장음표시 사용
41쪽
cedere, impietatis peccatum est, dissiciliorq. remissio. Et quoniam, cum in ulrum quis peccat, placato sibi uiro, facit sibi Deum placabilem: in Deum autem cum quis peccat, quis orabit pro eo ξ Ac si dicatur, Per quem Deum sibi in quem . peccauit propitium saccere potuerit. Tamen non ita intelligendum est, quod nulla uenia speranda sit iis, qui in diuino ossicio aliquid deliquerint, etiam si digne penitentiam gerant, sed quod dissicilior sit uenia, & maior agenda paenitentia, iis qui in rebus Deo sacratis offendunt, quam qui proximum suum in uerbo uel in ficto aliquid laeserit: Quia, quanto maior gloria tanto grauior si offensa. Hic notandum est, squidem quia praesulibus ac omnibus qui praesunt populo Christiano, considerandum est subtilius, qualiter filii Heli diuina sacrificia temerantes peccabant coram Domino, & deridebant per eos multi sacrificium Do' mini, unde & Heli sacerdos pro eorum iniquitate damnatus est, quod eos pe cates minus seuera animaduersione flectebat. Et quidem coercuit, & quidem corripuit, sed lenitate & mansuetudine patris, non seueritate & auctoritate pontificis: qua sententia discant sacerdotes, ut dicere coepimus, quod non debeant propter uillos humanos seuores, aut commoda terrena, iis, quibus presunt, in peccatis quibus peccant in Deum, non solum assentire&blandiri, sed nec lenitate, aut mansuetudine, immo dura ac seuera increpatione corrigere & emendare: ne, si tacuerint peccata filiorum, idest, scelera populorum, ipsi pereant qui correcti non fuerant, & qui praesunt, pariter cum eis puniantur. Quod quamuis sancti sunt, culpa tamen subditorum propter flentium & mollitiem inuectionis,
s non coerceant, eis reputabitur .E regione namque si iuxta modum culpae, durainvectione increpare studuerint, & antidoto suae praedicationis, uulnera peccatorum curare non neglexerint, coronam aeternae mercedis sciant se esse pere Iacis pluros. Scriptum namque est: Qui conuerti secerit peccatorem ab errore uiae suae, salvabit animam eius a morte, & operit multitudinem peccatorum. Denique in ueteri testamento legimus, quod Phinees sacerdos Zelatus, ut fitrorem
Domini placaret, peccantes coram populo pugione transfixit, & propterea, &nomen & sacerdotium aeternum sibi promeruit. Quod quia Heli animaduersione in filios peccatum uindicare noluit, non solum sacerdotium perdidit, sed etiam morte multatus est, sicut diximus, & sacra historia in sequentibus manis A stissime ostendit. Nam sequitur: VENIT enim quidam propheta Domini ad Heli sacerdotem, & dixit ei, haec dicit Dominus: Numquid non aperteria elatus sum domui patris tui, cum esset in Aegypto in Domum patris tui Aaron dicit, de cuius stirpe successit in sacerdotium. Cui se reuelatum Dominus dicit, quando ait in Aegypto, Vade in occursum Moysi in desertum. Hic primum reue latus fuit ei Dominus, atque ad obedientiam destinauit, & postea non solum ipse, sed etiam omnes tribus in sacerdotem elegerunt. Vnde dicitur, E T E L E G l eum ex omnibus tribubus Israel mihi in sacerdotem, ut ascenderet ad altare meum, &adoleret mihi incensum, & portaret ephod coram me. Et dedi domui patris tui omnia de sacrificiis filiorum Israel. Quare calce abiecistis uictimam meam, & munera mea quae praecepi ut offerrentur in templo, &magis honorasti filios tuos quam me, ut comederetis primitias omnis sacrificii populi mei Israel Propterea ait dominus Deus Israel: Loquens locutus sum, ut domus tua & domus patris tui, ministraret in conspectu meo, usque in sempiternum. Nunc autem dicit Dominus: Absit hoc a me. Sed quicumque glorificauerit me, glorificabo eum ; qui autem contemnunt me, erunt ignobiles. Ecce dies ueniunt & praecidam brachium tuum, & brachium domus patris tui.
Idest, dignitatem & robur sacerdotii,&summum sacerdotem. Vnde dc dicitur.
42쪽
V T N O N sit senex in domo tua. Idest, sacerdos magnus. E T VIDEBIS aemulum tuum. Aemulus domus Heli Sadoch extitit, qui eiecto Abiathar a Salomone sacerdotium suscepit: quamquam de Samuele uelint intelligi, sicut in Malachim legitur. Proiecitq. Silomon Abiathar ne esset sacerdos Domini, ut impleretur uerbum Domini, quod locutus est super domum Heli. VERUMTAMEN non auferam penitus uirum ex te ab altari meo, sed ut deficiant oculi tui, & tabescat anima tua. Ideo Dominus non penitus abi turum uirum ex domo Heli, ab altari suo dicit ut semper de domo Heli esset in domo Domini uir, qui in Agnitate sacerdotii alium substitutum, & se eadem
dignitate priuatum uidens, eius oculi deficerent, & anima tabesceret, prie nimietate maeroris. Mystice haec prophetia demutatione sacerdotii, non est in Samuele completa, sed in Domino Iesu Christo extitit adumbrata. Nam post Samuelem prophetam, postea sacerdotes sueruut de genere Aaron, sicut Sadoch& Abiathar, regnante David,& alii deincepsi antequam tempus ueniret, eo quo ista deficerdotio mutando, per Christum erici oportebra. Nam cum diceret, Loquens locutus sum, ut domus tua & domus patris tui, Idest , Aaron, qui primus sacerdos est institutus, de cuius progenie ceteri sequerenturi Mi- nistraret in conspectu meo usque in sempiternum. Nunc autem dicit Dominus: Absit hoc a me. Sed quicumque glorificauerit me, glo. eum: Qui autem contemnunt me, erunt ign. Ecce isti sunt dies, qui praenunciati sunt. iam enim usnerunt: Nullus enim sacerdos est secundum ordinem Aaron. Et quicumque ex eius genere est homo, cum uidet sacerdotium immo sacrificium Christianorum
toto orbe pollere & se abiectum, deficiunt oculi eius, & anima eius dessuit, praenimietate moeroris. Vnde&sequitur. ET SUSCITABO mihi saces dotem fidelem secundum cor meum. Quod ait propheta ad Heli loquens expersona Dei, ET SUSCITABO mihi sacerdotem fidelem, qui iuxta . rcor meum & animam meam faciet, &aedificabo ei domum fidelem, & ambulabit coram Christo meo cunctis diebus. Sub figura Samuelis de Domino saluatore, summo uidelicet ac uero Pontifice,debet intelligi. Quia nimirum, sicut Samuel defuncto Heli, successit in sacerdotium, non de stirpe Aaron, sed de alia Levi similia electus. Fuit enim filius Elcana, filii Ieroham, filii Eliu, filii Thau, . ηαε
filii Suph, filii Elcana, filii Ioel, filii Arariae, filii Sophoniae, filii Thaath, filii Aser, filii Asaph, filii Core, filii Isaar, fiIii Caath, filii Levi, filii Israel, ut erba dierum narrant: ita mediator Dei & hominum, ut esset nobis Ponti sex non de Levi, sed de alia utique tribu, idest, Iuda carnem sumpsit. Aliamq. legaliter hostiam ipsam suam carnem obtulit patri pro nobis. Aliosq. de genere Aaron Pontificatus sui reliquit heredes, filios uidelicet gratiae noui testamenti: non tantum ex Iudaeis, sed de uniuersa gentium natione collectos. Quod uere quasi humano more loquens Deus dicit: Qui iuxta cor meum & animam meam faciet. De Samuele quidem recte potest intelligi, quia in omnibus eius uoluntati, sicut homo Dei, Deo paruerit. De Domino autem tauatore potest etiam accipi altius: quia, sicut filius unigenitus paternorum in omnibus sit conscius arcan rum, iuxta quod de seipso manifeste testatur, dicens: Et a meipso ficio nihil, I .s sed sicut docuit me pater, haec loquor. Et qui me misit, mecum est, & non reliquit me solum i quia quae placita sunt ei, ficio semper. Cui domum fidelem aedincat pater, quae domus sumus nos, si fiduciam & gloriam spei usque in finem firmam retineamus. Et haec domus ambulabit coram Christo eius, ipso uidelicet summo Pontifice, cunctis diebus, quia nimirum usque ad finem saeculi, suorum augmentatione membrorum Ecclα stacta proficere numquam cessabit: ali
43쪽
quin quo modo de Samuele potest accipi, quod aedificata sit ei domus fidelis , quae coram Christo Domini, idest, ipse Samuele cunctis incederet diebus: cum legam in sequentib. quod filii illius auersi deuiis eius post auaritiam de clinauerunt,& peruerterint iudicium. nisi serte domus eius hoc loco plebem Israeliticam intelligamus, quae cunctis diebus sacerdotii eius Domino seruierit 3 De qua scriptum est: Et requievit omnis Israel post Dominum. Et paulo post: Abstulerunt ergo filii Israel Baalim & Astamin, & seruierunt Domino iali. dod uero subditur, FUTURUM est autem, ut quicumque remanserit in domo tua, ut oretur pro eo, & offerat nummum argenteum detortam panis,ὶ Non proprie de domo dicitur huius Heli , sed illius Aaron, de quo genere etiam hucusque non desunt, qui ueniant&, conuertantur. De quibus dici- tur: Reliquiae secundum electionem gratiae saluae Actae sunt. De talibus enim reliquiis bene intelligitur quod dicitur: Qui remanserit in domo tua, ueniet utoretur pro eo, profecto qui credit in Christum . sicut & temporibus apostolorum,&in praesen ii tempore aliquan tum solet impleri ,& in fine mundi perfecte complebitur . nam etsi pauci, tamen aliqui quotidie ex Iudaeorum, non tantum Rom. 7 ex plebe, sed ex sacerdotali stirpe ad Ecclesiam confugiunt. Et cum intrauerit plenitudo gentium, muc omnis Israel saluus fiet. Quicumque autem ex his sal uandus est, ipse enim qui remansurus esse dicitur, in domo pereunte sacerdo- tis Heli, necesse est ad Ecclesam confugiat: & offerat pro se sacerdoti Christia. no, nummum consessonis Dei deuote, quae in symbolo continetur: breuem quidem uerbo, sed uirtute praecipuam . Constat argento claritat cin uerbi caelestis, sicut splendorem sapientiae spiritualis, auro saepe desgnari. Oiserat & panem sacrificii salutaris abiectis carnibus legalium uictimarum , DICAT-QVEi Dimitte me obsecro ad unam partem sacerdotalem. Idest, ad ipsami .vcl. , plebem Christo sacerdote praeclaram. Cui Petrus ait: Vos enim genus electum regale sacerdotium. Quod autem addit, UT COMEDAM bucellam panis. Etiam ipsum sacrificii genus eleganter expressit. De quo dicit sacerdos Io .. ipse: Panis, quem-dabo, caro mea est pro mundi vita. Quia enim dixerat superius, dedisse cibos domui Aaron de uictimis ueteris testamenti, qui fuerant sacrificia Iudaeorum, ideo hic dixit postulandum ad comedendum bucellam panis, quod est in nouo testamento sacrificium Christianorum.
VER autem Samuel ministrabat Domino coram Heli, & sermo Domi P ni erat pretiosus. Bene ait: Et sermo Domini erat pretiosus. Pretiosus namque dicitur, quia perrarus erat,& per prophetam raro fiebat. Omne enim, quod rarum est, pretiosum est, quia amplius desideratur. Vnde &subiungitur, IN DIEBUS illis non erat uisio manifesta.ὶ Quia uidelicet prophetia non plena manifestabatur,Propter peccata enim populi,& eorum, qui praefuerunt populo, iam non manifestabantur uisiones, sicut patribus eorum. Ecce iuxta historiam. Ceterum iuxta spiritualem intelligentiam benedicitur: PUER autem Samuel ministrabat Domino coram Heli, Quia unigenitus filius Dei patris, quem per Samuelem significari diximus, qui interpretatur nomen eius Deus, in omnibns uoluntatem patris apparens , in carne , is exhibuit. Sicut ipse ait: Non uentiscere uoluntatem meam, sed eius qui misit me. Vnde bene agituri Coram Heli ; quia sacerdotium Iudaeorum moh noluit destruere , antequam uerum sacerdotium appareret. unde& subiungitur:
44쪽
ET SERMO eius erat pretiosus quia praedicatio eius fidelibus amabilis eiciatque pretiosa erat, infidelibus uero desperi . De quibus per significationem subiungitur: F A CT V M est ergo in die quadam, Heli iacebat in loco suo ἰ& oculi eius caligauerant, nec poterat uidere lucernam Dei antequa extingueretur. Prae nimia senectute oculi eius caligauerant, nec poterat uidere lucernam Dei: cum arderet in tabernaculo, antequa lux diurna neret, quando eadem e tinguenda erat lucerna, sicut per Moysen praecipitur, ut eadem lucerna luceret
usque mane: lege lib. Exo. Sive hoc signincat quod in caecitate sua ipse Heli per tria,'
maneret, donecsunditus cum prole sua extingueretur, hocest, uita careret co porali . Mystice autem caecitas Heli, significat caecitatem cordis Iudaeorum. Lucrena quippe Dei, Dominus noster intelligendus est. Scimus enim quia in lucera n gesta exterius, & lumen interius est. Ipse namque per prophetam dicit: Ex ruit uelut testa uirtus mea. Quid per testam, nisi corpus ipsius accipitur in qua testa, lumen diuinitatis extitit, & flamma uirtutu atque miraculoru effulsit. Cuius utique uirtutes atque miracula, principes seu sacerdotes Iudaeoru du credere' csitempserunt, ueritatis lume in eis extinctu est. Et bene ait, Antequam extingueretur, quia nec fulgore miraculorum,quae ab eo sulgebant, intelligere, nec doctrinam eius corde in leto capere potuerunt, donec ipsum sacerdotium simul cum templo & populo landitus euerteretur. De quibus etiam adhuc in persona
Heli dicituri ICCIRCO iuraui domui Heli, quod non expietur iniquitas
domus eius, uictimis&muneribus usque in aeternum. Quia peccatu sacerdo-
tum Iudaeorum quod in Christo admiserim uidelicet, quia no solum cotempse irunt, sed etia crucifixerunt, uictimis atque sacrificiis te ibus usque in sempi- i utemsi expiari no potest. S A M V E L aut e dormiebat in templo Domini, ubi
erat arca Dei. Et uocauit Dominus Samuel. Qui respondens ait: Ecce ego. et reliqua usquequo ait, Porro Samuel necdum sciebat Domin neque reuelatus erat ei sermo Domini. ὶ Quod ter Dominus Samuelem uocauit, praefigurabatur quod ipse puer futurus erat propheta,lux,&sacerdos. Nescire Domin si dicitur Samuel, quia prophetiae mysterium necdu ei, uel sermo Domini reuelatus fuerat. na c5muniter ut ceteri sciebat. DIXIT Q. Dominus ad Samuel: Ecce ego facio uerbum in Israel: quod quicumque a ierit, tinnient ambae aures eius. Hoc in loco cominatio Dei est super Heli ,&super domum eius: eo quod in peccato filiorum Heli arca Dei caperetur,& Israel rueret, & eius filii interirent,&domus Heli sacerdotio domus Domini priuaretur. Et ob id factum, audientium aures tinnirent stupore uehemeti. CREVIT autem Samuel,&Dominus erat cum eo, & no cecidit ex omnibus uerbis eius in terra. Quod diactum est de Samuele, postquam uerba diuini oraculi, quae nocte accederat, mane Heli retulit. Et non cecidit ex omnibus uerbis eius in terra, signincat, quia nihil ex his, quae locutus est, irritum ibit, sed onania sunt rebus copleta, quae duxit . Cadunt naque in terra uerba sepouacua,quae pro nihilo habenda,& uniuersorum sunt calcanda despectu . Sic & beatus iob dixit: Et lux uultus mei nom- Iobis
debat in terra. Quia nimirum in lata grauitate iuultu tenere cosueuerat, ut numqua cotemptibili laetitia solueretur. Sed quotiescumque hilariore se praesentibus exhiberet, certa semper hoc causa utilitatis eoru faceret. De quo & annectitur , ET cognouit uniuertus Israel, a Da usque Bersabee,quod fidae, Samuel propheta esset Domini. Per terminos terrae Iudaeae descriptos, uniuersitatε plebis pari- . ain coprehedit. Dan uiculus est, in quarto milliario a Paneade euntibus Tyru , qui usque hodie terminus est Iudaeae prouinciae contra septentrionem. de quo di Iordanis flumen erumpens a loco sortitus est nomen. Bersabee similiter uicus
initi tribu Iudae, in uicoemo ab Hebron milliario, uergetu ad austrum. f
45쪽
ET EVENIT sermo Samuelis uniuerso Israelio Setino enim eius fuit ad uniuersum Israel, quod percutiendi essent a Philistaeis, propter peccata filiorum . Heli. Et hoc ex diuina reuelatione clarescebat s bi fuisse reuelatum, sicut rei probauit euentus, & ideo uerus propheta praedicabatur.
CAPUT IIII. GRES VS est namque Israel obuiam Philistim in proelium ,& castra. E metatus est iuxta lapide adiutorii. Porro Philistim uenerunt in Aphec,& in struxerunt aciem contra Israel. Inito autem certamine, terga tiertit
Israel Philistaeis,&caesa sunt in illo certamine passim per agros, quasi quatuor millia uirorum .i Patet iuxta litteram sensus, quia ista propter peccata filiorum i . Heli perpessi sunt filii Israel. Vnde bene Aphec suror nouus, siue apprehendes interpretatur, quod merito conuenit rebus gestis. Qui enim iram Domini meruerunt, ab hostibus apprehensi sunt. Verum iuxta anagogen quid significet, breuiter enucleandum est. Porro Israel qui interpretatur uir uidens Deum, siue fortis cum Deo significat credentes in Deum. Philistim uero qui interpretantur cadentes poculo, immundos fgnificant spiritus , qui poculo superbiae inebriati , & ips de caelestibus ceciderunt, & multos quotidie hominum peruertere festinant, poculo suae malitiae. Contra quos Israel fideles scilicet, ne uidit immundis spiritibus cedant, sed ut superare possint, iuxta lapidcin adiutorii castra Matth. 7 metantur. Lapis enim adiutorii, legem significat Christi, ubi lapis uerus Chri- m. ii stus inuenitur. de quo scriptum est: Lapidem quem reprobauerunt aedificantes num i ,3 Iuxta quem morantur fideles, ut Christum inuenire possint, ac dicere, Esto nobis in lapidem adiutorii, S in petram refugii. Et illud: Adiutorium nostrum in nomine Domini. Sed dum ipsi iuxta lapidem uersantur, idest, meditantur in lege Domini die ac nocte, ut Saluatorem amplius inuenire ualeant adiutorem. Philistim in Aphec ueniunt, & aciem contra Israel instruunt . Aphec quippe furor nouus interpretatur . et bene furor nouus interpretatur, quia quo amplius si
deles immundi spiritus diuinis legibus insistere c6spiciunt,& spem suam in Chrifilum collocare, eo acriora ac noua certamina selle suae malitiae abacti construere non cessant. Vnde multos,qui in suis uirtutibus confidunt, dein humana sapientia gloriantur, aut legem, prout Iudei sentiunt, carnaliter accipere cupiunt, &gratiam Euangelii cotemnere non metuunt, immundi spiritus facile prosternut.
Nam sequitur, INITO autem certamine, tetra uertit Israel Philist eis,& caesa sint in illo certamine passim per agros, quasi quattuor millia uiroru . Quattuorent ita ista milliae uirorum in certamine Philistinorum quo cogressi sunt filii Israel, uidelicet credetes exprimitiua Ecclesia, perierunt, illi intelliguntur qui quattuor Euangelia recipere noluerunt. MISIT ergo populus in Silo , ct tulerunt inde arcam i eris Domini exercituum, sedentis super Cherubim . Et cognouerunt Philistim, quod area Domini uenisset in castra: timueruntq. dicen- tes, Venit Deus in castris. Arca enim quam filii Israel de Silo in proelium tulerunt,duo testamenta significat, quae fideles ex Iudaico populo ad gentes transtulerunt. Quae bene dicitur, DOMINI exercituum sedetis super Cherubim. Cherubim namque plenitudo scientiae interpretatur, quae in duobus tena metis inuenitur. Quamquam ad Christum referri possit,in quo sunt omnes thesauri facitis, Pieritiae dc scientiae reconditi . Philistim audientes, uidelicet sapientes isti-ps saeculi , seu ipsi immundi spiritus, de quibus superius diximus, extremue a runt; scilicet , quia coeperunt apostoli uerbis pluere, ex scientia utriusque testamenti, miraculis coruscare, & quasi tonitrua intonare clamore grandi: & pe sonuit terra a uoce praedicationis ,& crediderunt se superandos.
46쪽
INGEMUERUNTQ. dicentes: Vae nobis, Non enim fuit tanta exultatio heri&nudiustertius. nobis.Quis nos seruabit de manu Deoru iublimiu istorii Pugnauerunt ergo Philistim, di caesus est Itiel,& fugit unusquisque in tabernaculusuum. Et hic enim in hoc quod ab alienigenis arca capta dicitur, pr figurabatur a gentibus duo testamenta accipienda esse, quae per arcam significari diximus. DVO quoque filii Heli mortui sunt, Ophni&Phinees. 7 Per Ophni enim qui discalceatus, & per Phinees qui dicitur os mutum, per quos significari diximus, longe superius sacerdotium Iudaeorum , qui modo mortui reseruntur, ipsius sacerdotii finis intelligitur. Qui bene postquam arca capta est, mortui referuntur: quia postquam duo testamenta ad sapietues istius taculi &getiles peruenerunt, sacerdotium Iudaeorum sunditus finem accepit, & exigentibus peccatis exterminatum est, &ipsi sacerdotes a gentibus interfecti sunt. Hinc ad IeZechielem Dominus ait: Et tu fili hominis, sume tibi gladium acuturadentem pilos, & assumas eum & duces per caput tuum, & barbam tuam &c. Quid per gladium acutum, nisi uastationem significat Iudaeorum, quae sub V spasiano & Tito facta est Quid uero per caesariem capitis & barbam, nisi omne pulchritudinem & uirilitatem eiusdem populi demonstrat quae omnia Iudaei amittentes, quique ex ipsis fame ac pestilentia & gladio remanserunt, sub figura capillorum in cunistis gentibus quasi in omnem uentum dispersi sunt. Et ut manifestius iuxta superiorem intelligetiam intelligatur, dicamus aliter. Ait enim iEt tu fili hominis, sume tibi gladium acutum radente pilos &c. In hoc namque
facio, iudicium redeptoris exprimitur . cui in carne apparens caput rasit, quia Iudaico sacerdotio praeceptorum suorum sacramenta abstulit. Vnde per decisos capillos, sacramelorum ut btilitas; per caput uero summa sacerdotii designatur. Barbam rasit, quia regnum Israeliticum deserens, decorem uirtutis amputauit.
C v R R E N S autem uir de Beniamin , ait ad Heli: Fugit Israel coram Philiastini,& ruina magna facta est in populo. Insuper & duo filii tui mortui sunt Ophni & Phinees, & arca Dei capta est. Cumque ille nominasset arcam Dei, cecidit de sella retrorsum iuxta ostium, & saetis ceruicibus, mortuus est.) Sicut superius mors filiorum, finem significat sacerdotii Iudaeorum , ita in hoc loco mors patris designat Pontificatum Iudaeorum irreparabiliter prostratum, sedemq. h bere uacuam, & gloriam sacerdotii regniq. extinctam, sicut superius paulo plenius exemplo inculcauimus. Et hoc est de sella retrorsum cecidisse demortuum esse. Denique post extinctum sacerdotiu ac sedem uacuam Pontificatus Iudaeorum , carnalis etiam synagoga, carnaliter illi adhaerens, mox interiit. De cuius significatione subiungitur, N V R V S autem eius uxor Phinees praegnanserat, uicinaq. partui. Et audito nuntio quod capta esset arca Dei, & mortuus esset socer suus de uir suus, incuruauit se & peperit. Irruerant enim in eam dolores subiti. In ipso aut e momento mortis eius, dixerunt ei qui stabant circa eam: Ne timeas, quia filium peperisti &c.ὶ Omnia enim ad superiora tendunt. Nam, sicut diximus, nurus Heli, uxor Phinees, carnalem plebem Iudaicam designabat, quae carnali sacerdotio copulata, cum ipso finem accepit, atque diuinitus interiit. Sed notandum est, quia non antea interiit antequam uiuum parturiret. Ita& synagoga Iudaeorum ex toto non interiit, antequam uiui ex ipsa nast
rentur, idest, ipsa primitiua Ecclesia, quae ex ipsa plebe credidit. Vnde dimorito consolationem non recipiens ab his quae consolabatur, idest, synagoga de sperans ab humilibus credentibus, ait: T R A N S L A T A est gloria de Israel, quia capta est arca Dei. Hoc est quod Dominus ait: Auseretur a uobis re- Maikt,
mum Dei, & dabitur genu iacteu fium eius. Vnde notandum est, quia puerit
47쪽
uocauit Ichabod . Chabod enim gloria, Ichabod uero, cecidit gloria. Ad illos refertur, qui ex synagoga non credentes prodierunt, qui in decorem & gloriam esse poterant ipsi synagogae, si credere in Deum, & eorum praedicationiblis v I ui siet. Et, quia hoc agere contempsit, gloriam eandem amisit: quia praedicat res sancti, eis contemptis, ad gentes peruenerunt. Vnde &idem apostoli dicunt: Vobis quidem oportebat primum loqui uerbum Dei. Sed quia repulistis illud, & indignos uos iudicastis aeternae uitae: ex hoc ibimus ad gentes.
HILIS TIM autem tulerunt arcam Dei, & asportauerunt eam lapide P adiutorii in Arotu . Tuleruntq. Philistim arcam Dei, & intulerunt eam in templum Dagon, &statuerunt eam iuxta Dagon. Lapis adiutorii dicitur locus ille, in quo posuit Samuel lapidem unum inter Masphat & inter Sem. Aetolusq. & AZot dicitur, est una de quinque ciuitatibus Allophylorum, interpretatur autem incendium patris. Et bene incendium patris dicitur, ubi idolum Dagon consistebat, quia aduentus arcae Dei in Arotum, incendium erat diaboli, patris omnium inimicorum. Dagon interpretatur piscis tristitiae, fgnificat hostem antiquum, qui in mari istius mundi positus, deuoret peccatores . CVMQVE surrexissent diluculo Aetoli altera die, ecce Dagon ia- ecbat pronus in terra ante arcam Domini,& reliq. Iam superius diximus, quod arca duo significat testamenta. Philistim uero in hoc loco gentiles praefigurantur. Sed dum arcam ad templum suum deserunt, Dagon illorum Deus, co ruit , atque duae palmae & caput absciduntur. Quid est enim hoc, quod dum arca iuxta Dagon constituitur, mox in terram prosternitur, nisi statim ut testantenta Dei ad gentes peruenerunt, confestim idola, quae deceptu in possidebant orbem, destructa sunt, omnisq. error simulacrorum corruit, praesentiam dei serre non sustinens Sed notandum est, quia hi qui arcam constituunt iuxta D gon, ut arca Dei subdita illi suisset, figuram gelserunt sapientium huius mundi, qui testamenta Dei subdere uoluerunt sub suorum scientia. Illi uero qui Dagon restituerunt in locum suum, figuram gesserunt eorum, qui desens res suerunt idololatriae cultus. Nam in manibus Dagon praecisis, opus idololatriae amputatum , in capite uero eius, superbia diaboli abscisa fgnificabatur, a quo initium peccati suit. Quod uero in limine inueniuntur, gestum est, ut scilicet praefiniutum suae idololatriae finem agnoscerent. Limen enim finem itineris significat, idest, consumationem idoli. Seu limen significat fidem, per quam idololatriae cultus destructus est. Etiam illud pertinet ad magnam significationem , in ipsa ruina Dagon sui, atque fractura illius, solum inuenerunt fractis eius omnibus membris dorsum. Dorsum quippe fugam fgnificat, idest, abolitionem idol rum. Quicunque enim fugiunt, persequentibus dorsum dant. Vnde&deho acin. io stibus scriptum est: Qui pones eos dorsum. Vbi enim sunt idola perierunt, &si aliqua sunt remanentia ab aliquibus absconduntur, fugiunt. Nam sequitur, AGGRAVAT A est autem manus Domini super Azotos, & demolitus est eos, & percussit in secretiori parte natium Arotum de fines eius, & quattuor reliquas ciuitates. Hic etiam figura praetenditur. Quod autem percum sunt in posteriora, hi qui arcam Dei captiuauerunt, hac poena significari uidetur, quia si qui susceperint testamentum Dei, de posteriorem uitam dilexerint, ex ipsis
di pro ipsis, iustissime iusto iudicio Dei in posteriora cruciabuntur, quae sicut ait Philip Apostolus, Existimari debent sicut stercora. Qui enim sic assumunt testamentum diuinum, ut in possetiora respicientes ueteri se uanitate non exuant, similes sunt
48쪽
sunt hostibus illis qui arcam testamenti captiua iuxta idola sua posuerunt. Et illa
quide uetera etiam nolentibus cadunt: quia omnis caro sensi, & claritas homi- Isaa Unis, ut flos feni. Aruit senum, flos decidit. Arca te Domini manet in aeternu. Secretum scilicet testametum regnumq. cassorum ubi inarternum Dei uerbum.
CAPUT VI. IVIT ergo arca Domini in regione Philistinorum septem mensibus.
F Hoc enim tempus propter uniuersitatem temporum, quae septenario nu mero discurrit, significat testamentum Domini, usque ad consumma
tionem laculi in gentibus permansurum. Deinde sequitur: ci aliter inito consilio, quinque anos aureos, iuxta numerum ciuitatum suarum, obtulerunt a
cae. Patet enim litterae sensus, sed tamen aliquid significationis habet: quia quosdam significat, qui post idola paenitentiam gerunt. Illi enim aureos anos atque mures aureos, ad arcam Domini offerunt, qui per sagella agnita uirtute eius, pro transactis peccatis, di idolorum cultura, paenitudinem gerentes, perueram consessionem Deo gloriam reddunt. Et licet coacti, studium uitae suae ad meliora conuertunt, cognoscentes se flagella Domini atque plagas iuste perpeti a Domino. Vnde quinque ciuitates Philistinorum, quinque corporis lenius, idest, uisum, auditum, gustum, odoratum, & tactum, figuram habuisse non dubium est. Per hos enim homo , aut bene operando praecepta Des adimplet, aut praue uiuendo diabolo satisfacit. Sequitur: N VN C ergo arripite &ficite plaustrum nouum & duas uaccas fetas, quibus non est impositum iugum, iungite plaustro &recludite uitulos earum domi. Tolletisq. arcam Domini &ponetis in plaustrum, & reliq. Haec igitur, quamquam historiae seriem praetermittamus enucleandam, quia luce clarius patet, tamen ne alicui ludus esse uideatur, quid significationis gerebat moraliter, ex sanctorum dictis, non nostra ponentes, pandamus. Quid igitur uaccae Allophylorum arcam Dei gestantes , nisi figura sanctorum ac fidelium renunciantium saeculo praefigurabant λ qui nullum delicti iugum traxerunt, neque ullo parentelae studio a proposito religionis praepediuntur, neque opere, sicut per Moysen de talibus dicituri Qui dicunt pa 3 3tri suo & matri, nescio uos & nescierunt. Quod ab eisdem vaccis umebatur, lacrae scripturae praetendebat sacramentum, cui omnes sancti obedientes, dum obtemperant, quasi superimpositam arcam Domini portant. Plaustrum uero illud, in quo arca gestabatur, crucis Christi innuebat mysterium. Vnde & ueritas ait: Si quis uult post me uenire, abneget semetipsum, di tollat crucem suam,& sequa Maii Ri, tur me. Sed notandum est, quod caedem uaccae setae fuisse memoratur, quia sunt, Marc. hqui plerique in uia Dei intrinsecus positi, foris carnalibus affectibus ligatur, sed
non declinant a recto itinere, quia arcam Dei portant in mente. Ecce enim uaccae Bethsamis pergunt. Bethsamis quippe dicitur domus solis. & propheta ait, M in εVobis autem, qui timetis Deum, orietur sol iustitiae. Si igitur ad aeterni solis habitationem tendimus, dignum profecto est, ut de Dei itinere pro carnalibus ae ctibus non declinemus. Tota enim uirtute pensandum est, quod uaccae Dei plaustro suppostae pergunt & gemunt, dant ab intimis mugitus, & tamen de itinere nodestectunt gressus. Sic nimiru praedicatores sancti, sic fideles quique intra sanctam Ecclesiam debent, ut compatiantur proximis per caritatem, & tamen de uia Dei non exorbitent per confinionem. S E D & satrapae Philistinorum sequebantur usque ad terminos Bethsames. Porro Bethsamitae metebant triticum in ualle. Et eleuantes oculos suos,uiderunt arcam, & gauis lanicum uidissent.
49쪽
Et plaustium uenit in agrum Iosue Bethsemitae, & stetit ibi. Erat autem ibi lapis magnus. Et conciderunt ligna plaustri, & reliq. Iam enim superius dii tremquod Bethsamis,domus solis interpretaretur. Sed nunc quae alia potest in hoc loco este domus solis, nisi sancta Ecclesia, astae iustitiae illustrata 3 Et quid est Be thsamitas in ualle stumenta ineleie, nisi doctores Ecclesiae annonam uerbi Dei in humilitate tractii re ξ Quis est lapis in agro Iosue, nisi Christus Dominus in Ecclesia sua Ligna uero illa plaustri, ipsus Christi praesigurasse crucis myst
ri uni non dubium est. Vaccas uero super lapidem immolare , est, conuersos sanctos a saeculo in Christi linitatione mortificare. HI SVNT autem ani aurei, quos reddiderunt Philistim pro delicio Domino. Azotus unum, Garaunum, Ascalon unum, Geth unum, Accaron unum.ὶ Motus enim interpretatur ignis, Gara uero fortitudo eius siue diuitiae, Ascalon quippe pondera uel ignis, homicida, Geth torcular, Accaron uero sterilitas, uel eradicatio dicitur . Qui inque enim ciuitates Palaestinorum, quinque corporis sensus a quibusdam intelliguntur. Ex quibus bene AEotus interpretatur ignis illum scilicet significans: quo corda miserorum succenduntur. De quibus scriptum est, Omnes adulterantes, uelut clibanus corda eorum. Et Gara quae dicitur sortitudo eius, Osee quia tartes sunt adulterantes in malum : Siue diuitiae, de quibus Dominus di-M-- 3 cit, Solicitudines diuitiarum suffocant uerbum i accipiuntur in quibus confidunt iniqui. Et Ascalon quae ponderata lanat, uel ignis homicida, malitiae pondus, quo deprimuntur reprobi. De qua dicitur: Iniquitas in talento plumbi sedet, quia iniquitate succensi, ut diuitiis abundare possint, homicidia perpetrant. Vnde Geth iure sequitur, quae torcular interpretatur: Significat autem tribulationes praesentis uitae, ubi torquentur electi ac reprobi . Et Accaron uero, quae sterilitas uel eradicatio dicitur, reprobrorum significat sterilitatem, qui his uitiis insistunt: et si in ius perseuerauerint, eradicabuntur a terra iii uentium . Sed hae quinque ciuitates munera aurea offerunt, quando auro spiritalis intelligentiae instructi, ab his uitiis per paenitentiam declinantes, quae in quinaque sensibus corporis admittuntur, diuinis testamentis se subdunt. Vnde neces.se est, ut attendant ad mortem, ubi est tristitia uera, & sterilitas perpetua, & sic se cohibebunt ab iniquitatibus. Sed quid ait iuxta historiam, AB URBE murata usque ad ii illam, quae erat absque muro,&usque ab Abel magnum, super quem posuerunt arcam Domini. Abel magnum ciuitas est in termino Ist ei. Abel magnum iccirco uocatur, cum antea Bethsamis uScata sit, siue propter luctum super uiris Bethsamitis ibi factum, siue propter distinctionem ciuit MI Q tis Abel Bethmacha ,de qua exclamauit mulier sapiens ad Ioab, dicens: Qui interrogant, interrogent in Abela. Sic itaque intelligendum est, quod ab urbe murata. iisque ad uillam, quae est absque muro,& usque ad Abel magnum dederunt mures. S V P E R quem ), idest, super luctum. POSVERVNT arcam Domini, quae erat usque in illam diem in agro Iosue Bethsamitis, & suit ibi donec in Cariathiarim ducta est. Et percussit depopulo septuaginta uiros. de quinquaginta milliaplebis. & reliq. iisquequo ait,
T FACTUM est ex qua die mansit arca Domini in Cariathiarim, mulE tiplicati sunt dies. Erat quippe annus uictamus, & requievit omnis Israel domus post Dominum. Quod enim dictum est, Quia percussit de populo qui non erant de stirpe Levitica, septuanginta uiros, &quinquaginta mil
50쪽
lia plebis, pro una eademq. re indisserenter accipiturr Nam de ex uno graeco quo sest solet utrumque transferri. Sed in hoc uidetur esse distantia, quia in priore commate uersiculi, additum est uiros LXX. sunt percussi. De ipsa autem turbii uulgari homines L. millia, quod ne pateretur in Exodo populus a longe stabat& orabat, solus Moyses ascendit ad Dominum. Vnde in Hebraeo ita habetur , Et percussit de populo LXX . uiros , & L. millia uiros , hos LXX. uiros iudices . LXX. Hebraei intelliguntur, quorum merita & gloria quinquaginta millia uiri comparantur: Sicut & de David dicitur, Quia tu unus pro decem millibus computaris, quod dictum est . QVI A ex qua die mansit arca Domini in Cariathiarim, multiplicati sunt dies, erat quippe annus uice
simus. & reliq.ὶ Iarii d octauum usque annum regni David, quando eam con A modi gregata populi frequentia, in Ierusalem adduxit, sint computandi. Inuenitur namque in sequentibus, quia temporibus Saulis fuerat ablata de hae ciuitate,& allata in castra pugnante eo aduersum Philistaeos. Sic etenim scriptum est, Et osuait Saul ad Achiam: Applica arcam Des. Erat enim ibi arca Dei in die illa,cum I. I et filiis Israel. Et quia constat, quod Dauid eam in Ierusalem adduxerit cultam de domo Aminadab, in quam non illata esse Ierhibetur, restat intelligi, quia in diebus Saulis resata de castris, &in praefita remallsit illata ciuitate. Vnde denuo regnante David, asseretur in Ierusalem. Est ergo sensus memoratae sententiae, quia ex qua die mansit arca in Cariathiarim, erat annus uicesimus cum eam . inde transferri temporibus Saul causa belli contingeret. Denique uicesimo pe- .racto anno, translata est a Samuele in Masphat. Et de Masphat transtulerunt eam, Samuel & Saul in Galgala . Inde translata est a Saul in Nobee, de Nobee in Gabaa, de Gabaa ad Alud in domum Obededom. Inde transtulit in Sion. De Sion transtulit eam Salomon in Sancta sanctorum. Vel certe uicesimus erat annus, cum adhuc omnis domus Israel quieuisset post Dominum, abiectis idolis uidelicet, illi soli seruiens. Quod in sequentibus dicitur. ABSTULER V N T filii Israel Baalim & Asfaroth, & seruierunt Domino soli. Quod ea facta sint toto tempore praesulatus Samuelis, qui Iosepho teste duodecim annis Is his completus est, & primo tempore r ni Saul, qui eodem historico affirmante γuiginti annis tenuit, nullus sanctae historiae curiosus ignorat. Namque postmodum cum recessisset spiritus Domini a Saule, & agitaret eum spiritus nequam , maxime ad perseque irium David innoxium &iustum, necesse erat partem militiae uel plebis eiu nullam, malitiae illius extitisse complicem. His iuxta historiam praelibatis , i id mystice significet, quod arca uenit in Cariathiarim, &intulerunt eam in domum Aminadab in Gabaa,&ex qqa die mansit ibi multiplicati sunt dies, enucleare conabimur. Aminadab enim in cuius domum uenit arca, pater meus spontaneus interpretatur. Significat populum gentium, cui Dominus pater gratiam testamenti contulit. inicum Psalmista dicere potest e Voluntarie sacrificabo tibi & confitebor nomini tuo Domine, quoniam bonum est. Gabaa uero collis dicitur, animas significat humilium. De quibus dicitur: Suscipiant montes pacem populo, & colles iustitiam. Montes enim Augusti. Num71no teste maiores animae sunt; colles uero minores. Seu etiam Gabaa, ubi Eleazar filius Aminadab sacerdos constituitur, ut custodiat arcam Domini, intem pretatur collis, uel sublimitas. Eleazar adiutorium dicitur: & bene, qui custodit arcam Domini, adiutorium interpretatur, quia sancti uiri quidquid boni habent, non ad se, sed ad Dominum referunt. Vnde Apostolus: Fiduciam talem a. a.
habemus per Christum ad Deum, non quod suffcientes simus cogitare aliquid a nobis, quasi ex nobis, sed sufficientia nostra ex Deo est, & reliq. Verum C