De sexti decimi saeculi in Francia artibus poeticis ..

21쪽

Ηic jam apparet ea versificandi lex, quam Bolaeus his versibus mandabit

Que oujouridans le vers te sensioupant te mola Suspende Phemistiche, en marque te repOS. Haec est summa Versus gura, qui, Si Fabro creditur, certo quodam ac destitit Syllabarum numero, caeSura et rhythmo constat. Illud imprimis animadvertendum St, nihil d seminina caesura Fabrum tradere opusculi quidemstne figuram galliceo synalymphe s Vocatam definiendo explicat, quae tum incitur, cum Vocali uis, s quam Vel mutam vel semininam dicimus, vocabulum quoddam te minat, proximi autem vocabuli prima littera altera vocalis est immo memora hanc ab Insortunato traditam esse legem, ut seminina vocali eo modo OSita nullum, ne minimum quidem, Sonum reddat. Sed ipse exempla asser in

quibus non sit elisio

En ceste sorme et maniere

Bie mal congrue etio chere, etc.

Nihil alioqui in hac figura quod ad semininam caeSuram

Vere pertineat nondum enim poeta cavere didicerant, ne mutae vocali uis, s in extrema hemistichii syllaba positae, consonans littera Occureret. Quod ad varias poematum species attinet, singula Faber describit carmina ab aequalibus poetis culta quibus nomina gallice redduntur u lay, Virelay, Ondeau, hapellet, palinode epilogue rei rain raniant, ballade, chant royal, Servantois QEadem omnino sunt genera quae ab Insortunato desinita erant, quae vero sola poetae jamdiu noverant. Ex his poematibus, quae in priore mediae elatis parte a nostris vatibus culta sunt, quaedam ampridem exoleVere duodecim syllabarum versus, quem illi celebrandis sortium Virorum praeclare actis septu accommodaverunt, tanta

22쪽

dudum oblivione oppressus est, ut eum Faber inter vilia antiquitatis veteramenta ponat l). Nulla autem in toto opere mentio fit do illis poematibus quae proximae aetatis vates sive ab Italis sive a Veteribus mox mutuabuntur. Cum Vero de singulis generibus, in aequalium usu positis, nihil Artis poeticae auctor doceat, quod non ad mer*m eorum structuram et quasi labricationem pertinere videatur, injHunis illis definitionibus morandum non XiStimamus. Ceterum tempus jam proximum est, quo haec omnia genera nostri poetae repudiabunt. Itaque illud tantummodo animadvertemus quibus scilicet angustis limitibus gallica poesis, qualem Faber effingit, circumscribatur ut ea, pristinae gloriae immemor, grandissima VetuStati genera silentio oppressa jacere sinit, ita nihil novi circumspicere Videtur, quod languentem poetarum Venam reficiat Inani circa OceS OnOSque Studio SeneScit, Vatumque ingenium certis ac praestitutis vel rondelli vel Didae terminis i cludit. Quae cum ita sint, non certe admirationem illud habere potest, quod Faber maximam Artis poeticae partem rhythmis impendit. De diversis ipsorum rhythmoram g neribus primum quaerit, deinde de variis rhythmorum inter se implicandorum rationibuS. I rhythmi, qui leonini dicuntur, omnium nobilissimi Sunt, eodem prope pacto, quo cunctorum animalium nobilissimum habetur leo Fit umbiguus rhythmu cum duo vel plures versu extremum Verbum, Seu duarum, Seu plurium etiam syllabarum, commune inter se habent, quod quidem in diversos sensus admittitur ' Alio modo efficitur ejusmodi rhythmug, cum extrema vox, quae una tantum Syllaba constat, duobus aut pluribus etiam Versibu communi est, sed in diversum sensum accepta 33. Est aliud humilius

23쪽

quidem et parum elegans, ambigui rhythmi genus, cum plurium syllabarum Vocabulo, quod Versum terminat, duo vel plura vocabula in altero Versu respondent, diversam in sententiam admissa, sed aut iisdem aut certe similibus litteris scripta l . - Respuit Faber omnem licentiam activum passivumque Verbum inter se sociandi vel Verbum cum eo substantivo ungendi, quod ex ipso deductum est vel duo Vocabula maritandi, quorum unum nulla alia re ab altero distat, nisi quod adjuncta est particula quaedam, qua non mutatur quidem sensus, sed tantum aut conss matur aut extenuatur 2 In leonini rhythmi condicionem ea lege recipiuntur monosyllaba Verba quae VerSumflniunt, si proximae synabae inter Se recte congruant 33. Τum sequitur alius leonini rhythmuS, qui non pronuntiatione, sed litteris 4 , Vel qui pronuntiatione, non litteris 5 , differt. Haud vero inter se convenire OSSunt vocabula quorum, etiamsi iisdem litteris scribantur, ait rum diaeresim patitur, alterum ero duo ambarum syllabarum sonos in diphthongum cogit 6). Inde succedit abjectior quidam rhythmus, cum ultima tantummodo syllaba duorum aut plurium Versuum eadem est, Sive tota, siVejam a Vocali, sive extremo Solum exitu in Accedit denique vilissimus omnium rhythmus, quem Faber gallico crithmede boute-chouque s vel u rithme de gore η vocat inversibus qui hoc rhythmo im genus recipiunt, idem semper syllabarum numerus est, sed vocum exitu minime inter se congruunt 8 talem olim rhythmum ut ipse Faber animadvertit, veteres in Gallia epicorum carminum Scriptores

24쪽

- 20 aSSumpSerunt, quo tempore οStrorum majorum aures nondum tantae religioni assueverant.

Quot et quibus modis rhythmi sese intersecent, jam hinc

Faber docet. Haec primum notatur ratio, qua primu Ve sus tertio convenit, quarto SecunduS, quintu autem Sonum

mutat et septimo respondet, congruentibus inter Se Sexto et octavo l). Inde apparet nondum eam legem acceptameSSe qua masculini semininique rhytihmi certa ratione vicos variant primum enim hujus ordinis observantiam gallicae poesi a Ronsardo impositam esse constat. Alio modo verSus disponi possunt, non absimili quidem, nisi quod leonini inter se sunt quartus et quintus iunc ordinem soqui solenti cantus quorum nomen gallice ulud est 2 . Aliquando

primus Secundusque isthmu quarto et quinto congruunt tertius vero diversum reddit sonum ac Sexto septimoque respondet 3). Sunt etiam Serie quaedam duorum, trium, quattuor, quinque, Vel etiam e VerSuum in eundem sonum desinentium hae vero in multi carminum gen ribus usurpantur, in ii praecipue quae gallice si lay etsi virelay n nomen accipiunt Plerumque duo tantum similium vocum exitus intersecantur Sed ea poetae a Fabro licentia datur, ut tot rhythmos inter se componat, quot ipsi libet, gratam modo ac jucundam Sonorum concordiam servet Permisso lim utetur RonSardus, qui poeSim noStram innumeris versuum inter se sociandorum rationibus

ditabit.

Hos jam rhythmorum lusus, quibus aequale poetae libentius indulgent, Faber enumerare coepit. 1 firmat ante omnia nobilissimos praestantissimosque Phythmos ex ambiguis vocabulis fieri 4 . Inter quos utenuium rhythmum

25쪽

primo destnit, qui tum ei licitur, cum alterius Versus finem ambiguum Verbum obtinet, proximus autem versus initium ab eadem voce in ambiguum sensum accepta ducit Alius ejusdem generis, sed humilior. rhythmu usurpari poteSt, qui ex monosyllabis verbis in ambiguam sententiam admissis constat. Si gura quaedam si anadiploSi n Seu gradati s dicta, qua alterius versusini pro insequentis initi adhibetur id vero intellegitur inter hanc figuram et eatenatum rhythmum discrimen, quod non ambigua V cabula inter se sunt ii, Aliaigura epanalepSi WVocatur, qua Versus et initium et finem idem vocabulum tenet ei quae quidem in communi more, ut ait Faber, non VerSatur. Inde sequitur implicitus rhythmus, qui tum sit, cum ultimae syllabae vel monosyllabi vocabuli, quod Versus nomobtinet, pars quaedam repetitur, unde proXimu VerSusinitium capit neceSse autem St, ea, quae repetuntur, in aliam sententiam initio accipi ac sine sed non ambigue usurpari debet monosyllaba Vox quae Versum terminat catenatum enim in rhythmum sic recideretur R. Fit a Minus rhythmus quotien extremum VerSu Vocabulum, Vel hujus vocabuli seu prima Seu postrema partiteratur, Syllabis quibusdam adjectis, quae Verbum et sententiam mi tant 4 hoc vero dinosci debent implicitus adnemusque rhythma , quod adneaeus alias addit syllabas ut alterum Vocabulum, Sententia aliquando levissime versa fingatur implicitus Ver extremae vocis unam Vel plures Syllabas repetit, quibus proximum Versum, ne una quidem adjuncta littera, incipiat. Fit coronatus rhythmus cum duo ultima Vereus Vocabula ambigua sunt, Vel cum paene ultima Syl-

26쪽

- 22 laba, sive plures etiam syllabae iterantur, et alteram vocem componunt, quae non eandem Sententiam extremo versu

retinet, ac proximo Vocabulo suberat R. Est quidam vilior Hudem generis rhythmuS, cum, post coronatu syllabas, una Vel plure adduntur, quae coronam quasi novis floribus decorent 4 . Sequitur denique retrogradus rhythmus is autem emcitur quotiens sententia minime mutatur, Si is, qui legit, versu amne legere incipit, et usque ad initium, inverso sic ordine, retrograditur l). Nihil magis nostrae poesis inanitatem arguit, quam quod totam paene Artem poeticam his rhythm Grum captionibus Faber impendat. Immo finit opus plurium gurarum deScriptio, unde planius intellegitur, quas in nugas gallica Μusa descenderet. Non jam de rhythmis, ne de vocibus quidem agitur, sed de ipsis litteris Paronomeon ossicitur

cum Omnia ejusdem versus Vocabula similem initio littoram reserunt figurae vero diVersum ac peculiar nomen St, prout littera L m, , , et: has partes accipit. Haec et talia non ad poetam attinent, sed potius ad operarium quendam, cujus omni cura in oneroso sterilique labore consumitur. Hoc est Artis poeticae summarium, quae aequali poesis imaginem exprimit, qualem illis temporibus sese habebat, antequam Graecorum Latinorumque vatum imitationomaliud quoddam indicium apud Galliae Scriptores, quam

alienarum Ocum non Sati Verecunda mutuatio, denuntiaro jam videatur u Rhythmorum ibi, ut ait Ρascasius 2),

quantum Voles SenSus Vero magna penuria n Xhausta jampridem est priscorum poetarum Vena Summo in PamnasSO, juxta sacro Μusarum sontes, constituta est abri

li Guerre a laici maint chatelet let, Et mainte honne villo ille,

27쪽

candorum VerSuum ossicina, ex qua arcetur quidquid liberi generosique verae poesi inesse solet Ars poetica in sordidum quoddam artificium descendit. Jam non florent ii veteris Galliae vates quorum carmina priorem mediae aetatis partem tanto decore illustraverant nondum autem ortus est illo recentiorum poetarum proventuS, qui Francicae Musae OVum aliquem sucum et sanguinem infundent :aequales versisscandi opinces, ad quorum exemplar per que sese Faber resert gallice si rimeur ipse Vocat quod nomen iis aptissime imponitur, qui nihil aliud, nisi nescio quas rhythmorum cavillationes curant. Recte proprieque inscriptum est Fabri opusculum r poetica, qua doceatur omnis rhythmorum descripti s hoc enim titulo exprimitur et continetur tota aequali poeSi Virtus ac natura. Ex his argutiis, in quas dudum erant destrusi, mOX Galliae vates sese expedirerisntabunt. Nihil tamen apparet in te poetica, quam Gratianus Pontius nono et trigesimo saeculi anno edidit, unde novos jam spiritus haurire possit nostra poeSis. Idem Gratianus, quinque ante annis, poema quoddam composuerat, cui titulus est Controversi vi uculini temininique Marus; in hoc omnia colligit, quaecumque Vel profani, vel sacri scriptores do semina ScripSerant ceterum, quamvis in animo habeat pravarum mulierum naturam arguere, illud praesertim, ut ipse It sibi proposuit, uti adulescentibus si rhetoricae discendae cupidis nimnigenarum rhythmorum exempla suppeditaret: itaque poema

cuncti Versuum ac poematum generibu resertum St,

quae apud Fabrum invenimus Paucis post annis, Irt ι poeticum scribendo, exemplis, quae in Controuersia uVe tuti tradiderat, praecepta ipsa conjunXit. Tolosae natus erat Gratianus Pontius et totam aetatem inprovincia sua contriverat i unde facilius intellegitur,

28쪽

quomodo ejus Ars, hoc tempore edita, quo jam poeSi nostra ad veterum imitationem sese fingere incipit Cretini tamen olineiique magis quam recentiorum vatum disciplinam redolere Videatur. Immo puerilibus Fabri ineptiis aliquid etiam spinosius adstruit Eum scilicet reprehendit, quod leoninum proprie rhythmum tantopere colit, testaturque multos esse nobiliores dissicilioresque Versus, ambiguos Videlicet, coronatos, retrogrados, quasi eo nobilior hyt mu eSSet, quo magis arduus l). Alia rhythmorum genera definit commendatque, quae Faber ipse omiserat: concat notorum, fraternorum, imperatoriorum reciproc9rum. Fabrum per omnia sequi solet : hoc tantummodo inter ambos interest, quod Gratiani Ars poetica etiam argutior et, ut ita dicam, insidiosior videtur. Saepissime Ronsardo ejusque discipulis exprobratum est, quod domesticam Venam plus aequo dedignati, toto Sese ad antiquitatis imitationem exerunt. Non certe dubitari potest, quin nimium sollicita fuerit ista Graecorum Romanorumque observantia nihil vero planius demonstrat, quantum opus poetis nostris esset novam aliquam quasi medullam a Veteribus haurire, quam Gallicae poesis imago nobis a Fabro Gratianoquo tradita Lico quidem infelicem Saepe leiadis audaciam reprehendero vel irridere nihil tamen ea tentavisse jam Videtur, quod non excuSare pOSSet priorum Vatum sterile ac puerile artificium, si usque ad mediam sexti decimi saeculi partem in eodem statu poesis

nostra permanSiSSet.

Sed paulatim ea proficiet a Cretini aetate primis tenus RonSardicae scholae inceptis. Jam inter Fabri Gratianique tempora prosectus quidam deprehendi possunt. In hujus Arte aliqua nobis obversantur indicia, ex quibus proXima commutatio praesagitur. Ipse Gratianus nihil novi non res-

29쪽

puit, solitosque nostrae poesis more tanta religione observat, ut vehementer indignetur quod poetae multi sint, qui Varia ambiguo rum rhythmo miguras astidiant l) sed ex his ipsis querimoniis manifeste apparet ejusdem temporis Vates a Superioribus poeticae magistri sensim desciScere et, quamVi crassos artifices 2 Gratianus hos Vocet, non tamen prohibere potest, qui Galliae poetae omnes has compedes, quibus impliciti misere torpebant, excutere tandem conentur. In Sibilet Arte, quae jam pem pendenda nobis est, mira progressio notabitur ad illam

nOStrae OeSi renovationem, a RonSardo ejusque amicis medio saeculo SuSceptam.

30쪽

Sibileti poeticas longe alius color esse jam Videtur. - Quinam poeti opimioris demum segetis exspectationem moverint clarissimi inter eos sunt I. ajor a Belgis Heroetus Bochetus, Satellus, Scaeva, Pontus ThiarduS, Bega, Pasnasius, Pelletarius. - Pro Ronsardi Pleiadisque proximis antecessoribus ii jureis hendi sunt. - Sibileti Ars cum hac nostra poesis aetate penitus congruit attamen Cl. aroto libentius quam aliis se adjungit hujus indoles et ingenium breviter exprimuntur. - Quae de Sibileti vita acceperimus. - Artis poeticae summarium. - De seminina caesura. - De vocabulis ex latino sermone assumptiS. De diversis versuum generibus. - De hvιhmis inter se implicandis. - Des tilibus Μιhmorum versuumque guris, quas Marotu ipse SurPRVercti. De Variis poematum generibus major eorum pars quae Faber descripSerat, iam exolescunt aut immutantur nova vero ex veterum imitatione oriri coeperunt. Quatenus graecam latinamquo antiquitatem Sibiletus norit. - His temporibus ejus Ars aptissima est, quibus domesticamus nihil aliud quam primum signiuno quasi nutum exspectat ut liberius latiusque sapiendi ac scribendi curriculum sibi ipsa aperisti. Hoc signum a Bellato datur, cujus ex Defensione e iuuatratione nostrae poeSi renovatio sumit initium. - Proximo anno libellum cui vi Quintilius consor, titulus est inscriptus, Fontanus edit. - BreVe opusculi compendium. Fontanus Pro ultimo paene inter hos poetas adnumerandus, qui ad priorem saeculi partem respiciunt. - ihil utcumque profecit ejus censura mox enim RonSardus ejusque amici exspectationem quam Bellatus moverat, certatim expleverunt.

Novem post annis, quam Gratianus opusculum in vulgus omiserat, Artem Sibiletus edidit, cui longe alius color et quasi sonus est Gallicam poesim, qualem ex hac nobis animo lingere licet, multum ab ineunte saeculo prosecisse manifeste patet Graecorum Latinorumque imitatio novos jam fontes vatibus nostris recludit. Profecto non antiquitatis expers Faber fuerat immo veteres lectitare Solebat, Ciceronem praesertim, quo amiliarissime utebatur. Inso tunatus etiam, si paulo altius res repetendae Sunt, Romanam linguam non ignorabat hujus tempore latinis vocibus

gallicum Sermonem refercire jam coeperat .doctiSSimVS quiS-que Vir ipse vero, quamvis haec Verba reprehendat, quae aequale poetae a veteribus non Sati verecunde Sum