Ioannis Braui ... In Hippocratis Prognostica commentaria. ..

51쪽

R dicta iacies si intra tria spatiu diem appa--imeri sola sufficit ad sutura mortem praedicedam dummodo illa ab aliqua causarum externarum non eueneri sed aegrotationis occasione eia ficiatur.post tertium vero diem apparens,non est

adeo firmum signum, ut ipsi soli sit fidendum adfutura praedicenda,nisi ab alijs adiuuetur. Hac de causa Hippocrates prognostico praecedeti in morbo antiquiori triduano, non tantum circa causas iam dictas interrogare praecepit, sed& alia indiscia considerare,quae in morbo iam triduano antiquior tum in corpore toto, tum praecipue in oculis apparent. Si namq; cum vultu lethali aliquos signum pessimum ex his quae postmodum dicet coniungatur,de Vita aegrotantis certius decernetur periculum. Acturus tamen de ijs signis quae, post diem tertium simul cum vultu exitioso coniunguntur, rectissime ab oculis exordium sumit, im ηι ρ- quoniam indicia,quae in oculis apparent, cognitu facillima existunt, & maximam ad praesagie dum vim obtinent: quod cerebro valdὸ propi .atam .ue qui sint,& illi per maximos neruos communicet. , .ut. Ex quo fit ut cerebro affecto ic oculi protinus an sciantur,qualeq; malu delitescit in illo, tale pr' sus manifestetur in oculis. Adde quod auctoreGa lenoc5m.7.praecedenti,oculi spiritus animalis copia participant; & iidem naturalis caloris non parum obtinent.Spiritus autem hi ex corde,& ex cerebro in illos derivantur et ex corde, vitales :& ex cerebro,a se*:cum quibus ex partibus eisdem

52쪽

C o Μ Μ E N T A R i v s 33 laesis malum derivari promptum quidem est.

Dati vero oculis sum spiritus in tanta copia ad visionis functionem, quae adeo eximia est, ut dicat d. i. Aristoteles.i.meraphysic. p.r.& lib. de sensu, &sensili in initio,hac sensationem prae caeteris aliis nos diligere, quia plures nobis rerum differetias demon Lat. -od etiam ante Aristotelem d cuit Plato in Timaeo,ubi de oculis verba faciens,

sic inquit:Rerum enim opti inam,ut arbitro cognitionem nobis oculi attulerunt. Nam haec quae de mundo disputantur,nunquam inuenta essent,

si nec sidera, nec sol,nec coetu suspici potuissent. Haee Plato.Cui subscribit Cicero lib. de uniuersitate in fine. Propter hos spiritus, quos in maiori copia,quam in caeteris senuu organis in oculo reperiei,fit,quemadmodum in Theetheloide Pla---to ait, 't visus instrumentum admodum perspicuum sit,luce inquam spledida spirituum in oculis contentorum. Quare non temerE Galenus.s.libro de ulu partium. c.Io.oculum soli esse simillia ismum protuliti eo quod organum sit lucidissim '& soli quam simillimum. Quam sententiam similiter voluit Plato in libr.de rep.vbi inquit: Visus, sol non est; nec oculus cui inest visus, sol est:sed ex omnibus sensuum organis maximε sole partiis cipat,hoc est, multo sulgido, uec splendido spiritu. Et in dialogo de natura dicebat rex omnibus faciei partibus primos luciferos oculoru orbes coruscare,ignis certe illius qui non urit quidem,sed illuminando suaviter die inuehit mundo partici- ω.bis siti pes. D quibus clate intelligitur, quὶm malum partu par.

53쪽

sit quod in praesentia,& lib. de Coacis praenotio nibus ante mediu profert Hippo. in acutis morbis oculos lucem esfugere, siquidem imbecillitas visories facultatis, & spiritus animalis paucitas H-gnificatur.Si enim facultas robusta esset,& anima. . pes spiritus multi, n5 offenderentur a mediocri Iumine oculi, tanquam ab excedenti sensibili:a quo Aristotelis testimonio libr. a.de anima tex. i 2 γsensorium quodlibet.pe du oculus ipse offendi let:Quapropter clim spiritus viscris.& interni subgoris inopia oculi laborat occurrete eis aeriu nos ambientis lumine, illud obfugiunt obtimorene spiritus& lux interna prae su i imbecillitate resoluuantur ac evanescant. Quo fit ut nos tunc, simili impulsi affectione, eos vel palpebra obseremus, vel manu,aut operculo alio abscondamus. Quaeiabraeterno vero causa sitiob quam ab excellenti,&splendidasti ὀπε ρ- luce oculi laedantur,libr. ioide usu partium, cap-3-- i enarratione a Galeno scriptum est. Quod si ' talem habet lux modica ad oculos illius qui acdx morbo laborat proportionem , qualem habet sol reliqua ebccellentia lumina ad oculos sani. indicium est vel manifestum esse admodum languidam aegri visoriam facultatem, quando 1 modica luce dissipatur. Quod intelligens Hippocrates libr. de medico, consulit, ut nequaquam faciε aduersam splendori aeger habeat, probe snarus oeulis, illa. ab eo visum debilem infestari. Caeterum i oculi comara inuntes illacryment,exitiosum est indictu;quem m- admodum in prssentia,& lib.deCoacis praenotionibu ,post principium,&. aphor. 12.scribit Hip

54쪽

CoΜΜENTARIM 3spocrates ; quia, ut Galenus sic, & in c6m aph rismi citati docet talis assectio sequitur imbecillitatem detentoriae in cerebro facultatis:dum m do no adsit in oculo phlegmone,aut in palpebris asperitas, aut a capite defiuxio descendat, aut aliqua alia manifesta conspiciatur causa,in qua merito symploma hoc referri possit. Rursus si oculi peruertantur in acutis passionibus, pessimum si gnum est: propterea quod conuulsis musculis ibilos mouentibus accidit. Quae conuulsio cum in morbis acutis, de quibus modo Hippocrates agit ad ardentes febres sequatur, exinanitione fieri par est, si Galeno creditur libr. q.aphorism .c6 37.&lib.3 de locis affectis cap. .in medio. Comuulsionem autem ex ariditate factam lethale esse, Hippocrates,& Galenus literis prodiderunt, tum '

dum est: dummodo morbi maleficio id contige- rit: quoniam indicat naturam violatam, ac per turbatam esse. Non debet autem accidens hoc ad naturae imbecillitatem, aut alimenti inopiam re

ferri; quemadmodum com. praesenti existimauit Vega: quia ambo haec in tabidis, &hecticis marasmodem iam expertis reperiuntur, in quibus haec magnitudinis inaequalitas non conspici ur, sed oculi aequaliter quemadmodum reliquae corporis partes marcescunt, & tabefiunt. Verum re serri potius debet ad gubernantem corpus Acul' - itates eo tempore violatam,ac Perturbatam.

55쪽

is 1 N I. P R o G N. H I P P o Cinaequaliter, ac sine ordine viriq; oculorum alimentum distribuat. iniae inquam,facultas dum sana est, ac integrὰ valet: aut, & si morbo teneatur,ordinem non amisit,pro iustitiae distributivae oeconomia,atque lege ambobus oculis,quemad-IMANAE ' & caeteris corporis partibus,tuste,concin

alimentum dispensat:unicuiq;,quod suu est,

risistia. ac illi secundum naturam debetur , tribuens.Sic etiam si candidum oculi in acutis morbis,rubrum. apparuerit, malum est; quia tale accidens naturae

oculi cotrarium existit.Siquidem id,quod in oculo albii videtur, telii monio Aristotilib. 1.de hist.

animaliu cap. Io. maiori ex parte in omnibus animalibus tale existit.Est enim pars haec tuniea quet adnata, seu coniunctiva appellatur,eo quod alijs omnibus oculi tunicis adnascatur, de adhaerescat, easdemq; coniungat,atque contineat. Alexander Benedictus libr. q. cap.3I. suae anatomes, fundam appellat,eo quod sundae figuram repraesentet. Verum tamen a priori malum est, tunicam hanc, in ,-ι a zis, acutis morbis,rubram videri: quonia maxima de Iu marum. bilitas facultatis contentricis in cerebro residetis significatur. Qibae imbecillior, ignaviorq; reddita sanguinem non valens in capite continere, eum prorsus ad oculos diffluere sinit. Deterrimum itidem est,si in aegroti oculis liuidae,aut nigrk ven is appa eant:quoniam ij colores praeter naturam sint, &.natiui caloris extinctionem, ac restigerationem indicant: ut Galenus est auctor.3.saphor.com.23.ubi ait:Frigido admoto, & liuidaq& nigras fieri corporis nostri partes. terlim με

tuitam

56쪽

tuitam circa oculorum aspectum apparentem, lethalem notam esse alti odsmiliter voluitCelsus lib. 2.c. duinquit: Propinqua mors est, si prae lis imitas ter haec, oculi quoq; lumen refugiunt, & illacry- maia. mant: atque in eisdem venulae pallent pituitaq; in his innatans,angulis inlinescit.Porro ob id pituitam oculis adhaerere malum est, quiae ostendit virtutis nρturalis defectum, nequeuntis oculoruconcoquere alimentum. Pituita enim, depraeso tim excrementitia, semicocti alimenti exaemem xum est: in scilicet ab insito calore non brare simrit consectum .Quemadmodum in com libr. 2M

de naturalibus facultatibus in fine. & libri .de s nitate tuenda cap.' .in miaio scripsit Calenusa propter proia ab eo liba. de victu cutorum . om. o. dictum est, pituitam temporis procesta concoqui & sanguinem effici. Ex quibus liquet Octissimum Vegam semeram censuisse no esse legendum,pituita sed,sordemaeum pituitam legatCessus,hanc sententiam referens: de pituitam in eo egat Galenus. Nam reddens ratione cur ..

in oculis fieri pituitam malum sit ait Talaindi-eium signiscare imbecillitatem regentis oculum sacultatis naturalis,quae impos stoctilorum c. eoquere alimentum: Eeiubdit: Pirrita enim, Mosten sum est,excrementum semicoctiasmeti est, Constat enim, haec eadem illum de pituita dixis se et, de scultatibus naturalibus. 8. de placitis Hippocr tis atque Pinonisea,. 6. in fine Scribi

t cis praenotionibus,ante medium. Ita

57쪽

n i v L p 6 o v Η i r P b e R. P R O G N Ois T. π I. -- , . confiderm autem conuenit hune in modum si ii nes etiam oculorum per somnum. si quid enim eandiadae partis subapparet commisis palpebris , nec alia suo aut medicamentum in causis; aut nec ita dor mire consueuit, vitiosum iudicium, lethalis iam dam est.

ΡRaecedenti contextu signa explicuit, quae in oculis aepoti corporis vigilantis conspiciuntur; nuc vero quaenam aegrotante ipso,si mno do tento,in eisdem oculis appareant,recensetiQlum sententiam similiter scripseratlib. de Coacis prae notionibus ante medium in hunc modum t. . palpebras inter dormiendum non comittere,pe niciosum .Porro per suspectiones nunc Hippocra. tes intelligit sub parentias alboris oculoru, quae . . in dormientibus palpebris commissis solent appa

' rere:quod quam milum signum sit,Galanus explieatin com dicens: Hoc accide, fieri propter vi , palpebras mouentis imbecillitate a aut pter earunde musculorum eonvulsione a siccit . reprosectam. rum virum i; perniciosum est; quia i indicat noxam haud exiguam tum cer bro , tum corpori toto esse illatam. Quod verum voluit Hippocrines, dummodo exterior alia quaeausa, cui alui fluor, ut medicamentum, aut

ita dormiendi consuetudo id non effecerit; sed tantum morbi maleficio sit contractum. Nam ubi aliquid eorum,quae dicta sunt,suerit incaesa,egri futuram mQrtem eramin e no oporrex. Pori

58쪽

quo nam modo horum quodlibet palpebras integre commitere non sinat,docuit Galenus libri Caphoricom. 2.inquiens:Ob id in alui profluuij di medicamentorum purgantium potionibus albedinis oculorum aliquidsubinspici,quando dormiuq quoniam ex talibus euacuationibus totum corpus exsiccatur,& vires imbecilliores reddiitur. Veruntamen accidens hoc prius elucet in palpe, bris,quam in alijs corporis partibus,quoniam natura liccae sunt,& facilE in siccam incidu ni intemperiem: propterea quod lapsa corpora similibus intemperiebus promptὶ corripiuntur, aegrὶ Veio m.=λι contrariis: ut ex Galeno colliges.8.metbodi cap. proptὸ eo l. I.de semine cap. i I.&,I. simp.cap.ε. Repertutur riptu μη etiam nonnulli, qui ob palpebrarum breuitatem semiapertis oculis sanitatis tempore dormiant: alii ob vapores ad caput ex ventre, aut toto corpore subleuatos,quod ebrii puerulisq;, lubricis in sestatis,contingere solet:quos o es a prognostico praesenti excludit Hippocrates,dum ait: Palpebras inter dormiendum non committere, lethalai signum esse i dummodo id ex consuetudine non eueniat: praeter consuetudinem enim aliquid facere, malum est,ut idem lib.de Coacis praenoti nibus docuit. P R O G N O s T. XII. si vero peruertitur,aut liuida palpebra est, aut labrπm, aut nasus, cum aliquo aliosigno, mortem prope esse. . sciendum est. Lethali etiam est Hubra resolμt σμ

coriu

59쪽

DRaesagia,quq vultu,& partibus eius per mor i bos acutqs sumuntur, nac sententia absoluit Hippocrates,in qua de palpebris agit cum perue tunxur, aut liuidae fiunt, quod alio suffragante indicio exitiosum esse ait. myoniam signa haec in

uniuersum praeter naturam sunt,& hominis boni habitudini aduersa. dquid namq; praeter naturam, existit, molestum ςst; quod vero secundu. natura,iucundum: ita tradente Platone intam so esse vero symploma hoc praeter natusam, in pra

sentia ostendemus,si prius palpςbr rum usum ad

ci yΠροςm nouerii'us, quarum ingentem essene . 'ρ cessitatς .de anima cap. 9.ad finem&.2.de par γ' - nimal.cap. i3.Aristoteles docet, dicςs Ocu- lis naturam operimenta dedisse, quoniam molles erant,& ob eam causam laedi ab incursantibus rebus facith poterant; a quibus ut se tutarentur, na-

rara palpebras sis quasi quaedam propugnacula

tribuit Argumento quod animalia,quorum Oc los exterior tunica dura pro egit, eodem traden- . . te Aristotele,palpebris careant; quoniam non s Mityoffendi poterant ab iniurijs extrinsecus inciti dentibus.Confirmat hans sententiam Galςnus lubro de instrumento odoratus cap. s iuxta finem dc.Io. de usu partium cap. s. dicens hanc esse causam ysus palpebrarum.& non, t quidari dixerui, quia melius erat,eos n0n perpetua astione teneri,pay brat tamen in eodem de instrumento odor somni gra - tu opstrei insciςns, aut fort) dempnstiatione 'iassu ,hanc causam approbm est visus,dum somni

60쪽

occasione ipsas saetas fuisse stribit, scilicet ut ii

mines exquisitius dormire valerent; quod hum nae naturat admodum necessarium sore putandia est: quonianti sensus perpetua in actione esse nopossunt. Qia d aute exquisitioris somni gratia palpebrae sint crearae,ex eo euidens esse at quod nult' in aere lucido dormire,nisi tectis oculis,potest. apropter animalibus, quae palpebras non iabent,vitestudines,locustae,gammari,paguri,cancri, natura sinus quosda tribuit, qui instante somno, quasi cubicula quaedam oculos totos reciperent,qui mox inde, cum cernendi voluntas subiret, eruerentur, Verum enimvero non quod talis sit palpebrarum ponstitutio, utilitas, atque cessitas, eas in acutis morbis peruerit, aut liui sfieri, exitiosum haberi debet: sed quod cerebro propinquae sint , illiq; valo communicent. Qu'st ut liuor natiui cerebri caloris extinctione ost

dat:peruersio autrivi in com .sci ibit Galenus te sionem quandam conuulsificam omnium must lorum,aut resolutionem in altero oculos claudemtium 4 cerebro illatam demonstrat:quorum unu-

quodq; letliale esse, censentam ςst. Hippocrates

e .epid.parte.I.aphoriza. malum esse ait palpebra circunt endi, qui affectus fit ob aliquam causam tac'nsumen tem, ac corrump tem partes,quae sunt circa oculu. idquid enim praeter modum exi eatur,id etiam intenditur, & induratur: ut in co- nis exsiccatis fieri rnimus.Dixit tamen progno. Haesenti palpebrarum peruersionem, aut liuorem

sua liquo alio signo, m tein prope ςsse signifi-C 1 care