장음표시 사용
21쪽
os appeti se desii derari . inibiis Verbis a Dete docet , causalitatem finis consistere in hociquod appetatur seii desideretur , siue in hoc quod ad sui amorem moueat & alliciat api' emtitum: Atqui bonitas finis non solummouev& allicit voluntatem ad electionem & usium mediorum , sed etiam ad sui amorem S desiderium : Ergo non solum electio & vsiis mediorum , sed etiam amor seti volitio finis est esseetiis illius. Probatur secundo.: Amor seu simplex volitio finis c idem cum proportione de intentione dicendum ) est actus voluntatis ab illaesticienter productus : Ergo est vςre &, proprie propter finem. Probatur conlequenta a, omne enim quod termiuat causalitatem causae efiicientis, debet etiam terminare causalitatem finis , cum finis sit prima omnium causa-rsim, & agens intellectuale non agat, nisi motum a fine. Dico secundo, actum delectationis &quietis in fine iam adepto , qui fruitio appellatur, non esse proprie propter finem. Probatur primo ex D. Thoma hic qu. i. ait. 6 ad r. ubi docet delectationem non esse Propter aliud, tanquam propter causam finalem, sed tanquam propter formalem , seu obiectivam. Vbi pon loquitur de delectatione obiectiua , qtix non ponit in numero cum sine, ut quidam interpretantur, sed do formali, cum de e loquatur, quaς ςst quietatio
Ratio etiam sitffragatur , citin enim delectatio seu quies naturaliter sequatur ad posseGsionem finis . re sit veluti corollarium & c -
22쪽
De BeatituJime plementum illius, non ponit in numero cimvsine: Ergo sicut finis non est propter finem, neque esteetiis eius, ita nec delectatio seii fruti tio. Unde illa non est rigorose actiis hum nus , sed meta &complementum actinim humanorum . Idem dicendum de amore heatim co, chin ille non sit in libera hominis potestate, hec homo ex deliberatione rationis , Se electione voluntatis ad ill um se moueat, Je applicet, sed specialiter moueatur 3c applicetur
a Deo, Quare non tam actus humanus , quam omnium actuum humanorηm fructus Sc cor ita dic i debet. l - Obij cies primo contra primam conchisionem: Fieri propter finem est fieri ex amore finis, cum sit primus amor finis : Erito non fit CPropter sinem, nec per consequens est finis es-
- Respondeo cum Carmel his Salmantieensibus, quod sicut cum dicitur accidentia operari in virtute substantiar, v. g. calorem in Virtute ignis, hoc reddit construct ion em intra n sitiatiam, Ut loquitur Caietanus, quia non est senses quod agant per superadditam aliquam vir- tutem, a substantia dimanantem , &in pia accidentia tirun ferintem , sed quod arant per seipsa, ut sunt vimites a substantia dimanan tes; illique sibordinatae . Ita similiter, cum dicitur primam volitionem fieri ex amore finis, id debet intelligi intranstitie, quia illa
volitio est ipse amor finis, non vero transititie, in quod supponat alium amorem
Obijcies secundo: Soli actus humani sunt
propter finem : Sed simplex volitio, & ii tentio finis, non sunt actus humani: Ergo
23쪽
s Tranatus I. non sunt propter finem . Minor probatur: IIIae asiones proprie h mans ricuntur , quae ex deliberata voluntato prccedπnt, ut ait S. D
etor hic artic. I. Sed simplex volitio & intentio finis , non sunt ex deliberatione rataonis; sicut enim consultatio non est de fine, sed domedi js, ita nec deliberatio: Ergo simplex v litio & intentio finis non sunt proprie actus
humani. Respondeo, permissa maiori, negando m norem, & ad eius probationem dico cum Conrado; quod deliberatio dupliciter usin pari si Iet, nempe vel proprie & stricte , pro ea quae ad electionem mediorum requiritur , & praesiis ponit intentionem finis: vel large & communiter , pro ea scilicet quae requiritur ad operandum bene vel male litoraliter, ad quam γsufficit facultas ad discernendum inter bonum& malum . Et de hac intelligi debet D. ra mas dum ait quod ii lar actiones proprie huma-
nar dicuntur, quae ex delibcrata voluntate pr cedunt, n0n vero de prima.
Addo quod, actus etiam indeliberati & n cessarij voluntatis, vel intellectus, possunt aliquo modo dici humani, non quidem simplicia ter & absolute , sed secundum quid, nempzcausaliter, & initiatiue; quia quamuis non snt actus deliberati , sunt tamen principium& initium deliberationis . Sicut motus cordis est initiatiue vitalis, non consitiminatiue ; quia licet in eo animal nondum persecte se in ueat, est tamen initium vitae, seu actionum, in quibus anima i se mouet. Obiicies tertio contra secundam conclusi
nem: D. Thomas hic artic. i. ait quod omnes
24쪽
De Rer,iιudines qactiones humanae sunt propter finem : Sed fruitio seti delectatio de fine adepto est actio
humana: Ergo est propter finem. Respondeo primo negando minorem , ve enim stupra dicebamus , fruitio non eis tig Iose actus humanus, sed meta & complemen 'tum actuum humanorum.
Respondeo secundo,D.Thomam inteIl ige diim esie de actionibus humanis quae distin-gttuntur a fine, & ponunt in numero cum illo : fruitio autem Icu delectatio, aut quies in fine iam adepto, non poni t innii mero cum Mne , sed est veluti eius complementum & corollarium: unde sicut finis non est propter Mnem , ita nec actus fruitionis , delectationis,
aut quietis in fine iam adepto.
Dices, Omne quod habet catisam eiscientem , habet etiam causam finalem , cum ei ciens non agat nisi motum a fine: Sed fruitio est actus voluntatis, ab illa eiscienter productus: Ergo habet catilam finalem, subindeque est propter finem. -
Bespondeo distinguendo maiorem : Omne quod habet causam efficientem , habet causa in finalem , si non sit ipse sinis, concedo . Si sit Ipse finis, neg-. Finis enim ut sinis non habet causam finalem: v. g. si aliquis poneret rationem v laimi finis in contemplatione, ille actus haberet causam escientem , sed non Mnalem, quia esset ipse finis , Instabiς, Voluntas delectatur de fine ad pio, Propter ipsum: Ergo delectatio volunt iis quiescentis in fine est propter finem . Respondeo distinguendo Antecedens: Si I trapter dicat causam formalem coneedo. Si
25쪽
dicat causam finalem , nego . solutio est D. I homae t oco silpra i audato.
trum quaecum qite vult bρειν, velis propter vltimum sinem formalem, seu prop erbeatitudinem incommuni Ico primo , in omnibus quae homo vulti & Dperatur , non intendit formaliter ultimum finem formalem seu generalem , hoc est beatitudinem in communi, bene tamen i terpretatiue, & vita aliter. Priima pars patet, experientia enim constat, quod intellectu non cogitante formaliter debeatitudine, saepe voluntas operatur , & amat bona particularia . Secunda vcro sic ostenditur: Tunc homo censetur interpretatiue velle
aliquid , quando appetit aliquid quod ex na
tura sua ordinatur ad illud , quamuis tunc de eo non cogitet: v. g. qui dat eleeuiosynam Propter honestatem misericordiae, nihil de Deo vel de beatitudine cogitans, censetur operari interpretatiue propter Deum, & prompter beatitucinem, quia ipsupa bonum honestum quod expresie intenditur, ex natura su rei ertur in Deum , & est medium quo tendimus in beatitudinem : Sed bonum particulare ex natura sua ordinatur ad ultimum finem formalem , & ad beatitudinem in communi, cum sit veluti quaedam eius inchoatio & pa ticipatio: Ergo qua nilo homo bona particularia appetit , vult interpretatiue ultimum fi
alem sormalem, seu beatitudinem incommu-
26쪽
ui. Hinc SS. Patres & Philosophi saepe dicunt , Omnia quae appetit homo , appetere ut
felix & beat is sit. Quod adeo verum est , ut D. Augustinus tractat. de Epicureis, & Stois
esset, nisi iode se beatum esse s feraret. Et ser. I. in Pla I. Iis. Beatum esse inquit iam
Tertia vero pars quae asserit, hominem in omnibus quae vult & operatur intendere beatitudinem , non solum interpretatiue , sed etiam virtual iter , sic probatur. Ex volitionesin is vlii mi in communi, seu beatitudinis, relinquitur in voluntate vir his ad appetendum finem proximum, & bona particul ri : Ergo ea virtualiter appetit propter ultimum finem. Consequentia patet, Antecedens vero doc tVr expreste a D. Thoma hic artic. 6.ad 3 ubi ait, quod virtus priκα intentisi ii quae es restea u ultimi sinis , manes in qu Mibet αρ eiiιε ni que rei, e iam si de vltim. Da actu uam cogimur. Et iη . dist. 4'. qu. a. art. 3. quae striinc. q. ad O. Desiderium Datitudini in
quit virante es in omnibuι d orir , sitμε rufa in effetao . Ratio etiam id stiadet : cum enim intentio ultimi finis in communi, seti beatitudinis , sit volitio finis generalis, eius influxus debet, vii thaliter saltem , se extende- ad omnes volitiones secun arias a sicut in
27쪽
1, Nanctus L fluxus primae & rniuersalissimae causae esta cient is, ad omnes In uniuersum effectus se ex-- tendit; influxus enim simi generat is, non minus debet se extendere, quam influxus causae efficientis uniuersialis. Dices ,ex hoc sequi nulliim dari actum otiosum: Nam actus otiosus ille dicitur , qui caret fine , seu qui ad nullum finem ordinatur: . A t si omnis actio humana respiciat beatitud
nem in commirni, nulla erit quae careat fine, seu quae ad aliquem finem non ordinetur: Ergo nulla erit otiosis.
' . Sed nego seqitelam , & ad eius erobationem dico, actum humanum non dici otiosum . ex eo quod non ordinetur ad ultimum finemi or maliter , siue ad beatitudinem in commu- ni, sed ex eo quod careat fine aliquo paerticiΘ j lari & intermedio, ab eperante prastituto. Dico secundo : Homo in omni operatione se humana agit, saltem virtualiter, propter ali- . quem sinem ultimum materialem, seu in par- , tieulari, verum, Vel apparentem. Ita commu- t niter docent nostri Thomistar,& sequitur eui- denter ex dictis conclusione praecedenti; cum enim intentio sit appetitus efficax finis, & i Ni jium ut futurum & obtinendum respiciat, non . potest serri in rem communem, ut omnino abstractam a subiecto, sed solum in rem communem, ut in subiecto in quo revera potest existere, vel existimatur posse existere: Ergo quotiescumque homo intendit sinem ultimum formaliter , seu bonum ut sic, & beatitudi- . nem in communi, de facto vult aliquem finem. vltimum in particulari applicando talem ra
tionem boni ut sic , seu beatitudinis in cor
28쪽
Do Beat n cune . r humi, alicui rei in particulari, hoc est Deo, vel creaturae, bono honesto, vel utili, aut d lectabili; licet per affectum inessicacem Sesimplicis complacentiae, possit serri circa r tionem boni ut sic, &beatitudinem in coinqmuni abstractam ab omni subiecto. Virum voluntas possit simul intendere plures
DIco primo , voluntas non potest essicaciter appetere duos ultimos fines totales adaequatos . Ita D. Thomas hic art. s. &Τhologi communiter. Probatur primo ratione quam habet in argumento, sed contra: Vltimus finis adaequatus& totalis habet totaliter dominari voluntati: Sed implicat duos esse fines qui totaliter vo-Iuntati dominentur , & qnmiis totaliter voluntas silbijciatur & seruiat, iuxta illud Chria' sti Matth dem ο ρ rest duobus dominia si1-re: Ergo repugnat dari plures vltimos fines tota es & adaequatos. Probaur secundo alia ratione quam habet in eorpore eiusdem articuli: De ratione vitimi finis simpliciter est esse bonum perfectum,& fatiativum totius appetitus hominis: At si . . essent duo ultimi fines simpliciter : neuter esset bonum periectum, quia Uni deficeret quod alter haberet ; neuter etiam totum hominjs appetitum satiaret, extra quemlibet enim
aliud quippiam appeteret: Ergo repugnat da ID.
29쪽
rio tRr tertio: De ratione ultimi finis simpliciter est quod omnia ordinentur ad ..ipium, ipse veto ad aliud non ordinetur: Sea repugnat dari duo bona hiiiusmodi, nam vel unuinordinaretur ad aliud, vel non Siorcsima reti ir,iam esset bonum subordinatum, non vltimus finii. Si non ordinaretur ad aliud, illud iam non esset spis ultimus , utpote non subiiciens omnia suae ordinationi: Ergo repugnat duplex ultimus finis simpliciter.Unde dentiles qui plures Deoi confingebant, rationem primae causae : & vltimis finis inter eos diuidebant, & vnsi pro uno bono largiendo, alium pro alijs colebant: v. g. Μartem pro re militari, Apollinem pro scientia , Venerem Pro generatione, Cererem pro terrae foecunditate, viatimque ex illis Dijs pro arbitratu suo alteri lubi ciebant & subordinabant. Hinc Tertullianus in Apologeticos Romanorum sit-
perstionem inς ligendis Dij derident , belli G
iisne ait V Apud vos de humano arbitratu dia vinitas pensatur . nisi homini Deus placueris,
yeur non erit; homo iam υνο tr pitiMi esse doorkil. . Dico secundo, potest aliquis tendere iuduos ultimos fines adaequatos , si tendat in unum essicaciter & absolute, in aIium vero inessicaciter & secundum quid . Ita do ne Mattinea, Ildephonsus,& alij ex nostris Tho- mistis, & probant duplici exemplo, Primum, est , quando quis existens in peccato mortali facit opus moraliter bonum, V. S. dδ elevmin synani pauperi ex motivo misericordiar, per alem actum tendit in Deum velut in ulti-ninm finem ; quia cum Hς osyng rite facta,
30쪽
De Loa:ἰtuetae rς :ge quodlibet bonum morale, derivetiri a Deo. ut naturae ac boni honesti Authore, ex natura sua tendit , & facit tendere hominem in Deum, ut in ultimam finem naturalem; ines-ficaciter tamen , & secundiim quid, cum partalem actionem non deserat creaturam , sea ibonum proprium, & priuatum, ad quod tan
quam ad finem ultimum per peccatum morta te conuersius est. Alterum exemplum est, quando quis existens in gratias peccat ve lualiter; per peccatum enim veniale tendit in creaturam tanquam in fine.n ultimum , inessic ς iter tamen , quia talis tendentia in creaturam, non sufficit ut illum auertat a Deo,quem xespicit ut finem ultimum, per charitate missi go tunc trabet duos ultimos fines, unum inei c citer , alium efficaciter volitum.
Nec verum est quod ait Author Theologiae mentis cordis, nempe finem ultimum peccatoris bene agentis, & iusti venia liter pe c litis, psse beatitudinem in communi, quam in omni actu incessanter inquirimus. Cumeni appetitus bominis semper tendat in b min, &illud importet existentiam , vel saltem ordinem ad illam , non potest effieaciter
serri in rem communemL , Vt omnino abstra-
et am a subiecto, sed sol him in rem communem, ut in subiecto, in quo re vera potest existere, vel existimatur pose existere. Unde dotiescumque homo in te.)d t finem ultimum γrinalem, seu beatit adinem incommuni, vult aliquem finem Vltimum in particularia applicando talem rationem felicitatis seu vitimi finis, alicui rei , seu aliquibus rebus , hoc est Deo vel creaturae, bono boaesto , utili,