장음표시 사용
31쪽
E L scuM DELECTUs, LIB. I. TIT. IV. Uuetudo. XXX. Imperator noster Severus rescripsit, in ambiguita- quae ex lepibus proficiscuntur , consuetudinem , aut iram perpetuo luraliter judicatarum auctoritatem, vim legis obtinere. l. 3 8. Errere istrosicta XXXI. Quod non ratione introductum , sed errore primu trahuntur as deinde consuetudine obtentum est, in aliis similibus
non obtinet. l. '9.r temperanda leto XXXII. Consuetudinis ususque longaevi non vilis auctoritas est. Verum non usque adeo sui valitura momento, ut aut rationem vincat, aut legem. l. r. C. quae sit longa coniecis quiL XXXIII. Nullum pactum , nullam conVentionem, nubcontractum inter cos videri volumus subsecivum , qui contrahunt, lege contrahere prohibente. l. s. C. de legib.
Quae lege heri prohibentur, si silerint facta , non ltim inutilia, sed pro insectis etiam habeantur : licet Lmisator seri prohibuerit tantum , nec specialiter dixerit, inutile esse debere quod fictum est. Sed etsi quid fuerit subsecutum ex co , vel ob id , quod interdicente lege mctum est , illud quoque cassum atque inutile esse praecipimus. d. l. in Murum XXXIV. Leges &constitutiones suturis certum est dare tamam negotiis, non ad secta praeterita revocari: nisi nominatim & de praeterito tempore , & adhuc pendentibus negotiis cautum sit. I. 7. C. de legib. D. ιυνιν-- XXXV. Leges secratissimae, quae constringunt iam, ,- ster . num vitas, intestigi ab omnibus debent, ut universi pra scripto earum manifestius cognito, vel inhibita declinciit, yel permissa sectentur. l. 9. C. de legib.
'huos tirum I. UOD Principi placuit, legis habet vigorem. I. I. πη diur-hππ- Tam conditor quis interpres legum selus Impe rator. l. est. in L. C. de legib. Si enim in praesenti leges condere sui Imperatori concessum Disitig Coral
32쪽
EY LIBRI s DIGys T. ET COD. sum est, & leges interpretari selo dignum imperio esse portet. d. l. Cum de novo iure, quod inveterato usu non adhuc st bilitum est, dubitatio emergat, necessaria est tam suggestio judicantis, quam sententiae principalis aluctoritas. l. II.
Si quid in legibus latum sertassis obscurius fuerit, opor tet id ab imperatoria interpretatione patefieri: duritiamque
legum nostrae humanitati incongruam emendari. l. 9. C. d.
Inter aequitalcm jusque interpositam interpretationcm n bis silis 3 oportet & licet inspicere. l. I. C. cod. II. Digna vox est majcstate regnantis, legibus alliga- Priscus risi tum se principem profiteri. Adeo de auctoritate iuris no stra pendet auctoritas. Et revera maius imperio est , se mittere imibus principatum. Et oraculo praesentis edicti, quod nobis licere non patimur, aliis indicamus. l. q. C. cod. Licet lex imperii selennibus iuris Imperatorem selverit, nihil tamen tam proprium est imperii, quam legibus vivere. l. 3. C. detestam. ΙΙΙ. Planc ex constitutionibus quaedam stini persenales, Pν,--gian nec ad exemplum trahuntur. Nam quod princeps alicui sunt exemplo. merita indullit, vel si quam poenam irrogavit, vel si cui sine exemplo subvenit, petibnam non egreditur. l. I. f. 2. Quae princeps certis petibnis concellit, caeteris excinpla non cin. l. r. C. de legib. I. 3. in L c. eod. IV. In rebus novis constituendis evidens esse utilitas de--ia, sisti bet, ut recedatur ab eo jure, quod diu aequum visum est. mutanda.
V. Beneficium imperatoris, quod a divina stilicet eius Βιnouia Frineι- indulgentia proficiscitur, quia plenissime interpretari debemus. l. 3 pretanda. VI. Quod Princeps inter privatos cognoscens iudi Aram Princi-rit, ad similia trahendum. l. est. C. de legib. 'VII. In rescriptis Principum ad priVatorum preces h. semper inesse debet conditio, si preces veritate nitan V. innsa derit si praees l. 7. C. de divers rescr. & Pragm. veritate nitorum Diuiti sed by Coos e
33쪽
8 LEGOM DELECTUs, LIB. I. TIT. V. id est, constitutiones tempore posteriores, potiores sunt his quae ipta praeccsserunt. l. est.
aut semi. Lioerim s Di faci Hi quos velis, si tini, is liceat.
In semittite es qui alieno dominio subjacet.
ex matre quoquorempore prunati
semirute manumissi. Partus pro nato
perfit. Instrumento ma est epto satus noulaaitur. Conditio foeminarum in multis δε-
Vel ad res, vel ad aetiones. l. I. II. Summa de iure persenarum divisio haec est , quod omnes homines aut liberi stini, aut servi. l. III. Libertas est naturalis facultas ejus quod cuique sacere Iibet, nisi si quid vi, aut jure prohiberiir. l. q. IV. Servitus est constitutio juris gentium, qua quis d minio alieno contra naturam subjicitur. l. q. f. I. V. Ingenui sunt, qui ex matre libera nati sunt. Suffcit enim liberam fuisse eo tempore quo nascitur, licet ancilla. concepit: & e contrario si libera conceperit, deinde anci Ia pariat, placuit cum qui nascitur, liberiim nasci, quia non debet calamitas matris nocere ei qui in ventre est. Ex hoc quaesitum est, si ancilla praegnans manumissa sit, deinde ancilla postea ficta, aut expulsa civitate, pepererit, liberum , an servum pariat ' tamen rectius 'obatum est liberum nasci, & sincere ei qui in ventre est , liberam matrem vel medio tempore habuisse. l. s. g. 2. & 3. V. l. 28. l. 7. f. I. T de Senat. VI. Libertini sunt, qui ex justa servitute manumissi sunt. l. s. VII. Qiu in utero est, perinde ac si in rebus humanis es, set, custoditur, quoties de commodis ipsius partus quaeriatur : quanquam alii, antequam nascatur, nequaquam prosit. l. 7 VIII. Imperator Titus Antoninus rescripsit, non lardi statim liberorum, ob tenorem instrumenti malὶ concepti. l. 8. IX. In multis iuris nostri articulis, deterior est conditio sceminarum, quam masculorum. l. 9.
34쪽
Ex Lia Rrs DIGEs T. ET COD sX. Quaeritiir , hermaphroditum cui comparamus t & In timo registi magis puto eius sexus aestimandum , qui in eo sexus
XI. Septimo mense nasci persectum parriam, iam recer Se timorru pa tum est, propter auctoritatem doctissimi viri Hippocratis: tu persemia s. dc ideo credendum est, eum qui ex justis nuptiis septimo mense natus est, justum filium esse. l. Ιχ. XII. Non sunt liberi, qui contra sormam humani gene- νυλris, converse more procreantur: veluti si mulier monstro--hab tunsum aliquid, aut priaigiosum enixa sit. Partus autem quimcmbrorum humanorum officia ampliavit, aliquatenus vis detur cffectus, & ideo inter liberos connumerabitur. l. I XIII. In orbe Romano qui sunt, ex constitutione Im- Civos ramis penatoris Antonini, cives Romani effecti sunt. l. II. XIV. Imperator Adrianus Publicio Marcello rescripsit, Praemis, ad imo liberam, quae praegnans ultimo supplicio damnata est , libe- beis non rum parere: & Blitum esse servari eam, dum partum edeia pepereris, M. II 8. XV. Cum legitimae nuptiae factae sint, patrem liberi is Natus ex litui
XVI. Qui sisere coepit ;& statum,& dignitatem in sistari
Rit, & magistratum, & potestatem Videtur retinere z si non minis. cui rei sitae taminium retinet. L 2o. XVII. Vulgo concepti dicuntur, qui patrem demonstra- mulio emessii re non possunt; vel qui possimi quiὸem, sed eum habent, quem habere non licet: qui & spuis appellantur πα, τὴν ,-mis is σπο ν id est, a sitione. l. 23. Me. XVIII. Res judicata pro veritate accipitur. l. et s. Dricorum νυ XIX. Qui in utero sunt, in toto pene jure civili inre, j. - misis I untur in rerum natura esse: nam & legitimae haereditae' es, qui ast m arare. tates his restituuntur. I. 26.
his qui sui, vel alieni juris sunt.
L persenarum alia divisio sequitur: quod quae- ἔ--IUDAE. I dam peri ae sui juris sunt, quaeium alieno
35쪽
sunt qui sui jurissant: filis tuis qui suo patria po-
xo LEGuΜ DELECTUs, LIB. I. TIT. VI. subiectae sunt. Videamus itaque de his quae alieno iuri sit iectae sunt. Nam si cognoverimus quae istae persenae sunt, simul intelligemus quae sui juris sunt. l. I. II. Igitur in potestate sunt servi dominorum. l. I. f. I. III. Item in potestate nostra sunt liberi nostri, quos ex justis nuptiis procreavimin. I. I. IV. Quidam sunt patresfamiliarum, alii sitifimiliarum quaedam matresfimiliarum, quaedam filiaesemilianim. P tresfamiliara- sunt, qui sunt suae potestatis; sive puberes, sue impuberes: simili modo matresfamiliarum. Filii mi- -n 6 filia, quae sunt in aliena potestae. Nam qui ex me & uxore mea nascitur, in mea potestate est: item qui ex filio meo , uxore ejus nascitur, id est, nepos meus &neptis , aeque in mea sent potestate: pronepos,& proneptis,& deinceps caeteri. l. q. V. Nepotes ex filio, momio avo, recidere staret in Dii
potestatem, hoc est puris sui. Simili modo Ac premmote & deinceps, vel in filii potestatem, si vivit & in s lia
mansit, vel in ejus parentis, qui ante eos in potestate est. l. 3 VI. Elium eum definimus, qui ex vitet, de uxore ejus nascitur. Sed si fingamus abfuisse maritum , verbi gratia per decennium, reversum anniculum invenisse in domo sita; placet nobis Iuliani sententia, hunc non esse mariti filium. Non tamen serendum Iulianus ait, eum qui cum uxore sua assiduh moratus , nolit filium agnoscere, quasi non suum. Sed mihi videtur , quod 3c Scaevola probat, si constet maritum aliquandiu cum uxore non concubuisse, infirmitate interveniente, vel Ea musa; vel si ea valet .dine paterfamilias fuit, ut generare non possit, hunc qui in domo natus est, licet vicinis scientibus, filium non esse. l. LVII. Si qua poenae pater fuerit asscduis, ut vel civit tem amittat, vel servus poenae efficiatur ; sine dubio ne pos filii loco succedit. l. 7.
VIII. Patre furiose liberi nihilomines in patris sui pintestate sunt. - Idem & in omnibus est parentibus, qui balbent liberta in potestate. Nam eum ius potestatis moribus sit receptum, nec possit desinere quis nabere in potesi
36쪽
tate, nisi exierint liberi, quibus casibus solent, nequaqu mdubitandum est remanere eos in potestate. -e non staltim eos liberos in potestate habebit, quos ante surorem genuit; venian & si qui ante flamem concepti, in surore editi sunt. Sed & si in sinore agente eo, u T concipiat, videndum an in eius potestate nascatur filius ' Nam iuri sus licet uxorem ducere non possit, retinere tamen matribmonium potest. Quod cum ita se habeat, in potestate Glium habebit. Proinde & si furiosi sit uxor , ex ea ante conceptus in potestate nascetur: sed&in furore ejus conceptus ab eo qui non furebat, sine dubio in potestate nascetur rquia retinetur matrimonium. Sed & si ambo in fumre Dgant,& uxor & maritus, & tunc concipiat, partus in potestate patris nascetur, quas voluntatis reliquiis in furiosis manentibus: nam ctim consistat matrimonium altero furem te, consistet 8c utroque. Adeo autem retinet jus potes Diis pater furiosus, ut & acquiratur illi commodum ejus quod filius acquisvit. l. 8. IX. Filiusfundias in publicis citas loco patrisfamilias habetur: vesuti ut magistatum gerat, ut tutor detur. l. 9.X. Si judex nutriri vel si oportere pronuntiauefit, dicendum est, de veritate quaerendum, filius sit an non: n . que enim alimentorum causa veritati facit praejudicium.
XI. Inviti filii naturales, vel emancipati, non redigum tur in patriam potestatem. L est.
Se Adoptionibus , ct emancipatioribus, ct acidi modis , quibus foresar
solvitur. I. DOset mortem filiae suae, quae, ut materfamilias. quax si emancipata vixera, & testamento schiis heredi-
37쪽
suum nepotem, vel aurumque emarici. pare.
Filius imito patre non liberatur ab ejus potestate. I lena pubertas atmis octoderim.
bus decessit, adversus sectum suum, quasi non jure eam nec praesentibus testibus emancipasset, pater moVere com versiam prohibemta l. 2 . II. Liberum arbitrium est ei, qui filium S ex eo nepotem in potestite habebit, filium quidem potestate demittere, nem,tem vero in potestate retinerer vel ex diversis, filium quidem in potestate retinere, nepotem vero manumitteret vel omnes sui juris efficere. Eadem & de pronepote dicta esse intelligimus. l. 28. III. Non potest filius, qui est in potestate patris, ullo modo compellere eum, ne sit in potestate. l. 3I. IV. Plena pubertas, id est decem S in anni. l. qO. 3. I,
Alia res divi, jurii, alia humam. Res humani juris aut publica sum, aut privata. Ham res empo i, quadam -orporatra.
Nam aliae sunt divini juris, aliae humani. Divini ju
ris sunt, veluti res sacrae. l. I. II. Hae autem res, quae humani iuris sunt, aut publicae sunt, aut privatae. Quae publicae sunt, nullius in bonis esse creduntur: ipsius enim universitatis esse creduntur. vatae autem fiant, quae singulorum sunt. d. l. I. V. V. Tit. de acq. rer. domin. III. Quaedam praeterea res corporalas sunt, quaedam in corporales. Corporales hae sunt, quae tangi possunt, vel ti sundus, homo, vestis, aurum, argentum, & denique ah ae res innumerabiles. Incorporales sunt, quae tangi non possunt: qualia sunt ea, quae in jure consist ini: sicut ii roditas, ususfiuctus, obligationes quoquo modo contractae. Nec ad rem pertinet, quod in hereditate res corporales comtinentur : nam & fiuctres , qui ex fundo percipiuntur, corporales sunt: & id cpiod ex aliqua obligatione nobis d betur , plerumque corporale est : veluti riuadus , homo,
pecunia: nam ipsiun jus successionis, & ipsum ius utendi fatendi, & ipsim jus obligationis incorporale est. Eodem
38쪽
Ex LIER Is DIGEs T. ET CODω - II munero simi & jura praediorum urbanorum,& russicorum: quae etiam servitutes vocantur. l. I. f. I. TU. Quaedam naturali iure communia sint omnium, quaedam universitatis, quaedam nullius, pleraque singulo--ε 'rum rum: quae ex causis cuique acquiruntur. l. 2. V. Et quidem naturali jure omnium communia sunt illa: Ims, .aritam et aer, aqua profluens, & mare; & per hoc littora maris. l.
Nemo igitur ad littus maris accedere prohibetur. I. q. VI. Item lapilli, gemmae, caeteraque, quae in littore im occupantia fiunt venimus, iure naturali nostra statim fiunt. I. s. sepim, iu, VII. Flumina penu omnia, & potius, publica sunt. I. 4
Riparum usus publicus est jure gentium , sicut ipsius με fluminis. Itaque navem ad eas appellere, sunes ex arboribus ibi natis religare, retia siccare, dc ex mare reducere, onus aliquod in his re mere, cuilibet liberum est , sicuti per ipsum flumen navigare. l. s. VIII. Universitatis sunt, non singularum, veluti quae Umve iMissor in civitatibus sunt theatra , & stadia, & similia, & si qua
alia sunt communia civitatum. Ideoque nec servus com- ' Λ , minus civitatis, lingulorum pro parte intelligitur, sed -- fam quod δ αηλ versitatis. I. s. f. i. versiaris. '
I. Oessu LARI saeminae utique praeserendum Consula- rem Virum nemo ambigit, sed vir Praesectorius an ulari sceminae praeseratur, videmium ' Putem praeferri r quia major dignitas est in m virili. l. I. - II. Consulares ste nas die nis Consulatium uxorest rigoda adjicit Saturninus, etiam matres, quod nec usquam relatum
est, nec unquam receptum. l. I. f. I.
ΙΙΙ. Qui indignus est inseriori ordine, indignior est su- ordine ausu eris-
39쪽
censetur etiam se. rus aute alignitatem
At d si ante eoninceptus, patre moto
nams sit. Ait digestas nepoti trades sum patris.14 LEGUM DELECTUI, LIB. LTIΤ. IX. IV. Senatoris filium accipcre debemus, Me iam in Senatoria dignitate constitutus eum susceperit, fis ante dignitatem Senatoriam. l. s. v. l. r. f. 2. ff. de decur.&fil.
Labeo scribit, etiam eum qui post mortem patris Senatoris natus sit, quasi Senatoris filium esse. l. 7. 3. I. Conceptui pM AE V. Sed eum qui postes quam pater ejus Senatu motus est, thai, ', concipitur & nascitur , I κultas & Pegasus opinantur non esse quas Senatoris filium: quorum sententia vera est. l. 7. f. I. v. l. r. f. s. U. de decur. & Q. eor. Srquis conceptus quidem sit, antequam pater eius Senatu moveatur , natus autem post patris amistam dignitatem, magis est, ut quasi Senatoris filius intelligatur. d. f. I. v. d. l. 2. 3. de decur.
VI. Si quis & patrem S avum habuerit Senatorem, &quasi filius & quas nepos Senatoris intelligitur. Sed si pater amismi dignitatem ante conceptionem hujus , quaeri poterit, an quamvis quasi Senatoris filius non intelligatur, quasi nepos tamen intelligi debeati Et mastis est, ut debeat: utari potius ei dignitas prosit, quis obsit casus patris. l. 7. VII. Meminae nuptae clarissimis persenis, clarissimarum per narum appellatione continentur. Clarissimarum steminarum nomine, Senatorum filiae, nisi quae viros clarissimos sertitae sunt, non habentur. Fceminis enim dignitatem clarissimarum mariti tribuunt; parentes vero donec plebeii nuptiis fuerint copulatae. Tamdiu igitur clarissima scemina erit, quamdiu Senatori nupta est, vel clarissimo: aut separata ab eo, alii inserioris dignitatis non nupsit. l. 8.Mulieres honore maritorum erigimus, genere nobilitamus, & sorum ex eorum persena statuimus. Sin autem noris ordinis virum postea sertitae fuerint, priore dignitate privatae , posterioris mariti sequentur conditionem: & domicilium mutamus. l. in. C. de inci L 1 C. de dignit. I. ulti f. 3. ff. ad munic. pan, non VIII. Quaesita distulas liberis, propter casum patris re--- Senatu, auferenda non est. I. 9. IX. Liberos Senatorum accipere debemus, non tantum
40쪽
Ex LIER Is DIGEs T. ET COD. Is Setinorum filios, vertim omnes qui geniti ex ipsis, exve s-- αν beris eorum dicantur. LIO. tra. X. Si ex filia Senatoris natus sit, spectare debemus patris Digmias no a ejus conditionem. d. I. Io. insin. matre. XI. Senatores licet in urbe domicilium habere videantur, dignitio tamen & ibi unde oriundi sunt, habere domicilium intelligun--mutat domicitur: quia dignitas, domicilii adjectionem potius decusse, qu m permutasse videtur. l. II. v. l. 2. C. ius Senat. l. 23. F. ad munic.
XII. Nuptae prilis Consulari viro impetrare solent a prin- μὰν Arestas sis.cipe, quamvis perraro, ut nuetae iterum minoris dignitati,-ὸρος ε' vim, nihilominus in Confitiari maneant dignitate r ut scio m Antoninum Augustiam Iuliae Mamaeae colubrinae suae indulsisse. I. in.
I. π, ΑΥΑ plenior licentia Praesectis Praetorio ad discipli---am is L nae publkaemendationem. I. unica. ad μMeam dis II. Appellandi a Praesectis Praetorio secultas interdicta est. μη m Credidit enim Princeps, eos ob singularem explorata eorum fide , & gravitate, ad ejus ossicii magnitu- ιaruridinem adhibentur, non siter iudicaturos esse , m iaplena ' . . tia ac luce dignitatis Iuae, quam ipse taet judicatum. d. I. - ' . . . I
Lc DR A camis omnis, ut iusto pretio praebeat s ad curam Praestinarae pertinet. l. 1. 3. 11. λ μ αε-pen II. Et urbe interdicere praefectus urbi, & qua alia solita- Dirediem μισrum regionum potest, & negotiatione, & professione, & Magistra