장음표시 사용
261쪽
ut, si seri poterit, ne distrepare quidem uideantur inter se. Postremo facere, si caussa dabit facultatem, ut nostra ratione utraque lex conseruari uideatur, & aduersariorum ratione altera sit necessario negligenda. Locos autem communes, & quoS i se caussa det, uidere oportebit, & ex utilitatis, ει honestatis amplissimis partibus sumere, demonstrantcm per amplificationem ad utram potius legem accedere Oporteat. s Ex contrari sautem Mi ι, siquitur controuersia contrariaretram legum: qttam Graeci ἀντινοριιαν uocant. sane illud, aut tore Fabio inter omno artium scriptores constat , in ἀWrινομ. duos esse scripti, ct uoluntatis status. Iom cum lex legi obitet, utrunque contrascriptum dicitur,' O qu sio est de uoluntate. in utraque id ambigitur, an in lege sit utendum . illud autem per ficuum est, quod or antea admonuimus, nullam efse legem tegi iure ipso contrariam. Namsi eυῖm iuberere, alteram arutera abrogaret: verum tamen casu, ct euentu colliduntur, ut in hoc Ciceronis exemplo perstucipoten. Nam ista duae leges, quarum altera tyrannicidae auer, altera aduersarur, utique contrariasiunt, quia occasione, creuentu contingit , ut collidantur: uerum siseparatim considerentur, O
quid utraque uelit, seiuncitim percipiatur; prosim alteram altera non oppugnabit. Sed legenda sunt quoque,qua in primo commentario de hac re 'ipsimus . primum igitur, quo pasto ex contrariys legibus controuersia fiat, appositissimis exemplis declarat, deinde loca, unde controuersia hi iud cis traclari possit, abunde proponit. solympionicarum H mium capito J Olympionices disebantur, qui in Obmpicis certaminibus uistoriam adsistebantur r qui corona ex oleauro erat enim illud certamen honoris, non Huitiarum J donari solebant: quam δε- inde ipsipatriaesua donabant,cum domum redeunte3 diruptis de indisria
moenibus ab ea, tanquam uiri strissimi,exciperentur. huius rei cum Graeci, tum Latini scriptores meminerunt. extat luculentum Hud e Archia poeta tetra Tichon de quatuor certaminibus Pacia. υ τέως μει ὶν αἰγῶνες αν λαδα τέω ες ιροὶ .ct reliqua.notissimum est do tis epigramma illud. attamen non arbitror
hic de corona isse intelligendum ,sed de tua, qua erigenda est ei, qui Ironum occidisset . quem admodum εAthenis initis Harmodio,.Aringitonismoris scriptores memoria prodiderunt. Nam Ostmpioniaces non corona tantum, uti diximus, ex oleastro, uerum etiam statua ορο
nari solebant . quod Plinius in naturali historia θs uerbis indisare uidetur libro cap. q. ejici hominumno libant exprimi, nisialiqua illa-yri causa perp:thitatem merentium, primo sacrorum certaminum ui ctori
262쪽
in II. de Inuentione comment. I 2 o
ctoria, maxime , Olympia: ubi omnium, qui uici sint, tun Heari mos erat: eorum uero, qui ter ιbi superauissent, ex membris 'serum similitu-d ne expressa, quas voras uocant. hoc igitur praemium est Olympionica rum. FAlexandrum J qui, quod Pharias Thessalia populis imperaret, Phineus didim est. Cicero in a. de OF eius pene uitam paucis describit, cum ait. si doglexandrum Phareum, quo animo uixisse arbitramur' qui cum uxorem Theben admodum d ligeret, tamen ad eam ex epulis in cubiculum ueniens, barbarum, O eum quidem compunctum notis Threicise distriato gladio iubebat anteire, praemittebat ide myatoribus sitis equiscrutarentin arculas muliebres ne quodinuestimentis telum occultaretur, exquirerent. O miserum, qui eliorem O barbarum, O ni matιcum Putarre, quam coniugem. nec eum si lis viniar ab ea enim est ipse propterpessicatu suspicionem inter ictus . meminit rursum Cic. I. de Guinatione. Ouidius in Ibis. Valerius lib. 9. cap. I . Primum stiatur leges oportet contendere J locos proponit, quibus legum contrariarum ea a tractari possut. porro bine causa loci ex collatione, a confutatione, ex absiurdo, a rationis inuentione, ab exemplis, a definitione, si quisunt iles, conueniresolent .sed uariant oratores pro caussarum uarietate. primus igitur hic locus en ex collatione utilitatis, atque honestatis. s Deinde utra lex J a tempore latae legis: id enim in legibus, quod in testamentis obseruara solor, ut quod ordine temporis posterius fuerit, id etiam grauissimum, atque firmissimum existat. s Deinde utra lex iubeat aliquiddex tolutione uoluntaris legum. haec lex iubet. mulier in adulterio deprehensa occidatur. haec uero permittit, furem nocturnum liceat occissi.s Deinde utra lex de genere omnιJ ex complexione legis. uidendam est, inquit, utrum lex ita sit generalis, ut omnia uel rerum, uel adlionum genera, an partem quandam rerum, or negotiorum complectatur. fora communiter in plura)haec lex communis quidem est. Sedita
communior, qua degenere est . communis lex in omnes haec est. Non liceat alienam uxorem uiolare . ita enim communis est, ut nullius uxorem excludat. haec autem communis est in plureae . non liceat hominem occidere. ab hac delinquentes, ct nox, excluduntur . illa uero in rem quandam certa,er desinitam seripta esse dicitur, qua rem certam, ac definitam designat. Mi praetorem, aut uirum sortem ne liceat occidere. matronam, nobilem mulierem ne liceat Golare .s Vtrum statimseri necessessJ ut patria proditor issico occidatur. s Vtrum habeat aliquam moramJ ut legatim intra trigesimum diem prosciscatur E x ratiocinatione nascitur controuersia , cum ex eo quod uspiat n
263쪽
uspiam est, ad id, quod nusquam scriptum est, peruenitur, hoc pacto. Lex, Si furiosus est, agnatorum, gentiliumque in eo p cuniaque eius potestas esto. Et lex, Paterfamilias uti super familia, pecuniaque sua legauerit, ita ius esto. Et lex , Si paterfamilias intestato moritur, familia, pecuniaque eius agnatorum, getiliumque esto . Quidam iudicatus est parentem occidisse, & statim, quod effugiendi potellas non fuit, ligneae soleae in pedes inductae sunt: os autem. obuolutum est solliculo, &praeligatum: deinde est in carcerem deductus, ut ibi esset tantisper, dum c Ieus,in quem coniectus in profluentem deserretur, compararetur. Interea quidam eius familiares in carcerem tabulas asserui, Stestes adducunt. Haeredes, quos ipse iubet, scribunt, tabulae obsignantur. De illo post stipplicium sumitur. inter eos, qui haeredes in tabulis scripti sent,& inter agnatos de haereditate cotrouersia est. Hic certa lex, quae testamenti faciendi iis, qui in eo loco sint, adimat potestatem, nulla profertur. Ex ceteris legibus , & quae hunc ipsum supplicio huiusmodi afficiunt, & quae
ad testamenti laci elidi potestatem pertinent, per ratiocinationem ueniendum est ad eiusmodi rationem, ut quaeratur, habuerit ne testamenti faciendi potestatem. Locos autem in hoc genere argumentandi hos, & huiusmodi quosdam esse arbitramur. Primum eius scripti, quod proferas, laudationem, & confirmationem. Deinde eius rei, qua de quaeratur, cum eo, de quo co stat collationem eiusmodi, ut id, de quo quaeritur, rei, de qua constet, simile esse uideatur. Postea admirationem percontatione , qui fieri possit, ut qui hoc aequum esse concedat, ill ud neget, quod aut aequius, aut eodem sit in aenere. Deinde idcirco de hac re nihil esse scriptum, quod, cum de illa esset scriptum, de hac is, qui scribebat, neminem dubitaturum arbitratus sit. Postea multis in legibus multa esse praeterita, quae idcirco praeteri ta nemo arbitretur, quod ex ceteris, de quibus scriptum sit, intelligi po ssint. Deinde aequitas rei demonstranda est, ut in turbdiciali ab istuta. Contra autem qui dicet, similitudinem infirmare debebit : quod faciet, si demonstrabit illud, quod consera
tur, ab eo, cui conferatur, diuersum esse genere, natura, ut,
magnitudine, tempore, loco, persena, opinione: si quo in numero illud, quod per similitudinem afferetur, & quo in loco illud, cuius caussa afferetur, haberi conueniat, ostendetur. Deinde quid res cum re differat, demonstrabitur, ut non idem uideatur
264쪽
deatur de utraque existimari oportere. Ac si ipse quoque poterit ratiocinationibus uti, iisdem ratiocinationibus, quibus ante praedictum est, utetur: si non poterit; negabit oportere quicquam, nisi quod scriptum sit, considerare: periclitari omnia iura, si similitudines accipiantur: nihil esse pene, suod non alterisimile esse uideatur: multis dissimilibus rebus, in unam quanq; rem tantum singulas esse leges: omnia posse inter se uel similia, uel dissimilia demonstrari. Loci communes a ratiocinatione, Oportere coniectura ex eo quod scriptum sit, ad id, quod non sit scriptum, peruenire: & neminem posse omnes res per scripta iram amplecti, sed eum commodissime scribere, qui curet, ut quaedam ex quibusdam intelligantur. Contra ratiocinandum, huiusmodi coniecturam diuitiationem esse, &stulti scriptoris
ςsse non posse omnibus de rebus cauere quibus uelit. i s Ex ratiocinatione nascitur controuersiassequitur controuersia scripti ex ratiocinatione: quam alj colle lionem , quidam flatum collactivum, nonnulli ratiocinatiuum, Fabiusfilogismum moregraeco sepitu appellat. haesieriselu, cum res absique lege in iudicium uenit; sed ex albi legibus simititudinem aucupatur. Exemplum proponit orator F. Malleoli: qui matrem occidisse iucitur: cumque in carcerem detrusiu, ac ultimos pplicio assiciendus esset,allatis in carcerem tabulis testamentu cit . quos ipse uoluit hareris inintuit . eo necato, haereaetatem adeunt agnati, testamento contra iucunt . quaeritur utrum Iacere tenamentum potuerit Malleolus,
nec ne . nulla lex extat, qua matricida Iaciendi testamιnti potestatem ad mat .sed ex ratiocinatione, aliarumi legum similitudine ad huiusmodi iuducationem ueniendum est, an ei fuerit, aut non ferit testandi facultas. Martianus, ut in primo commentario diximus , or Fortunatianus, aliqque Rosteriores hanc controuersiam quinque modis feri dicunt, asimili, a consequentibus, a contrario, a maiori ad minus, a minori ad maius . his autem , cst exesse locis colso argumenta uidentur. FQuidam iudicatus sparentem nec sed aut de incerto matricida loquitur, aut Malleolum intelligit. cuius nomen auctor ad Herennium expressu in primo rhoc L. quoque Florus ex Liuio libro 68. scriptum reliquitae. Malliolum matre interempta primum omnium culleo institum in marepracipitatum fuisse Misa ligneapessibus inducta sunt J ne pia bus terram contingerer, qu indignus. sos autem obuolutum evilicuis J lupinor unde perffici potest quanta uerit legis, aut moris non dica uerita sed consilium,qua non bovis, aut equi corium adparricidarumsupplicium permitterae . sed iμpi propter similitudinem bestiam omnium immanissimi lique trucule
265쪽
Dum culeus, in quem coniectus J Cicero in oratione pro Sex. R. scia O . causam assignat, qua reparricita culeo insiti in proximum profluentem Alycerentur. FLocoxautem in hoc genere a locos ratiocinationis aggreditur. atque idos quidem praecipuos, quibus caussa tramri possis. ς Primum eius scriptiJ iam sepius admonuimus, id ab oratoribus ieri debere , ut cum commendatione ues scripta, uelhominum exempla indu
'Deinde eius reiJexeontisne adsimilitudFnem rerum sirendenda s Postea admirationemId x absyrdo cum admiratione, percunctatione. Deinde iccirco J a caussa. s Postea multis in legibus J ab exemplo aliarum legum. FDeinde equitas) ab aequitate, iurisi partibus: qua ex iuriducialipetenda est. scintra autem qui dices J aduersari' locos proponit. in quibus hoc communepraeceptum datur, infirmandam et e scripti, orntisimilitu em, Onendendums omnia esse uariys modis absimilia. Ioco, tempore, natura , ut, ct ais, quaesunt in contextu. Deinde quid res care disseratJ a disserentia, ct similitudine rerum . s Loci communal ex coniecturis potism- locos huius caussa commvno tractimis Odoc .sEt neminemposed ab impossibili. s Contra ratiocinationemJ aduersarius conieIturam infirmabit: qua nihil mi, aut certi habere, sed in diuinatione missimum uersari dicer.
or recte consecturam esse diuinationem ait : nam a coniectu, Fabio auctore, dehi ea. unde contes toros somniorum interpreto hocantur.
Dap INITIO est cum in scripto uerbum aliquod est positu, cuius de ui quaeritur, hoc modo. Lex, Qui in aduersa tempest
te navim reliquerint, omnia amittunto: eorum naui S, & onera sunto , qui in naui remanserint. Duo quidam, cum iam in alto nauigarent, & eorum alterius nauis, alterius onus cistet, naufragum quendam natantem,& manus ad se tendentem animaduerterunt: misericordia commoti, nauim ad eum applicauerunt, hominem ad se sustulerunt. Postea aliquanto, ipsbs quoque tempestas uehementius iactare coepit, iisque adeo ut dominus nauis, cum idem gubernator esset, in scapham confugeret,& inde funiculo, qui a puppi religatus scapham annexam trahebat, naui, quoad posset, moderaretur: ille autem cuius merces erant, in gladium in naui ibidem incumberet. Hic ille naufragus ad gubernaculum accessit, & naui, quoad potuit, est opitulatus. Sedatis autem fluctibus, & tempestate iam commutata, nauis in portum prouehitur. Ille autem, qui in gladium incubuerat, leuiter saucius facile est ex uulnere recreatus. Na-uina
266쪽
in II. de Inuentione commenti m
uim cum onere horum trium suam quisque esse dicit. Nicom- nes seripto ad caussam accedunt, & ex nominis ui nascitur con-rtrouerna. Nam de relinquere nauem, & remanere in naui, denique nauis ipsa quid sit, definitionibus quaeritur: iisdem aulcmex locis omnibus . quibus definitiva constitutio tractabitur. Nunc expositis iis argumentationibus, quae in iudiciale caussarum genus accommodantur, deinceps in desiberativum genus, di demonstrativum argumentandi locos, di praecepta dabimus. non quo non in aliqua constitutione omnis semper caussa uersetur, sed quia proprii tantum harum ou sfarum quidam loci sunt nona constitutione separati, sed ad fines horum generum accommodati. Nam placet in iudiciali genere finem esse aequit tem, hoc est, partem quandam honestatis. In deliberativo autem Aristoteli placet utilitatem, nobis Je honestatem, & utilitatem , in demonstrativo autem, honestatem. Quare in hoc quoque genere caussae quaedam argumentationes communiter,ac similes tractabuntur: quaedam separatius ad finem, quo referri Omnem rationem Oportet, adiungentur. Atque uniuscuiusque constitutionis exemplum supponere non grauaremur, nisi illud uideremus, quemadmodum res obscurae, dicendo fierent apertiores, sic res apertas obscuriores fieri oratione. Nunc ad deliberationis praeceptaPergamus.sDE NITIO est, cum insiripto uerbum aliquod est positum J p frema est legitima disceptatio, quam definitionem appetat. V intilianosnitio nominatur rati ἔριζικην Ασιν uocant. Digladiantur inter se rhororci cum ueterre, tum posterism,utrum definitio inter legitimas controuersias haberi possit. Cice o,ct audior ad Herennium Cicerone ecutus legia ramam esse uult. non illam quidem rationalem,communemi definitionem,
sedqua uerbum aliquod ut V furinus ait9 in legepositum desinit. Fabius
uero Q ntilianus libro tertio ex multorum opinionibus sinitionem,translationem , etiam ratiocinationem de legitimis flatibus, seu controuersiis exclusi m foste memorat. at ipse tamen inde istam minime excludere uia detur. cum lys uerbi ubiui . hos ex istis tribus, quos rationalci uocant. coniectura , nitione, qualitate nasci: Erquestionem scripti, ac uoluntatis qualuate, aut conte tura contineri edosiogismum esse maxime qualit ris,ole is contrariae: cst ambiguum per coniectura explicarisnitioncm uero utriq;generi, quodi rerum,quo scripti cotemplatione constat, communem esse . Trapelantius serti t. arg mentis contendit finitionem rationakm esse, non legitimam quasiomm. Cicero quoque ipse in partis.
267쪽
es in Topicis definitionem excludit, cum trium tantum siripti controuersiartim mentionem aciat. ambigui, iserepantiasicripti, is uoluntatis,
contrariarum legum. argumenta mihi quoque non deessent, quibin probare, ct refellere possem ,desinitionem in legitimis quasioniblu contineri. sed dum ista considero, mihi in mentem uenit, me non praecepta rhetorices tradere, sed commentarium scribere, neque disceptatoris, sed interpretis oscio Iunii. sequamur igitur hoc in loco Ciceronis, qualiscunquest, opianionem. qui plura scire uelit, adeat Zasium in a. rher. ad Herm. Trapelantium in a. libro rhet. Qui in aduersa tempenate navim relia querint omnia a Mittunta J idem stre ex mplum auritor ad Herenn. subscripto, es sententia collocauit sed doctiss. hominum Adscis male. Nam perificumm est agrotum navim minime construasse, neque domino damdam esse .sed iure ad cum deuolui. huic igitur loco melius,aptius quadrare videtur. T is expositis lys argumentationiblu J μετάβα rac est, qua sibi uiam pernit ad pracepta dehberativi generis. s Non quo non vi alia qua J hic apertesignificare uidetur, ne in demonstrativo quidem genere consitutioni locum deesse,cum duat, nem causam in aliqua semper constitutione uersari. quod tamen c ut antea ostendimus o non omnea probant eruditi. pro edis , atus est, uel constitutio circa quam duo delitigant, visentit Hermogenci; uel prima repulso aduersantis, uti Trapeyuntio accutiss. ingeny uiro uidetur; nuta unquam ad genus demonAratiuum constitutiopertinebit. A fartiantu,qui de rher. facultate breuiter quidem. sed non insulse perscrisi, non ficile di tu esse putat ,quemadmodum in demonstrativo genere status emergate propterea quia non fatim laudem uituperatio sequitur ut quisquis Lubabilis no Hi,vituperatione dignus habeatur.optima prostfiὰ ratis,qua luce meridiana clarius ostendtur,demonstrativum genus flatum non habere . at si laudator, uitupeΥatorg, constitu rurict uituperatori accusatoris intentionem, laudatori uerὰ de seris parto adjungantur,demonstratisigeneris,ut ille ait, Iratus utique apparebit. Iomplacu in iudicialigenere J locus est ex Ar .sumptus hora dearre rhet. primo. n quodprarer AMotelissintentiam deliberatiuo generi
honestatem adtangit. at inpari. orat. ni alis tantum, sicuti Aristot
lis, mentionem Iacit. s si are in hoc quoque genere caussa J ex isdemma locis in omnes communiter caussas argumenta sumuntur. at in una-qμ que caussa propter finem siparatim argumenta tra tantur.Nam cum omnia rorantur ad sinem, nec ulla causa sit absque fine ; cui que causese argumenta simi trai tanda, qua ad ipsius sinem pertinere u ideantur. exempla gratia in iudiciali controuersia se utendum est argumentis, qus aer itatem ἱ in consultatione, qua utilisvitem; in exornatione ,seu demonstrationc
268쪽
I 23 in II. de Inuentione commentisrarime, qua honestatem respiciant.
R E R v M expetendarum tria genera sunt. Par autem num rus uitandarum ex contraria parte . Nam est quiddam, quod suaui nos alliciat ad sese, non emolumento captans aliquo, sed trahens sua dignitate: quod genus, uirtus, scientia, ueritas est. Aliud autem non propter suam vim, & naturam, sed propter fructum, atque utilitatem petendum: quod pecunia est. Est porro quiddam ex horum partibus iunctum, quod&suaui, & diagnitate nos inductos ducit, & prae se gerit quandam utilitatem, quo ma S expetatur, ut amicitia, bona existimatio. Atque ex his horum contraria facile tacentibus nobis intelligentur. Sed ut expeditius ratio tradatur, ea, quae posuimus, breui nominabuntur. Nam in primo genere quae sunt,honesta appellabuntur . Quae autem in secundo, utilia. Haec autem tertia, quia partem honestatis, S uirtutis continent, & quia maior est uis honestatis, iunctae res omnino ex duplici genere intelligentur: sed in meliorem partem uocabuli conserantur, & honelia nominentur. Ex his illud conficitur, ut appetendarum rerum partes sint, honestas, & utilitas, uitandarum turpitudo, & inutilitas. His igitur duabus rebus res duae grandes sunt attributae, necessitudo, de affectio: quarum altera ex ui, altera ex re, & perisnis consideratur. De utraque post apertius perscribemus. Nunc honestatis rationes primum explicemus. inod autem totum, aut aliqua ex parte propter se petitur, honestum nominabimus. Qitare cum eius duae parteS sint, quarum altera simplex, altera
iuncta sit; simplicem prius consideremus. Est igitur in eo genere omnes reS una ui , atque uno nomine amplexa Virtus. Nam
Virtus est animi habitus natum modo rationi consentaneus. Quamobrem omnibus eius partibus cognitis, tota uis erit simplicis honestatis considerata. Habet igitur partes quatuor: prudentiam, iustitiam, Q rtitudinem, temperantiam. Prudentia est rerum bonarum, & malarum, & utratuque scientia. Partes eius, memoria, intelligentia, prouidentia. Memoria est, per quam animus repetit illa, quae fuerunt. Intelligentia est, per quam ea perspicit, quae sunt. Prouidentia est, perquam futurum
aliquid uidetur, ante quam factum sit. Iustitia est habitus ani-
269쪽
mi commuiti utilitate conseruata, suam cuique tribuens digniatatem . Eius initium est ab natura prosectum: deinde quaedam
in consuetudinem ex utilitatis ratione uenerunt : postea res de ab natura prosectas, & ab consuetudine probatas,legum metus, ct religio sanxit. Natura ius est, quod non opinio genuit, sed quaedam innata uis inseruit, ut religionem, pietatem, gratiam, uindicationem , obseruantiam, ueritatem. Religio est, quae siu- pcrioris cuiusdam naturae quam diuinam uocant θ curam,caeremoniamque affert. Pietas, per Quam sanguine coniunctis, patriaeque benevolis officium, S diligens tribuitur cultus. Gratia, in qua amicitiarum, & officiorum alterius memoria, &M- terius remunerandi uoluntas continetur. Vindicatio est, per quam uis, & iniuria, & omnino omne, quod obfuturum est. defendendo, aut ulciscendo propulsatur. Obseruantia est, per quam homines aliqua dignitate antecedentes, cultu quodam,& honore dignantur. VeritaS est, perquam immutata ea, quae sunt, aut ante fuerunt, aut futura sunt, dicuntur. Consuetudine ius est, quod aut leuiter a natura tractum aluit, & maius fecit usus, ut religionem: aut si quid eorum, quae ante diximus, ab natura profectum, maius factum propter consuetudinem uidemus, aut quod in morem uetustas vulgi approbatione perduxit, quod genus, pactum, par, iudicatum. Pactum est, quod inter aliquos conuenit. Par, quod in omnes aequabile est. Iudicatum, de quo alicuius,aut aliquorum iam sententiis constitutum est. Lege ius est, quod in eo scripto, quod populo expositum est, ut observet, continetur. Fortitudo est considerata periculorum susceptio, & laborum perpessio. Eius partes, magnificentia, fidentia, patientia, perseuerantia. Magnificentia est rerum magnarum, & excelsarum cum animi ampla quadam, & splendida propositione agitatio, atque administratio. Fidentia est, per quam magnis, &honestis in rebus multum ipse animus in se fiduciae certa cum spe collocauit. Patientia est honestatis, aut utilitatis caussa rerum arduarum, ac dissicilium uoluntaria, ac diuturna perpessio. Perseuerantia est in ratione bene considerata stabilis, & perpetua permansio. Temperantia est rationis in li- bidinem, atque in alios non rectos impetus animi firma, & moderata dominatio. Eius partes sunt, continentia, clementia,
modestia. Continentia est, per quam cupiditas consilii gubem natione regitur. Clementia, per quam animi tenacre in odium alicuius
270쪽
in II. de Inuentione commenti Iass
alicuius inuectionis concitati, comitate retinentur. Modestia , per quam pudor honestus, claram, & stabilem comparat auctoritatem. Atque haec omnia propter se solum, ut nihil adiungatur emolumenti, petenda sitnt. od ut demonstretur, neque ad hoc nostrum institutum pertinet,&a breuitate praecipiendi remotum est. Propter se autem uitanda sunt, non ea modo, quae
his contraria sunt, ut sertitudini ignauia, & iustitiae iniustitia, uerum etiam illa, quae propinqua uidentur di finitima esse, absent autem longissime, quod genus, fidentiae contrarium est de fidentia, & ea re uitium est. Audacia non contrarium, sed appositum est, ac propinquum, & tamen uitium est. Sic unicuique
uirtuti finitimum uitium reperietur, aut certo iam nomine appellatum : ut audacia, quae fidentiae, pertinacia, quae perseue
rantiae finitima est: superstitio, quae religioni propinqua est, aut
sine ullo certo nomine. Quae omnia item uti contraria rerum bonarum in rebus uitandis reponemus. R E R v M expetendarum tria Ant genera J Hactentu degenere tu ώiali, e 1 partibm aeritum ei i. iam uero sequitur, ut de reliquis duobis det beratiuo , Ur demonstrativo incendum sit. in quorum praeceptionibus tradendu alios alia uia, rationes praecipiendi usis fuisse uideo. aliter enim
Arist. aliter ausior ad Herenn. praecepta traint, aliter Cicero, alio modo bim.quin etiam Cicero 'se in omnibus rhetoricorum libris non eodems per ordine utitur,nec idem ere ubiquesntit . eadem quoque ea rhet
Tum posteriorum ratio .sed quis ordo, quelae locorum distositio sit huiusgeneris in hoc libro, antequam longius progrediar, breui oratione mihi δε- scribenda esse uidetur. Debberatiuigeneris em iam antea duplicem nobis orator proposuit: honestatem, utilitatem. ergo appetendarum rerum parte uni utilitas,cst bonestas: uitandarum uero, qua tys contraria sunt, turpitudo, inutιlitas. θs res duas coniungit,necessitudinem, a Ilionem. de quibus, explicatis utriusique honestatis partistis, agit. Honsas igitur, siue honestum duplex est, alteras plex, altera coniuncta. Simplex multis partibus constat: quae nomine uirtutis omnci comprehenduntur. prudentia , iustitia Irtitudo, temperantia. Prudentiae partessiunt,memoria, intelligentia , prouidentia. Iustitia triplici ratione consideratiir: natura, consuetudne, lege. Ex natura religio, pietas gratitudo,quamgratιam uocat, uindicatio, obseruantia, ueritins proficiscitur. Consuetudo stadium, par,maecatum habet. L x ea continet,quae populo iam exposita uerunt,ut
obseruaret. id est totum ius scriptum. Fortitudo in partes quatuor di strι-buta est: magniscentiam,sdentiam,patientiam,perseuerantiam . Tem