Ioannis Braui ... In Hippocratis Prognostica commentaria. ..

31쪽

mentum in praenotionibus habent. Cum auth re Galeno.3 de difficultate respirationis cap.8.bonorum medicorum munus sit,non, quae idiotis iaapparent praesagire; sed quae ipsos latent.Verun- tame Galeni mens in praesenti est,quod cum m dicus, prima aegroti quem antea nunciuam inspexerit visitatione, ex pulsu,& respiranui dissicultate,& alijs,quae pulmonia ostendunt,indiciis,mor bum infestantem,pulmoniaiflammationem esse cognoscit: & deinde adstantibus prosert,rubedi . nem illam maxillhnon esse aegrotanti genuinam, sed morbi ratione contractam: iis,qui medica a te non callent,admiratione pariet. Vnde eueniet, Vt omnes,qui iudiciu audiem medici eruditione

magnifaciit, & aeger illi se comittere no dubitati P R o G N O s T. III. Ita curationem optime molietur, praenoscendo ex praeruseistibus futurus affectiones. Fieri enim non potest, ut aegros omnes, fanos faciat. Id enim melius foret,quam praesentire futura.

π π Rc est maxima utilitas,quae emanat ex praevae a dictione. Nam medicus presagiendo sutura, obuiam it affectionibus in posterum contingere paratis,eorum euentum in totum prohibedo, aut saltem magnitudinem minuendo. apropter praecautioni summopere conducit:quae,cum,auci ore Galeno lib. de constitu.artis medicae cap. 19. & libr. de sanitate tuenda ad Thrasibulum cap.3o.&.37. illos, qui in morbos rapiuntur, d elinantve, praecauea ei medicinae parti, que mς-dςtur

32쪽

detur tanto praellantior existit, quanto melius est Traedatio morbos prorsus non sentire, quὶm a morbis liberari.Quemadmodu nauis gubernatori longe prs- ρstantius est, antea quam in tempestatem incidat, iter absoluere, quam periclitatum, fluctuatumq; euadere. Galeni lib.introductorio,seu medico docta est sententia. Itaq; praestabilius es ,suturum morbu praecauere, quam prorogare, aut defixum profligare. Quia morbus cum iam homine grauiter exercet, maiori difficultate depellitur, quam cum nondum inuasit. Nam ut est in pro uerbio) turpius eiicitur,quam non admittitin hospes. Hanc praecautionem sine praesagiendi arte exercere velle,est omnino impossibile, aut inutile. Ea namque adiutus Galenuslib. de sanguinis missione cap.7.imminentes, aut suturos morbos iubet anteuertere venae sectione. similiter ratione in ephemera ex obstructione, & synocho simplici lib. 9.meth.cap. .sanguinem copiOSE de- .

trabit,ante quam materia putrescat. Diri medi- i' . cum optime curationem moliturum,non optimhsanaturum:quia fieri no potest queadmodu ipse

scribit ut aegros omnes sanos faciat. Quod itidem in caeteris artibus,quae coiectura nituntur,euenit: dicete Aristotele lib.I. Rhetorices cap. I. iuxta finem, officium Rhetoris non esse persuadere:sed optime dicere ad persuadendum:nec medici munus esse sanare,sed facere possibilia,vel debite applicare medicamenta ad sanandum. PR O G N O s T. IIII. cum autem homines intereant, Elij prius, assiabeant

33쪽

beant medicum,ex vi morbi:Nonnulli adhibentes etiamedicum,statim moriunturi alii diem viventes unum: nonnulli paulo plus temporis,ote,quam medicus armiesingulis morbis repugnet.Oportet igitur agnoscerare talium naturas affectionum, quantum supra vires corporis sint: Pariter , er si quid in morbis diuinum inest,illius quoq; ediscere prouidentiumata enim meis - rito commendabitur , Cr bonus medicus erit. Etenim superesse qui poscit, eos vel magis poterit recte seruar ex multo ante temporesingulis conctiles. Atq; morituros,euusuros, praenoscens , ac prenunciatis, culpa vacabit.

ΡRaedictae duae utilitates seugiferae sunt aegrotanti quia ex praedictione redditur obtemperan confiden atq; sperans. QMntum vero haec ad sanitatem consequendam faciant, Avicena dopaHE.s. ea. cuit lib. 6.naturaliu, dum,ait,in curationibus saepe d. itfiui. plus aegrotantis confidentiam ecticere,quam me--tiva. dicum cum praesidijs suis. Vnde illud Μeluei: Ille plures sanat,in quo plures confidunt Praesens vero utilitas in commodum vergit medici, qui morituros praedices,culpa vacat internecionis. Quod si aeger, medico nihil tale praesagiente, pereat,c lumniam sugere non poterit, Hippocrate auctor lib.de affectionibus, bi inquit : Si vero, medico non recte curate,aut non praenoscente,aeger a morbo superetur,medici culpa est. Porro ut haec medicus consequatur, duo addiscere est necesse, naturae robur; & magnitudinem, atq; vim ae Psyrationis:quae si tanta est, ut nullis aegrotantis viri-- bu ,

34쪽

bus, nec aliquo artis beneficio possit superari, aegrum mori necessarium quidem est. o casu si medicus praedixerit moriturum, crimine mo tis accusari non debet. Quod Hippo. loco citato oluit, dicens: Si vero morbi saeuitas, & naturae, atq; medicinae opera superet, no haec medici cutipa est,dummodo illum moriturum praedicat G lenus lib. 3.de crisibus cap. . ad suturam mortem praenoscendam, iubet morbi magnitudinem, &naturae robur cognoscere,& futuru statu praenoscere. Sic enim fiet, ut no solum morte,sed & mo-

du mortis,& ipsius lepus intelligam Secud Hippocrates,si quid in morbis existit diuinu,illius iubet ediscere prouidentia. Quid aute per hoc diuinum sit intelligedum,litigiu grade apud medicos

est. Veruntamen Galenus in prssenti com.vocem hac pro ambietis nos aeris conditione interpret tunEt iure quide ambiente nos aύrem diuinu v cat,quoniam ipse Hippocrates vulgi consuetudinem sequens lib.Lepidem. constitutione. 2. co.3.

aerem, qui supra nos est, ctatam appellat, du ait: Coelum erat procellosum, & nubilum. Qimds quutus Galenus lib.9.methodi cap.s.coeli statum vocat ipsam ambientis nos actis temperaturam: sub qua & regionem,& annitempus comprehendit. Ex quibus liquet Hippocratem atq; Galenu, adrem,qui supra nos existit,coelum appellare sed coelum,diuinum vocare,haud ab re est. Depedet morbus ex aere, aut quia in calore, & frigore,vel apertis qualitatibus suscipit mutationem, quam Variae anni,& temporum constiturionςs efficiunt. Pro

Ex putas futura mora

pocrates ii tellexerit. modo alteriam

35쪽

Pro qualitate enim admissi aeris, vel temperari, vel morbosi spiritus, & humores fieri maximὸλ-lent, si Galeno fides habetur. I.epidem. parta. Quapropter si quo modo sgroti regio ad ventos,& 1blis exortus,& occasus iaceat medicus intellexerit, no solum praesentes affectiones cognoscet; verum & futuras praecognoscet,vel eodem Hi pocrate ita tradete lib.de adre, aquis,& locis. Ad

eundem modum ex variis ventorum, &temporuanni mutationibus. 3 lib.aphor.plurimos suturos morbos praedicit. Na aptior.II. ait: De teporibus siquidem hiems sicca,& aquilonia suerisiver autε pluuiosum, Sc australe, necesse est , aestate febres acutas fieri,& lippitudines,&intestinorum dissicultate praecipue vero mulieribus,& viris,qui natura sunt humidiores. Et aphoris.11.subdit: Si vero hiems australis,& pluuiosa,&tepida fuerit; ver

autem siccum,& aquiloniu,mulieres, quibus pamtus in ver incidit, &quacunq; occasione abortitit. Quae vero pariunt,imbecilles,& morbidos infantes edunt. Quare vel statim intereunt, vel tenues, de valetudinarij uiuunt. Caeteris vero mortalibus

difficultates intestinorum, & lippitudines siccae

fiunt:senioribus autem destillationes,quq cito interiment. Et deinceps subiungit:Si vero aestas sicca fuerit, & aquilonia; autumnus vero pluuiosus& australis, dolores capitis vehementes ad hiemε fiunt, & tusi e raucedine atque grauedines:quibusdam autem & tabes. Et consequenter aphon scribit: Si vero autumnus aquilonius, & siccus

existat, sis, qui naturam habent humesorem, &

36쪽

niulieribus confert: reliquis aurem erunt lippitudines siccae, & febres acutae, & grauedines lo z: nonnullis vero morbi melancholici. Verum Agris mutaqc ad manifestas pertinent qualitate ad noma--βιμηώxifestas, ut quando aer propria sua substantia noan qualitatibus manifestis mutatur: quae sane mo latio nobis aduersaria existit, & inimica prorsus, corpora nostra pestilenti natura dissipans,ac cor- rumpens. Qus ut abdita est, nobisq; prorsus ignota,sic pauca inuenta sunt,quae occultam illam causam depellere possint. Et cum haec ob corporum caelestium influxus,ut astrologi dicunt, & quori dam siderum concursus fieri soleat, potest etiam sub diuini nomine ab Hippocrate in praesentia comprehendi. P R o G N O S T. V. considerare autem conuenis hunc in modum per morbos actuosaPrincipib vultum aegroti,sitne similis bene valentiam,poti mumsui:ita enim optimus erit.Si vero quam maxime contrariassimilis horredisimus esti

CVm,teste Aristotele lib. 1.elenchorum in initio; necesse sit disputantes, in vocibus co uen ire; quid per acutu morbum Hippocrates inis . telligat, principio est disserendum. Porro acutus morbus is est,qui praeter id,quod celeriter iudicatur,statim magnitudinem habet adiunctam. Atq;

hanc definitionem Galenus tradit.Laphori com. V.&.2.c6m.19.&.2 .in qua sub magnitudine,non tantum vehementia, sed & malignitas intelligitur.Qmni modum lib.4.meth.cap.6.cum mor- pr. ridiim

37쪽

bum, magnum trifariam dia i voluit, vel propter afflictae partis praestantiam, vel propter ipliuS affectus magnitudinem; vel propterea quod est ca-choeteialib.tamen.2.de diebus decretorijs cap.12

acutum morbum eum esse voluit, cui motus euvelox subito pericula adueniunt, cuius non unam,nec simplicem dixit esse ratione Nam exbi mritilli' inorbis acutis, quidam stini exacte peracuti,quo rum terminus est dies quartus: alij peracuti tantum , qui septimo die finiuntur: alij acuti exacte, qui finiuntur decimoquarto,iuxta aptior. 23. 2.sectionis. Alij acuti non exacte, qui iudicantur vigesimo, de quibus Hippo.insta verba iacit libr.3. pro g.3. Abi acuti sunt ex decidentia, qui gesimum prorogantur diem, nemps ad quam gesimum, sexagesimum,octogesimii. e quibus omnibus in praesenti opere Hippo. agit, ut Galenus initia lib. 2.cOm. I. docet. .i Principio vultum aegroti.JDe prognosticis tractaturus Hippocrate3,traditurusq; omnem praesagiedi modu,rectissime ab indiciis, qus in facie videtur,exorditur. Qm facies obtutui medici primum sese osseir; quippe,ut Galen' ait lib.a.de iis,qui in medica trina fiunt com ue .ubi statim quis ad visendii ingreditur, nulla alia corporis pars, priusquam facies, sese contemplandam praebet.Adde, quod,teste eodem Galeno lib. 9.de placitis Hippo.atq; Platonis cap.2.indicia a facie sumpta unicuiq; cognitu facillima sunt,& maximam ad praesagiendum vim obtinent. Cum igitur ars quaelibet.vcl Aristotelis sententia libr. . mς 'aphi.cap.

38쪽

zoΜΜENTARIM 19a .ab eis quae in ea facillima fiunt,& manii sta,ini- Ars quan ilium capiat; non immerito ars haec praesagiendi

ab indicijs faciei primum auspicatur. Adde, sacie

aptissimam esse ob eius laxitatem,&raritatem,ut celerius in ea, qu1m in ceteris corporis partibus morbi vestigia imprimantur. Est enim facies,uelut sermo quidam tacitus mentis, & veluti sensstra,ac specillum, nobis euidenter ostendens pax-tium principum affectiones. Vnde illud Ovidii et .metam Heu quam difficilὸ est crimen non prodere vultu. Et Carmelita Mattianus elegia.I. Fros

est inquit animi mutabilis index. Et merito quia dem,quia qualis est in corde,ac reliquis prscipuis partibus assectio, talis sese ostendit in facie. Oniam natura corpus gubernalis ab omnibus membris nobilibus ad faciem sanguinem tenuiorem,& multos transmittit spiritus, in eamq; plurimum natiui caloris decumbit. Quo fit,ut per indicia in facie sumpta,facild iudicium sumatur de statu primorum membrorum, omniumq; facultatum in eis vigentium. apropter talibus medicus in diaciis fisus maiori cum certitudine poterit, non sic' tum quae praesentia liabentur, intelligere, sed&ventura praesagire. p ROGNOS T. VI i l erit autem eiulmodi. Nasus acutus. . , i

i Er indicia particularia explicat qu* contextu a praecedenti uniuersali sermone docuerar, dia

celas, malum esse Vultum,atque exitiosum, in quo omnia haec signa c8nspiciuntur, nempe , nasus B 1 acutust

39쪽

acutus,caui oculi,astricta tempora,aures frigidae, & reliqua,quae deinceps sequuntur. Porro quasi sit malum comprimi in acutis morbis nasum, dona aliqmd plici via probat Galenus, nempὸ epilogistica, oci emti analogistica .Eoilogistica ratio erit,cu quis propo vlς sententia lac probare aggreditur. dquid

in acuto morbo naturae s grotatis cotrariu exist1 R malum est indicium:at nasus compressus naturae aegrotantis cotrarius est; igitur malus. Haec enim ratio epilogistica est, quoniam ex medio fit,omnium hominum assensu concessb.Hoc autem est: omne naturae contrarium, est malum; & tato deterius,quanto a naturς dispositionibus magis r cedit; quod Galenus infra lib.1.com.32.tradit,at que idipsum itidem scribit lib. I. de crisibus cap. in fine , S libr. de medici officio coni.2. &. 9.de'placitis cap. 2.Probat deinceps Galenus, nasum compressum , naturae aegrotantis contra Pisibili indi rium esse, exemplo eorum, in quibus solet a

s Utionib' parere. Apparet enim in ijs, qui diutino morbo ρmpruθη extenuantur, aut vehementi dolore conflictan-- - ' animo linquuntur: & item in defunctis quae omnes dispositiones prauae sunt:quare & nasus compressii , quod per tales existat affectioes, prauus merito censeri deber. Veruntamen tota haec ratio epilogistica est,quam ut lib. q. de victu acutoru m morborum cona. 44.Galenus ait tan-.tum norunt illi, qui id, quod fit sola, citra loriea demonstrationem,experientia norunt. Quod de Hippocrate dici non debet. Quoniam teste Ga eno c6 Idib.Laphor. Hiriocrates dogmaticus sui

40쪽

perspicuitati studens,epilogistich de praesagiendi

arte disseruit. Ceterum Galenus boni expositoris officio functus,Hippocratis sententiam analo LmO etiam probat,hunc in modum. Quidquid in

cutis morbis causam indicat consumentem non solum sanguinem, & spiritum, sed de solidas anti ' .malis partes,malum est indicium:Sed nasus compressus est huiusmodi, ergo malus. Veruntamen licet extenuatio 'peraequὸ totum corpus inuadat, . . , citius tamen apparet in naso, quam in partibus alijs: quia per acutos morbos nasus pr'mptici, quam aliae partes,extenuatur. Quam vero facilitistit ex acuti morbi incendio consumi carnem illi, quae in pinnulis nasi a natura inseritur, quaci quae in ceteris partibus continetur,perspicuum eriti gentiGalenum lib.11.de usu partium capa7. dicentem nasi alas cartilagineas esse, hominisq; arbi tratu moveri oporteret & ideo necesse suisse,illis musculos inseri: aliter enita nullo pacto mcmam Alus volutarium illis obtinere licuerat.Cum,tcste G ,-t v. leno lib.r. de locis affectis cap. .&lib.I. de motu musculorum in initio, nullus nemus solus per se sine musculo ullam huiusmodi in animantis par-iticulis functione efficere possit Cui Avicena subscribit r. pari.doct. s.cap.I. Oportebat aut mus 'los istos paruos esse& exiguos,ut cartilagines ipse sunt exiguae. Quare proprius est nasi latilla carne illa absumi in acutis morbis,quacet arsi partium

caro,quae copiosior, cumulatior ludietur,autro

b tuu na et osseu es. & absumi columis existin