장음표시 사용
381쪽
F MEDICINAE CORPORI sta, & in regula sexta dictum sit lios apoplexia fuisse correptos ;attamen eorum nil ut hic contigi brevique ad pristitiam rediere valetudinem, eo quod sine mora calido intrato lecto obvelatoque capite vehementer ne stradente,sudarent, & postridie modico pascerentur, omni posthabito medicamento ; quod nemo miretur: quamVis enim simili in casu magna nutrimenti superfluitas subtiles capitis venulas, ut supra dictum, distumpere & aperire conaretur, nihilominus luce meridiana clarius est, si remedium tunc suppeteret venulas istas naturali modo
distendendi, id est, absque laesione ampliandi, omni malo sic
praeventum fore. Jam merito dubitaverim,an remedium tunc uspiam inveniatur, nisi cum natura sudatione bene adstringitur. 2Estivis enim temporibus venas nobis calore fervidi re magis expandi, & intumescere quam hyeme, vel ipsi oculi nostri testes sunt: ut taceam, in hoc praeterea curationis genere sudoribus omnia sit perflua copiose expelli, nec nutrimenta, dum aliquantulum abstinetur, ulterius augerL Porro, quod magis est, etiam disruptis jam venulis,loquela cessante, & par, lysi tunc membrainvadente, reperi, dissu nihilominus curati ne absque ullius alterius rei adminiculo aegros tam persecte finisse restitutos, ut solitus alias capitis aut braciliorum motus, sive tremor in illis nullus cerneretur, quod nemini incredibile s turum est, cui notum fuerit, quantus eorum sit numerus, quorum caput manusque similis tremor occupat, quod claro indicio est, eorum venulas jam tum dissiliisse, atque hinc lauionem aliquam effectam, valetudinem tamen neque ex sudore,neque ex alia causa recuperasse, quam quod suffcienti calore semper fuerint soli, & quod neque eorum constitutio, ut multa com derent, neque egestas, ut medico uterentur, passa fuerit. Multo itaque id citius &melius absque dubio obtineri posset sud re insigni, eaque instituto ratione, quam in sequentibus indicabo. Si enim solus calor, ut in hoc praesenti exemplo membri, serosum ejusmodi cruorem progressu temporis adeo dissipavit,ut sanitati non ita multum ossicere quid non inci putas
382쪽
PAR a TERTIA. F posse sudore, utpote cujus ope natura nostra materias, ut supra dictum, tractu temporis lapidescentes a se arcere queat. Sed juvat singulare quippiam revelare iis, qui hac sudandi curati ne saepius utuntur: quod videlicet illis, qui ad eam multum se assuefecerunt, de consimili malo non adeo sit metuendum , cum quintam noverim, quorum majores & cognati hoc accia dente unde patet eos huic malo plus aliis fuisse obnoxios pr pemodum omnes decesserint, ipsi nihilo secius eo restiterunt immunes, ut maxime ad senium vergentes admodum largiter victitarint, quia scilicet naturam eorum tali curationi assues cerant. Nec sarta rationi inconveniens videtur,eos qui venas suas sepius laxare, velut sudore fit, soliti sunt, istiusmodi facilEnon habere quod metuant. Quam horrenda lues sit pestile tia, nemini ignotum est, adeo ut ipsorum medicorum pauci t si se tempore conservare sciant: quam incredibile vero hic afferri emolumentum sudando possit, multi lim malum experti testes mihi confirmarunt. Imo ex ore viri alicujus fide digni,
qui bubone pestilentiali jam laboraverat, habeo, ito se sudore
exquisito sine ullorum medicamentorum adminiculo a tam diro malo liberatum fuisse, quod tali obtinuit modo: dum sciliacet sex horis continuis totum lecto involutum se tenuit, humiditas sudoris bubonem reddidit perquam mollem: & quia materiam in eo contentam natura a se propellere aliquantum conata, hinc enim ortum duxisse credendum est postea vero jam multo sudore adjuta, externaque cutis mollior magis magisque reddita est, facila aperturam sortiri, & maligna materia expelli potuit. Ex his quoque adductis rationibus contra i em veneream hoc ipso melius fortasse sperare remedium nori posse videtur. Sed ut redeamus ad priora, ne Verbis tantum meis fidem hac in parte habendam esse contendam, videant Ephemerides eruditorum Journal des Sqavans anni 168o. editionis Hollandicae p. I78. ubi vera alicujus in loco pestilentia tunc famoso versati recensentur ista: Dautant plus, que Ieseperieme is avolt frit voir, que de tons Ps malaris, qui an lene '
383쪽
lement, volent tomperis favis: id est, eoque magis, quod e perientia ipsi ostenderat, ex omnibus aegrotis, qui multum sindassent,mortuum fuisse neminem,& contra,illos, in quibus I dor neque naturaliter, neque artificialiter excitatus fuisset, mnes vitam perdidisse. Si itaque nullo alio in exemplo,cerse in hoc isthoc tantum clare lectorem comprehensurum arbitror,
quam incredibilia effici sudore possint, &an remedium melius& universalius sperari possit λ Tandem eadem pariter via lepra perfecte curari posse videtur. Ea enim speciem fere praebet, ac
si aliud non esset, quam omnium superfluitatum in corpore repertarum per proprias naturae vires expulsio, ut itaque nil hic requireretur, nisi natum in re, quam orsa jam est, succurrer I Iaec igitur, ut hactenus ostensa est, curandi methodus, multo evadit universalior, ex eo quod non solum toti jam corpori, ut liue usque monstratum fuit 3 sed etiam certis ejus tantum partibus applicari aequali facilitate possit. Celebris alicujus cur tionis peracte ipsemet speetator fui, intabescente cuipiam uno pede, qui altero jam notabiliter erat minor. Quia vero alium de ista tabes oriri non videbatur, quam ab aliqua materia in pede coacervata, ejusque nutritionem impediente, ideo ad eam tollendam prudenter ordinavit medicus pedem adipe liquato inunilaim,quo lenitudinem induceret, multis devincire lint is: cumque ita per continuum sextiduum aut ocliduum cal re lassicienti fotus absque involucri revelatione fuerit relictus, miratus sum postea materiae inde expulis copiam. Hic fateor plus tunc quidem crevisse tabitudinem, at cutis iis etiam in I
cis, in quibus induruerat, praemollis reddita, & quasi renovatacemebatur, hocque ipse brevi post tempore decumbens planhrestitutus fuit. Quod certe non video potuisse ullo medicis
alias usitato modo obtineri. Contra etiam videre licuit alii, cui pedes admodum intumuerant, eadem ratione perfecte fuisse subventum. Quibusdam certa membra adeo contus
384쪽
PARS TERTIM Hsuerunt, ut cruore maxime tuberosa redderentur, qui tam et
cruor telarum calidiorum applicatione, & circumvolution brevi dissipatus est. Imo tandem tussi& raucedine,dum nihil frigidi, sed omnia potius calida ex alimentis assumantur, aer frigidus evitetur, aut ad minimum per os respiratione non intromittatur, collumque linteolis multipliciter nocte dieque involutum continuo calore foveatur, facile levabimur. Firmiter igitur mihi persuadeo, tam rationibus quam experientia adductus, sit ejusmodi apud aegrotos experimenta dicta ratione fuerint inita,multa inde perquam salutaria detectum pluribusque subventum iri non tantum infantium, cum insuper multis illos gravari medicamentis consultum non videatur sed etiam majoris momenti morbis, quos ullis curare pharmacis aut evacuationibus medici nequeunt, eosque ob id incurabiles in se esse profitentur: praecipue sim his satis maturd, secundum regulam octavam,provideatur. Cumque hac ratione omne superfluum continuo & sensim elicitur, id saltem fortasse obtine. bitur , ut mobilioribus & agilioribus crescente aetate membrissimus futuri, secus ac nunc experimur. Ea enim mihi res magni momenti & probe ponderanda videtur, totius naturae nostrae in se consideratae stabilitatem in hoc uno sitam esse,ut veteribus Omnibus continuo sublatis nova per nutritionem semper succedant,quandoquidem totius corporis membra, id est, caro&ossa ex meris consistunt fibris, id est, ex particulis oblongis, quarum uni termino semper aliquid additur, alteri adimitur, aut in quibus hoc fieri non potest, major soliditas & durities inducitur, id quod vel ad oculum patet, dum qua parte cutis nostra fuerit laesa, brevi per se ipsam sensim consumitur, succrescente alia plane nova: imo in unguibus, ut ut duris, macula: cernuntur subalbidae, ultro tantisper pedetentim procedentes, donec progressae ad oram una cum extantiore ungui S parte rese. centur , adeo ut ungues inde non tantum plane novi formentur, sed etiam verisimile quasi sit, cum omnia ex ejusmodi fibris, ut dictum est,consistant totum eo ipso corpus tractu tem
385쪽
s MEDICINAE CORPORIS poris quasi renovari, atque hac ratione pedetentim omnia vetera plane aboleri. Haec autem omnia per se ipsam natura n stra operatur, nullius alterius nisi solius calaris auxilio adjuta, multosque per hoc ad provectiorem perducit aetatem. Ideoque' non dubitandum, quin ad summam perventuri simus senectutem, si satis maturd suppetias hac in parte paulatim & successive naturae feramus, id est, nisi per se ipsam suffecerit, ejus calorem augeamus. Quae omnia hactenus dicta, si ad exactum rationis examen revocavero, aliam plane sententiam inire non potero ab ea, qua firmiter persuadeor, quod, si ulla unquam potuerit detegi medicina, Iongiorem consueto nobis vitam promittens, pariter &intellectum, imaginationem, & mem riam nobis firmam conservans, illa demum ab hoc solo rem dio derivanda & deducenda sit. Cum enim aliquando per universum octi duum tam vehementer indies sudare constitui sem, ut in regula sexta mentionem feci ,homo non tantum no Vus, quod singularem virium corporalium concernit multiplicationem& agilitatem, mihi sum visus, sed quavis etiam in re ingens mihi cogitationum copia magna facilitate succrevit; quod adeo mirum non est, tot videlicet sublatis rebus, Operationes nostras plus impedientibus, quam juvantibus, idque ex omnibtis totius corporis membris, idemque tanta in quantitate.
Iam nullus dubito,quin, si vel maxime frustra fuerim in vera illa & ingenti istarum rerum utilitate aliis satis persuadenda, id stltem obtinuerim, ut ne istiusmodi iis jam nunc tam parum probabilia, tamque incongrua&absurda, sed potius dii igenti consideratione digniora apparitura sint, quam primo intuitu viderentur. Quapropter progredior, ostensurus quo pacto
tertia praesentis hujus regulae pars ad praxin sit transferenda iaInitio hic quidem sorte quaesiverint: quodnam prae aliis adhibendum sit praecipuum remedium, quod sudorem alliciati Hic me ipsum hac in re fateor adeo fuisse praeoccupatum, ut sudorem convenienter & apte produci non posse crederem, nisi prius interne aliquid reciperetur: hinc ideo bum quid de sudoriferis
386쪽
PARS TERTIA. 1Flaris usitatis sentiam ex regula decima haud dissiculter colliga tur juscula carnium calidiora, aliaque sorbilla antehac assume ham, postea tamen deprehendi quoties sudare praesumpsi, cetiam in multis aliis, qui alias nullo se modo adigi ad sudorem , unquam posse conquesti sunt dummodo totus lecto implicitus bono, atque etiam uno & altero, si unum non suffecerit, superimposito undique circumdatus, & ab omni aere munitus, nisi soli facie ad respirandum excepta, absque motu supinus cubarim,intra horae unius spatium, plerumque sudorem se exerere cepisse, quo postmodum situ aliam denuo adhuc horam commorari sudorique satisfacere ut plurimum solitus sum. Hae vero ratione decumbenti singulis diebus procedendum sentio,
maxime autem quo tempore affectus non fuerit adeo vehemens, sicque tantisper continuandum esse, dum morbi qualitas aegrotique vires id tulerint. Quod si vero quorundam pori adeo fuerint obstructi, ut per horam lectis praedicto modo licet involuti frustra tamen sudorem expectaverint, cessari quidem tunc a sudandi conatu potest, hoc vero non obstante nihilominus singulis porro diebus idem processus tentandus est: haud enim elt ambigendum,quin calore tantopere & toties alito pori intra aliquot dierum spatium se tandem sint aperturi, nec reis rivo, quo minus, si visum fuerit, jusculum aliquod calidum so beatur, sed singillatim hic notandum moneo, ut omnia ista fiant in loco calefacto, aut saltem ab Omni aere externo optime munito. Quibus omnibus licet rite ita institutis, attamen post duas horas, ea ratione, ut modo diXi, sudando emensas, quam
potest fieri lentissime a studore cessandum, & dimidium quasi
horae spatium consumendum est, priusquam lectus plane relinquatur juxta regulam quartam. Calor enim hypocausti, col. latus ad calorem in corpore nostro tunc existentem, instar frigoris se habet, ad quod communiter non attenditur, nimisque praecipitanter h lecto a sudatione prodeundo omnium virium debilitas postea persentitur ubi contra accuratissimae haec exequendo observavi contrarium prorsus evenire. Dolendum tali a men
387쪽
16 MEDICINAE CORPORISmen est, omnes serε homines communiter talia aegerrimh, &non nisi magna cum animi aversione & fastidio susciper .
Quandoquidem ipsi medici mihi fassi sunt, licet sudorisera aliis
medicamentis praestantiora experti fuissent, coactos se tamen fuisse ea adhibere quam parcissimθ, eo quod aegrotos viderent suos abrogasse medicos, non alia de causa, quam quod eos ad sudorem nimis incitaverint. Hic autem error ex eo ut plurimum procedit,quia pauci ad id se assuefecerunt,postquam igitur initio hoc ipsis molestum aliquomodo fuit visum,perpetuo sic fore credunt,id quod falsissimum est. Pori enim tractu temporis magis magisque aperiuntur, adeo ut nulla post incommoditate hoc enectum dari possit. Equidem interdum dum valerem,ultra tres horas sudorem plenum continuare non dubitavi, ut,quamdiu id mea possit ferre natura,periculum facerem,nullumque inde incommodum,quin potius meipsum tanta intrinsecus valetudine gaudentem,quanta unquam, sensi: quam se sibile vero incolumitatis incrementum ex eo perceperim,alios expertos esse mallem. Hi procul dubio non tanta isthaec aversione susciperent, omnibusque reliquis evacuationibus, quae &ipsae non sine incommoditate veluti quidam purgationibus vehementer cruciantur fiunt, praeferrenti praecipue, cur ijuxta istam curandi methodum riuilis opus sit sudoriferis, alii ve medicamentis, quae maxima saepe nausea, summoque assumuntur fastidio , utilitas vero ex omnium membrorum vigore& agilitate,nec non singulari ciborum appetitu tam sensibiliter tantaque celeritate innotescat, ut valde dubitem, an auxilium ullis medicamentis tam optato impetrari possit . Porro, circa medicamenta non levis animum cura angit, an justh a pharmacopoeis sint praeparata,an medicus dosin ad naturae nostrae habitudinem or inaverit, an nimio eorum usu sorid excedamus: haec enim omnia facith possitnt evenire, non absque singulari vitae nostrae discrimine, cum ex adverso ea, quorum hactenus facta est mentio nimum nulti ex parte habeant anxium. Quinimo si vel maximh in excernendo sudore modum excedero
388쪽
contigerit,non ideo aliud sequetur veluti sedula saepius disquisitione exploravi nisi ciborum appetentiae sitisque augmentatio, cui quidem malo si tamen malum dicendum esto bonis
subveniri alimentis facith potest. Tandem, licet medicamenta adhibita medicorum in se spectata apprime quoque bona seu fructuosa essent, adeo tamen nostra natura iis assuescit, ut, qui nimium iis utuntur, haud absimiles mihi videantur illis, qui conspicillis se applicant. Postquam enim ad ea semel oculos assuefecerunt, eorum adminiculo postea continuli opus habent, adeo ut iis destituti vix legere quicquam possint, quod inconveniens in sudationibus non reperi, cum eos interdum per universum triennium aut quadriennium intermittere oportuerit, nullo inde accidente subsecuto; contra vero sanguinei, postquam aliquoties sanguinem miserunt, nisi quotannis id ad minimum continuaverint, gravibus sint morbis obnoxii, quorum multa succurrunt exempla. Saepius cum celeberrimis &expertissimis medicis de medicamentorum, quae praescribere
solent, ratione disserui, qui eorum incertitudinem ingenuocandore mihi fassi sunt, attamen & hoc addiderunt, se nisi de manifesta eorum ope, saltem de indemnitate securos esse: id ipsum vero de remediis jam propositis asse verare longh majori
certitudine ausim, ea nimirum omnium, quae nobis suppetunt, tutissima,&,nisi omnimode profutura ad minimum nullo modo obfutura esse. Addere possem ea ubique passim obvia esse, non tantas requirere impensas, nec denique alia forte Occurrere, de quibus demonstrari tanta probabilitate possit, quod eorum, quae quidem hactenus innotuerunt, optima sint, & consequenter, si horum ope aegroti salus non obtineri deprehensum fuerit, certo firmiterque judicare liceat, ulla humana industria, ut loque alio hactenus nobis cognito modo non facilius eam fuisse sperandam .
Puamvis pristinijam redire vigores inceperint, morboque libera. cos nos esse rea e persenserimus, domi tamen per biduum adsue
389쪽
13 MEDICINE CORPORI svel riduum nos continendos, publicisque conventibuου tamisper nobis abstinendum esse, donec depona salutis re tutione plane tuti reddamur. Tunc igitur consuta no a negotia non ni- mis vehementer adeunda esse 2 quod si vero confra morbus imcniauerit, eoque res processerit, ut decumbens piritu deficere
videatur, non ideo projam mortuo habendum esse, max/me, si dolores, quos perpessu es, excessivi fuerant,aut non adeo dudi sit, quod aegrotavit, es. vel si compertum fuerit, membra, ut plerumque sit, nondum obriguisse, calore atiquamdiu refociliando tentandum esse, an spes ulti mesiorationis assuleat.
PROBATIO. R Atio ejus, quod in prima hujus regulae parte dicitur, per
quartam patet,abundanter etiam alias notum est, recidi- vos a subita mutatione Ortos morbos maximh noxios esse ; adeo
ut perfectae reconvalescentiae jam proximi, vel hoc solo vitam sibi postmodum abb reviarint. Si igitur duorum triumve dierum spatio ab omni opere abstinemus, tempus ideo non inutiliter perdimus, sed potius lucramur: ad posteriorem partem quod attinet,aegrotos non illico pro mortuis accipiendos esse, quod animam ipsis deficere videamus, satis docent exempla frigore gelatorum, suspensorum, aqua submersorum, &c. ex quibus apparet, quam incredibili diuturnitate respiratio cessare possit: postquam enim ipsis debito modo subventum est, perfecte spiritus recolligere comperti sunt: quid quod in sepultis etiam post sepulchrorum suorum adapertionem clarissima recuperatorum sub terra halituum indicia se manifestarunt. Hinc gravissime hallucinatur, qui simul ac aliquos viderint respirare desiisse, continuo eos e lecto calido extractos, ad eorum artus decenter & ordine componendos qui post ob nimium rigorem aegre flecti ad placitum possunt frigori exponunt. Nec enim veritati consentaneum videtur,tam ob exempla jam allata, quam ob rationes in regula commemoratas, posse tunc sorsitan quibusdam amissos remeate spiritus, si in conclavi calido, per biduum, plurimumve p*r triduum fuerint reservati. Multo
390쪽
etiam probabilius id videtur in parturientibus. Saepius enim nullum in earum sectione postmodum eravae constitutionis signum se exeruit, nec aliud fuisse suspicandum est, quam ex nimiis doloribus perpessis, ut ipsis etiam prospera valetudine fruentibus evenit, vehemens animi deliquium. Et quia justo cautius similibus in casibus procedi non potest, ut ut saepe frustratus quis fuerit tentando, sat multum tamen hoc ipso fuisset obtemtum, si eorum pauci saltem per hoc fuerint conservati, cum i super non tam difficilis executionis res sit, fovere quempiam aegrotum per biduum aut triduum.
APPENDIX. HIste omnia ad finem perducta erunt, quae ad valetudinem
humanam contra communiora symptomata, modo perquam securo, conservandam pertinent. Ad rara & insolita symptomata quod attinet, quae non ex victu, quem capimus, originem sortiuntur, quaedam singularia hic afferre possem. Cum vero penuria temporis hactenus non fuerit passa tales inire experientias, quales ad certum quid inde concludendum maximEnecessarias esse scio, generalem saltem hic felici successu procedendi modum ostendam, & nonnullis exemplis confirmabo. Primo necesse est, ut Anatomiae probe addiscendae, usque, qua in
ea adhuc latent, accurate explorandis operam demus..Quantum laudabilis recentiorum industria hoc in studio omnia retro secula superaverit, notum i at multa etiam adhuc latere certum est. Id ipsum vero in symptomatibus, de quibus jam sermo est,adquid specialiter prosit, ex hoc patet: quod licet aegrotus conquerens, qua parte corporis doleat, innuat, in quo tamen sita sit ratio morbi, medicus, ut ut satis expertus, assequi non statim poterit,cum aegrotus sedem doloris ab extra tantum indicare queat, qua parte intrinsecus diversa sunt viscera, variisque modis symptoma evenire potest,prout experientia Lepis.
sinad comprobavit, quod sectione post instituta plane diversum
ab eo, quod ferh omnes judicaverant, fuerit observatum. In accidentibus vero extrinsecus advenientibus, cum locus affe-