igitur utrum s eodem
23쪽
do sublestiam nuncupatur si entium alia in subiecto alia subiecta esse dixisset, utiq; esset & paraticularia accidentia complexus,quae & ipsa subiecta sunt tametsi non ad subsistentiam sed ad praedicationem. Vult autem per haec uerba non in subiecto subiectam substantiam dicere, qus ipsius esse initium suppeditat eamq; ab accidentibus e diuerso distinguere. Harum porro diuisionu al/teta est a subsistentiae altera a praedicationis modo. illa talium inquit alia in subiecto esse alia notri subiecto. haec dicit Entium aliqua de subiecto, aliqua no de subiecto dicuntur. quaedam enim praedicam quaedam ad praedicationem subiici alti ar Aristotelis diligentiam contemplare. quo/modo in subsistendi modum significante est dixerit,uerbum autem dicatur, pro eo quod est praedicatur.in ea quς prsdicationis modum indicat usurpaverit. IN SUBIECTO AVTEM
NULLO EST. Pro non in alio inest. Ex quatuor autem coniugationibus uniuersalem sub stantiam ueluti digniorem praeponit:ac quoniam particularium scientes per uniuersalia reddi/mur. in particularibus enim a brutis nihil differimus animantibus. nobis uero eorum nonnulla acrioribus praestant sensibus,quibus particularia apprehendimus.dein secundam ponit huic obiacentem:particulare id accidens est.oppositum enim substantiae est accidens: uniuersali autem paradiculare uostea uniuersale accidens particulari substantiae praetulit, quoniam de uniuersalibus est
sermo philosophis. IN SUB iECTO AUTEM ID DICO, QUOD CUM IN
ALIQUO NON CEU PARS INSIT, SINE EO IN QUO EST ESs E
NON pOTEST. Quoniam uocibus quibusdam nobis ex consuetudine ignotis usum sese Philosophus sensit:eae sunt de subiecto,& non de subiecto in subiecto dc non in subiecto uult deinceps nos de ipsis docere.caeterum non omnes exponit, sed duas duntaxat, qus sunt in sublino, S de subiecto nam iis cognitis reliquarum quos significatio constabit . qui enim quid sit in hiγhiecto esse nouit,quid etiam non esse in subiecto cognouerit.& qui de subiecto dici quid sit didis' cit is etiam quid non dici de subies in ilexit. ac prius quid esse in subiecto sit prscipit. id quos
facit finitione. nam finitiones, ut tape comemorauimus, naturam nobis habent rerum ut quae ex genere ac constitutivis disserentiis consistunt. Cum autem ex genere ac constitutivis disseren/tiis confletur finitio hic se dicit in aliquo assumit Aristoteles quod generi proportione res deat: SI AI e o reliqua disserentiis. Dicitur enim in aliquo modis undecim, uel ut pari in toto,ut manus in toto ' eorpore esse dicitur,ta caput. uel ut totum in partibus, ut in capite, manibus, aliasty esse corporis sertur integritas. Porro totum non in parte,sed in partibus dicitur: quandoquidem non in parte una integritas sed in omnibus cosideratur.igitur una parte adempta totum minutum uult mancumra esse nec poterit totum uocati. uel ut species in genere ut hominem esse in animali dicimus. uel ut genus in specie, ut in homine animal. hic uero genus in speciebus dicamus necesse non est, ut totum in partibus dicimus non est enim a partibus exempta integritas std ipsum esse in iis ob/tinet. at genus exceptam habet essentiam , estEp in specie qualibet totum. uel ut in tempore, ue luti cum iti loquimur flagrarunt ea tempestate troiana bella. aut tanquam in loco, uti dicimus uilὐceo.uel in foro.aut laquam in vase,ut uinum in dolio siue in modio triticum. Eninuero locus Ac vas aequali quodammodo conuersione comemt. nam locum uas quod moueri ac tranfferri nequit, uas autem locum qui mouetur ac circumsertur appreabis. uel ut forma in materia, ut sta/ Ituae forma in aere.aut ueluti res subditorum in principe, ut quando res ciuium dicimus in princi lpe destas.uel ut in causa finali cum medicum uerbi gratia in medicina dicimus,aut millim sti re militari spem collocare.uel tanquam in subiecto.ut accidens in substantia. Aristoteles igitur *di xit in aliquo ceu genus accipit praedicatum de pluribus: quae dehinc sequuntur, disserentiarum loco adiicit ut ab aliis ipsum discemat de quibus dictu in aliquo praedicatur. Atili per uerba haec, non ceu pars insit, ab eo quod tum ut pars in toto inest, tum ut species in genere, ipsum distin/guit.nam haec quom uti pars quodammodo esse totius ipsius animalis uidetur, dc animal totum esse quidpiam. id* Porphirius in introductionibus firmat , cum tria sint haec inquires, generalissima genera specialissimae species,& subaltemageneralissimum, totum solun odo: specialissismum pars est dumtaxat: subalternum 5 totum εἰ pars uerum pars alterius: tum,non altius, sed in aliis.Per id uero quod dixit sine eo in quo est esse non potest, a caeteris seiunxit.Porro nom nullifinitione alii ex eo quod redundet alii quos deficiar,uitiosam asseuerant.Finitionis enim uitium est ad id quod definitur nequaqua reficeti,sed uel plura,vel pauciora assumere. Qui abutata sciso re eam dicunt,non sola accidentia a finitione munt sed corpora quiny coprehendi.Cum enim cinyr quisita Socrates in loco ac t ore sit,in in aliquo: c ut para in toto.no enim loci pars est,aut temporis.
24쪽
potis.nec fieri potest ut sit a loco uel tempore se iunctus. itaq; similem dicimus collatione no esse. sta accidens enim separatum esse ab eo in quo est nequit, sed simul ac separatum est, etiam interiit. at 'corpora quavis ab omni loco semota no sint,ab hoc tame si disiuncta sint loco sunt nihilominus. nam corpus qua corpus est loco uel tepore quo ipsum subsistat no indiget, habet tame hac cos quentia: quemadmodu is qui in luce ambulans umbram habet cosectantem,qua nihil ad substantiam iuuatur.at accidenti ad ipsam subsistentiam coserunt corpora: quando sine iis haudquaqua consisteret.Praeterea nec corpus omne esse in loco est necesse. Sphsram enim minime uagante Ari α stoteles in loco non esse demonstrat,si locus terminus est ambientis quatenus id ambit quod continetucut seria locus est uini quod capit,non se ipsa quidem tota sed interiore superscae,qui eius est terminus. nimio si foris exculpatur, uinu nihilominus cotinet, quasi sola interiore superficie sit locus.Ergo si id ut ducimus locus est. Aristoteles autem extra I stii immobilem nihil esse de, monstrat, ut eius quoq; fine claudatur: no locuS,no tempus,non corpus non uacuum,nem aliud quidpiam .n5 est igitur sphaera immobilis in loco.Quare corpus omne esse in loco no est necesseruerum sectame magis corporum uti ducimus est locus 6e tempus. Porro S illud in quaestionem uocant quomodo dc quod uelut totum in partibus est, finitio no coprehendat. nam & in aliquo est in partibus enim.nes ut pars inest.ipsum p esse absq; eo in quo est haudquaqua potest. Diciὸ simus itas descriptionem quavis in caeteris munice hac tamen in parte,qus est in aliquo differretotum enim in parte esse no dicitur.quippe non in parte totum sed in quibusdam magis' nam in partibus perhibetur.sic Porphymus quoq; totum autem dicebat no alterius, sed in alias totum enim in partibus. Quod si inter eius significata quod in aliquo dicitur id etiam assumebamus quod uelut locum in partibus est, non quoad tamen est in uno, sed sola ea signaficatione, et, per se non subsistat id ipsum quo p in aliquo esse dicebamus.lllam quoey praeter eas quas recentuimus et 'di cultates in medium asserunt,nempe id etiam quod uelut sorma est in materia a finitione comprehendi. sormam enim aiunt in aliquo esse,in materia. nes ut eius partem inesse. feciq; no posse ut ipsa sine materia existat. Itas formam etsi materiae non sit, tamen compositi partem esse assi mamus.sic ergo εe manum non corporis totius, sed omnis partem esse arbitramur. Deinde uero in
sormam asseramus cuiuis esse rei substantiae copletivam:sublata* sorma subiectum tolli. at accidens nem substantiam complet subiecti nes corrupto eo subiectum interiit. Aliter quom propo I situm esse hoc loco Aristoteli dic imus explicare de entibus,non qua ratione sunt entia sed qua siὰ 'gnificantur ab hominum multitudine, m ese de iis ex propria ipsius sententia dissertu. idoe ue/rum esse ostendit plane in sermone de substantia primam substantiam eam ese inquiens quae spectatur in indiuiduis:secundam quae in speciebus generibu cum res contra sese habeant. na pri/ma est ea qua in speciebus ac generibus cotemplamur,ut qus indiuiduis causa est,at incorporea, semper I secundum eadem ait eodem pacto se habet.qus autem in indiuiduis cernitur, secunda est,ueluti ut ita dixerim causata. uerum quoniam huius notitiam obtinet hominum multitudo iccirco ex eorum opinione praeceptionem faciens primam ipsam appellauit. Quandoquide igitur lamiae notio ac materiae uulgo nequaqua constat,sed solum ex iis compositum idin ut unum ea propter quavis dicti in aliquo significata enumerasset Aristoteles, non eius tamen quod ceu sorama in materia est meminiseciquasi no de entibus qua entia sunt, sed ut de iis uulgo placet sermo habeamr.Sicut enim punctu definiens geometra id ipsum esse ait cuius pars nulla est: nec puncta llatum hsc finitio sed & unitatem,& ipsum nunc comprehendit partibus enim nullis horu quod slibet constat nec quisqua culpaverit geometram ut pote finiendo puncto haec quoq; amplecten rem. prorsus enim dicet,quaqua unitas ac ipsum nunc partibus non dii tinguuntur, nulla tamen ilabiecta mihi res est praeter punctum quae partibus tareausic Aristoteles quos quod ad institu in ei doctrinae intentionem attinet, esse in aliquo id quod est ut sorma in materia no nouit: siqui dem huius notionem no habet bona pars hominum. uult autem uti diximus no de entibus quaentia sunt uerba facere sed quatenus ab id genus uocibus secundum uulgi placita significantur. vs haec aduersus eos qui finitionem iusto ampliorem esse contendunt.Qui autem desectionem
in ea accusarunt, non accidentia aiunt omnia sed inseparabilia duntaxat coprehensa.dixit enim in
qiuunt abis eo in quo est esse no posse. nam separabilia aiunt non impossibile solum sed necessa/num quo* est separari Quid igitur respondemus nimirum probe a uobis dictum hi separari nequaqua posse pronunciaset. nunc uero dicit sine eo in quo est esse non posse, pro subsistere almconstare. nam separabilia etiam ut subsistant nequiusne subiectaeis substantia fieti. Haerent item
25쪽
Dulis o nonnulli atin aiunt, quomodo esse absq; eo in qui 1 est non posse accidens dixerit. Nam ecce odor est accidens seiunetiuis a listincto etiam est. pomum enim se numero cum longe a nobis absit. huius ad nos suaveolentia peruenit.quare potest Odor mali cum ipsius accidens sit,stu mali esse substantia nec lacus in id genus uniuersis. Hoc iram duplici ratione Bluimus: Primum se non inouo erat sed in quo est Aristoteles dixit. No pote st igitur odor mali in quo loco est absq; eo escisauidem aut in malo est,aut in aere. Deinde ili mali fragrantia no solased cum tenui quadam imsius mali substantia ad nos redundat. id coperium ex illo est tape foetidum locum transeuntes sudatio circumseptis naribus aere quidem respiramus haud enim hunc respirare no possumus odoris uero sorditatem non percipimus.quasi substantia illa quae defluxit,si aeri conseratur cras/soribus partibus consistat,nec subire meatus sudarii possit. quippe aer ob tenues sui partes ingreditur Quod si sudarium qQuis multo tepore adhaereat, dotis tamen grauitas sentitur, nihil elimitum nam sorte 5c ex sudarii positu id prouenit,cum ter modum dimoueatur,ais aditum crassiori substantis p beat. quando uel si plurimu motu perturbetur illa tenuatur magis penetraim Nimirum admodum uentilata partes quot tenuiores adipiscitur. Enimuero emanare cunuadam substantia odorem argumento id maximo est, D pomum temporis longiore spacioru/σosius redditur perinde quasi eius substantia in qua odoris gratia suberat, per halitum diger, tor Declarant id quoq; exhalantes ex incensis uapores, qua inde ob subiccts substantiae crassit dinem sub sensum cadunt. quo etiam fit ut aerem manibus saepius mouentes ad nares pellamus, utim cum ex suffitu editus uapor crassioribus partibus constat, nec ad tensorium facile peruenit. id duod saeto opus non erat, si qualitates ex iis quae adolentur in aerem citra corpus prodirent. Illud scitu dignum est Platone affirmare ponat stagrantiam ad nos cum quibusdam defluuiis euadere minime a subiecto disiunctam. Aristotelem causam ad aerem reserre, ut qui obsequio facilis sit arm odores transmittat.siquidem qua ratione insiti ac sono, de quoq; est odori pervius.nain
odoris suauitatem accipiens nobis impertit. Plotinu uero mutati pariem aeris in odorabilem qualitatem arbitrari. nam manens in pomo suaveolentia partem inquit quam sentimus aeris immu/tat ac similem aliam sibiipsi qualitate gignat:ut in igne etiam caliditas non igne relicto frigido ad nos' concedit, sed manens in igne, conformem aliam sibiIpsi in aere caliditatem creat. Canerum nulla harum per se ipsam uera est opinio: φ Platonis illa quae odorem ad nos cum defluxu fatetur progredi.nam defluxus corpus est: omnis autem corporis secudum naturam est motus. nam aut leue est & petet stipemaeaut graue,& ad insema declinabitiat odorem mali aeque omnes sentimus,supra insta ante, ne, dextra, sinistra. patetiy ex hoc defluuia dumtarat no satis esse dicere. Nem sola Aristotelis est uera sententia. comentitium enim est dicere aerem totum qui interiacet odore imbui, ut in uulturibus qui cadauera aliis in urbibus sentiunt inhumata. Sed nec uerum solum Plotini placitum est aeris partem qualitate infici ac mutari. mum nams altius porci effodiunt quo maxime delibametis potiantur. at tres simul uerae sunt. nam in hebetius olfacientibus tui modi porci sunt usus quoqy exposcitur delibamentorum.In iis qui sagaciter odorant quod genus uultures habentur aer sufficit odoribus permeabilis.in iis uero qui mediocriter ualent obsectu quales nos sumus, satis aeris facit mutatio. Enimuero secundum opinionem ex iis nullam .
qualitates a subiecto in subiectum demigrant. nam aut in instanti sunt eodem tum in eo in quo sunt tum in eo ex quo emanant,ipsas a sese qualitas diuelletur : aut in alio at* alio. ac quoniam duorum instatium omnium tempus est medium,citra subiectum Illo tempore qualitates crunt. Possumus 5e hoe obiicere iis qui substantiam simul quandam migrare cum pomi qualitate arbi erantur:nempe motum quendam unum hoc est in rectum a substantia fieri.nam uel sursum temdit uel deorsum,uel protium uel retrorsum,uel dextrorsum, uel sinistrorsum. Quandoquidem initur contingit 'tum a dextris stantes,tum a sinistris, tum a fronte, tum a tergo sentire odoris imcunditatem, penes motus hos cietur uniuersos. Afferenda igitur hoc pacto solutio est. Aeradgonus potestate est cuiusmodi qualitas mali, quod qualitatum omnium accipiendarum, ut quaru ' expers ipse est naturam obtineat. ergo a mali fragiatia talis aestu fit ac propterea qualitates omnes nobis excipiendas transmitti ut pote carens ipse qualitate Porro siquis dixerit quomodo pendentia poma in arbore odorem nobis impertiuntur,nec gracilescentia diminutionem sustinent quoniam est hic induam quod influit altim eo quod difflatur copiosius. est enim influxus uberior O
fluxu. ALIA VERO ET DE SUBIECTO DICUNTUR, ET SUNT IN
SUBIECTO. Cum particulare acciems declarauetit,quod in subiecto di non de subiecto ap
26쪽
DE PRAEDICANDI RATIONE. pellabat, nunc eo umitur ut uniuersalis nobis accidentis tradat exemplum, quod de subiecto N
in subiecto nominat. ALIA NEQUE IN SUBIECTO SVNT, NEQUE DE
sv BiECTO QUOPIAM DICUNTUR. Ub iis quae ad uoce pertinent ea sunt
de subiecto & non de subiecto uerbum dicitur assignat rest autem attribuit iis quae ab ente profi
ciscuntur quae sunt in subiecto te non in subiecto. Ceterum traditis accidentium particularium atq; uniuersalium exemplis nunc particularis exemplum profert substantiae. Non desubiecto au/tem est impraedicabile .utigi medicatione de subiecto.non enim simpliciter repraedicabile. siqui dem re particulare praedicatione in subiecto praedicari potest, ut grammatica quaedam de Aristarcho.idqi uel ipse pergens docebit uerbis illis,in subiecto aute nihil prohibet esse nonnulla. Quod si indiuidua quo praedicantur de subiecto, ut homo is qui aduenat, Socrates est, praedicatio est praeter naturam,ut quae particulare de uniuersali praedicat: quomodo & substantia si de accide te praedicetur cum dicimus hoc album est Socrates. Praedicantur enim secundum naturam uni/uersalia de particularibus dc accidentia de substantiis: particularia uero de uniuersalibus,ut in exeplo quod diximus,& substantiae de accidentibus, praeter naturam, ut album accedens, est Socra tes. Non de subicisto igitur est impraedicabile praedicatione de subiecto ea secundum naturam se
se habente. SIMPLICITER AUTEM INDl VIDUA ET UNUM NUME
RO DE NULLO SUBIECTO DICUNTUR, IN SUBIECTO AUTEM
Ni Hi L p ROHIBET ESSE NONNULLA. Quoniam proxime particularium
meminit substatiarum,ut quae no de subiecto dicuntur,inquiens alia uero neq; in subiecto sunt,nes de quoa dicuntur subiecto, ut aliquis homo uel aliquis equus:minime uero solae particulares substantiae no de subiecto dicuntur, sed particularia quos accidentia, ob id uniuersalem hoc loco sermonem conficit alis Simpliciter autem,hoc est,uniuersali uero quodam sermone indiuidua omnia,quae & unum numero sunt,sive substantiae siue accidetia existant de nullo dicuntur subicisto. Verbum autem simpliciter tribus dicitur modis: uel uniuersaliter, uelut cum ita loqui Amur,simpliciter omnis homo pro in uniuersum:uel unice, ut simplex ueritatis est uerbum idest no uarium:uel proprie ut cum simpliciter uirtus dicimus pro eo quod est proprie uirtus Tribus modis quos appellatur unu ais in summa identitas ac diuersitas. dicimus enim uel genere u . ut hominem & aequu: uel specie unum,ut Socratem ac Platonem: uel numero ut Platone. unum enim quiddam Plato est numero. Sed diuersa quos similiter uel genere nuncupamus,ut equum ει ficum: uel specie ut equum & hominem:uel numero ut Platonem Socratemq;.numero igitur unum hoc loco accepit. Caeterum sciendum est, quae sunt numero diuina, ea posse unum specie esse ac genere ut Socrates & Plato: quae autem diuersa specie sunt prorsus quidem & numero diι uersa genere autem no prorsus,sed eadem quados esse 5 equum S hominem: atqua disserunt genere omnino dc specie denumero discrepabunt,ut equus ficu i uel homo ct album. IN SU
B iECTO AUTEM NIHIL PROHIBET ESSE NONNULLA. Postqua
uniuersalem sermonem confecit,cum dixit nullum ex indiuiduis,quae dc unum numero sunt de
subiecto esse rio solae autem particulares substantiae, sed particularia quo* accidentia sunt indiuidua, luti quaedam,ut ipse inquit grammatica hoc subiunxit in subiecto autem esse nihil prohihet idest accidens. ais ut semel dicam,quae unum sunt numer de nullo subiecto dicuntur,sunt autem in subiecto.
Uando adferum de altero praedicatur ut desubiecto,quaecunq; de eo quod praedica tur dicuntur,omnia etiam de subrecto dicentur.Ut homo de homine quodam praedi/catur,animal uero de homine: ergo π de quodam homine animal praedicabitur. qui ll dum enim homo o homo est.ο animal.
QVANDO ALTERUM DE ALTERO PRAEDICATUR UT DE SUBIECTO . QVAEC UNO UE DICUNTUR DE PRAEDICATO , DESVBIECTO QUOQUE OMNIA DICENTUR.
soluta de eo disputatione quod est in subiecto esse, nunc ad docendum de subiecto ingredi turin modo quodam hoc inquit, aliud esse praedicati de aliquo, aliud ut desubino praedicari.
27쪽
huic quod praedicatur ut de subiecto id cosequens est quaecunq; de pridicato dicuntur ea quos se huic subiecto nuncupari:ut praedicatur de Socrate ut de subiecto simpliciter homoanimal autem de homine simpliciter. hoc ergo de de Socrate praedicabitur. nam simpliciter homo, per me/dium se ipsum animalis praedicationem traducit ad Socratem. Sed quid sibi uolunt hic uerba ut de labiecto nempe essentialiter ais re ipsa.siquid enim de praedicato per accidens dicitur, non id quom de subiecto dici est necesse. uerbi gratia praedicatur re ipsa homo de Agamenone, at ut delabilio de homine animal essentialiter per accidens uero disyllabum. iccirco de Agamenone praedicatur animal disyllabum no pridicatur. Rutius animatum ac sentiens de animali ut de subiecto atra ut de re dicitur, per accidem uero 6c in respectu genus,uel trisyllabum. Perinde quoep se haγ- res in accidentibus.prsdicatur enim exempli causa de tribus uti de re numerus de numero ut de re quantum per accidens uero trisyllabam. Ob id praedicatur numerus de tribus, trisyllabum non item.Ut ea igitur quae essentialiter dc ut de rebus praedicantur indicaret ut de subiecto ducit
tri*llabum enim de animali non ut de subiecto praedicatur, veru ut de uoce ac syllabarum quantitate:& genus de respectu. Quae igitur inquit dicuntur de altero ut de subiecto, hoc est ut de re subsistente quaecuns de praedicato dicuntur est autem hic quos ut de subiecto subaudiendu omnia dc de subitisto dicentur Praedicamenta latitudinem profunditatems obtinent. prosundi
ratem inquam progressum eorum in pateticularia. latitudinem,discessum in laterae uerbi causa ut se profunditatem captassistantiam corpus,animatum,animat,atq; ita drinceps. uritudinem,casubstantiam in corpus 6c incorporeum secueris. Regulam igitur nobis Aristoteles tu latitudinis.
tum profunditatis depromit.nunc profunditatis, dehinc latitudinis est porro haec regula. Quando primum de secundo de subiecto praedicatur & secundum de tertio de subiecto tunc primum quom de tertio de subiecto pridicabitur. prsdicatur exempli gratia animatum de animali animal de hominianimatum quo p de animali praedicabitur. Quod autem de subiecto dixit regulae r madiectum est.nam si uera esse debeat utraq; de subiecto sit oportet propossitio. siue enim in s biecto sint ambae nihil ueri concluditur.siue una de subiecto reliqua in subiecto,sits haec uel prima uel secunda nec ita quot ueri quidquam colligitur. ambae igitur in subiccto sumantur, ut Soetates albus album disyllabum. accidit enim albo disyllabum .si conclusum ita sit mendacium est id quod conficis nam Socrates no in disyllabum. Rursus primam in subiecto cape:alteram de s hiecto:ut homo albumralbum colorifalsum cominisceris. negi enim homo est color.Sumatur iterum prima de subiecto secunda in subiecto:ut homo animat:animal trisyllabum:nes hoc modo ueri quidqua congeritur. Habemusq; per hoc regulae uicem conuetiam, quomodo sub dece prs dicamenta quaecun* sunt omnia queant reserti. ut enim regula primum secundo, dc secundum tertio inesse monstrabat sic contra sub prima redigi posteriora ac secunda ostendere eadem potest. - homo sub animal consertur,animal sub animatum animatu sub corpus, corpus sub ipso lubo G stantiam. εἰ homo ad substantiam reuocabitur. in praedicamentis quis alias eodem pacto. Sunt uero qui temere dici quaerantur, ex quatuor propositis uniuersali de particulari substantia, & ac cidente duo sola ab Aristotele describi, eaq, deteriora, accidens. 6c particulare: cu hic Ac quid sit de subiecto definiat, uniuersale inquam, cum ait, si competit primum secundo, εἰ secundum tertio, tertio quom primum competere.sed Se quid no in subiecto,substantiam inqua, cum propria sub - flantiae enumerat.nam descriptiones ex repriis desumuntur. Atq; ad hμ dubia respondemus, regulam esse quae recitata est,no finitionem aut descriptionem. quippe in nullam descriptionem initionemve finibile uel finitionis nomen acciniri. nemo enim homo inquit est homo animal rationale mortale dcc. nes animal est animal substantia animata sensu ualens. nunc uem saepe in regula id quod finitur ipsum inquam de subiecto,assumptum est. Ad alteram difficultate dicimus, ex pipriis quae nominat substantiae nullum eiusdem descriptionem esse. nam quaec ιν ipsius recenset propria aut soli substantiae suppetunt,sed no omni aut omni, no soli tamen.at descriptiota uere propria soli Sc omni ac semper competere uolunt. eterum cum sit duplex praedicatio ab tera de subiecto altera in subiecto, de subiecto quidem dicimus cum de particularibus pr sdicantur uniuersalia:in subiecto autem cu accidens de substantia mestur praedicatio in subiecto,quse aliud alii inesse dicit,nullam exhibet quislionem.qui uem de subiccto est,cum esse alterum osten dete alterum uelit,hoc est praedicatum id quod subicistum est,quaestionem praebet. dixerit enim quispiam quale praedicatum est animal de homines num ipsum id quod homini concretum est, a uniuersale si concretum,idem de sapis praedicabitu erus nugamentum pridiam. sin uniuera
28쪽
mum: ut materia denim & publice uniue sis substrata est, εe priuatim singulis, sic pridicatum quom & comune esse uult,& peculiare subi .ergo qua comune est, no est praedicatio nugamentum: quoad uero proprium particulare haud uniuersali adaequabitur.
Iuersorum generum,o ηοηsubalternatim positorum, diuersaesunt specie π O
bentura. ut animalis,o scientiae. animalis enam disserentiaesunt , gressibile,bipes,υ
volatile er aquatilae cientiae vero,nulla earum est. nes rei scientia assentia dise ert in eo quia bipes es.subalternorum vero generum nihil prohibet easdem esse erentias. superiora enim de iis quae sub ipsis sol generibus praedicantur. quare quotcunque dif/ dferentiae praedicatι Juerint,totidem,o subiem erunt.
Diu ERSOR vM GENERUM NEC SUB ALTERNATIM POSITO, RUM DIVERSAE SPECIE ET DIFFERENTIAE
Sumptiunculas quasdam accipit ad propositam institutionem comodum ipsi allaturas. Quo/niam enim p dicamenta de generalis sma genera sunt de in unoquoq; -α qusdam subalternorum edita est generum regulam hic nobis tradit Philosophus qua genera proclus diuersa a subalternis discernamus: alim diuersorum generum nec subaltematim postorum differentiae quom plane diuetis tum constitutivae tum diuisuae,ut animalis ac scientis sunt enim constitutivae animalis disserentve animatum de sentiens .diuisius,rationale de brutum, mort te se immortale.sci critiae uero constitutivae,si sortemntinga rationum certitudo ac firmitas,aut scientis subiectas res secundum eadem atm eodem pacto perpetuo se habere:diuisum,contemplatiuum de activu.Suntereo differentiae diueris si diuersa sint genera. Aliter uero diuisit Plato in Gorgia nempe alias tantum sermocinales esse scientias qualis est Dialectica:alias activas duinat,ut pustura:nonnullas missas quae simul sermocinales innues sunt,i tribus modis.aut enim tantundem uet m actioniis habent ut citharsdia.simul enim Sc canit 5c cithara personat.differt autem a citharastice. nam haec plectit dc canit.citharistice plectit tantumodo: ut alea ante laetiam quae opus sunt inuocat, tu uuae iactus tulit ante transpositionem fatetur. Mistae ergo aut actionem cum sermone aequaliter obtinent aut sermona plus qua actionis,ut histrionica iuxta id quod a quodam ductum est Resu diis mihi que a patre cepisti meo.illo uero per silentium renuente dixit, cuniam no inquam aut contra actionis plus minus sermonis,ut medicina.hsc enim sic dicta est,quas medicatrix magis sit uuam sermocinatrix. m 6c sermone utitur ad dignoscendum curandums.qui enim nouit optime is optime curabit.Quoniam uero pluribus dicuntur modis diuersa genera: riam diuersa cen sentur uel quae a se mutuo plane distant,ut substantia dc quantum. uel qus sunt haud prorsus disiuncta ex aduerso tame inter se ab eadem diuisone diducuntur,ut uolucre de aquatile. c enim comune genus animal obtinent. Dicuntur de substema diuina, ut substantia S corpus. ea pro/pter dixit nec substematim positorum.fieti enim potest,ut e dem horum differentiae sint ut simpliciter animalis 6c rationalis animalis. nam eaedem sunt utriuis tum costitutivae tum diuisium lant constitutivae amborum animatum ac sentiens sed eaedem quos diuisiuae mortale fc immortala.at eorum quae no subaltemaum collocata sunt,uerum diuersa, nec costitutiva mdem sunt, nec diuisu tin animali ac scientia diximus. Subal temorum tamen costitutivae uti proditum est plane eaedem:at divisivae non omnino,sed licet quis esse diuersas,ut in animali ac bruto ani/Gi sunt enim eaedem ut monuimus constitutivae, non eaedem divisivae.nans simpliciter ani malis sunt rationale 5c irrationale ortale de immortale.bruti,uolucr quatile,terrestre.Eadem di in iis ratio congruet generibus quae inter se distincla ex opposito sunt.nam eorum quos eadesunt constitutivae diuisiue diueris.bruti enim eae sunt quas recitauimus:rationalis mortale im/mortale caeleste terrestre. Lincentra autem uestum specie apposuit,hoc est re,qu substantiales
29쪽
caperemus disserentias.nam generum diuersorum eaedem esse differentiae per proportionem possunt. dicimus enim domus instrumenta parnm pedibus esse suffulta partim expeda. sunt expeda mortarium & ei ulmodi reliqua:pedibus munita,sella lectu sed de animalium dicimus alia carete pedibus alia iisdem inniti. uerum disserentis hae no sunt specificae no enim ex eo exprimitur homo st bipes sit.sed nes, si uoce disserentiae eaedem esse uideantu ri iam specie quoqi sunt eaedem: si quidem eiusdem speciei no sunt lecti ais animalis pedes, quoniam nec idem est actus.ex proporatione autem iidem sunt siqua modo similitudo intercedar. nam partes inferiores quae animalis aciem uesut firmamenta sunt pedes uocantur. ut enim pedes ad animal sese habent, sic sulcra quos ad lectum.sed no praeterea Sc usus pedum reliquos praesunt,uerbi gratia no ambulant nec secum corpus suo transserunt motu,& similia. ital no iidem specie sunt,sed uoce ac proportione.animalis enim habentur disserentia ut pedestre,& uolucre, de bipes, & aquatile. Pluribus modis diuidi genetum differentiae possunt rut substantiales disserentiae sunt animalis, rationale&irrationale. a tempore autem ducuntur uitae,ut mortale de immortale. 6c a loco in quo comorantur, ut uolu/tre, pedestre, bipes, aquatile. 6c a partibus corporis, ut pedibus submaa & ex M. Sunt porro dc differentis aliae ex aliis quae animalibus insunt depromptae. Aristoteles uero exemplo usus a loco, ab alia quo diuisione exeplum differetis a partibus desumpis in medio data opera interseruit, docere uolens nihil in proposito si disserentias quiny alias accipias explorandis generibus reserre. nam inter se, nec differentia prima, nec secunda, ne F ulla absolute genere diuersa conueniunt.
sv BALTERNORUM UERO GENERUM NIHIL EASDEM ESSE
pROHIBET DIFFERENTlAS. Recte dixit nihil prohibet. nam no eaedem ex neces sitate differentiae subalternorum sunt generum,ut aperuimus. saepe tamen numero easdem esse contingit.nam constitutivae quide sunt eaedem sempe quaqua solae habeantur.plures enim sunt insenorum.quand y uero ec divisivae,ut superius enarrauimus.
Orum que secundum nullam complexionem dicuntur unumsuo ue aut substan tiam gnificat,aut quantum,qui quale,ssut ad ali Id, aut ubi,aut quando, evisitum esse ut habere, aut agere, aut pati. Est aut substantia quidem vi in figura dua/tur. ut homo:equus. Quantum alite in bicubitum: tracubitum. Quale,vi album:
grammaticum. Ad aliquid,ut duplum:dimidium:maius.Ubi vero,i orotan Lyceo. Quando aut vi heri veriore amo. Si tum vero es Vt isicet:sedet. Habere auic vi calceatum esseCarmatum esse. Arere vero vi secarer urere. Pati.ut betam: i.
Eo RuM QUAE SECUNDUM COMPLEXIONEM NULLAM DICUNTUR SINGULA A UT SUBSTANTIAM SIGNIFICANT A VT QVANTVM, A UT QUALE.
Tradita vocum bipartita diuisione in simplices ais complexas eodem pacto ec diuisionem re
tum secundum utrunq; segmentum conficere uoluit. Ergo cum prius sectionem nobis ut copi raebuerit uniuersalis uidelicet substantiae de particularis at* uniuersalis
ticulatis accidentis,nunc partitionem in decem ueluti simplicium tradat. priuigi per res tanquaombratili pictura ea nobis describit,ut in aliquam nos eorum notitiam deducat postmodum araticulatim nos de unoquos docturust Uamobrem uero eorum quae secundum nullam coplomonem dixit quid enim, sunt ne complexionra plures etiaminam aut simplex uox est significatu compositum ut curro:aut significatum simplex uox autem coposita, ut Martiusvicus & Coruis petra uis finitiones Be finibilia: aut & significatum de uox composita sunt uelut cum dico Socrates ambulat ut simplex utrun y ut praedicamenta. Hac ergo eorum quae secundum nullam in plexionem dicuntur diuisonem facit eorum inquam quae nec uoce nec significato coplina sunt. Bene autem dixit eorum quae dicuntur, propter coniunctionis, articulos, praepostiones . quaeret se non dicuntur,nec quidquam signiscant. uerum simpliciter uoces sunt quae cum aliis pro nunciantur,rest ita cum illis signi ant. at hins Irursus perspicua est libri intentio Eorum cium inquit qui secundum nullam complexionem dicuntur singula uel substantiam significant. itam de uocibus res fgnificantibus decerni ergo de de mediis agi constat conceptihus. Usurum scien
30쪽
DE INCOMPLEXI S. dum est rebus uetho describendis su scuram nobis ab eo praediramentorum pratieri imagine. nam rudior eorum piaeceptio in nudis exemplis duntaxat prodit.subtilior uero tum propria cuν misi enumerat tu diuisione asseri,ut 6c quae insunt praedicamelis P propria,& quibus ea insunt, per diuisionem dignoscamus. Verum ipse in decem exemplis deam prataramentorum enume/rationem faciunos uero in uno eodem exemplo doctrinam conficiemus in Socrate. Elt ergo bocrates substantia.ut homo.&quantum ut bicubitus uel tricubitus.quale autem,ut albus muli culae ad alici uid ut iuuenum curator,aut Sophronisci filius,ubi ut docens in Lyceo. qnando,ut cui peloponnesiacis fuit temporibus.& facere,ut qui cernit.& pati,ut qui cematur. situm esse utinan: et edens.ues sub platano recubans,ut Lysis humilitatem orationum audiat.nam aut recta uniuersa membra sunt, iem stare dicitur: aut supina omnia, & recubare nuncupatur: aut partim ierecta partim strata,quod sedere appellant.habere autem ut uestes circundatas lNynullos quoq3 P . haec an it dissicultas quomodo fimplicia esse praedicamenta affrmemus, si quatuor uti praedixi mus simplicia sex composita habeantur licimuis composita uocari ea,quod speciem nobis inue shant compositionis, cum sint ipsa simplicia. no enim piaedicamentum est id quod in loco est, aut tempore: sed est pnedicamentum esse in loco,ine in tempore. b id enim & nonulla ex iis per inli nitum nominauit ne asciscendis personis compositionem quampiam induceret. ut facere,& pari, de habere & situm esse. Quoniam uero decem pCedicamentorum ens genus no eli, digeri qu Og in ordinem possunt.ptior ergo substantia est,ceu subtacta omnibus.inudo loco quantum, liqui dem & informis materia quantitatem prius induit, tum sic qualitate assicituri tertium quale, ac
prius eo quod ad aliquid refertur quando &id quod per se existit eo quod alio spectat prius est. At haec si sic habent,utim priora ea sunt quae ex substantia & quanto iis quae ex substantia &quali consistunt. quae item ex substantia &
EST AUTEM SUBSTANTIA QUIDEM, UT FORMULA DIXERIM.
Non omnium substantiam notat.n5 enim Intelligibilis apparet substantia, rumissibilis tu uero & residuas res quaecunm in natura per se sunt, nec alio quopiam egent ut subsistini substan/
2, in e&τ QVALE AUTEM, UT ALBUM, GRAMMATICVM. Hae
petae precium est adnotasse cum omnis in subicisto qualitas habeatur, no omnis autem fit idem cie subiectum sortita sed partim insistat in corpore,ut caliditas, pariam ipsum esse mammo haheat ut Geometria, uelit in Aristoteles per exempla duplicem speciem qualitatis os dere, incia/-ῆe eLac dixi M,Quale autem ut albuigrammaticu. utis album sumem qualitatis exemplum in subiecto corpore insitaemus uero qus ipsum esse minio obmis rammaticiam. HAU
RE AUTEM, VT CALCEATUM ESSE , ARMATUM ESSE De
enim opposita distereat haberi nec ipsus haberi medicamentum dixerit, sed eius tantu quoa est habete Dicimus itam posse hoc sub situs p dicamentum reserri, ipsum inquam haberi. ita Nota moenim haberidicimus quod usquam est situm, ut in horto uerbi gratia arbores, uel ut in corpore arma seu uestis atra haec ipse haberi diceret. hortum quom habere arbores, de eos ab ipso haberi: ouae &per situm esse uti diximus,pronunciare nobis licebit. unde de saepe ita loquimur, amictus Dallio sum uel talis est armis circundatus quod Graeci dicunt Quemadmodum igitur Glacere ac pati utrum idem subiecto praedicamentum est,respectu autem di cum inam face re dicimus cum a faciente pati ubi a patiente inceperimus ita hoc quos loco habere & situm cile siue haberi sunt eadem sublesto, pectu diuersa. habere enim dicimus cu initium ab eo qui ha het sumpserimus, cum autem ab illo quod habere quis fertur,situm esse,siue haberi.
6 Singula igitur eorum qitie dicta sunt, ipsa suidem secundum se in nulla ormulione dicuntur
vel negationea Orum cutem adstinuicem complexione, matio vel negatiost. nis enim a matio aut negatio videtur vel vera versalsa esst. eorum intem quae secundum nullum complexionem dicuntur nullum neque verum nes salsum est. Vt homo,album,currit,vincit.
υMUM OVODOVE AUTEM EX IIS QUAE RECENS VIM vs Ip/SVM QVIDEM PER SE IN NvLLA AFFIRMATIONE DICITUR.