장음표시 사용
221쪽
-6 Interrogaris XI TH. De Oeeultantibus Fisco σα vel eius Filium, post ouam in eo cessauit obligatio custodiae transislatae in Paulum, qui si deliquit in suseepto ossicio Custodis, isti incumbit damnorum restitutio, adeoque contra solum Paulum xilius Baronis haber actionem tuta in Iure , tum in conuuentia, per tradita sapia, a numero I.
. I Rr ERROGAT IO XXXV. An densiimas rerum Cati, si emtiuae esco scandas, possit falιὲm aliquas
Dastre eis dem cat occultare eΤRanseunte me per Parmam, ductus ad me sust quidam Paulus , qui debitis opressus fugerat ex Mutina patria sua , depositatis suppelleti ilibus suis apud Petrum amicum suum, ut eas 3psi custodiret. Didio debitore absente a domo sua, illius creditor ςurauit sequestrari quae habebat, ut ex illis sibi debitum solueretur. Censuit Petrus seruitium facere debitori, occultando nonnulla , ne sub sequestro eaderent. Ρetit debitor a suo depositario, ut ipsi restituat singula, quae absconderat, at restituere recusat . 3llegans se non posse, quia a Confessario suo, cui a se factum narrauit, fuit ei dictum non potuisse talia abscondere. Interrogauit me ipse Petrus, quid facere deberet de absconsis a se, cui respondi ut sequitur. t Responsio Oretenus data cursim. I Peto tempus ad inscriptis dandam solutionem. Intesimassero esse attendendam neeessitatem debitoris, quia si absconsa sunt ipsi necessaria ad statum, ac victum suum, fuerunt rite non patefacta, & ad circumstantiam istam debuisset Confessarius reflectere, antequam Petrum paenitentem suum condemnaret, quod math fecerit occultando. Cum igitur mihi supponatur talem circumstantiam in praesenti subsistere, propterea debet Petrus rei i- tuere Paulo utpoth domino omnia, quae apud se celata retinet. Haec dixerim cursim, quae per scripturam, quam ex Mediolano transmittam, probata dabo. Rese
222쪽
Responsio utὸ scripta. :2 omittendo plura, quae de sequestro possent dici, reseram breuiter tantum ea, quae ad dubium nostrum spectant. Dico igitur, Petrum in depositum habentem suppelectiles Pauli debitoris potuisse aliquas abscondere, nε inter sequestrandas describerentur, stante quod ipsi necessariae erant ad eius victum iuxta ip
Hoc adeo verum est, ut si iam sequestratae fuissent, posset Paulus non stare sequestro, sed sibi accipere necessaria pro suis alia mentis , & ad se conseruandum in statu suo, prout expresis docie per singularem, notandam,& amplectendam sententiam Guidoxa pa in suis Decisonibus, Deci . 8 I. quae incipit, Si debitor, in
3 Confirmo praedicta per legem in L qui bonis, is de eessumeta
bonorum, in qua de debitore etiam decocto, qui hona sua cessit, diiscitur: Nee enim fraudandus est alimentis quotidianis I nomine a tem Alimentorum intelliguntur cibaria pro victu, vestitus, habutatio , & ea, sinE quibus quis vivere non potest, L legatis, cum
Sic appellatione Alimentorum continentur lectus, & culcitra , ι. stratum, & L quos nos, ubi gloss. verb. vivere, st. de verbori signis Rotand. a Ualle cons. 21. u. 6. Etiam vestitus venit appellatione Alimentorum in materia fauorabili, ει. legatis, fia Eim. θ eabariROland. d. eonf. 21. n. q. Item veniunt Alimentorum appellatione calceamenta, medicinax, ligna, & alia homini necessaria seeun. dum eius statum, & ita cum pluribus notat Barbosa de Appellate appellativo I .anum. T.
Et qu6d decoctus possit sibi retinere prb alimentis est sententia communis, prodi expresis testatur N. Gabriel a S. Vincentio de Iustitia, in Iure, di . 6. uast. 16. g. . num. ys. Ex dictis sequitur esse eone ludendum,potuisse, imm5 debuisse Confessarium in ea su nostro dieere Petro depositario Pauli debitoris, teneri restituere isti utpote domino abscondita ab illo nελ. questrarentar, supposita necessitate se alimentandi eum illis.
223쪽
aos Interrogatio XXXVI. De Doce, in Testamento m. IR TERROGATIO XIXUL
Aa Ddex post aliquando damnare innocentem ad mortem; σ an testamentum in foro
ciuili natium, fallem valeat . .
in foro anima Contieli me esse Patauij occupatum in cursu Concionum
quotidianarum totius Quadragesimae in Ecclesia Sanctae Luciae, & quia in una mea Concione semel dixeram non posse 1udicem ad mortem damnare Titium, lichi secundum allegata, ω probata tamquam homicidam Caij, si ipse Iudex certo sciat delinquentem fuisse Sempronium, non vero Titium, sed teneri prci viribus agere, ut iste liberetur, vel si non possit, teneri potius deserere Omcium ; propterea contra hoc meum dictum sequentidie in publica platea fuit excitata quae uio inter aliquos Iurisperiri ros, quorum unus post duos dies accessit ad me requirens, an haberem Authores pro a me dicta sententia,clim nullum in concione citauerim. Iste qui me interrogabat etiam instabat, ut si alia quem Authorem scirem nominare, ei nominarem, quia sponsi nem fecerat cum alio mordicus sustinente, quod nemo talem Opi Dionem unquam docuerit, atque ideo si a me intellexisset quisnam illam teneat, mihi sponsionis lucrum offerebat, quae sponsio eravduorum aureorum. Deinde petijt a me, an testameatum n lum Iure Civili, sit etiam tale in conscientia . Responsio oretreus data ear sim.
r Proprium esse debet Concionatoris posse authenticε proba. re quaecunque populis praedicat, He ita me gerere studui, nee mihi plus quam semel occano defuit, numquam tamen munus aliquod volui, sicuti nec in praesenti sponsionis suae oblatum mihi lucrumaeeipiam, quod sine dubio Dominatio sua reportabit. Obitu pe-sco certe dari Iurisperitum, qui meum dictum , nemine edoceri putet . Ut ergo inseruiam, sed respondeam in praesenti, assero non paucos asserti mei me habere defensores, quos nominatim
in scriptis dabo die proxiaeo Sabbati, in quo a concione vacabo ,
224쪽
Interrogatis XXXVI. De Iudice, re Testamento σα 2ops dignabitur ad me reuerti in sero talia diei. Responsum vero quoad testamentum dabo alio die. RespOUO Iatὸ scripta . 2 Quia in omnibus quaestionibus agendum est xum debitis lumitationibus, non autem semper sic absoluth resoluere fiue peti parte assicinatiua , si uE pro negativa I propterea contra Iurisperitum censentem a nemine doceri, posse Iudicem in quaestione nostra iudicare non attentis allegatis, & probatis per testes, dico qutid immo tenetur, & docetur communiter non posse morti adiudicare aliquem, de quo certus est etiam per priuatam scie tiam illum esse insocentem . 23 Igitur vidit fortasse dictus Iurisperitus Barbosam Aximat. III . num. Σ. ubi plus quam quadraginta Authores refert afferentes, debere Iudicem stare allegatis, & probatis, non alcenta pr pria priuata scientia, per quam nouit innocentiam conuicti per testes; sed debuisset ulterius legere eumdem Barbosam loco citata, m. 3. ubi subdit , quod dictorum Authorum opiniones non procedunt, sed limitandae sunt: Primo, in Iudice, qui est supra te. ges : Secundo, quando conscientia est informata a notorio: Tertio, in Criminalibus; ubi de eaena eorporali agitur. Sic sistendo in , hac tertia limitatione, cum euidens sit, nullam paenam cor ratem esse maiorem paena mortis, concludendum est cum Ba bosa, Iudicem teneri non damnare ad eam aliquem etiam ρος testes conuictum illa dignum, sed in conscientia Iudicis cognitum innocentem. Non est igitur verum, a nullo doceri sententiam a me in concione mea relatam, quam insuper confirmo cum Sylvio in 1.2. D. Tbam. quast. 66. art. 2. cooel. 2. Petro Nauarra de restit. lιb. 2. e . . num. 16 I. Maidero in a. Σ. tract. o. cap. . dub. II. Lemo de rustι. ere iure, lib. 2. cap.29. b. Io. num.78.&a lib. Ratio
est, quia direcu, & ex intentione occidere innocentem est per se malum,&aduersatur tum Charitati, tum iustitiae. Hinc sequitur dicendum, debere dictu tu Iudicem auertere accusatorem ab accusatione, di curare, ut testes per viros prudentes corrigantur, & moneantur de falsitate; & si nolint desistere, debere litem protrahere, testes diligenter examinare ad deprellendendum indacium variationis, di falsitatis. Quod si dich. Dd nota
225쪽
non iuuant, tunc Iudex debet eurate, ut career aperiatue, to ,
cumque ad fugam detur reo. Si nee hoe suffragatur, S partes instent pro sententia, dicat se habere dissicultatem, & eundum esse ad Superiorem, quem ipse secreth informet, & personam te-
sit induat. Iudex vero Superior, etiam si Ius palam non faueat, mortis,& mutilatio rus paenam suprema sua stu thoritate relaxet: Si autem Iudex ordinarius nullam ad inueniat viam liberandi innocentem a morte, debet omelum deponere, etiam cum per eulo vitae. Ita docent Doctores relati numera intecedenti, in fine, qui
hanc doctrinam extendunt etiam ad Ministrum iustitiae , quihurusmodi sententiam exequi non potest contra innocentem. Responsio ad Interrogationem de Testamento. Certum est, qubd in confectione Testamenti seruanda sunt
ea, quae a Iure Civili statuta habentur, alias inualidum erit in foro externo. Dubitari tamen potest, an sit quoque nullum iastro conscientiae λRespondeo esse notandum, eamdem dissicultatem procedere, tum de haerede instituto in minus solemni testamento, itim de lagatario nominato in illo. Licet ergo testamentum in foro CLuili erit nullum, non propterea erit omnino tale in foro eonscientiae , sed qui primus occupauerit haereditatem, vel legata relicta in tali testamento, de quo constat non interuenisse fraudem, ρο- test accepta possidere donec condemnetur, & post condemnationem tenebitur restituere haeredi venienti ab intestato, qui si nesciat testamenti nullitatem, quam tamen sciat possetar, iste non
tenetur illi reuelare. Ita docent Sotus lib. . de iasti. quas ς. atri. DLudovic. Lopea I .part. Instruct. c. I . Palaci. in Sum. verb. IIar ditas, Enriquea, & alij apud Sanchea opusculor. Moralium, tom. 2. lib. .caρ. I. dub. I ι num. 3. Ratio est, quia in dubio melior est
conditio possidentis, & sic possidens non tenetur restituere ;erg. quando testamentum est minus solemne, cum valdis dubium stvter habeat melius ins in foro conscientiae, scilicEt an haeres ab intestato, vel an institutus in minus solemni testamento, & pro utroque sint opiniones valde probabiles qui prius occupauerit bona, iuuabitur possessione, & me Iius ius habebit in foro eon-stientiae. Haec sententia vocatur probabilior omni alia a san
226쪽
Dureuatis XXXVI. De DdM, ct Testamore σα 2IIctea loco eitaroj sed num νοσο Docent igitur aliqui, dictum testamentum minus solemne. esse validum in foro conscientiae, quandb eonstat eam fuisse tenatoris voluntatem, di nullam fraudem interuenisse , unde ha res, & legatarius in tali testamento relictus potest tuta conscie tia capere haereditatem, vel legatum, & si haeres ab intestato caperet haeredit tem , licti in foro e terno sibi applicaretur, teneretur in conscientia restituere haeredi relicto in tali testamento.
Probatur ex cap. stm omnes, detestam. ubi eonsuItus Pontifex de usu Episcopatus Hostiensis, nempe quod non implebatur tale testamentum minus solemne, respondit eum usum non esse seruandum, quia est contra legem Diuinam ille. Sie tenent Pacormit. . cap. cum omnes, num. ἔαθ I S. & ea . plerique, immunit. Eeclesci plures aliquos late refert Sanchea ubi supia, num. 1. Uerum respondet numero II. Papam utpote Dominum temporalem Epis copatus Hostiensis annullaste talem usum, seli eonsuetudinem t& quod di erit esse contra ius Diuinum, dixit ut Doctor particularis.
Alij ver5 docent, dictum testamentum minus solemne esse nulωlum etiam in ruo conscientiae, adeoque si quis virtute talis testa. menti gliquid accepit, tenetur in conscientia restituere. Proba.xur, quia P in ps potest statuere, ut talis modus seruetur itia translatione domini; , ali/s non transferatur, & sic per legem . istam facit ii, Me eo ultissima, C. de testam. his verbis: vla nume rus testium noη es iustus , idest completus , σ testamentum est minus δε- ιemne , volu*ηs uoluusalem rasatoris impleri. Item, quia sententia
Iudicis non innitens falsae praesumptioni, obligat in conscientia psed cessante omni suspicione fraudis, & constante veritate, Iude iudic*bit testamentum inisus solemne nullum esse; ergo etiam ita conscientia nullum esse. Item, quia solemnitas testament in I est solum probatoris , sed est de eius substantia, & essentia, qua deficiente estumniati nullura testamentum. Ita tenent Baldus,
Figosius, Paulus de Castro, Cyqui , Gucia ,& plures alij, quos
refert, sed non sequitur Sanchea ubi sapra, num. q. Deinde numero Im respondet argumentis duarum sententiarum praedi
Ad primum dicit, Papam utpoth dominum illius Episcopatus Hostieata temporalem, annulasse in eo illam consuetia
227쪽
Σ. I 2 Interrogatio XXXVIL De eonfluente malam ste nem, non vero in alijs; & quod dixit esse contra ius Diuinum dixit ut Doctor. Ad secundum respondet eum Couarruvia ev. eum omnes de testam quod lex fundata in praesumptione non obligat in conscientia a secus ob defectum solemnitatis essentialis. IRT ERRO G A. T IO XXXVII;
oen semper liceat consulere minus malum
CUm essem receptus hosphio in loco dicto Brentonim propε
Veronam, inueni duos Presbyteros inter se disputantes, an regula generalis sit , esse semper licitum consulere minus malum illi, qui maius malum est paratos inferre alicui. Unus ex illis de hoc interrogatus fuerat in examine in ordine ad Confessio. nes audiendas in Tridentina Diaecesi , respondit amrmative .satimque fuit exclusus a Celsissimo Domino Principe , & Episcopo cum iussione, ut melius studeret, reuersurus ad examelia alia vice , & interim accederet ad me, ut veram responsionem disceret, deinde in nouo examine repeteret quidquid didicerit de tali interrogatione. Iste me nouerat Tridenti, sicque ob diens Celsissimo Domino venit, praesertim requirens an dictum suum sustinere posset saltem aliqualitεr illud explieando , ita quod non malE respondisse valeret se tueri ; & ulterius me interrogauit, quid sit dieendum in tali quaesito, ipse enim libros non habebat ad studendum, nisi Busembaum , & Toletu Ita, nec propter suam paupertatem emere alios poterat . Insuper mc rogauit, ut ipsum adiuuarem in nouo examine , quand qκidem inter Examinatores cui me honoraret tamquam Con cionatorem annualem in Cathedrali Ecclesia Celsissimus , &Reuerendissimus Dominus Princeps, & Episcopus Clementissimus Dominus Ioseph victorius de Albertis semper me introducebat. 4
228쪽
Merrogationum . De eonsulente malum cter xi,
Responsio oretenus data cursιm.
x Domine mi. ad exercendum Confectrij munus teneris in. cumbare studio doctrinae moralis, quae est dubiorum mare magnum, ideo si libris ea res, nec ad emendum habes, non desunt hie in toto Tridento Bibliothecae Regularium, ac Doctorum. in quibus poteris frequentεr te recipere ad studendum. Suppo sto nunc quod ad nouum examen riuerti debeas, do me requiras qualiter possis te saluare, quod non math dixeris in alio examine, esse semper licitum consulere minus malum, nε eommittatur maius, declarare te debes, te intellexisse de illo, qui determinatus est furari v. g. tantum a Petro, si tune consilium detur furari volenti, ut sollim quinquaginta ipsi surripiat, sie. que in tali, vel simili casu intelligebam esse semper licitum consulere minus malum. Qualiter postea debeas plenε respon
dere quid sit dicendum de hac materia dabo tibi in scriptis.
2 Dato easu, qubd Caius sit determinatus damnifieare siuε Petrum, suE Paulum per furtum aequalis quantitatis, sed imdeterminatus cui surripiat, Ioannes autem consilium det Cato, ut surripiat Paulo, non 'ero Petro, quia iste est amicus ipsius consulentis, licith consulit. Ratio est , quia amicus debet impedire, ne damnum inferatur amico , potius qu1m non amuco, qui rationabiliter conqueri non potest , quod voluntate conditionata Ioannes voluerit potius damnum non amici, quam amici. Ita cum Cardinali ὀe Lugo docet Pontius in euri Theol.
disp. 32, quast. P. conclus M uum. 36. sicque consulens ad nullam tenebitur restitutionem, neque peccaret. Idem Oidem.
3 Si vero Caius esset determinatus furari vel centum a Petro , vel quinquaginta a Paulo, & Ioannes consilium det Cato, ut accipiat, quod minus est , . Ioannes non tenebitur ad restiis tutionem, quia eius consilium non esset, nisi significatio, quod minus malum est furari minus: & hoc non potest esse illicitum . Et quamuis in dicto consilio videatur inclusa consulentis voluntas , ut furtum fiat, tamen talis voluntas non videtur in iusta
229쪽
2 r 4 diterrogatis X VII DR cd uente malum m. Minuta , quia non eli ni si conditionata , scilicet si furtum sieraciendum, fiat mi ius surripienda minus Paulo , cui sic nulla sit iniuria , nam in consulendo est potius prospiciendum ad honorem Dei, quam ad emolumentum Pauli. Sic tenet idem . Pontius ubi supra. 4 Furi det terminato surari muItum a Petro, mihi non licet dicere eidem furi noli hoc furtum faeera, sed potius furripe munus , seu parum Paulo , a quo furari fur non cogitabat. Ratio autem, cur tale consilium dare non possim sine obligatione νelli tuendi Paulo, quamuis iurium minus eoasulam, git, quia essem causa absolute furandi ab illo , eui nyllum iustum erat li,s faciendum, si sie damnum, ac iniuriam inserrem Paulo. It, Cardi n. de Lugo apud Dianam inordinatum tom. 8. tract. I.
. s Caeterum non obstantibus praedictis non desunt aliqui isnentes, qu6d si fur cogitet damnum in serre maius Petro, vel minus Paulo, resolutus tamen alterutri instrre, teneret r de damno , qui consuleret , aut rogaret , ut damnum inseratur
Paulo, licet sit minus. Ratio est, quia iniuriam faceret Pa lo utpote ius habenti , ut res sua seruetur illaesa quamuis minoris valoris, sicuti ius habet Petrus, ut seruetur res sua preth maioris. Sie notat Diana Ioc. est. na . q. ct s. . At si quis solum in genere diceret esse potita facienda mala minora, quιm maiora, e quo dicto fur se determinat ad surripiesdum minus . Paulo, quam a Petro, tunc ad nullam teneretur restitutionem, quia nullam fecit iniuriam Paulo, sed an tum veram doctrinam rogatus explicuit furi . Ita Ioannes Uigers de iusti. tract. , cap. L. talp. q. ui . 26. cim ρεφ ω alij ais relati .
230쪽
En eo trahentes modo ambiguo teneantur de pretia maiori, vel minori.
IN Rure dicto Mugia Diaeresis Τridentinae inueni duos Ruis
sticos, quorum unus praetendebat multum ab alio , qui λ debitorem non negabat, sed tantum minus. Controuersia erat,
quia venditor asserebat conuenisse pro quindecim , alter verci pro solum decem, de quo contractu nulla extabat scriptura . neque testis aliquis dabatur pro veritate . Qui quindecim exigebat , volebat tibi statim dari saltEm illud minus, ad quod se teneri emptor fatebatur, sed hoc minus dare renuehat, nisi ei fieret totius solutionis quietantia , quam facere nolebat ipse plus praetendens . Hinc interrogatus fui quid iudicarem esse agenodum pro concordia horum dissidentium , praesertim cum plus praetendens , videns se non posse recipere quantum petebat . emptoris bona aliqua titulo compensationis praeuentluε oecupasset , paratus hirare se contraxisse prb quindecim , alteros militEr parato iurameatum praestare, contractum fuisse prbdecem.
Responsio oratenus data eurs m: I Mirum non est, quM contrahentes interdum de pretia non ela rh conuenerint, ut eontingint si v. g. vendens dicat volo quindecim , emens vero dicat sum cient tantum decem , & inastis verbis sistant, unde vendens putans fuisse acceptatam suam petitionem de quindecim, tradit rem emptori putanti tamen is Postea teneri soluere tantum deeem ideoqua post aliquot dies ex mala inuichm intelligentia contentio inter illos orta est, an pro quindecim, vel pro decem stet eontractas. In isto, vel huiusmodi euentu dico, posse duplici via proeedi, nimirum vel me Iudicis interpellationem, vel per Prudentis viri interpositionem. Hi ne ad euitandas in Iudicio expensas ex utraque parte recurissus habeatur ad mediantem seque utriusquὸ amicum ; Debebit iste considerare, an valor rei, de qua facta fuit conuentio exincedat