장음표시 사용
371쪽
rum judicabunt, ut ut maximh inconsueta suerint, eo quod in rebus dubiis & obsturis ei utique adhaerendum, ut modo diactum quod utile futurum experientia probaverit. Quod a tem in reliquis symptomatibus, quae a rebus non tam extruordinariis procedunt, ejusmodi specifica, quicquid alii frustra. glorientur, admodum rara siuat, vel ex hoc manifestissimum est, quod, qui se talibus uti jactant esse instructos, in morbis id ipsis probandum esset maxime notis, veluti febribus, aut
levioribus etiam symptomatibus, ut Odontalgia, tussi, rauc dine, &c. cum enim similibus incommodis tam crebro& bique homines infestentur, eorum majorem sibi per tot ει la cognitionem comparare debuerunt. Atqui non raro mi
hi obven runt impudenti audacia promittentes si expeterem certissima & insallibilia in hisce remedia, quae postmodum ainplicata, in quibusdam quidem Bbjectis aliquam opem, at va de obscuram, nec aeque ac ipsi anὰ jactitaverant, sensibilem tulerunt 3 in plurimis autem subjectis planh promissis seseDIerunt. Id quod nullo modo mihi admirationi fuit, conlid
ranti, optimos quosque cibos, nobis etiam valentibus, non omni prodes te tempore, neque si post alios atque alios assum pti fuerint: quid quaeso demum sperare licebit nobis aegro tantibus , ubi effectus in corpore nostro se exserere pollunt tam singulares, ut remedia, quae heri profuissent, hodie Ο tlint, & quae aliis proficua , aliis contra noxia esse possinta, Optime enim notari velim siquidem omnes fere in hoc quam enormissime erranto effecta aut operationes, quae a medic mentis sperantur, dependere, non ab ipsis tantum, sed partim ab ipsis, partim etiam a corporis nostri constitutione. Et qui quaeso in tanta rerum multitudine, tantaque ob id obscurit, te, aut earum ignorantia asseverare ausus fuerit multa sepo sidere specifica indubitato certa, cuivis indifferenter & qu vis tempore usurpanda i Ex quibus omnibus quam evideri tissimum fieri videtur, hisce in hac regula allatis remediis ni-hil excogitari posse generalius aut melius. Maeli excellem
372쪽
tium medicorum ultro mihi fasti sunt, medicamentis febres communes potius fieri pejores, nihilque conducibilius ess , quam ab omnibus, tum praecipue, medicamentis abstinere; praeterea illos, qui hoc fecerint bonaeque diaetae rationem habuerint, multo citius ab ipsis, quin &a multis aliis momborum generibus liberatos fuisse. Progredior jam ad propositionem remediorum nullio excellentiorum, veram mΟ
bi caulam tollentium, & fere universaliter omnibus morbis curandis inservientituri, postquam hoc ultimum monuero, cur stupra in hac regula dixerim, omnibus cibis justo utendum ordine, horisque ad pastum definitis. Videmus enim, dLura prospera fruimur valetudine, escam nos paulo tunc sumer appetentius, magisque nobis conducere , quam cum intem- peltive & inordinate pascimur. Nec satis mirari potui visu,tando aegrotos, maxime honoratioris conditionis, inordinatum & praeposterum eorum vivendi modum. Simul ac imfirmus tantillum queri inceperit, aliquod ipsi pharmacum imgeritur, mox hoc, mox aliud, & intra duarum horolarum spatium, quandoque tot vicibus & de rebus tam variis, ut, sis ni corporis homo huic se applicaret vivendi rationi, brevi
aegrotaturiam existimaverim, tantum abest, ut tam intemperato Uictu aegrotuS convalescere possit. Sed de his dixit stilliciat.
REGULA UNDECIMA. ;Omnia eomporis membra in tranquilia quiete conservanda , sus ficienti calore fovenda, sydoribusque exercenda esse. . , . PROBATIO. ii Vod hic omnia membra in tranquilla quiete conse vanda Medico, non accipi velim, uti in regula octa- va, ut omnibus negotiis se abdicent: nec tantum ut in lecto decumbendo bene quiescant; sed praecipue ut a min itu, quam potest fieri, maxime nobis temperemus. Hac enim ratione magnis iacientibus doloribus, quoties uno in situ im- , mobile me tenui, toties dolores notabstiter remisisse, aut
373쪽
42 MED1 CINAE CORPORI ssidiem tolerabiliores factosreperi; contra quo plus hinc illinc
me verterem atque reverterem, hoc pejus me habui. Rati ni quoque consentaneum videtur,per hoc naturae operatione quae contra morbum omnibus sine dubio viribus pugnant, mirum quantum impediri, id quod sequenti experientia facila
colligitur: cum aliquid,quod stomacho contrarium est, com dimus, vomitum, ad quem tunc incitamur, facith avert mus, si aliam corporis polituram, ac antea liabuimus, formaverimus, id est, si, ubi antea stetimus erecti, subito conseder,mus: si vero in ei sessione aliquantulum quieti commoraverimus,denuo vomitum invitabimus: ii rursus erigamur,iterum impediemus, & ita porro: aut si cubuerimus, itidem crebr1 volutatione impediri sentiemus , adeo ut per aliquot horas medicamenti purgantis operationes hac ratione ipse sis r morat . Ex quibuS apparet, quam aegrotis nocumento sit ex impatientia nolle vel per quartam horae sedatos in lecto se comtinere. Quia vero diutuma ejusmodi pausa lectus nimi ruta comprimitur, eoque magna decumbenti molestia dolorque creatur, consultum tunc fuerit aegroto prospicere de lectispa Io mollioribus, aut si forte in alterum latus devolvendus sit, ut
lenti: id fiat eodemque semper situ, id est si pedibus extensis c
huerit, volvendo pedes cxtensos retineat, &ta maxime si certo situ corporis constitutus aliquam molestiarum laxationem
animadverterit, in eo potissimum permaneati Hoc igitur primum esto quod observetur. Porro, quamvis Naturam quae omnes tuns vires suas ad morbum debellandum impendit) in operationibus suis nullo modo impedire non levis res momenti fuerit 3 attamen & i super succurrendum ipsi est. Cumque in praecedentibus morbum exeo provenire dixerimus,quod extemarum ad naturam nostram non pertinenti rerum vires corporis nostri viribus fortiores sint, easque supprimere conentur i magnur
tunc auxilium p stari videtur, si calori interno seu nativo, ubi per seipsum Ita insufficiens rebusque externis succumbere ten
374쪽
PARS TERTIA satur, opem seramus, collocando decumbentem non solum inealelaeto aliquo hypocausto sed etiam omnia ejus membra molli & calido lectohene contegendo & Hcillando. Hic maximi iterum,ut plurimum,errores committuntur,ut, si decumbens calorem aegrius susterre inceperit, levato protinus operimento totus detectus jaceat, melioraque monenti S plerumque regerat: in calefacto se hypocausto jam morari. At m minisse oportet non parum discriminis inter teporem lim
eausti calefacti, & calorem lecti in eo positi, beneque cooperti consistere ; & praesertim subitas tum temporis mutationes juxta regulam quartam sedulo esse vitandas, cum resultans mde damnum, quod per debilitates, tumores sive flatus, vγriam in corpore pressionem, aut, si exitum invenerint, erinctationem inducentes, oppido se prodit, attendenti liquido
patescat, prout praecocium mutationum effectus& damna cPtius tunc, quam cum valemus, in nobis experimur. Nec ulte riore hic explicatione opus esse video,& maximopere exoptam
dum foret, ut eadem facilitate id observetur, qua intelligitur. Hactenus secundi Tandem hic hujusmodi praestitum naturae auxilium,nt ut satis notabile, multum tamen abest, ut sufficiens sit: cum insiuper internus calor adeo sit certis temporibus a gendus, ut quaecunque suis in corpore nostro operationibus restiterint, easque impedierint, a se repellere possit. Bene igitur notandum, quaecunque ad corporis conservationem .muniimus, ejus nutritimi vel inservire, vel non: si inservit, id fieri quantitate aut insufficienti, quod plurium nutrimen torum assurriptione corrigi potest aut justa & sufficienti, quod nullum tunc inferre damnum corpori potest: aut denique m jori quam corpus sufferre queat,quod magnum sane nocumem
rum adserre potest, pro eo, quod supra dictum est, plerumque generari indE in infantibus epilepsiam, in provectioribus is brim communem , in senibus vero apoplexiam. Si autam non inservit corporis nutritioni, a naturi tunc vel expellitur, Vel
375쪽
M MEDICINE CORPORIS vel non. si prius, ut secessu, vel urina, extralatione per poros,&c. nocere non posse clarum est: si posterius, seu li non e pellitur, interim autem nutritioni nil confert, multorum ea sa morborum existere potest pro diversitate aut rerum, e quibus consistit, aut modorum, quibus diuturnitate temporis in diversis corporis partibus pedetentim coacervatur. Ex paucis hisce extra omne dubium pol itum videtur, generalem & primam omnium membrorum a nutrimento provenientium causam, ideoque genuinam eorum Originem ex eo tantum
scaturire, quod vel nutritioni intervientium major justo quam litas sit, vel nutritioni non inservientium nimia itidem co cervatio fiat λ propterea non generalius nec proinde utilius .omnibus ejusmodi morbiis comminisci remedium posse,quam
quod omnia corpori nostro superstua, & ob id ejus iuncti nes impugnantia & impedientia propulsare doceat. Id vero
neque purgationibus, neque Vena sectionibus, neque aliis ejusmodi evacuationibus persem obtinetur. Omnes enim tales evacuationes non nisi particulares sunt, id est, certas tam tum res expellunt, non omnes uniformi modo totius corporis superfluitates, prout multis postea exemplis ulterius expositurus sum. Quia ergo per validam caloris interni augmemtationem omnes superfluitates sudore ita excernuntur, ut timia totius corporis membra simul uniformique modo assiciantur , nec aliud nobis tractenus innotuerit remedium,quod talia praestare tanta perfectione valea concludendum est, riuulum melius & universalius nobis ess ontra omnes a rebus usitatis procedentes morbos remedium, ac propterea; quae in
hac regula proposuimus, media morbis adhibenda omnium esse maxime falutaria. Haec itaque ad ea, quae in medium allata sunt, defendenda sussicere quidem possent: attamen firmiter mihi persuadeo,quod, si vel maxime mathematicae demo strationes in ejusmodi rebus formatae fuerint, multum tamen absit, ut ad praejudicia, quae apud omnes lame tam alias egerunt radices,extirpanda suffecturae sinu quocirca isthaec omnia, quae
376쪽
PARS TERTIA. ΑΙ quae jam nudis probare ratiouibuS allaboro, etiam per experia entiam corroboranda duxi. Primo nihil notius est, quam ii numeras naturam superfluitates per urinam, sedes &c. ut si
pra dictum, a se propelim: ex quibus liquido nobis patet, quam natura sit valida in iis, quae tibi necesIaria non fuerint propulsandis: quin a primis quoque annis morbillis seu variolis, bola & pustulis, icabie, aliisque ejusmodi morbis ubique
lard locorum homines fere corripiuntur, quia videlicet natura, quo tempore eius calor suo adhuc vigore pmditus est, mnania, quae ut superflua hoc pacto coagmentantur, ejicit, nec aliquid hisce morbis ii tamen morbi dicendi sunt, non autem naturae potius emendationes) periculosi subest, dummodo 1 uffcienti calore decumbens foveatur, alias velut in variolis usu venit, si refrigerium quaeratur, ut retro cedendo interim ra petant, de reconvalescentia vix sperare licebit. Adeo ipsa nobis natura ad oculum quasi demonstrat, quid crescentibus annis, cum calor internus hisce per se iplum praestandis non
amplius sumit, nobis faciendum sit , quia autem nihil limrum fit, adhaec superfluitatum copia magiS indies augetur, Omnes tunc corporis quoque Operationes magis magisqu impediuntur, adeo ut quanto plus senescimus, tanto res su cedat segnius, sicque internus calor pedetentim debilior in iis, quae tibi contraria fuerint, superandis evadit, quibus evem tibus innumera posti nodum morborum genera, ipsaque tandem mors succedit. Id ipsum multae principum aulae visibili probant experientia, in quibus tanta vini copia epotatur: plerosque enim Aulicorum arthritide laborare videmus, mald pe- datos incedere, contractionibus astici digitorum, quos tuberibus conlitos flectere ad libitum nequeant, de quibus vulgatum illud habetur: tollire nodosam, M. nec mirum quidem:
magnam enim vina tartari quantitatem alunt, qui multis e rum artubus sensim se inlinuans coacervatur. Ubi contra ruricolat, iique, qui indefellis laboribus strenud exercentur, quia crebris suis sudoribus omnes corporis inutiles abundantias
377쪽
6 MEDICIN E CORPORI Revacuandi occasionem habent, raro podagra, rariusque quam alii, qui laboribus parcunt, victuque lautiore utuntur, aegrescunt. Vidi tabellarios, qui, ut ut octogenarri, satis tamen facili membrorum agilitate cursia suo defungebantur, quod continuato motu calor internus omnia sibi contraria pedete ntim a se arcet: sic proprii nos docent muli, quanta rari ri copia dentibus quorundam, qui eorum munditiem negligunt, adhaereat; adeo ut inde non magna tantum oris desommiras, sed Montalgia etiam aliique pernit si resultent effectus, a quibus ii, qui dentium curam habent, immunes reperti sunt. Alii vero tripudio excandefacti, postquam potu se gido praeproperum quaesivissent reseigerium, tantum sibi visiiunt attraxisse morbum, ut vix ullis potanssent medicamentis restitui. Contra memet id ipsum aliquando commississe re cordor, ut primum vero virium debilitatem in me augeri πω sentiscerem, tripudium concitatiori motu continuare pers veravi, quoipis postea nihil ulterius mali sum expertus, alio que novi eodem remedio non infeliciori successu usos. Hoc unum sere satis est ad ostendendum, quatenus calor intemus hac ratione adjutus Omnia antecellat medicamenta. Aliqui bus etiam in locis equos ex itinere sudantes aquari non dubia tant, quos, si statim superquiescere permitterent, utique periaturos estu deprehenderent, veluti exempla satis testantur: quia vero post aquationem itinere reassumpto ad vehementem motum incitantur, nullum ipsis malum subsequitur. Luculentissimum fanh exemplum adferam,admodum claia: Ostendens, qui d valeat internus calor,si contraria sibi superare conanti sit
curratur. Saepius in compinationibus non parum excede
sui coactus, cum postea noctu lecto, quam pomi, profundissi- md immersus somnum immobilis caperem; postridie vero a sudore sensim remitterem, & quam lentimis ad reseigerati nem redirem, vest athletich, & tanquam quasi nihil excessuretae flat, me valere senti. Novi quempiam non minus ac alii A licorum in potu enormiter excedentem, qui nihilo secius non
378쪽
tantum prospera fruebatur valetudine, sed etiam a podagre, paralyseos, aliorumque morborum, quibus multi alii aulic rum laborabant, afflictione plane liber erat: id quod mirum mihi haud visum est, ubi omnem corporis abundantiam forticum sudore quotannis elicere rescivistem, maxime cum o servarem, in sudoribus quos certo collectos modo reserva solebat postquam recrementa subsederant, tertiam ferme e rum partem in duram, & subalbicantem concrevisse materiam, tartaro vini non abiimilem: unde haud obscvrh colligere potui, quam praestans sit remedium omnes a se posse superstuitates sudoribus removere, nec usquam poteram imaginari ullo id essici posse alio medicamento, usave alia evacuatione, purgatione, vena sectione, scarificatione, &α Cum insuper attendisse quantum prae aliis hic Vir annorum cumulum attigi siet, quanta membrorum agilitate omnia expediret, quam nulla incommoditate iter faceret, equo veheretur, aliisque actionibus caeteroqui senio satis molestis vacaret. Quo ipso talis materiae, quae post adeo induruit, exsudatae exemplo apparet, si dationem singulare itidem remedium esse contra materias, quae in nobis lapidescunt, ad instar calculi renum, &c. ejusmodi enim materiae sensiim & successive in corpore nostro coace Vantur, donec tantum acquirant molis & duritiei, ut maxima
postmodum dissicultate dissolvantur , ubi contra in principio,
simul ac vel minimum ejus te exerit indicium, nondumqu tanta ejus copia est, multo faciliori negotio calore extraordinario dissipari, strenueque sudando expelli possit. Quandoquidem aliquos novi, e quibus arenosa aliqua materia, imo jam lapides per urinam secesserunt, qui tamen, postquam sudores aliquamdiu continuaris instantius,ventre inferiore bene semper socillato, hoc mali per multos post annos non sunt experti. Per hoc sudoris remedium hydropicos melius & securius fuisse
curatos, quam eductione aqueorum humorum, per foramina
a chirurgis facta, id quod quibusdam acceleravit mortem, Oppido notum est. Quin & firmiter mihi persuasum habeo,
379쪽
multos, quorum natura ad corporis obessitatem inclinat, ut primum animadvertunt, quod crassescere occipiant, maturEtunc hoc remedio, nec forsitan alio quotamque, praecave
posse. Id quod haud inviti crediderint ii, quos experientia
docuit, quam incredibilis humoris quantitas sudore per horae spatium eliciatur, praesertim si accuratius observaverint, vitam sedentariam agentes, & de caetero bene viciatantes, plerumque impinguescere, quod aliis, qui multis negotiis occupantur, non ita iaci P accidit, cum natura, quae siuperflua sunt, hac ratione a se removere semper possit. Eoque non dubitandum,ii naturae per sudorem subveniretur, multo id fieri tacilius posse. Fuerunt non pauci, qui flatibus seu tumoribus, ouod, exitum
ubique quaerentes, meatus, per quos transeundum ipsiS erat, admodum extenderent, miserandum in modum excruciati
sunt i a qu1 quidem tortura tacith liberari potuissent, si flatibus istis per sudorem aperturam fecissent, aut lecto ad miniamum bene cooperti calorem fovissent. Contra alii hoc rem dio usi, a colica aliisque ejusmodi repentinis, ex hac causa ut plurimum procedentibus, variis aliis morbis tacillimo negotio liberi sent redditi. Vidi, quos febres diutumae moratae intdetentOS, magnusque medicamentorum numerus seustra
habuit,cum primum bonae diaetae sudoribusque se applicarunt, febri plane solutos fuisse. Nec sine delectatione singulari hic notavi, quam sensibiliter continuatis gradatim sudoribus, victuque juxta superiorem regulam temperath sumpto, par xyς mi vires remitterent; quid quod alii omnia aspemati medic menta, quamvis aliquot jam paroxysmos labriles experti, cum
me autore parcius victitarent, & quovis relaxationis die non Vero, quo paroxysimum rediturum sciebant, quia tunc nimium jam recruduerat malum sudore per horam vacarent, citius, quam ipse speraveram, convaluerunt: nec postea ullos pedum ventrisve tumores, quod alias multis accidit, sunt perpessi ; sed singularem ciborum appetitum, notabilesque corporis vires una cum consummata valetudine, isthac ex cura reportarunt. MO
380쪽
PARS TERTIA. 9Imo tandem ii, quos semel tantum labrilis accessus habuit, ubi proxime sequenti die strenud sudarunt, arbitratu citius evaserunt, nullis aliis subsecutis paroxysmi indiciis. Quanquam si ullo in morborum genere temperantia ciborum necessaria est, certe in febribus requiritur, quae unica fuit causa tantae quarta narum diuturnitatis. Cum enim quartanae binos relaxationis dies indulgeant, pauci sunt qui, juxta regulam decimam, bene huic inservire tempori sciant; ubi contra pro certo assirmare possiim, praesente me aliquando continuo fuisse cuipiam febre laboranti quartana vehementissima, quae accessiim sortiebatur hora meridiana duodecima: hic vero prudenti in victus cautela, quanquam nullo neque medicamento, neque sudore usuS, id effecit, ut biduo elapso hora secunda pomeridiana, post albud biduum quarta, tum sexta, porro octava, & ultimum decima paroxysmus rediens singulis vicibus duarum horarum inducias faciendo hoc ipso plane cessaret. Brevi ergo temporis spatio hic febricitans pos senos tantum febriles accessus toleratos plane revaluit: ubi contra alii hoc morbi genere amicti magnum temporis spatium,quicquid medicamentorum in a risium vocaverint, exigant: nec ambigendum quin, si dictus febricitans ultra diaetam sudare etiam in animum triduxisset,
eoque,quem mox illaturus sium, modo, multo citius malo fue-- rit levatus. Adhuc in memoria versari arbitror, quod de apinplexia, seu, ut vulgo dici solet, catarrho apoplectico, supra in regula sexta monui,& quomodo ab ejus periculo tutos nos retidere possimus. Iam q uale auxilium, si contra talia aliquid peccatum fuerit, a jam lypius dicto remedio exspectandum sit, ostendam. Hic rogatum velim Lectorem, bene attendat, an ullo id alio, praeter eum, quem jam profero, modo effectum dare liceat. Et primo quidem observavi, effoetae aetatis homines, tametii aliquandiu diaruch vixerint, in uno tamen convbvio magnis edendi excessibus commissis, illico male se habere, praecipue de capitis dolore conquestos esse, tametsi, inquam, omnia eo, quo fieri posse arbitratus sum modo, iuerint institu- .