장음표시 사용
351쪽
nobis appareat. Et quia ejusmodi porro scientia, si vel coim
summatii ima foret, neque ad febres praeveniendas, neque taleas extirpandas ideo unquam lcrviret, quod tamen inter alia hic ostendere praecipua intenti mei ratio est. Cum contra
id obtineri facile possit, cognita nobis prima ejulmodi mor horum origine, quod etiam multo priore facilius detegi potest, procit clarissimis eam experientiis me insinuasse arbia Iror. Bene amem notandum, quod, etiamsi nimia succi nutritivi quantitas febrim plerumque progignere, plurium tamen aliorum morborum causa pro alia atque alia corporis constitutione esse possit. Suffciat hic ejus saltem, cujus e perientia magnopere confirmatus sum, mentionem fieri. Sa,
pius miratus sum, qui fiat, ut apud infantes epit sustiam irequens , id autem deprehendi, videlicet cum exinvitis ratiouibus perfecte valeant, utpote ex sanis parentibus prognati, ac proinde salubri nutrimento potiti, nullam hic aliam comminisci causam polle, nisi quod superfluo fruam tur nutrimento. Hinc vulgo perhibetur: infantes, qui ει pe vomuerint, plus aliis non vomentibus profici, quia eo ipso luperfluum ejicitur nutrimentum , in aliis remanens, nec proinde hie loci tam tristis enectus , quam apud alios, exoritur. ImO crpscentibus annis hunc assectum rediiss animadverti, susties nimis immoderate comederint, adeo ut, quod aptandios febrim, id apud hos epide iam excitarit, eo quod ab ineunte statim aetate eadem ex causa sibi
jam tum eam contraxerant. Quod autem ex eadem accrescentis superflui nutrimenti causa gravior in infantibus ae eius beluti epilepsia) resultat, quam in provectioribus ae te qui febre tantum inliguntur ratio esse potest, quia iam guis in infantibus ordinario activior est , ac proinde veli
mentiores edit operationes. Porro etiam inveni homines senio confectos, valetudinarios, aut obesi corporis homi- nes, postquam aliquandri parcius comederunt, si unico s lo pastu contra regulam quartam peccarim, Ob hanc caulam
352쪽
apoplexia repentina fuisse sublatos, quod ex eorum sectione
postmodum luculenter apparuit, cum omnia membra in Optimo fuerint statu, uno cerebro excepto, quod cruor statuit seroso. Cujus rei venularum ex nimis succi celeri nutritivi accretione disruptio procul dubio causa fuit. Fuerunt etiam aliqui grandaevioris aetatis homines, quos novi
aliquamdiu parcius pastos, cum in epulo quodam & hilaritate elati & opiparo apparatu allecti sitio comedendi bibem dique munere strenue defungerentur , nocte proximh sequenti de insolita cephalalgia, mox & capitis ponderositate conquestos esse , adeo ut sublevari illud ab aliis peterent, quod amplius sustinere se propriis viribus non posse asser
bant, eoque vix prolato, derepente immobiles expiram: quod multi fatis mirari non potuerunt, maximh cum tantae eos valetudinis constitutione vegetos animoque sestiviori hetitia praedito paulo ante viderint: cujus tamen causa ex eo,
quod apoplexiae malum inferre modo dixi, meo quidem j dicio , cognitu mihi facilis fuit. Nam temperatiori usque
modo victu usos, multos extemplo variosque simul supers dere cibos , subita nimis admodumque noxia contra qua tam regulam mutatio erat. Porro si cuipiam optime valemti inter dulces symposiastarum conversationes animo indulgendi occasio, dapiumque ad palatum compositarum copia apposita fuerit, urgente insuper, ut fit, instantius hospit , ulteriorem ciborum degustationem, facile tunc accidet, ut aliquis modico alias victitare solitus inopinato plus quam crediderit assumat, unde facili negotio nutrimentum adeo augeri potest, ut venulae prae aliis subtiliores, & ob seniureta non tam solidE amplius firmatae quam in junioribus, insolitam hanc a succo subinde assiuente intensionem sustine non valentes dis iampannar, quod, antequam fiat, exquisitissimum utique dolorem, qualis in laesione quavis observari solet, inferre nemo negaverit; post autem cerebro sanguine repleto caput pondus acquirere videtur, ac proinde si
353쪽
M MEDICINAE CORPORIS sanguinis copia tanta sorte concurrat celeritate, ut nullam sortiatur exitum, praesentissima necessiario mors sequitur. Contra talium in juvenibus recth valentibus exemplorum . non recordor, nisi quod in tanto victus excessu magno capitis dolore, aut etiam haemorrhagia laboraverint, quod minbustiore scilicet natura praediti malo huic quod decrepiti dubio procul incurrissent resistere adhuc valuerunt. Quam η quam in juvenibus, & aegrotis variorum si it exempDrum memoria, ubi praecipue notabilem vidi casum, assertionem
hanc meam magnopere corroborantem. Sedecim ann
rum adolescens gravem aliquandiu perpessus morbum, ad eum jam 1 duarum usque hebdomadarum tempore conva lalcentiae gradum pervenerat, ut altero post die lectum re- Iinquciet constituerit, cum eodem adhuc sero decumbens hilarem amicis ostenderet isontem satisque prolixa coena pastus non parum exhilararet adstantes, qui quod tantum comedere posset, nondum viderant. Sed eccet vix appropinquaverat dilucesum, cum praecox apoplexia & capitis m vendi, & loquendi facultatem dicto citius adimeret. Si pervixit tamen adhuc, pro ejus natura, quam fatis vigor iam habuit, sedecim horas, imo servari eum forsiitan potui se crediderim in vita, si media, quorum in tertia Parte fiet mentio, missent adhibita: cum vero magna ipsi infunder vir medicamentorum copia, quae nullo modo inservire poteram ad coacervatum istum, de quo aliquoties dixi, cru rem dissipandum seu expellendum, nulla utique restituti nis spes integra esse potuit. Non prolixus ero in causa tam inopinatae&repentinae mutationis explicanda, ne, quod alia quoties jam prolatum est, ad nauseam repetatur. Tandem
a popleria ictos novi naturae eorum vigore sentim quidem se recolle Te, gravi tamen ex intervallo temporis aisectu febrili infestatos fuisse : cujus causa est, quod rasi succi nutri, rivi abundantia venulas aliquantulum dilacerare inceperit ,
quia vero sortiores fuerunt, quam ut plane dissilire possent,
354쪽
alterationem illam in febrim degenerasse oportuitin Ex quibbus omnibus jam dictis vera & prima nari sebrium , tum
apoplexire, tum & epilepsiae origo luculenter apparet. Non equidem sat temporis habui isthaec omnia examinandi tanta industria, experimentorum reiteratione, quantum quidem ad aliquid certi in materia tanti momenti concludendum requiri scio; speraverim tamen , tantae jam prolata probabilitatis esse, tantique ponderis, ut si vel maxime ita se non omnino haberent, nihilominus ob speciem veritatis, quam prae se ferunt, exactiorem apud eos, quibus plus occalionis suppetierit, disquisitionem mereatur. Quanquam quid opus est omnes determinare morbos h victus excessii provenientes sufficit ostendisse praecipuos, & ut plurimum venientes casus, una cum indicio perfacili, quo observato Omnia inde emergentia praecaveri possint, ut insimul inmgnis hujus regulae utilitas appareat, quae a tam gravibus nos
morbis, per remotionem Originis eorum, modoque tam fiscili liberare potest. Denique per totum diurnum tempus jejunandum esse siupra dixi, quia notavi, cum in eodem albquando statu versatus in tertium usque diem perrexissenti, tantam mihi salivae copiam succrevisse, ut dentes solito munus stabiles mihi viderentur, ejusque acrimonia palato non parum doloris inferret : postquam igitur hac ratione ede di appetitus redierat, tantam in mandendo difficultatem &dolorem experiebar, ut cibos in minutissima frustula des
care cogerer. Quocirca porro sic eveniente casu non mulatum ultra diem jejunandum arbitratus sum ; observavi postea majori salivae copia, paululum edere incepi, saepius interim lympha palatum, quo salivae acritudo leniretur, d, luendo, sicque pristinum edendi appetitum recuperavi.
Cum iis, quibus maxime assueti sumu', utimur, quidem asseque alia festinatione d interam tamen inconsuetam inde noribu fatetationem provenire experimur . rationem tunc D-d a e m
355쪽
- MEDICINAE COILPORIS eundam esse, an ea indies, aut etiam celerim augeatur 2 quod Asiat, moras tunc non esse nectendas, quousque malum adeo cresat, ut decumbere cogamur 9 sed illico minus edi absumendum: praecipue vero issos, qua nausiam nobis cient, juxtasecundam regulam, se vitandos, Asosque contra usio pandos, ad quos appetitus nos maxime ιn Itavcrat I noctu vero obtecto corpore, solitoque cooperatus cubandum, quo metius omnia membra refoveamur: Assis autem tantulercontinuandum, quoad restaurara vires occeperint.
PROBATIO. Quamvis haec omnia vix ulla indigeant probationeὴ a
tamen, quid hac in parte & quanto cum effectu o servaverim, aperiam. Quotiescunque milii novas adire provincias contigit post bimestrem, aut trimestrem alicubi commorationem, singularem in communibus & ali
quin assuetis actiombus cui in graduum ascentione, in eX- spatiatione saltem horaria defatigationem memini me pe pessum, nulla licet aliqua in re excessu, quod sciam, commisso. Quanquamst, quod res est, dicendum foret, non
erat quod mirarer: cum natura tunc nostra tot novis rebus
ut aere, cibo, potu, &e. diversis, alioque insuper modo praeparatin assuefacienda sit, quae tamen non in quovis hinmine semper aequh valida ad istiusmodi sufferendum inveni tur; adeo ut memorati casus facila evenire potuerint. S,mul ac vero supradicta adhibui remedia, non solum brevi vires amissas recuperavi; sed etiam, cum postmodum illis in locis non parum excedere invictu oportuit, nullum in damnum persensi: cum alii contra ad haec non attendemtes, & indies more solito quasi viventes, in maximos ineu serint morbos. Imo aetatis robustioris juvenes, qui tantae Valetudinis mihi videbantur, ut necessario ad summum senectutis gradum perventuros esse judicatsem, intra paucorum odierum sipatium conspexi & salvos & mortum. Quanta V
m peregrinantium non obiit pars ex hoc solo, quod id unum
356쪽
non observat Caeterum quid inconsuetae ejusmodi mutat ones emcere possint, id vel ex hoc unico colligere in me ipso mihi licuit, quod, cum alias a teneris usque pani siligineo assiletus essem, postmodum vero pervenissem in aliquam
regionem, qua farreum ob ejus vilitatem aspernatus triticio tantum vescebar, vix octo aut decem septimanae pririeri runt, cum singularem omnium membrorum lassitudinem expertus sum: ut primum vero ad hujus regulae praxin me applicarem, utendo jam nunc triticeo quem adeo tunc a
horrui , ut intueri vix sustinerem sed quasi semper liligineo pane cujus appetitu tum temporis ferebar singulari brevi
redierunt vires, superatoque hoc discrimine, quocunquo postmodum panis genere pascerer, extra omne noxium sta Cujusmodi praecipue lassitudinem in me aliquando percepi, ab extraneis regionibus pex aliquot annos peragratis in pyrriam redura Quippe omnibus in patriam reversis id s olet accidere, ut eo temporis varii ipsis proponantur cibi, quibus a primis olim annis assuefacti sunt , quibus extra patriamiaversati diu vel planE caruerunt, vel non eodem modo prae paratos habuerunt hinc aliquam sentiunt dissicultatem tria appetitu inconsueto tum temporis existente colubendo, quominus sibi ipsis plus, quam opus. fuerit, satisfaciant. Sic tali in cassi brevi notabilem omnium virium imbecillitatem in me ipso observavi, cui per id, quod supra hac in parte attendendum praecepi, subito remedium inveni, neque ulli postea in cibo aut potu excessus inter familiares amicos commissi impedire valuerunt, quin optima interim fruerer v Ietudin Haec ergo praecipua sunt indicia, certissiimh imminem sis morbi nuncia ; non desunt quidem alia , quorum alii mentionem faciunt, quam plurima, eorum tamen quaedam nulli plane sequuntur morbi, quo ipimultis vanum incutiunt metum) quaedam raristimh occurrunt, ac proinde non facile in memoriam revocantur ad morbos cognoscendos,
357쪽
16 MEDICINE CORPORI siisque remedium quaerendum: quaedam nimis repentini n misque periculosi sequuntur morbi ut cum tertiam, praesertim autem quartam contra regulam peccatur propterea
parum expedit ea scivisse, cum non satis temporis nobis sufficiat ad morbis instantibus praeveniendum: salvis fuerit nosse remedia contra ea ipsa indicia, ne in nobis exoriamtur, id quod in prima parte, ut modo dixi, sufficienter e positum est: tandem quaedam ab aliis indicia notata fuero, quae ex jam dictis, nisi maluin praecaveatur , proveniunt,
magis ergo necessarium fuit priorum tantum mentionem facere, ut quam fieri possit citissime consilium inveniatur. Qua autem ratione morbi ea sequentes evitandi sint, in his regulis sussicienter etiam arbitror esse explicatum, eaqu proposuisse remedia, quae cum natura valde conveniunt. Quia omnia in hoc tantum sita sunt, ne victus tanta, quandita alias solemus, abundantia capiatur, & ut noxiae superflu tates, sive aliquo corporis exercitio, sive sudore expesantur. Haec autem remedia, ut maxime parvi momenti esse vid antur, quantae interim utilitatis sint, alii reipsa satis perciapient. Hoc pro certo asseverare possum, me, licet multis retro annis ob perpetuam quasi peregrinationem, nullam unquam valetudinis curam habere licuerit, quin potius sa
pius enormiter contra eam deliquerim, nunquam tamen
ab ullo morbo adeo fuisse oppressum, ut triduum me domi continere fuerim coactus, ex hoc solo, quod has tam viles res observavi, praecipia cum non tam robusta sim complexionis, quam aliorum multorum esse ex indiciis haud fall, cibus judico. Neque etiam, qua ratione regularum circ. valetudinem conservandam utilitas perfectius cognosci possit, video, quam in persona complexionis non adeo vasda , cujus tamen ope in prospera sese valetudine diu conservare. non tantum cum juxta diaetam praescriptam vivere ipsi licet, quia talis conservatio non tantae molis esset , sed etiam praecipue cum maxime inordinate & praepostere victitare t netur
358쪽
nemo potest. Demus autem non ea, qua par est, accuratione has observari posse regulas, tam ob varia in negotiis hominum occurrentia impedimenta, quam multis aliis ex causis, ac proinde nos aliquem in morbum, qui plane nos prosternat, prolabi ; idcirco in tertia Parte Ostendam, qu modo tunc procedendum sit, ubi talia me prolaturum spero, quae lectori, veritatem amanti, non displicitura esse com fido. Ast fideliter in antecessum praemoneo, eXactim his, quam quae in secunda Parte dicta int, obtemperandum esse. Et sane, quid, quaeso post intellectus culturam laudabilius,& quod majori cum utilitate conjunctum sit, praestari a nobis potest, quam valetudo amissa ut corpori restituatur, ut albquamdiu otiosi id obtineamus , quo postea expeditius dili- turnaque corporis salute nostras exequi occupationes que mus t Contra vero, quod majus damnum ultro nobis a cersere possumus, quam si nostras continuando occupati nes non fuerimus unice Occupati in morbis propellendis, nihilque aliud reportamus, quam ut tanto post diutius iis o cruciemur, ne dicam, plane pro symptomatum stequentia extinguamur t
SEU COGITATIONES ADMODUM PROBABILES DE CONSERVANDA VALETUDINE.
Am instituri mei ratio requirit, ut aperiam, qu modo morbus, ubi jam in tantum excrevit gradum, ut ejus infirmitates & dolores corpus a conluetis suis iunctionibus arceant, per rem
359쪽
23 MEDICINAE 'CORPORI sdia, quae experientia nos docet, omnium securissima h -- dio tollendus sit. Sique ulla in re, creth in hac ipsa comtingit, ut quot capita, tot sententiae sint, inter i s etiar Medicinae Doctores. Ea enim omnium hominum natura aest, ut nullum hac in re consilium, dum valent, expetant, imo quae optima circa haec ipsis proponuntur alto supercilio despiciant, aliis contis aegrotis sat remediorum suppeditem Simulac vero ipsi eandem subire vicem cogantur , nec comsilii tunc locum habent, nec remedii copiam, cujusvis implorant auxilium , nullumque ipsis communicari potest remedium tam superstitiosum tamque vanum, ad quod aripiendum non propendeant. Imo si unquam quod optimum est, & facith obtineri potest, maxima pars hominum insuper habet ; tum maximε id contingit, cum ad valde inconsue ta, quaeque vel ε longissimh dissitis regionibus apportantur,
vel ex intimis terrae penetralibus excavantur, conrugiunt, is
citdque crediderim, si quiequam posset E distantissimis coeli
pistibus accersiri, citius id approbaturos quam aliquid cogniti, cuique maximh fuerint assueti. Hinc tam ridicula nonnunquam prodeunt remedia, quorum autores fatuitatem humanam risui exponere velle videntur potius, quam sana iis suppeditare consilia, quae nihilominus tant1 veneratione acceptantur, non secus ac si divinae inspirationes essent. Cui saltem cognita tuerint remedia, contra febres &spasinum proposita, reipsa suffcienter, quod jam dictum est, expetetur, cum tamen praeter Omnia isthaec remedia, febres communes vel facila praeveniri, ne iis insedimur, ut in regula quinta probatum , vel si jam tum nos invaserint, facili negotio profligari possint, ut in sequentibus ostendam: nec minus spasmus inui multos multum Migio momento fere io, Ii potest, dummodo cum primum persentire inceperimus, pedes benh extendamus id quod multi quidem faciunt cum aliquo mitigationis sensu, nondum tamen sumin extremumque pedis Versus nos magna cum vehementia auris,mus: Diuitigeo by Corale
360쪽
pARs ' TERTIA. 29mus: sic enim nervi sortiter intenduntur, spasmusque dicto citius cessat, cujusmodi momentariam curam multi, qui temtarum, non sine admiratione experti sunt. Verum non immorabor diutius in supra dictorum per exempla confirmatione , quod ea candidioribus & veritatis avidioribus ingeniis satis superque nota esse scio.'Quanquam admodum difficile milii videtur a tam inveteratis & damnolis praeiudiciis genus humanum liberari posse: attamen cum optima ingenia primam hac in re glaciem quasi fregerint hisque se abusibus mascule opposuerint, non dubitavero meas circa hanc rem cogitationes liberrime exponere. Ast rogatos velim lect res, ut ne judicium contra me praecipitent, nisi omnibus ad finem usque bene ponderatis. Esto igitur juxta ordinem hactenus observatum
Cum in eo jam sumus satu, ut continuas quasi debitisates aut dolores sentiamus,omnia negotiaptim intermittenda, eaqueremeria, quajam proponentur, absque mora adhibenda esse.
PROBATIO.ΗIc plurimi maximos committunt errores. Permultos enim novi, qui multo arith, quam in graves inciderent morbos, de variis conquererentur doloribus, nec tamen d ulla praecautione soliciti essent, sed consuetis suis occupat,onibus more solito fungerentur, at marimo eorum curria damno. Quippe quod rationi omnino congruum videbatur, se omnibus negotiis per aliquot saltem dieriim spatium exutos, iisque usos remediis, quae jam proponenda sunt, facile ab omnibus hisce malis liberatum iri: cum contra adat, cto nimis eorum malo aliquot postea menses ab omnibus negotiis abstinere coacti, in pristinam restimi salutem vix p tuerint. Inter alia hoc quoque circa secundae Partis finem fideliter monui, notumque est insuper tritum illud : Princia piis obsa, m. sedo quota vice repetendum foret, ad suffcienter persuadendum hominibus condignam moniti hujusc obser-