장음표시 사용
21쪽
tum silerit, moralitatis harmoniam inserere ; ideo primum dignum fore arbitramur de generatione sancti Samuelis prophetae historiam praedicere, ut postmodum cotinuatim allegoriam eius ualeamus, Domino fauente, digerere. Elcana nanque, pater ipsius, de stirpeLeuisiit, sed non degeneratione Aaron facem o dotis: quod enim pater eius de tribu Levi fuerit, uerba dierum manifestissime comprobant, ubi series generationis usque ad Levi perducitur. Dicitur enim
filius fuisse Ieroha, filii Eliu , filii Thau, filii Sophoniae, filii Elcana, filii Maath, filii Amasai, filii Elcanae, filii Ioel, filii Arariae, filii Sophoniae, filii Thaalit, filii Asit,filii Abia aph, filii Core, filii Isin, filii Levi, & reliqui. Cuius generatio hie
concordare coprobatur. quam generationem in sequentibus spiritali intellectui tacinere conabimur. Matrem quoque eius de tribu Iuda fuisse monstratur in eo quod Ephrateus uocatur. Ephrateus ab Ephrata uxore Chaleb, quam constat
fuisse de tribu Iuda, dictus est. Ephrastus ab Ephrata ciuitate, idest, Bethlehem, quia Bethlehem prius Ephrata uocata est. Et si ovem mouet quod ab Ephraim, non ab Ephrata, Ephrateus uocatur, unde in subsequentibus legitur, quod David filius Ephratei uocetur : cum liquido pateat eundem Isai patrem David, non de Eprahim, sed de tribu Iuda extitisse t de probet eundem Elcanam Ephrateum ab Ephrata, non ab Ephraim dici. Hic intermedios ciues Ephrem sortis existens, Ramathaim Sophim ciuitatem inhabitabat i unde scriptura de monte suisse Ephraim commemorat. Intra eunctas nanque tribus habitationem Levita- Matib.,ν rum fuisse non dubium est. Ramathaim, ipsa est, quae in euangeliis Arimathia Mare .r s legitur; de qua fuisse Ioseph, eadem euangelia comprobant. Est enim ciuitas in LM 33 regione Tamnitica, iuriae Diospolini. De qua notand um est, quod iuxta Hebraii ' cam ueritatem non Ramathaim, sed Armatha, siue Aramathaim, sicut in libris locorum legimus, habetur. Similiter etiam interpretationibus Hebraicorum nominum Aramathaim reperitur: quod nos ita legendum non dubitamus: unde & Armathia nuncupatur, & interpretatur excelli duo, ues eorum . Bene excessa duo iuxta historiam, ut diue intelligantur tribus, alis uidelicet, id sacerdotalis, idest, Iuda,& Levi, eic quibus extitit pater eius, &mater. Sophim, speculatores dicitur : speculatores hic fortassis prophetae intelliguntur, quorum filius mana fueris. it ET IJ AB V IT duas uxores: nomen uni Anna, & nomen
secundae Phenenna. Fueruntq. Phenennae filii, Annae autem non erant liberi. Conuenienter igitur Annae sterilitas commemoratur , cuius partus celebrior suturus erat instar priorum patrum, ut maius gaudium post longum maerorem de
percepta secunditate parentum insinuetur. Sicut enim Abinam patriarchae imtima uxor , quam primitus duxit, Sara uidesicet, primum sterilis fuit,Agar si Aegyptia generante filium ;& sicut lacob seruiente cero suo pro Raches uxor si ' 30 ipsa Rachel Ierilis filii, sorore eius Lia liberos gignente: ita de Elcanae melior uxor, quae prophetam genuit, sterilis primum fuit, postea autem per Domini
gratiam secunda ut tali ortu magnus futurus propheta etiam monstraretur.
ii ET ASCENDEBAT. ut ille de ciuitate sua statutis diebus, ut adoraret,&sacrificaret Domino exercituum in Silo &c. Silo ciuitas est in tribu EphrΡim i in qu loco arca testam erui mansit, & tubemaculum Domini, a tem bus Iosue filii Nun: postquam u erat gentes, quae terram repromissionis posse-L 13.1 derant, usque ad tempora Samuesis. Narratur enim in libro IesuNaue, quod cis medictus μαι tibi te ibi missa coram Domino, terram repromissionis singulis
tribubus distribuerit. Est austhi Sila in nomesimo milliario .. Neapoleos in a regione Amiathena. Sed& Iudae patriarchae filium Sela appellatum legimus. Ad hanc empascendit Elcana cum domo sua, statutisdiebus secundum letem,
22쪽
ut adoraret, & sacrificaret Domino exercituum. Quod autem dicit, Statutis diebus, ii est tribus festiuitatibus, Pasca uidelicet, & Pentecoste, dc sollemnitate tabernaculorum. Vnde Dominus in Exodo praecepit, dicens a Tribus uicibus μι, per singulos annos mihi festa celebrabitis. Et item: Ter, inquit, in anno appa Exia 3 rebit omne masculinum tuum coram domino Deo tuo, in loco, quem elegerit dominus Deus tuus. Ergo in Silo cum esset eo tempore arca Domini, ibi hic Elcana, cum esset ipse Levita, postoblatas uictimas, cum uxoribus & filiis a que filiabus pariter uescebatur. DEDITQUE Phenennae uxori suae,&cunctis filiis eius, &filiabus partes, Annae autem dedit partem unam tris , quia Annam diligebat. Dominus autem concluserat uuluam eius. Anigebat
quoque eam aemula eius, ct uehementer angebat, intantum, ut exprobraret
quod coclusisset Dominus uuluam eius, & reliq.ὶ Nam quod ait, Deditq. Phenennae uxori suae, & cunctis filiis, & filiabus partes: hae partes, partes sacrificiorum, quas de immolatis dedit, intelliguntur, secundum consuetudinem legis. Quamquam opinio Iudaeorum, uestes intelligi uelit. Annae autem dedit partem unam, inquit, tristis. Tristis uidelicet erat, quia Dominus concluserat uuluam eius. In hoc uero, quod subiunxit: Anignat quoque eam aemula eius &c. d monstratur , quod sicut Saram sterilem Agar concipiens despexit; ita & Annam sterilem Phenenna prole fecunda aemulatatur. Malorum enim est solatium, uti tam bonorum carpere. Porro illa fiebat, & non capiebat cibum laeta corporeum, sed, secundum Prophetam, fuerunt illi lacrymae panes die ac nocte,& potum suum cum fletu temperabat. SURREXIT autem Anna postquam comederat in Silo, & biberat. et Hesi sacerdote sedente super sellam ante postes te pli Domini, Illeli iste summus sacerdos erat, & post Samson populum Israes regebat, ut in Hebraeorum libro inuenitur, annis XL, secundum Septuaginta autem interpretes annis XX. C V M esset amaro animo, orauit Dominum fiens largiter, & uotum uouit, dicens: Domine exercituum, si respiciens uid ris afflictionem iam uiae tuae, & recordatus mei sieris, nec oblitus ancillae tuae, dederisq. seruae tuae scitum uirilem , dabo eum Domino omnibus diebus uitae eius,& reliq. Recordabatur Brsan uerborum beati Iob, quibus dixit, Qui Iob. deridetur ab amico suo sicut ego, inuocabit Dominum, & exaudiet eum, quia ipse laborem& dolorem suorum considerat. De quo scriptum est: Tibi Domine derelictus est pauper, pupillo tu eris adiutor. Cui uota iustorum sunt placabilia, & oculi eius ad preces eorum. F A CT VM est ergo, cum illa multi- .plicaret preces coram Domino, ut Heli obseruaret os eius. Porro Anna loquoi atur in corde suo, tantumq. labia illius mouebantur, &uox penitus non audiebatur . Aestimauit igitur eam Hesi temulentam , dixitq. ei : Usquequo ebria eris λ Digere paulisper uinum, quo mades. Respondens Anna, Nequaquam , inquit, Domine mi: nam mulier infestis nimis ego sum, uinumque, &omne, quod inebriarepotest, non bibi, sed effudi animam meam in conspectu Domini. Ne reputes ancillam tuam quasi unam de filiabus Besiali quia ex mutilitudine doloris & maeroris mes locuta sum usque in praesens. ies interpretatur, absque iugo. Nota quod ii, qui ebrietatem sectantur, filii Besis uocitentur. hoc loco impletur illud, quod scriptum est, Homo uidet in secie, Deus autem 1 .Reg. is intuetur cor: quia Hesi tantum os deprecantis Annae intuebatur , & uocem eius penitus non audiebat, sed motum labiorum cernebat , aestimabat ebriam esse. Illa autem quia sursum Eleuabat cor, & confitebatur Domino in toto corde
suo, respexit Dominus ad orationem eius, & non spreuit preces illius. Nobisq. optimus modus orandi ad exemplum datus est, si tin aequentibus plenius di
23쪽
cturi sumus ait non in multiloquio formemus preces nostras ad Dominum; sed in compunctione cordis & effutione lacrymarum, nos exaudiri ab eo credamus ipsem 1ο quia sacrificium Deo est, spiritus contribulatus, cor contritum & humiliatum Deus non spernit . quod tunc digne fit, si, 'ratione completa, nos in eodem tenore iustitiae permanebimus. Vnde& sequituri ET ABIIT mulier in uiam suam,& comedit, uultuςq. illius non sunt amplius in diuersa mutati. Et factum est post circulum dierum, concepit Anna, & peperit filium, uocaui N. nomen eius Samuel, eo quod a Domino postulasset eum. Post circulum ergo dierum, idest, post anni reditum, peperit Anna puerum, uocauitq. nomen eius Samuel. Samuel, qui interpetatur postulatio Dei, siue nomen eius Deus, quia auctor natiuitatis eius Deus erat, qui ab sterili exoratus concessi habere filium, qui dignus haberetur in templo Dei cunctis diebus assistere ad seruitium eius. i superius non solum uir, sed uir unus appellatur: quia uidesicet non in diuersa uagabundus, uel mobilis atque instabilis, sed firmus atque inconcussus persistens uir unus erat. Et non solum uir unus Acitur ille, qui firmus perseus
rat, sed omnes competentes unus dicuntur, unam sapientiam omnes habentes, qui unum Christum Iesum confitentur, in uno spiritu Dei replentur. Vnusquis-εαλ',1 que insipientium non est unus, sed multi. Vnde scriptura: Stultus ut lunam latur. Luna cum uidetur una esse per substantiam, per mutationem dierum semper ipsa alia est &diue a. Sic & peccatores, qui mutantur a sapientia, & sciemtia, & diuersa concupiscunt, instabiles essiciuntur in omnibus uiis suis. Ecce historiam praelibauimus: sed spiritualem intellectum necesse est ut breuiter tandem tangamus. Vir enim iste Elcana, qui interpretatur Dei possessio, figuram gestauit unici filii Dei, qui uera & specialis est Dei Patris possessio. de ipso τλω,.s Salomonc dicitur: Dominus possedit me initio uiarum suarum. Et Masib., pater de ipso: Hic est filius meus dilectus, in quo mihi bene complacui. Et idem iν filius in euangelio: Pater in me manens, ipse finit opera: qui bene uir unus dici
Ioan. I tur. Vnus autem appellatur Deus, non de numero, sed quia nunquam a semetipso alter efficitur, ideo numquam mutatur. Vnde Psalmista: Tu autem idem ipse es ,&anni tui non deficient. Aramathaim Sophim, quae interpretatur excelsa uel specula, caelestem significat Ierusale n. de qua ad nos ueniens, eandem speculationem &docuit,immo&ad eandem possidendam sua morte reparati it. In qua ipse sedens ad dexteram Patris, interpellat pro nobis, secundum quod a r.Ioli., Apostolus ait: Advocatum habemus apud Patrem, Iesum Christum iustum &c
Roma. 8 Qui bene filius dieitur, filii Ieroham, filii Eliu , filii Suph Ephrateus. Ierohami .r -- quippe misericors interpretatur: Eliu uero, Deus meus: Suph, egundens: suae nomina, scut nobis uidetur, iure ad Deum Patrem reseruntur. Ipse est mi cordia nostra, quia sua miseratione actum est, ut unigenitus filius ad nos ueni Es, Dis.1 suo cruore nos redimeret: iuxta quod Apostolus ait: Sic enim dilexit Deus insidii, ut unigenitu suum daret pro nobis. Qui in passione, pro nobis laborans, aie Um. ii bat: Deus meus Deus meus, ut quid me cereliquisti λ Vnde Suph effundens dicitur,quia ad nos sinus suae pietatis eum de caelestibus effudit, ut semet ipsum exinaniret, atque quodam modo effunderet, & genus humanu liberaret. Vnde per titit Salomone in Canticis calicorum dicitur: Unguentum ess usum est nomen tuum. Nomen ergo Dei unguentum in usum est, quando ab immensitate diuinitatis suae, ad naturam nostram se exterius effudit, & ab eo, quod erat initi sibilis, uisi- . . bilem se reddidit. si enim se non essunderet, nequaquam nobis se innotesc Nil . , ret. De qua effusione Paulus ait: Qui cum in Arma Dei esset, non rapinam arbitratus est eae se aequalem Deo, sed semet ipsum exinanivit, de res . Qia od Paulus
24쪽
ius ait, Exinanivit, hoc Salomon dixit, effidit. Qui iure Ephrateus dicitur, Ephrateus frugifer interpretatur. Quod bene eidem unigenito Dei filio conus niti ipse enim omnibus donis Spiritus sancti & uirtutibus abundans habetur. Hinc Isaias ait: Requievit super eum spiritus Domini , spiritus sapientiar&intellectus, spiritus consilii & sortitudinis, & reliq. sequitur: H A B VIT in
uxores duas, nomen uni Phenenna, & nomen secundae Anna. Fueruntq. Pli
nennae filii, Annae autem non erant liberi, &reliq. Istae duae uxores, Anna ui desicet, quae interpretatur gratia, & Phenenna, quae dicitur conuersio. Geminae plebis, hocest, ecclesiae gentium,& synagogae praetenderunt imaginem. Ph nenna namque synagogae typum praelibabat, quae fecunda primum in filiis extitit, quos Deo per praedicationem legis generare uidebatur. Sed, quia conuersa est a fide patri acharum & prophetarum ad infidelitatem, insecunda permanet. Anna uero sterilis, quae interpretatur gratia, ecclesiam significabat gentium quae gratia sancti saluatoris cognoscitur esse redepta. Iuxta quod Apostolus ait: Gratia enim Dei salui ficti estis per fidem, & non ex uobis, dona Dei est. Et iterum rVocabo non plebem meam, plebe meam, & non misericordiam consecuta, misericordia consecutam &c. mae sterilis dicitur,iuxta quod scriptum est: Laetare sterilis,quae non paris, erumpe & clama, quae non parturis, quia m ulti filii desertae, magis ouam eius quae habet uirum. De qua etiam Psalmista ait: Qui habitare iacit sterilem in domo matrem filiorum hetantem. Quae olim sterilis a secunditate prolis spiritualis, nunc Deo spirituales filios per fontem baptismatis, & gratiam Spiritus sancti gignere non desistit. De qua in Canticis canticorum apostoli dicunt: Soror nostra paruula est, & ubera non habet. Quid faciemus sorori nostrae, in die quando alloquenda est Paruula, inquiunt, est, quia mysterium praedicationis nondum sufficit subire, ut filios generans ab intimis mysteriis, uel ut ex uberibus nutrire possit. Quid ergo tibi uidetur o synagoga de sorore nostraficiendum, quando alloquenda est, idest, per uerbi mysterium ducenda ad fidem , ut, quae modo sterilis uidetur, possit Lunda spiritualiter filios generare Synagoga tacente, ipse sponsus siue apostoli quid fieri debeat, respondent: Si
murus est, aedificemus super eum propugnacula argentea, idest, scientiam diuinarum scripturarum, ut possit non solum protegere infirmos, sed etiam docere indoctos, ne semper sterilis permaneat. Ista enim quamquam tunc uxor esset in praedestinatione diuinae aliae, iuxta quod sponsus loquitur de ea: Equit tui meo in curribus Pharionis assimilaui te amica mea: Idest, Tu adhuc in curribus Pharaonis subintus seruiebas, subintus currebas in gentilitate, sed ego a tendi quid de te per praedestinationem feci. Equitatui meo te assimilaui, idest, electis meis te similem attendi. Tamen, quia nondumsponsus eam proprio si Mineredemerat, nec desponsauerat, sterilis habebatur, quia ei per fidem cominiicta non erat, sed synago a ei quodammodo filios per legem, ut diximus , parere uidebatur. Haec enim breuiter tangendo, ut diximus, sed in consequentibus post aliqua, quae interpolata uidentur, in historia prolata plenius describs re conabimur. ERANT autem ibi duo filii Heli, Hoplini&Phinees s cerdotes Domini. Quia historia luce clarius patet, ad spiritalem intellectum transducimur. Hophni namque,qui interpretatur discalceatus, sue insania conuersionis: & Phinees ovoque qui dicitur os mutum, scribas & pharisaeos significant Iudaeorum. Qui dene filii Heli dicuntur, qui typum tenebat sacerdotii Iudaeorum, propter sacrificia camalia legis ,&sacerdotii ipsorum. Ipsi enim scribae & pharisaei dum suam iuxta Apostolum) uoluerimi statuere iustitiam, & iu-
25쪽
ilitiae Dei contemnetues, nolueriant esse subiecti, nec ipsum recipere quem lex di prophetae praedixerunt esse uenturum, degenerantes a fide patriarcharum di Hophetarum, ad insaniam infidelitatis eonuersi, os mutum meruerunt habere, a uero sacerdotio Christi & confessione ueri sacerdotis. de quo scriptum est i Iuravit Dominus & non paenitebit eum, tu es sacerdos in aeternum secundum ordinem Melchisedee. Et quia Ecclesam sibi, proprie quae Christo debebatur, qui
erat uerus sponsus, tamquam propriam uindicare uoluerunt. Et noluerunt uisescitare semen fidei in nomine defuncti fratris, idest, Christi, iuxta quod in lege
scriptum erat, non meruerunt esse in sorte eorum . De quibus ait Apostolus: Et
calceati pedes in praeparatione Euangelii pacis. Et dequibus per prophetam ducitur: .am speciosi pedes eorum, qui annunciant pacem, qui an nunciant bo . na. Et ideo nudi&discalceatia uera fide& dignitate sacerdotii remanserunt. Quod pertimescebat agere Ioannes, quando dicebat ris, Non sum ego Christus: uenit enim sertior me post me, cuius non sum dignus ut soluam corrigiam calceamenti eius. Ac si diceret: Ego redemptoris uestigia denudare non ualeo, quia nomen sponsi mihi immeritus non usurpo. Quod quia scribae & pharisaei ingebite usurpare conati sunt, uidelicet nomen spolis sibi & non Christo tribue. re : de insuper e contrario contempserunt, immo in seciem conspuere non dubitauerunt: iure nomen illorum dicitur domus discalceati, sicut in lege scriptum est. Ac per hoc nudi remanserunt ab omni dignitate, dediscalceati ab exemplis patriarcharum & prophetarum. Vnde Silo quidem eis congruit, ubi sacerdotes fuisse leguntur. Silo namque dimissio eius, uel petitio interpretatur: quia enim ipsi expetierunt Pilatum, ut dimitteret Barabbam, & Iesum traderet his. Vnde ad in iam crudelitatis conuers, clamabant dicentes: Si dimittis eum, non es amicus Caesaris. Et item: Crucifige, crucifige eum. Merito dimissi fuerunt, dederesima Deo, exuti ab omni bonitate, traditi sunt gentibus,&amiserunt stacerdotium& pium, & torpore infidelitatis nudi, stigescunt inter gentes. Sequitur, DEDIT ergo Elcana Phenennae de filiis eius & filiabus, partes. Annae autem dedit partem unam tristis, quia Annam diligebat. Iam enim superius inculcauimus, quod Phenenna typum tenuit synagogae, quae a Deo quidem paries cum filiis, & filiabus quantii iuxta anagogen pertinetὶ percepit, uidelicet temporalia bona terrae repromissionis. Iuxta quod per Psalmistam dicitur : Dedit cis regiones gentium & Iabores populorum possiderunt, ut custodiant iustificationes eius, &legem eius requirant. et quia primum credita sunt illis eloquia Des de legislatio, & testamentum, & repromissio, & reliq. Quamquam ingrata fuisset, Annae autem dedit partem unam tristis. Pars enim ista, quam conditor rerum Annae, hocest, ecclesae gentium contulit, naturale ingenium possumus accipere, per quod Deum agnoscere poterat. De quo praedica tor regius ad Romanos describens, alti Inuisibinia enim ipsius a creatura mundi, per ea quae tacta sunt, intellecti conspiciuntur. Sempiterna quoque eius ut tus ac diui uitas: unde de sapientibus huius mundi praemisit, dicens i Quia quod notum est Dei, manifestum est illis. Deus enim illis manifestauit. sed bene ait, Tristi, quia Dominus concluserat uuluam eius. Denique, quia spiritualiter Deo generare filios non poterat, anxie serebat, scilicet quia nondum aduenerat tempus miserendi eius, ut a sua sterilitate aperiretur, &spirituali gratia secundar tur. Cuius secunditatem longe c6sderans, Isaias, clamabat: Iaerare sterilis, quae
non paris, & res Post hanc sterilitatem tristis erat Ecclesia, quia non solum
26쪽
non pariebat filios , uerumetiam a gratia Dominicae incarnationis, & ab amis. sone legis sterilem se uidebat. Sed,ut hoc perpendere potuisset, per naturale imgenium intellexit . quia ipsam Dominus dissidebat, scilicet non qualis tune erat, sed qualis in praedestinatione futura erat. Sed quia hane praedestinationem& futuram gratiam synagoga ignorabat, gentilitatem despiciebat, de insit per etiam odio insequebatur. Nam sequitur, AFFLIGEBAT quoque eam
aemula eius, &uehementer angebat, intantum, ut exprobraret quod conclusisset Dominus uuluam eius. Nulli igitur legenti dubium est , quod synagoga
Iudaeorum, ecclesiam gentium persecuta est, ct propter idololatriae cultum, contemnebat & exprobrabat. Denique etiam ipsa primitiua Ecclesia, ignorans mysterium saluationis ipsius, Petrum redarguere uolebat, quare ingressus esset ad Cornelium,& manducaret cum gentilibus. sed Petrus cum diuinam gratiam eis retulisset, glorificauerunt Deum. De qua etiam despectione idololatriae, ecclesia ex gentibus synagogae respondit, dicens t Noli me considerare quod susca sim, quia decolorauit me sol. Ac si aperte dixisset: Inde fusca sum, unde peccatrix, quia me sol decolorauit, idest, arator meus in errore positam medes ruit, & radios suae districtionis subtraxit. Ego in errorem laspsa sum. unde & subiungit: Filii matris meae pugnauerunt contra me. Filii matris, immundi intelliguntur spiritus, quia ab una gratia benignitatis& potentiae Dei, nos & angeli conditi sumus. Et ex eo quod rationales sumus, quasi quandam societatem se ternitatis habemus: quia tamen cadentes angeli, & ante aduentum saluatoris, quotidie contra ecclesiam gentium bellum gerunt, dicat: Filii matris meae pugnauerunt contra me. Ac si dicat, quia creator meus in gentilitate me des ruit: filii matris meae pugnauerunt contra me. Noli me despicereo synagoga, quia, si nigra sum per meritum, sermosa sum per diuinae praedestinationis gratiam . Sed ideo synagoga contemnit Ecclesiam, quia attendebat qualis erat, ted ignorabat ut diximus qualis futura erat. Verum postea consideras Ecclesia per naturale ingenium ornatam, diuina scilicet illustratam gratia uenire ad Christum , ait: Quae est ista , quae ascendit per desertum sicut uirgula firmi, ex armmatibus myrrhae,& thuris, & uniuersi pulueris pigmentarii ὸ Nam admiratur quomodo gentium populus, nullo circumsonis mysterio emundatus, nullis prophetanim admonitionibus instructus, subito ab infimis uoluptatibus, per desertum gentilitatis & idololatriae, ad alta uirtutum culmina, di ad amplexus sponsi ascendisset. Et bene ait: Sicut uirgula fumi ex aromatibus mynhae, & thuris , &uniuers pulueris pigmentarii, idest, igne amoris accensa, uel omni nisu ui tutum ad taenia tendit. Per myrrham, mortificatio carnalium uoluptatum. Per thus , puritas orationum :& in diuersis pulveribus pigmentarii, omnium uirtutum odor accipitur. Vnde alibi stupens synagoga dicit: Nescivi, anima mea conturbauit me propter quadrigas Aminadab. Ac si dixisset, Nesciui oEcclesia gentium dona gratiae spiritualis in te esse ; sed anima mea conturbaustme propter inductionem noui testamenti,&Euangelicae quadrigae. Aminadab quippe interpretatur populus meus spontaneus, idest, Christus qui sponte gratiam suam contulit Ectimae, qui per totum iam uehitur orbem. Sed quia ea dem gratiam nondum adhuc perceperat Ecclesia, sed sterilis permanebat & triustabatur, recte subinfertur, PORRO illa flebat;& non capiebat cibum. Dixit ergo ei Elcana uir suus: Anna, cur fies & quare n5 comedis & quaobrem asiligitur cor tuum Numquid no ego meliorsum tibi qua decem filii in Ait enim i tro illa fiebat de non capiebat cibum, hoc est quod beatus Iob ex eadem e
27쪽
clesia gentium, qiue aduentum sui redemptoris desiderabat, loquitur, dicens: Dbs Numquid rugiet onager cum habuerit herbam Quid nam per onagrum , idest, agrestem asinum , nili gentilis populus, designatur quem sicut natura extra stabula disciplinae edidit: ita uagus inuoluptatum sua in campo permansit. Vita namque beati Iob. attestante, cognoscimus expectasse redemptoris aduentum multos etiam ex gentilibus. Herba er3o onagri est, haec ipsa mediatoris incarnatio, perquam ipsa gentilitas iam satiatur. Quia enim per prophetam dicitur,
Uri b Omnis caro senum. uniuersitatis conditor ex nostra susstantia carnem sumens senum fieri uoluit, ne nostra in perpetuum senum caro remaneret. Tunc ergo herbam onager inuenit , cum gentilis populus gratiam diuinae incarnationis a cepit . Sed,quia diu uota electorum gentilium dilata sunt, longo tempore redemptionem suam expectando gemuerunt,&non meruerunt eandem gratiam percipere, qua fecundarentur &saturarentur illo cibo , de quo Dominus ait: Qui Do.s manducat carnem meam ,& bibit sanguinem meum, in me manet, &ego in
eo. Bene dictum est, PORRO Anna debat, & non capiebat cibum.ὶ Et quia Ecclesia perseuerauit in prece pro eadem redemptoris gratia, tandem ipse per mysterium suae incarnationis consolationem adhibuit. Vnde & dicitur, A N N A cur fies ξ numquid non ego melior tibi, quam decem filii Zὶ Verum est inquam, uerum quod loquitur sermo diuinae consolationis: Melior est Ecclesi. euir suus, Dominus scilicet Christus, quam decem filii. Decem namque filii illisgnis 'ntur, quos per legem synagoga Deo edere uidebatur, sed multoties plus eum diligit, immo gratiam Euangelicae praedicationis, quae per ipsum d ta est, quam illos quos carnaliter pariebat. Diligit ipse Ecclesiam, de diligitur. rie., Scriptum namque est: Dilectus meus mihi, dc ego illi. Adeo diligit Ecclesa Christum, ut non solum omnia contemnat pro ipso, aduersa scilicet di prospera mundi, uerumetiam mori non semidet pro diletaone eius . De cuius dilectione quamquam aliter intelligatur in in Canticis canticorum dicitur, Foriis ut mors, dilectio. sed, quia Ecclesia in eadem gratia atque dilectione,quam percepit, piaeuerauit: recte quibusdam interpositisde ipsa dicitur , Vulturi. eius non sunt amplius in diuersa mutati. Nequaquam enim Ecclesia a cognitione fidei, & dilectione sui redemptoris immutata est, neque euelli in diuersa declinando potuit ab ipsa deuotionis gratia, quam percepit. Ceterum, quantum ad historiae fidem pertinet, bene ait: Vultusq. eius non sunt amplius in diuersa mutati. Videlicet quia quod ad Deum postulauit, ex fide credens, adipisci se non dubitauiti siue quia in uero assectu compunctionis permansi, usque dum adepta esset, quod postulauit.'Hic enim datur exemplum orandi, quia uidelicet, quisquis exaudiri desiderat, talis debet perseuerare, qualis in oratione inu . niri re exoptat. Et, si semel compunctionis gratiam percipit per puritatem mentis , debet in eadem munditia mentis persistere, di a nullo deviare per lasciuia, donec ad affectum uoluntatis, quod petit, perueniat. immo donec prolem diuina contemplationis consequatur. Et, s hoc uoluerit,non suscit semel copungi, sed sedulo per compunctionisgratiam emundari: iuxta quod per Psalmis him dicitur: Constituite diem solemnem in confrequentatione, que ad cornu altaris. Dies sollemnis est Domino, compunctio cordis nostri. Sed tunc in confrequentatione dies constituitur, cum ad lacrymas pro amore Domini assidue mens mouetur. Cui,uelut s diceremus, adiu subiungit, dices: Vsque ad cornu altaris. Cornu altaris, est exaltatio seci incit interioris: hoc est, conreptatio diuinae uisio ni S. Inde est,quod anima,quae iam per amorem compungi desiderat,in Canticis
28쪽
emificorsi ait: Osculetur me osculo oris sui. Toties enim anima osculatur Deum, quoties in eius amore compungitur. Ait enim, Osculetur me osculo oris sui. ciuis.1 Ac si aperte dicati Tangat me gratia compunctionis suae. uel certe, osculum oris eius est, persectio pacis intimae; ad quam cum peruenerimus, nihil remanebit amplius, quod quaeram iis . Et ideo debemus in eadem gratia compunctionis 'tamquam Anna permanere, & non uultum in diuersa mutare, donec perueni mus ad prolem diuinae contemplationis. Nos hactenus ista de Elcana, & dii bus uxoribus eius, ac partibus earum, & cetera quae, inseruimus, prout intelligere potuimus, & a traditore didicimus, describere conati sumus. Quae si cui displicuerint, & melius inuenire potuerit: nos sequenda iudicauimus, quia magis decrevimus alterius sensum sequi, quam naciae deseruire. Ceterum his descriptis, ad ea, quae sequuntur, Domino fluente, stylum uertere conabiti muri sed prius notandum, quia nonnulli iuxta ethicam disciplinam,ides moralam, quam aliter tropologiam nominant, Elcanam qui interpretatur Domini possinio sanctum quemlibet&perfectum praedicatorem intelligi uolunt, cuius mentem Dominus possidet. Per duas uero uxores, Phenennam uidelicet &Annam, activam & contemplatium uitam designant. Phenenna namque secunda in filiis quae dicitur conuersio in activam, Anna uero sterilis quae interpretatur gratia eius contemplativam des nat uitam. Actiua enim uita est, panem
esurienti tribuere, uerbo sapientiae nescientem docere, errantem corrigere, ad humilitatis uiam superbientem proximum reuocare, infirmantis curam gererer
quae singulis quibusque expediant, dispensare. Quae non immerito significatur per Phenennam secundam quae interpretatur conuerso quia activa multas habet actiones quibus subuenire potest proximis. ad quas, necesse est, ut solucite conueriatur. Est enim secunti in filiis & filiabus, quia sortia licet infirma uideantur, in comparatione contemplationis gignit opera pariter infirma, q- significantur per filios & filias . . Contemplativa uita est uero , caritatem Dei quidem & proximi tota mente retinere, sed ab exteriori actione quiescere, soli desiderio conditoris inhaerere, ut nihil iam agere libeat, sed calcatis curis omni bus, ad uidendam iaciem sui conditoris animus inardiscat. Haec enim signi meatur per Annam, quae interpretatur gratia , sed sterilem . Bene itaque sterilis dicitur, quia contemplativa uita prout est, nullus penetrare ualet. Sive quia nullus eam persciste praedicare suiscit quod sentit, ut eam praedicando plures filios gignere possit. Unde non immerito per Annam, quae interpretatur Otia, figuratur: quia nemo ad ipsam peruenire sussicit, nisi perdiuinam patiam. Sed bene duas uxores habuisse describitur, quia perfectus quilibet praedicator no est,
nisi utramque uitam exercere nouerit. Debet ex amplexibus Phenennae, trasre
ad coplexus Annae: quia debet se prius exercere in activa, ut dum multos filios generauerit, possit post modum ad contεplatium uitam a citus accingi, & toto desiderio in eius contemplatione immorari, & persecta opera gignere. Quibus uesoribus & filiis & filiabus partes tribuet: quia lummus uir siue infirma, seu creaverit sortia opera, semper studet, & in activa, de in contemplativa uita, desudans amplius laborando, uirtutibus uirtutes subnectere, ut errectus inueniatur quandoque in contemplatione. Et ideo qui uult essici possessio Dei, has duas ducia . uxores, activam scilicet primum, ac deinceps transeat ad contemplativam. Seu ut aliter dicamus: Coniurvat sibi eam quae nobilior est Annam, hoc est, gratiam . Haec enim prima coniungitur homini per Edem, ubi Apostolus ait: Gr tiam enim Dei salui facti estis per Fidem . Secsido coniungatur Phenennae, idest, conuersioni, quia post gratiam credulitatis , sequi debet emendatio morum.
29쪽
Prima filios generat Phenenna, quia primi fructus proferuntur per conuersi nem . nisi enim conuertamur a malo, non poterimus estici patres de Anna,&generare Samuelem, qui hic interpretari potest, ubi ipse Deus. Vbi enim spiri-i tus gratia est, ibi dicitur Deus. Vnde Paulus ait: Et cadens in faciem, adorabit Deum, dicens: Vere Deus in uobis est. Et ideo, nisi praecedant opera conuersionis, non possumus dona diuini spiritus generare. Et hoc orandum est, sed sciendum est, quia Deus non uoce tantum inuenitur, sed corde. Vnde beatus iis ii Iob loquitur, dicens: Quis mihi tribuat auditorem, ut desiderium meum omni potens audiat ξ Non est, preces, sed desiderium meum. Vere quippe postulatio non in uoce oris est, sed in cogitationibus cordis. Hinc est quod ad Moyxi. i. scii dicitur: Quid clamas ad meὸ cum penitus nihil loqueretur. Hinc est quod Anna superius ore quidem tacuit, & tamen tot sui desiderii uoces emisit, sicut scriptum est. PORRO Anna loquebatur in corde suo, tantum'. labia Niob.s illius mouebantur. Hinc Dominus in euangelio dicit: intra in cubiculum tuum, clauso ostio, ora patrem tuum, & pater tuus, qui uidet in abscondito, reddet tibi. Clauso quippe ostio petit in cubiculo, qui tacenti ore in conspectu supernae pietatis fiandit affectum mentis. Et uox auditur in abscondito, cum κουα. V per sancta desideria silento exauditur. Vnde dicitur : Desiderium pauperum audivit Dominus. Et quia Anna ita Dominum postulauit, exaudiri pro filio promeruit . QVAE concepit&peperit filium, uocaui N. nomen eius Samuel, eo quod a Domino postulasset eum. Sic nimirum sancta Ecclesia orans per naturalem intellectum, gratiam fidei&mysterium incarnationis, corde convma. io cepit, & ore consessionis gignere promeruit. Nam iuxta Apostolum: Corde creditur ad iustitiam, ore autem consessio fit ad salutem. Hnic est quod ad Com Act. Io lium angelus ait: Corneli, exauditae sunt orationes tuae, &eleemosynae tuae in conspectu dei&c. Quem filium uocauit inquio Samuelem. Samuel, qui interpretatur nomen eius Deus, Annae uidelicet primo enitus, & prophetiae gratia decoratus, quis alius intelligendus est, nisi Domihuc homo, Dominus scili- I De 3 1 cet ac redemptor noster De ipso enim scriptum est: Omnipotens ipse ueniet De e. i a & salvabit nos. Ipse etiam propheta dictus est, iuxta quod Moyses ait, Prophetam suscitabit dominus Deus , tamquam me ipsum audietis,&reliq. Denti
MM h is que ipse de semet ipsis dicit: Non est propheta sine honore,nis in patria sua. Cui
itaque Samuelis ualde congruit interpretatio nominis, quia ipsum Deum & hominem confitetur omnis Ecclesia. De qua & subnectitur, E T A D D φXIT eum secum, postquam ablactauerat, in uitulis tribus, & tribus modiis s rinae, & amphora uini, & adduxit eum in domum Domini in Silo. Bene ait, Postquam ablactauerat, quia uidelicet Anna, idest , sincta Ecclesia ex nati I .i o nibus. De quibus Dominus ait: Et alias oves habeo,quae non sunt ex hoc ovili,& illas oportet me adducere, & uocem meam audient. Prius lacte enutrivit filio, quem corde concepit per fidem, idest, simplici intellectu in suis auditoribus. Dex .co . 3 quo Paulus Arestolus ait, Lac uobis potum dedi,non escam.Scilicet quia myster. coris. a riu incarnationis, crucis,& praecepit,& praedicauit. Vnde idem egregius praedicator iterum dicit: Nihil me iudicaui scire inter uos, nisi Christum dominum Ie sum, & hun c crucifixum i Iudaeis quidem scandalii, gentibus aute stultitiam. Et recte, In vitulis tribus.) tres enim uituli, tria ut nobis traditum est) tempora significant. Ante legem uidesicet, sub exemplis patriarcharum,&sub lege subdii .. ctis prophetarii scilicet quibus praefiguratus est Dominus, & eum expe&bat E clesia: de ideo tristabatur,quia gratiam incarnationis nondum habebat. In tertio. N Ore Sratiae eo apparente,iam & fidem percepit credendo,& praedicationem quodam
30쪽
quodam modo praesentauit, quia manifeste se aedidit. Vnde & sequitur. iET IN tribus modiis ruinae.)Per tres modios nae, tres uirtutes in unitate fidei c6pactas accipere debemus, Fidem uidelicet, & Spem, & Caritatem, quas persems obtulit Ecclesia. seu tres modii Erinae, tres accipiuntur filii Noe, quos plures credens Ecclesia perduxit ad fidem, atque Deo obtulit confitendo. Non nulli etiam in Erina modiorum, corpus Domini accipiunt: & in amphora uini, sanguinis mysterium ipsius, quae mysteria quotidie celebrat Ecclesia offerendo, i O. i& sumit ore ad imitandum. Haec sunt enim dona, quae pro puero offert Ecclesia gentium, ut ostendat se puerum genuisse, idest, percepisse se ueraciter persectam Fidem Christi,&eam se operibus demonstrare uelle. ET ADDUXIT eum in Silo in domum Domini. . Quia cum eadem perfecta Fide mysterii incarnationis Christi, & crucis trophaei, iunxit se primitiuae Ecclesiae; ex synagoga Iudaeorum, quae domus Dei dicta suerat. De qua dictum est, Domum tum e. Nam ν cet sanctitudo. Dicamus & aliter secundum opiniones aliquorum ii Nam quod ait: Adduxit eum secum postquam ablactauerat, in uitulis tribus tribus modiis ruinae. In Hebraeo ut aiunt non tribus modiis , sed modio serinae habesi dicunt, & apud Latinos scriptorum uitio putant deprauatum, &non contra le- tgis praeceptum tres modios obtuline: quia ibi praecipitur, ut mense primo ossistrent similae oleo conspersae, tres decimas per singulos uitulos. Duas decimas per arietem, unam decimam per agnum. Haec uero decima decima hars erat ephi. unde datur intelligi, quod n6 potuerit tres modios sarinae cum tribus uitulis M. ferre, sed nouem decimas, quibus secundum Hebraicam mensut m unus eri citur ephi. Ceterum est orice, quod noluit illum ducere ad domum Domini antequam ablactaretur, significat matrem Ecclesam quemlibet filiorum suo rum non ante ad sacerdotium prouehere, quam illum a lacte infantiae & paruitate sensus educatum, essecerit capacem spiritalis doctiinae. Omnis enim, ut ait Bibris Apostolus, qui laetis est particeps, expers est iustitiae sermonum . Offert eum in t tribus uitulis, & modio fininae, & amphoram uini: hoc est in sacrificio piae consessionis, in exercitio bonae operationis, & gratia sacrae eruditionis. &sdesa I trinitatis pleniter instructum. Qui potest dicere cum propheta: Reddemus Osiret Domino uitulos labi qm nostrorum ,& iugiter in domo Deipermanens, offNrat digne lammentum corporis &singuinis Domini. Sequitur, i
RAVIT Anna,&ait. Exultauit cor meum in Domino exaltatumo est cornu meti in Deo meo. Hinc enim iam manifestissime Anna in canit 3i suo mutationE sicut superius praediximus uettas testamenti,uel tacerdotii, in nouum testamen tu, uel sacerdotiunt,qui est Christus, prophetare uidetur quamqua nonnulli no prophetasse dicat, sed tantumodo propter filia impetratum, Deum exultanti praedicatione laudaci. Quid ergo sibi uult quod ait,
A R C Vssertium superatus est, & infirmi accincti sunt tudine, & repleti prius pro panibus se locauerunt, di semelici saturati sunt: donec sterilis peperit septe, & quae multos habebat filios, infirmata est in Numquid ipsa peperit septε equamuis sterilis fuerit, unicum habebat quandΛ ista dicerui, sed nec postea septem peperit, si sex, quibus septim esset Samues, sed tres mares&duas semi, i anas. Deinde in illo popul' adhuc nemougnaret, quod extremo posuit, dat
uirtute i egibus, dc exaltabit cornu christi siti. Vnde*icebat ,s inprophetabatξ