장음표시 사용
91쪽
indeque jus esse ex potentia, appetitu agendi ;quippe ad furentes & plene infantes obligatio
ex ratione nihil magis , atque ad bestias pertinet. Si lii scinia essent , facerem ut luscinia, dixit veterum quidam. Agentes igitur hi potentia , quod non congruenter nisi fortuito actum congruentem fecerint) naturae legi,hoc est ratione egerint, non jus probat, sed contra utendi ratione impotentia ipsos non jure aget tes ab injustitia excusat. Cum autem peccent infantes magis, quanto in iis ratio vigescit, rationis usum alibi leges civiles aetate praesumunt simulque definiunt, alibi prudentiae judicantium permittunt; interim dum ad vitae institu. tum quod aetas negavit, parentum ratiosumpleat. Furios sub dilucidis intervallis ut sani peccant 3 quippe dum in iis ratio redit, legis
virtus redit, quae obligatos ratione praeditos omnes tenet. Sic nec ex eorum potentiis, arpetitu jus est. Utilitatem quod attinet, eam quisquis in naturae statu ex recta ratione judica re debet. ratio regula est jsis & utilitatis. ita quod utile, licitum ex dictamine rectae rati nis est,quae inviolatas leges naturales servat. Sic nec jus ex utilitate dicimus. Aliud de utili sub imperio est judicium. Ita remotis contrariis concludendum,regatim tr normam juris seu faculta' tir agendi in omnibus hominum actionibus,non nu dam indomitamque potentiam, appetitum vel utilitatem simplicem,sed solam, rectamqneratio'nem esse '. hoc est, quod brevius dicetur, Jus in naturae statu ratione, non potentia, non appeti tu , non utilitate definiri. Probat quod supra de J V
origine & principio legis naturalis , & per eam de initio Regni Dei per rationem dictum.
Sed & si quid juris sit ex eo quod ipsius Dei
92쪽
est, derivare placet qualem potentiam hominis praedicant) quid Dei magis esse potest,quid
divinum magis, quid ad Deum propius accedere, quam ipsa ratio, ipsum lumen divinum, lux ab ipso Deo innata ' λ Id enim est, quod in Scripturis , Imago, simulacrum Dei : nec '' aliud quod divinus Vates, dum creasse Deum mortales scribit angelis paulo minores. Sed respondeat qui rationem in dijudicatione juris
seponere velit, cur in naturae statu Deus h mini rationis lumen indidit λ cur pro lege cordibus inscripserit ρ an vero ut bruta , effraenata 'cupiditas, & insana potentia praepolleret csatius fuisset hominem irrationalem creasse, δίbestiis parem, & sine judicio, quod sola ratione constat: ratio vero praestantissimum Dei donum , quod hominem a caeteris animantibus distinguit, non frustra nobis divinitus data , sed ut operetur necessario. quota quaeque pars corporis humani operationes suas non habet necessario λ quae si singulae quiescerent, jam non homo sed truncus erit, corpus immO- tum , non vivens. Igitur si operari ratio in homine necessario debeat, quis usus ejus esse poterit nisi in actionibus humanis vel deturalius . si nullus dicendum , voluisse Deum homines in omnibus actionibus suis rationauterentur necessario, &recta actio vel minus'
sit lumine divino judicarent, quo supra Omne 'dedit creatum excellere. Sic RECTA RATIO actiones nostras, facultatem seu poten tiam, appetitum, & utilitatem in statu ante imperia, ut in Civili lex civilis, in Christianis Christiana temperat. Quicquid igitur contra rectam fit rationem in naturae statu, extra jusaeque est agentis, atque in civili statu quod lex
93쪽
. I .f. i. civilis prohibet '. Unde & illud; Posse i emn. 13, non dici, plod contra jur pote s '. demoraliter impositis ilia quae contra legem sunt naturae: quin modo turpia Iuris-Consulti impossibilium ommine complexi sunt. Hoc fundamento ex recta ratione derivato, in tractatu passim ill tiones ex Philosophia nova discutiuntur.
3. 3. Primum autem ratio dictavit institutam initio is Deo pacem lutem homines colendam: deinde quod bonum appetere , idque niti conservare; mala contra vitare, arcere, propulyare ; quo
conscrvatio maxime fui b rerum, b defenso justra Dectant. Lex prima i ter omnes. Vnde pr eul dubio ad haecjus dedit. J Primaevus nempe, in quo Deus omnis rectae ratiqnis authorho nainem constituit, status is pacis fuit . unde&ipse Deus pacis. stare enim & perenne esse genus humanum voluit , interiturum certo sub belli statu . Probat & hunc statum nat rq lex statim ab initio innata, alterum& quae ab hac dependet altera, Pacta conventa servare. Utraque ad servandam pacein data. Neutra no saria , si pax nun servanda. A ratione autem cum sit is status, ex principio intelligente derivamus. A Deo autem cum stratio in vim legis & praecepti naturalis, prin cipium obligalas est. Nec tamen ei statui pacis
Jus nec Lex repugnat de conservatis noui. Na' turn mortales omites ea quae bona videntur sequuntur , fugiuntque contraria sic a natura bona appetinius , ut a malis natura declinamus. Omnia quae natura aspernatur in malis sunt, siue adsciscit in bonis: omnis enim actus viniuntarius naturaliter objectum agenti bonum
jaabet,etiam in primaevo illo statu. Prima natu Philosophi appellant. Nos ut appetitum nudunt, pati rae impi tum, qui bsutis est communis, in
94쪽
juris quaestione excludamus, prima haec appellamus, quae naturalis ratio statim, non longe petita ratiocinatione insinuat , dictat. Sunt enim alia ex his primis per deductas consequentias, illationes, derivationes quasdam profluentia , de quibus non adeo facilis ratiocinanti occurrit definitio , quas proinde materiam appellare liceat secundae indagationis: ut quae defensio justa, quae vis licita, quis nocens dicatur occisus, quis innocens, quae laesio dicenda , quid invadere alienum, quae necessitas
summa, & quae plura dari possint, quorum prima manifeuissima occurrunt. Ex his igitur primis apparet, naturaliter appetere homines,
quod optime sibi esse putent, in eoque niti se statu conservare, hoc est quod in thesi, bonum appetere , idove niti conservare diximus. Indetur , quam facultatem non injustam ad assequenda bona, assequuta ea juste habendi, potalidendi,ne natura pugnantia & incongrua velle videatur, dum ista haec dictet , jus ad ea neget. Inter bona conservatio maxime sui est. Unde jus ad conservandum se etiam sub primaevo illo pacis statu. Sed & Lex est de conservatione sui I rima omnium, ac potissima ,quae in concursu egum seu conflictu rationum, ut sortior ac potentior caeteras omnes vincit, omnibusque
praevalere debet. Quod ratione probatur; quippe quomodo in omni creatione nihiImagis vel prius habendum quam rei essentia seu existentia , sic in duratione nihil priusquam conservatio est : creavit autem Deus hominem ut esset , creatus ut existere duraret , dum existentiae durationis , hoc est sustinendae vitae media per alimenta ,& aliai monstravit ; Inde Lex praecipiens, quae nς-
cessitatem imponat, ne facto suo vel omissione
95쪽
desineret esse. Jus de quo diximus, libertatis est, cujus virtus in licentia: Legis jubere est,
cujus virtus in necessitate connitit , ut quod jus natura dedit, praecipiente lege omitti Jam sine peccato non possit, dum qui non facit, rationem contemnat, quod peccatum est proximum ei, quod facto quis in se, simillimum ei quod negatione sibi alimenti, seu cibi abstinentia committit. Idem de membrorum com servatione, quae cum singula operationes suas distinctas habent, dum cujus partis opera' tione fungi pars alia possit, ea frustra data videatur ,) uti existere Deus tanquam partes corporis humani, ita durare existentiam, hoc est conservari voluit, ne qui non conservet, si mutilari patiatur, usum ipse tollat, quem pecularem ei membro Deus tribuerat, adeoque contra naturam admittat, & inimicus sit creationi Dei AE . Quod & in conservatione generis humani. Nec diversum in Cilitatis, & Paditium dicendum: quo omnia speremi quae referri ad pacem , defensionem , securitatem possimi, dum &ipsa existentiae durationem, hoc est conservationem spectent. eadem enim ratio & hominis in naturae statu & civitatis est, quae personae vicem sustinet. Sub jure autem conservandi, contraria proptissandi venit; est enim ea propulsare,conservare: boni appetitus declinationem arguit mali. Est igitur generale omnibus hoc lus, Mala vitare, arcere, pro Asare. & Lex generaliter idem praecipiens. Vi- I.;. d.I. ω dendum autem specialiter quid cuique ob eam I-t. y- g- 3. rem adversus alterum, personam, resve ejus liceat. Aptissime Florentinus ν, Iure hoc cis. d. cari CVenire, ut quod quisquis ob tutelam corporis secerit, jure fecisse aestimetur: quippe im
96쪽
ter bona maximum conservationem sui, &membrorum esse supra jam diximus. aut non jure vitii fieri corpori suo putet, ferre nemo tenebitur : qui jure se inferre, quas in naturaestatu hoc licere sibi putet, tantundem & alii
licere putet, atque adeo & vim facere, & referre et stare enim intra limites nudae mali declinationis , seu propulsionis praecise non tenetur , cum & defendendi jus vim mutuam includat. Adde alteram projure hoc naturaIi rationem, quod aequalitatem cuique adversus quemvis delendere & servare liceat , in qua ipsum natura constituit. Et amplia lub statu etiam civili, dum sub eo non jus tantum, sed Z naturae lex maneat praecipiens: maxime si familiae , quid non si reipublicae intersit quamvis vero lub imperii statu jus paulo arctius , dum potestate ac vi publica defendatur. Neque lex foederis antiqui, vel Evangelium impedit, quae pugnare cum naturali non potest. Propulsandi autem, defendendi, & con-ῖ' servandi fui modus, quanrulumcunque malum sit , cum lege naturali definitus non sit, in infinitum extenditur, adeoque indefinite omnia licent, dummodo ab eo malo metus summus sit, qui summum jus dat. Unde jus summum ad media η. Hinc ad conservationem sui, de- . g. 6.pi sensionem, mali propulsionem, Vn licita tan- mus.
quam in beIlo & hostili statu defensiva sed& ogensva, si mali vindictam, resvindi- debiti petitionem spectes ,
97쪽
jure atque ad conservationem sui occidere boxias licet : nam & minorem societatis respectum, quam salutis propriae curam esse, a naturali ratione non abit. Quod ampliandum putem, licet persona invasoris publice valde sit utilis: si solum imperantem excipias. Et adsocios extendo,in quos idem atque in principavIemjus est. Et ad eos, qui necessaria adversario meo , noςiva mihi subministrant, sic ut
jus sit mihi scum in iis subministrandis liber
tas sit naturalis) impediendae ejus libertatis, quae nocere mihi possit. Damnata sententia quae jus hoc in vitam corpusque alterius ex solo concedens appetitu , potentiisque naturalibus, in perniciem consentit generis & societatis humanae, quod utrumque facile subvertit, qui promiscuis caedibus aperit viam; quirpe stare neutrum citra custodiam partium pose sit. Adde repugnare naturae legem, Ne quis alterum Ddat. in autem hoc omne laeso quod
quis alteri facit, si idem fieri sibi nolit. sed
nemo hoc Velle creditur, ut ab altero nulla data causa occidatur : sin velit, salvam esse, cum pernicie generis , societatem humanam non vult , contra naturam humanam , quae
appetens est societatis . & jus praecipiens s. s. conservandae societatis . Sed & lex naturalis jubet pacem quaerere ' , quq nisi cum issione una caedes promiscuas vetet, haberi non pint in . Quin & rationem naturalem seu Iegem prohibentem in facto Caini negat : erant enim fratres inter se in naturς statu , squamvis uterque sub patris potestate) neque lex divina de non occidendo erat, nisi ea forte benedictioqus crescere jubet & muItiplicari homines, ad generis livmani certe conservationem elise
98쪽
eo , ita indomits illi licenti s adversaria) igitur si jure naturq secerit quasi solis potentiis
licuerit, atque adeo nulla repugnante lege, ratio nulla fuit quare illum conicientia torserit, torsit autem, cum legem naturalem prohibentem agnosceret quq iacti ipsunt non jure intus argueret. Ob oceidendi minas vim facere & occidere nihil adversor, dummodo metus summus sit, qui sana ratione judicandus .r quare non idem in viro constanti est, qui contemnendus putet minas. Ad arcendam minorem injuriam, vel ipsam alapam , si arceri malum aliter non possit, occidere aliquem jus naturale non vetat: magis ob infictam , nisi qui dedit injuriet reparationem suffcientem offerat. Sub Evangelio quid liceat dissicilis quibusdam resolutio est . Quid si ita respon- 'mit deatur γ Christi sententiam ad patientiam ho 'tari, vindictam dehortari, itaque suasoriam g. 68. A esse' , ut patientiam exerceant Christiani ma- 12.1gis quam jure naturali prςciso utantur; itaque 'π'
qui vindicaverint, non peccare contra Iegem praecipientem positivam novam '. sed contra f.6 n. naturalem, eamque divi nam, ob violatum con-
sensum, quo Cnristo se obligavit, cum religionem professus Christianam eidem se devoverit, & doctrins se subjecerit 3 Temperamentum nisi fuga declinari inimici caedest ossit, & tutelae quod culpa adscribatur, exegis civilis definitione accessit; nempe jus
naturale sub imperio mansit, sed cum moderamine quodam ob tutelam publicam . unde incuIpatae tutelae moderamen, quod ita est moderari desensionem ut tutela inculpata, id est extra culpam sit, imperantis judrcio, cum ante singulorum esset λ Ad cautionem.cogi
99쪽
de non offendendo eum a quo metys jus tus sit, non video quae ratio impediat, cum& ex naturali ratione hoc sit , quod jουs civile adversus damnum infectum cavet : Siccaveri hodieque sibi Principes postulant, si justus ab apparatu vicini bellico metus sit. Sed ob utilitatem quamvis hoc jus competere, ὲψ
minime concesserim ' : temperanda enim utilitas ad conservationem generis, &societatis humanae, etiam simplicis, est, quae praevalere utilitati etiam non minimae nec contemnendae
debet ' , quomodo & sub imperio de pactis
servandis lex utilitate potior est: Sic temperata in naturae statu ob conservationem , defensionem sui Eus licita: quae G in eo statu causae justae, seu justitiae semper praesumptionem habet, tum ne injustitia praesumatur, tum quod agere quis in eo statu ratione praesumatur. Quae dicta ad imperia & hostes publicos transfer. De Doti infra dicetur . Obi t. τυ possessas tutandas & recuperandas vi agere& occidere invasorem, non dubito, si recuperari aliter non possint. De jure ex Evangelio
inter Doctos non convenit. ego puto non eandem ad res defendendas necessitatem, atque
in defendendo corpore esse ' , itaque jus naturale esse permissivum , cujus diversum suaderi doctrina Evangelica possit, & dive sum docuissse Christum ν, si res modica esset: non si talis quae reparari vel omnino, vel diis
culter, ut vita amissu , membrum ruptum, os fractum nequeat. Unde, nec advertante d0γtrina Evangelica, nec naturae lege, ob res ablatas bellum justum, &in bello occisio justa. Nam & ob eam rem ex lege civili capitalis est nimadversio. De jure autem invasoris, seu
100쪽
quid in rem possesiam jam alii liceat, videndum, jure nempe separato a defensione postis dentis, ut sic jus omne in res plenius appareat.
Invaluere nempe axiomata. In naturasatun
hil propriam alionis; est 'Omnia esie omnium, quae communia appel)ant. nota mei. t m vocabula. Proprietates csm imperio caept te. ex quibus licitarei iam occupatae in eo statu ab alio occupatio videatur , quippe quae Dominium ante imperia privativum excludant. Praemi
tenda igitur de initio D progresι proprietatis est inspectro, deinde de eo quod quaerimus jure
visuri. In priori quidem una ac consentrens sententia est, quae Deo creatori ut omnium Amiversi , sic terrae, creaturae suae, Dominium tribuit. De progressu in sententias plurimas re estum, quibus omissis, ut quid ipse sentiam, breviter exponam, sic puto: Ab ipsa creatione, id est ipsa natura humana naturaliter terrae dominos simul primos parentes Adamum & Evam extitisse, mortalium respectu , propter
omnimodae aequalitatis statum. Inde pro com Imrod. f. muni indiviso dominosi . natura nequit do- I. n. .inyr.
minos distinguere ' , nec huic magis quam S alteri tribuit. Ob eandem aequalitatem Deum . g. - n. . creatorem & Dominum divina largitione, terram utrique subjecisse ', itaque penes ip- ' φη- , aca'sos imperium ac dominium commune stetisse, PN usque dum ob fraudem mulieris voluntate ejusdem viro subjecta, soli Adamo principatus &dominium terrarum orbis & familiae cesserit sub regni quadam imagine : xerraS - ω initaque per se, si non per solam voluntatis declarationem , certe per iactum quoque progrederetur, vel per posteros subjectos, vel per