장음표시 사용
41쪽
causis fluxit: Veteres quum Rempub. Ronanam constituerent, ct eam bonis legibus i inui vellent , id summopere laborauerunt , ueluid in con timendo Iure admitteret r , quod merito reprehendi poster. Id autem maxime videntur esse consequuti, quum Principum decre- ta edicta, legis vigorem habere v9luerunt ἔ.ma, Datuum vero non item. Satis enim sci
bant, metimatum multis obnoxium esse 's'
tionibus,mirum amichiae aliquid tribuens , aurdonis eorruptus , aut odio hicensus ita pronuntiasset. Quae in Principem non cadunt. Poque enim auro is inescatur , qui non tantum foramnarum no irarum,sed etiam corporum ipsorum dominus e i. 2 que ob amicitiam Iura transi
Preditur quoniam Princeps esiquem diligi asiter prodessepote' de is certior gratiam ct veriorem gloriam assequatur. Neque etiam odio cuiusquam aliquid facis. Nec enim odit η- Α Princeps quenquam eorum, quisunt in eius praece Republica : aut si quis inuoltus fueris, is promus inter mortuos connumerabitur. Porro ideo tantumper edictum iura constituere mar xisset
si ratibuspermissum est,quod edicta res ipsas ab eo praecedant , idest quod antequam negotia , O quod Musae exsanς,proponi soleant et a , ita omnis detreior fus' isto cesset, praecipM aurem Iu- Pr oris constituendi potestas Praetori Vrbano data redici Hi, , Praetori peregrino , O Aedilibus cumulibus. Ac Praetorii Vrbani appellatio inde struxit: quoniam Praetor ' apraecedendo,quod
42쪽
Vrbanus ame , quia urbi κατεξηυ 6ιν idea preexcellentiam Roma dicitur. Atque is, iis qui
Romae agebant,ius dicebat At alter Praetor poregrinus dicebatur: Haetor quidem ab eo quod i praecedere. Peregrinus vero , qκod interpe regrinos cir aduenas ius redderet. P am quum innumerabilis hominum turba Romam consueret,nec omnibus Praetor urbanus operam dare posset: creatus eii Praetor peregrinus, qui per vinis ius diceret. g.Pro
A R G V M . Aediles Curules Ius Romanis constitueri ut, quod leo is vim obtinuit. dicti autem Aediles, quod sacrarum cura gererent aedium: aut quod ab ijs, qui ope aliqua egerent adirentur , quasi Adiles.
bant Iura: qui ex eo nomen hoc sumpsere,cuo laedium sacrarum curam geΥerent. Mediles ab adibus dii,incurules a cina. Id enim ad solici:udinem ipserum pertinebat, ne quis ante quadragesimumsorte aunum ad sacerd itum admitteretur. Aut, quod vel magis est, quod forum curarent, isa vocati sinit. 'm O qui Latine Aediles dicatur, a Graecis ἀγοράνομ.οι vocantur. Aut quod omnium maxime ad
merum accedit,ex illo. tam quo tempore plebs secesserat a Senatu, quemadmodum inter P. tres Consul ius reddebat, O controuersias dirimebat: ita O in plebe creatus ea quidam,riem 3 adiret,qui ope aliqua egerentio ita ab adeundo diLius ea Aedilis,quasi milis. am eupho vitae gratia interposita es litera eat ita factum
43쪽
Q, ediles Curules aut ideo dis utur, quod fel la consulari uterentur. Horu edicta O in prouinc,s obtinebant. Ius aut quod , con stituebanν Ius honorarium appellabatur , quoniam in honorem Magistratuu'authorum eius, id val bat,es in usum recipiebatur Aediles igitur dι capitulis o causis quibusdam ius coubiitueba et Oedictum eorum factam erit portio ac cohae
rei edi. o amborum 1 raetorum,Vrbani, O Peregrim
Responsa prudentum, Iuris partem notant. Et in sententiam ac opinionem responsum secatur et abs rivo iudicanti recedere liberum non eii
SEXT0 loco Ini constitnut prudentes Prudentes dico,quibus iura coderepopulus, aux prudi Senatisriaut princeps cocessit.Ius aut quod ab iis xum costituit urgenerali note vocatur, R ponsa prudentum : quoniam per consultationem O responsionem iura condebam. Porro Responsum diunditur in fententia ct opinionem. Et quid ea sententia λ EAperfecta indubia restonsio. P elu ti,hoc facere licet: hoc facere non licet. opinio vero est, sustensa ct timidabac cum dubitari ne elata responsio. V existimo hoc sieri licere, existimo hoc sieri non licere Concessum autem erat his,mipublice Iura constituerent , siue imter claretur:qui OIuriscopulti appellati siunt,
uod de iure interrogaremur, nam conssulere, interrogare e T. Quorumsententiae ct opinionoram authoritatem obtinent, ut liberum non sit
Iudici , a restonso eorum recedere: quemadmodum
44쪽
.μm'principis c siusdam constitutione ea--uetur. In his igitur Ius omne scriptum consi-siι: in fis ilicet quae vel a populo confiixuta sunt,uel aplebe vel a Se=ratu, vel a Principe, mel a Magistratibus P.R.vel ex response Prudentum. A R G V M . . Ius non scri pium est, quod longa consuetudo Vtentium coutunsu approbauit & ad scripti suris similitudinem redactum est: unde nec temere in duas partes Ciuile Ius distributum est, nimiarum in scriptum,ac non scriptum.
covsuetudo utentium approbauit,stadsimilitudincin Iuris scripti redegit. Haud igitur r dendus fuerit, qui dicat in duas pecies Ius Ciuile distributum e se,in Ius scriptum, O in ius non scri . tum Summa autem corum origo ex insitatis duarum riuitatum, Athenarum scilice, ct Iacedaemonis videtur fluxisse. In his enim Auitatibus agi solitum erat, ut Lac daemon, iura sua magis memoriae mandarent Athenienses ea maxime seruarent,custodiret, quae in literas essent relata.
A R G v M . Ius gentium,quod & naturale dicitur, immo tum manere. Ciuile vero aut consiletudine, aut contraria lege mutari polye.
Q ED Iura quidem gentium veluti diuina
quadam prouidentia,apud omnes peraeque. gentes seruantur , unde Osirma semper asque incommutabilia permanent. Quae vero ex iure
ciuili descenoni deri quae ipse sibi γαλ ci
45쪽
Bito constituit, sepe mutaris leui : vel tacito populi consensi vel alia lasa lege.
Ius Romanorum circa tria versari, nempe ci personas,res, & actiones. Et paruum quidem est iura nosse,sii persona, quarum gratia ipia con-ι' tura sunt,ignorentur.
P VM dixerimus quid sit Iustitia, generalem iuris diuisi μnem exequuti simus , didicerimusq, quot olim Iura conmtuerint,ac quomodo ea, quaea quoque confiituebantur,vocatasin : quemadmodum aliud sit ius scriptum, aliud sit ius non scriptum et pergamus ad aliud ac discamus circa quot ius odine Romanorum ver l 'setur. circa tria igitur versatur, circa pedi son , circa res, circa actiones . Et quidem circa perfnas , quum dicimus , hic Senatorius in , aut plebeius. Circa res, quum quin rimus te mentum ab aliquo factum, va eatve, ab inutile sit. Circa actiones , quum in dubium venit , Sitne hic amo , an non sit
Atque in primis depersonis disserendum erid inde de rebus , e-οAea de actionibus. 6ic enim ordo verisimus, ct rectissimus ea.. Moniam ubi presbnae sunt , ibi res conmtrahi inirique in confestὸ ea: atque quum res existunt, tune o de amonibus necesse in να--e. Ducendum in Utur detersonii , nam ct exiguum
46쪽
ignum quiddam sit ac inutile,iura noscere: sper unoe, Parum graria sus constitutum eri , a nobis θιοrantur. A R.G V M. Personariim primaria sectio, qua hominu alii liberi. serui alij dicuntur: unde libertas atq; scruitus profluunt. Et ibidem libertas quid sit, de ite sid seruitus, aptissimis finitionibus explicat.
ψ- VMMA ira1 personaru diuisio est haec, δν δ qiuod hominiιmal,sint liberi,ali, serui. Erliberias quidem ex qua ct Liberi vocantur liber- sic desinimia e 1: Libertas ea naturalis facul
tas,qua cuiq. facere, quae velit, concestum , nisi quatenus aut ius aut vis prohibet. Vis quidensi veluti quum ne age re aliquid volenxem quod rure vetitum non ea, fortior quil iam plui habens virium prohibet. Ius autem, velu:i quis pomarum minis cohibeor, ne quicquid antimo cus seria libitum est,faciam. seruo ne omniapro uitus animo suo agat, etia=n timor domini obstat.Sese Buzς. autem ea constitutio iuri gemium qua quis dominio alieno contra ius naturae sub citur. Quoniam natura omnes liberos produxit :bellorum autem machinamenta, seruitutem inm' uenerunt. Igam ius belli vul; ut vidiores eoru, quos vincerin domitu siaut . A R M. Serui a seruando dicti, qui 3d mancipia dicuntur,quod ab hostibus manu capiantur. Nascuntur autem, aut serui fiunt.
s. 'τ- C ER autem ex eo appellati sum, quod
Imperatores captiuos quos vendere volebant , se abanr , nec occidi sinebant . ias sese
47쪽
uodo igitur ferui dicti sunt , qui etiam voca=ι- tur Mancipia , quod ab hostibus manu capian-itur. Porro ferui aut nascumuriam stant. 2 ascuntur qui ex ancillis no B is nobis gignuntur. Fiunt,aut iuregentium , id i ex captiuitate: g. se aut iure ciuili , veluti quum homo liber maior viginta annis,adparticipandum pretium se venundaritassus ea. Egi enim fortasse cum at quo ut me , verbi gratia viginti aureis venderet, sibitro lucro quinque haberet , O qui decim mihi redderet: His nanq, talis, eo iure quod Romanorum proprium e libertate amiserit,cui tantam ignominiae notam inussit ,simul
eipsum ea indignum o siendens, O liberum arbitrium quod per eam habebat vili accepto
a Semo procedens. Semiorum natura diuisionem non recipit,liberorum vero conditio differentias habet multas.
ET Iemorum quidem conditio nultam re- g. racipit diuisionem,nes enim de quoqua e βς ηοmm dicerepo, , Minus femus,aut magis se 'uus. Scindi igitur in species feruitus non poten, In librisis vero multas inuenimus disserentias, aut enim ingenui sunt,aut libertini.
Liberorum differentia duplex: ut alius ingenuus,libertinus alius dicatur. Ad ingenuitatem autem matris conditio etiam differentibus temporibus spectatur.
48쪽
IXIM VS liberos in duo diurdi,in ingenuos est libertinos .Et ingenuus in,quisimulae natus est: liber,em nondum seruituti iugum expertur, siue ex duobur ingenuis matrimonio editus en ue ex duobus libertinis,sive unapersona ingenua sit, e altera libertina.Sedosi quis ex matre nasca rur libera, fedpatre seruo : nihilominus ita nuus erit:.quemadmodum O is, qui ex matre tibina ct incerto patre, hoc in ex meretritio concubitu natus Q. Ve' enim pueri ingenu ltanem offendit, ex meretritio coitu conceptum .esse, Sufficit autem liberam esse maetrem, eo tempore quo nascitur:quamuis eo tempore quo concepties in, ferita fuerit.Et ex condiraxis, si libera cocepit O ancilla facta peperit,ut quia vendi 'pasia est,es ex pretio accepit, liberum in
quod nascitur. Quoniam ei qui in utero en, Iarnitas matris non nocet. Porro quum dictum
Hseu cere insanii ad libertatem, quod mater in pariendo libera fuerit. quando conceptio in libertate contigit, ac partus inseruitute, liberum es e qui nascitur: vide quid ex hoc quaesitum sit. Ancilia quaedam quum fraegnans esse inanii nissa est paulo loHancilla facta eri Po-Heaqua ancilia facta eset peperit. Videamus, feruum an liberum pepererit. Et dicimtis libe- :m esse, Si Dicit nim ei qui in utero en, matrem jsius vel medio temtore libera esse. Quod
49쪽
A R G V M. ingenuitas vera manumissione non laeditur, hec ipsi ob manumissionis actum praeiudicium
IS qui ingenuus natus est,si Hatus sui igna
rus feruierit,9 deinde manumissus fuerit, gelusenuitas eius per manumissionem non laedetur:I cum idsepissime principum constitutionibus cautum e P Libertatem ex abundantho superuacuo datam,nullum ingenuitalitraeiudi. cium parere. Et quomodo cottinga ut ingenuus aliquis manumittatur, exemplo aliquovelut ex fasio o Tendamus : In ministerio meo liberam Libebam muliemem , Eapeperit: e anniculum
verbi gratia) relinquens pueris,decessit.Non
muliopori euenit ,ut ego morerer , Haeres meus quum in haereditate mea infantem hunc
reper Fer, seruum esseputauit. Sed O is quum
adoleuisset:conditionem'am ignorabat. I seruius cui nota eri veritas ex haeredi ct ipsius pueri errore,ingenuitatem eius non mutauit.
Et si haeres beneficium manumissionis in eum conferre voluerit, libertasfrusira, superua cuo,ut dictum ea, data roptersiciam feruitu
tem,veram ingenuitatem non corrumpet.
A R G V M E N T VM Libertinus is dicitur qui ex iusta legitimaque
seruitute manunximus est: quanqua natura seruos nesciat,quos bella induxerunt. Ac horum liberatio manumissio est, quae libertatis datio dicitur. Diximus
50쪽
INSTIT. LIB. I. IXI M V S qiii sint Ingenui:
Dicamus est de Libertinis. Ι - bertinus est, qui ex iustas risi . tute marinmissus est. δ o u as. de,Ei legitima. Libertinus igitur e hqui ex iusta , O legitima feruisiste mammissus eri. Additum e i autem desinitioni dista,ut eum eximere, qui suae conditionis ignarusseruiit. Adiectum quoque est , Legitima propterea quod natura seruos nesciat, sed ex bellis iuuenta sitfervitiis.. PORRO liberatio horum , Latine dicitur Manumibo. Et quid en Manumissio 3 Eni datio libertatis. Etenim quandiu quis inseruitute erit,manuipotestatig nostrae subiicitur:innianumisu ab ea potestate liberatur. Manumi ο autem haee a Iure primam gentium originem sumpsit, cum iure naturali omnes homines liberi nascerentur. Nec enim nota erat manumissio
quum seminis esset incognita. Sed postqua Ius genrium seruitutem introduxit , conseque=ι:Cro beneficio manumissi id opus esse visum e i.
Tr quum natura nobis unum numen hominis dedisset, Omnes enim homines appellamur regentium tria esse hominum genera coeperunt. Sunt enim liberi,ct qui ijs opponuntur serui. Ita tertium genus Libertinorum, id i eorum qui ferui esse desierunt. Diximus hominu alios use seruos,alios liberos. Et seruitutem quidem Didiuiduam esse ibertatem vero in duas species diuidi, Ingenuos liber: nos .Ingenuitas quoris indiuidua est,nes magis aut minur infe