장음표시 사용
81쪽
litatae aliquando , & fractae conciderunt Decus illud amplissimi inuictis imique imperii , grauioribus nunquam aerumnis labefactatum , cladibus nun Quam sun csti Dbus affectum atque attritum fuit, quam tum , cum bellis ciuilibus dissidentium partium , facta collisio est . Graecia quoque ipla , nunquam vinci nisi a seipsa potuit. Domesticis enim & diu in discordiis, ta infirmata bellis, non tam Philippi Macedonum regis Virtute, quam propriis pCr culsa viribus affictaque corruit . Neque id sine mirum, ut enim aedificij robur est, firmissima partium inter ipsas coniunctio, ua soluta, ni mature occurratur, impenere ruina solet: ita diu fhabilia esse & florens aegre Respublica potest, cuius yeluti compago animorum disiunctione sol Oatur. Iam si obedientiam non vltro dcla- tam , cum praesertim nec debita sit, potentia dominantis extorqueat , scimus: illud, malum diuturnitatis custodem , solere essumetum; Contraque beneuolentiam, fid lem esse vel ad perpetuitatem. Ideo quo qui in libera ciuitate ita se instruantivi metuantur , his nihil esse posse dementius . Hoc igitur.quod initio sumpsi, facil3 quiuis perspicit cite veris imum, Reipub. si mitatem prospetitatem in eo. 6nstitutam
82쪽
stitutam esse, si regi prudenter moderanti, i multitudo inter se congruens atque con- sentiens non grauatim obtemperet. At non perinde omnes intelligunt, disciplina mo- rum cultusque pietatia, quantum ad regnil stabilitatem & terrenam etiam pacem ac si scelicitatem asserat adiumenti. Quod eo fit, quia hominem quidem Vnum regno prae- esse vident omnes, Deum vero eidem mul- to verius propitiique praesidere, summamq; penes eum totius administrationis potesta-
tem esse,& non sciunt omnes, & qui sciunt multi, haud satis pressa seriaque considera- tione perpendunt: quod si facerent, illius; imprimis iram formidandam, & pietatis o L ficijs gratiam conciliandam eius esse sciis
rent; quo protegente, nullus extimescendus hostis: quo irato, nullius humana potentia praesidio esse potest. Huic enim in Psalmis dicitur: Ab increpatione tua Deus 'ri' Iacob , dormitauerunt omnes qui ascenderunt equos. Tu terribilis es ,& quis resistet tibi' ex tunc ira tua. De casso au- ditum fecisti iudicium , terra tremuit, MI quieuit. Ideoque de hoc colendo sub-s iungitur e Vovete, & reddite Domino Deo vestro, omnes qui in circuitu eius assertis
munera . Terribili & ei qui aufert spiritum principum, terribili apud reges terrae.
83쪽
1 Rea. i. Israeliticus quondam populus cum sub Iodicibus ageret, munitiorem instructiorem- i , que se fore credebat, si reges, caeterarum iti
gentium more, haberet et Sed quid a Samuele audiunt 8 Si timueritis Dominum,& seruieritis ei, & audieritis vocem eius, th& non exasperaueritis os Domini, eritis dco vos & rex qui imperat Vobis , sequetes D iminum Deum vestrum. Si autem non au- ti: diei itis vocem Domini, sed exasperaueri- itis sermones eius,erit manus Domini super ili os, & super patres vestros. Nihilne igi- tur praesidio rex criti minim), inquit , sed ii si perseueraueritis in malitia , & vos & rex' Vester pariter peribitis . Sensum rei huius aliquem & Gentiles habuersat, qui eos, quos sibi opinionis errore, finxerant Deos,&placandos, si irati viderentur , & Conciliandos , ut clementes fauerent, sacrificiis putauerunt. Quin & Demetrianum Cyprianus scribit iactare solitum, idcirco bellis regna pacemque turbari ,& calamitatibus variis hominum genus absumi, quodlli Gentium deos, Christiani non colerent. Sed in eum hoc ille retorquens: Non, inquit, sicut tua falsa querimonia & imperitia , veritatis ignara, iactat & clamitat, u accidunt quod Dij vestri a nobis non c0- ρtlantur, sed quod a vobis non colatur Deus.
84쪽
Nam cum ipse sit mundi Dominus, cognit tor & rector.& cuncta arbitrio eius & nutu Ni Serantur, nec quicquam fieri possit, nisic quod aut fecerit, aut fieri ipsse permiserat,m utique quando ea fiunt, quae iram Dei in-:s dignantis ostendunt,non propter nos sunts a quibus Deus colitur, sed delictis & n eri.
s. tis vestras irrogantur, a quibus Deus om- π Iuno nec quaeritur, nec timetur, nec relictis is vanis stiperstitionibus religio vera cogno-i, scitur. Accedit quod illa ipsa sine quibus
rempub. diu stare non posse docuimus, confirmet pietas atque augeat mirifice. Nam
principes quidem ipsi tum demum ad pru-
, denter imperandum erunt idonei, si & vera illos pietas Deo subiecerit, & vera virtus vitiis luperiores esse cerit. Tum demum s utiliter imperabunt, si quod ex Euangelio iii Christianis praesectis dicitur, ad se censese bunt pertinere : Reges Gentium dominani, tu reorum; & qui potestatem exercent, ini ad eos benefici vocantur. Vos autem non si cr bo Sed qui maior est vestrum, fiat sicut miniit. 1 strator. Qui videlicet no ea praecipue quaerat, quae sibi sint priuatim commoda, sed dii quae publicὶ sunt multis utilia r qui non alii hos arcte,colat se opulenter neque gloriam te propriam,aliorum laborem faciat: qui non cum per molliciem ipse agat,duro subditos
85쪽
premat seruitio r qui denique ut animus corpori, quod seruat ac fouet, non ut animus libidini, quam coercet ac frangit, sibi '
subiectis hominibus imperet In iubatis l
autem obedientiam vera pietas fidelem &maximam ess cit. Qui enim vere pii sunt, lnon ignorant illud: Omnem anamam potestalibus sublimioribus subditam esse portere, non tantum propter iram, scd stiam propter cqnscientiam. Non illud n ruaeri, r. sciunt a Sapientia dici et Per me reges reg- lnant,& legum conditores iusta decernunt.
Itaque no Dei modo, sed principum etiam ileges, non poenarum metu, sed obediendi - ὸ studio, non ut illis intuentibus placeant, quod est ad ocipum seruire,sed ne Deo dis. pliceant , quemadmodum Apostolica praecepta requirunt, promptὸ atque alacriterer V obseruabunt. Et qui magis regum sceptra Venerabuntur, quam ij qui reges ut Dei ministros audiunt, diuinamq; in illis quodammodo suspiciunt potestatem ' Hoc enim ex doctrina Apostolica didicerunt,non esse. potestatem nisi a Deo, & qui potestati re.'sistat,diuinae ordinationi resistere: huic au- ltem qui repugnet, certam sbi accersere ldamnationem. Postremo concordiam con- liunctionemque animorum peculiariter alit fovetque pietas. Pacem cum omnibus,
86쪽
quantum in ipsa situm est, habere gestir, ODfensiones cauet studiose, & cum offensis in gratiam redare festinat . In id tota incumbit , ut fiat quod munet Apostolust Idipsum dicatis omnes, & non sint in Vo- ii embis schismata. Hoc ut sit, quod idem ait, omnibus modis enititur : Solliciti seruare nitatem spiritus in vinculo pacis. Vnum corpus ec unus spiritus, sicut vocati estis in una spe vocationis vestrie. Vnus Dominus , Vna fides, unum baptisma. Ergo Ainter se homines, & Deo regique suo, pietas firmissimὰ iungit. Porro cum Veris Si .
mὸ scripserit quidam : Imperium sacilὁ μ' his artibus retineri , quibus initio Parium cst . Verum ubi pro labore desidia,
pro continentia & aequitate libido & perbia initas ere, fortunam simul cum moribus immutari r Quae res illas verius aristes parit quam pietas ' Ambitionem eis nim dissidiorum procreatricem pietas exterminat . Auaritiam , beluam illam is-ram , immanem, intolerandam, omni vigilantia exturbat ; libidinum atque i gluuiei corruptelas , quibus nihil unquam satis , execratur 3 desidiam , quae nunquam periculo caruit, strenue sugat. In iudiciis colit aequitatem , in contra-etibus sinceritatem , in promissis fidem.
87쪽
Probe illud tenet quod sapiens dicit: Iu-νN stitia cleuat gentem, miseros autem facit populos, peccatum . Quid vero haei e sis semper inimica pietati quid ' nisi conti a ria omnia ' Principes sacrilegis suroribus exagitat: pro susis temere propriis, alienarum opum inuasores facit: populum proteruum & inobedientem reddit: potest tem stiperiorem, dominationemque Con- V φρ temnit : Scindit Rcipub. communitatem, Variasque in partes, Religionum aduersitate, dilacerat: Soluit morum disciplinam, salsa constientiae libertate: Sacrificium tollit, ne placari Deus pol sit . His studiis Repub. euersa , nihil aliud quam confuso nem rerum perturbationemque relinquit. Quamobrem hanc detestari, illam colere,&a perditorum iniuriis vindicare, pro se quasque omnes debent, si firmam, si forentem , si omnino aliquam esse Rempub.
88쪽
δ' Non esse mirandum, peti nunc aperte teterrimam in religione libertate m; cum praenunciata sint
omnia deteriora propinquante saeculi sine. '
vAE siintres in olbe terra rLm primariae, quarum curia statuque maxime moueri soleamus Regnum terrenum, dc
Christi regnum siue Ecclesiarquorum in altero pacem, securitatena,quietem , libertatem , res ad tuendam vitam Anecessarias ,& commodas expectamus ; aut omnia his aduersa timemus, bella , fugas, nactum, seruitutem, penuriam , Oppi es, ionem, direptiones . In altero expetimus,ut integra & forente religione, vitam agamus in omni pietate & castitate::contra vero pietatis ac religionis corruptores, ecclesiarum perturbatores, sanctorum exilia,neces,
item scandala multorumq; defectiones sormidamus . Proinde fit,nec iniuria quidem, ut in utroque & praesentia cum transactis
conseramus, & futurorum cura tangamur.
Atque etiam in utroque & praesentibus praeterita existimare meliora solemus, & sutura deteriora augurari. Et quantum quidem ad
89쪽
i egnum terrenum pertinet, quem no grandis illa apud Danielem statua permoveat, cuius imaginis aspectus regem Nabuchodonosor perteri uiti In qua quod aureum caput conspicitur, pectus & brachia argen tea, venter & se mora aerea, tibiae serreae, pedum pars quaedam ferrea, alia sei itis: quid aliud quam futuris pra terita meliora scelicio i aq; significati videlicet quod ipse Poeta
sic expressit: Tempora Saturnus trici Λάit aurea mundo, Iuppiter incipiens deteriora dabat. Prior adhuc istis successit aheneaproses, Et refluis aetas ferrea prior ad I.
Sic igitur siemper petu peiora sequuntur,
Nec sunt ut fuerant tepora nostra priuU. Ideoque cum illius statuae sacram ctum D nieli patefactum esset, rerum omnium cssectorem ac moderatorem Deum hac voce
laudauit: Sit nomen Domini benedictum a culo & usque in saeculum i quia sol titudo& sapientia eius sunt,& ipse mutat tempora& aetates, transfert regna atque constituit, dat sapientiam sapientibus, & scientiam intelligentibus disciplina. Ad extremas autem Vsque partes iam est isculorum ordo deuo. lutus, multumq; ab auro & argento recess-mus r nec inter digitos pedia parti m serreos, partim fictilesia ut inter testam, lutu,quae
90쪽
ylstabili coniunctione cohaesura propheta negat, multis sperare posse videmur tranquillae& scelicis artatis. Senuisse quoque suis tem- εν; uti adporibus mundum Cyprianus dixit , nec iis viribus stare quibus prius steterat , nec eo
vi Gore ac robore praeualere, quo antea praeualebat . Atque id vel nobis tacentibus, Mnulla de scripturis sanctis praedicationibusq;
diuinis documenta promentibus, mundum iam ipsum loqui, & sui occasum rerum labentium probatione testari. Non enim hyeme nutriendis seminibus tantam imbrium copiam esse, non frugibus aestate torrendis solitam flagrantiam, nec sic verna de temperie sata laeta esse, nec adeo latibus arboreis autumna farcunda. Minus de effossis Asatigatis montibus erui marmorum, minus auri & argenti exhausta iam metalla & pauperes venas suggerere. Decrescere in singulos dies atque descere in agris agricolam,in mari nautam, milite in castris, innocentia in soro iust ilia in iudicio, in amicitijs concordia, in artibus peritia, in moribus disciplina. Nec miru videri debere ira Dei quotidie in hominia crescere poenas, cu ea crescat quotidie,quae iustissime puniatur: neq; esse coquerendia quod min' hominii utilitatib' & voluptatibus elemeta deseruiat, cu Deo homines no seruia per que hominib' cucta deseruiut.