Ammiani Marcellini quae supersunt accedunt auctoris ignoti de imperatoribus excerpta

201쪽

tiunt undiquo Persarum intonante fragore, artius proelium intra muros exarsit, hostium nostrorumque catervis certantibus comminus, cum consertis inter se corporibus, hinc indeque Stricto mucrone nulli Occurrentium parceretur. 15. Magna denique mole ancipiti diu exitio renitentes Obsessi, postremo plebis immensae ponderibus effuse disiecti sunt. Et post haec iratorum hostium gladii, quidquid inveniri poterat, concidebant: abreptique sinibus matrum parvilii, ipsae quoque matres trucidabantur, nullo, quid ageret, respectante. Inter ea tam funesta, gens rapiendi cupidior, onusta spoliorum genere omni, captivorumque examen maximum ducens, tentoria repeti it ex

sultans.

16. Rex tamen maudio insolenti elatus, diuque desiderio capiendae Phoenicae stagrans, munimenti perquam tempestivi, non ante discessit, quam Iabefactata murorum parte reparata firmissime, alimentisque adfatim conditis, armatos ibi locaret insignes origine, bellique artibus claros. Verebatur enim, quod accidit, ne amissionem castrorum ingentium serentes aegre Romani, ad eadem obsidenda viribus magnis accingerentur.

1T. Latiua se proinde iactans, additaque spe, quidquid adgredi posset, adipiscendi, interceptis castellis aliis vilioribus Virtam adoriri disposuit, munimentum valde vetustum, ut aedificatum a Macedone credatur Alexandro, in extremo quidem Mesopotamiae situm, sed muris velut sinuosis circumdatum et Cornutis, instructioneque varia inaccessum. 18. Quod omni tentaret arte, nunc promissis defensores diciens, nunc poenas cruciabiles minitans, aliquoties struere aggeres Parans, obsidionalesque admovens machinas, multis acceytis Vulneribus, quam illatis, omisso vano incepto tandem abscessit.. UIII. 1. Haec eo anno inter Tigrim gesta sunt et

202쪽

Euphratem. Quae cum frequentibus nuntiis didicisset Constantius, metuens eXpeditiones Parthicas, hiemem apud Constantinopolim agens, impensiore curanmitem instruebat cum Omni adparatu bellorum. Arma quoque et tirocinia cogens, legionesque augens iuventutis validae supplementis, quarum statariae pugnae per Orientales saepius emicuere Procinctus e uu-xilia super his Scytharum poscesat mercede vel gratia, ut adulto vere profectus e Thraciis, loca suspecta

protinus O Cuparet.

2. Inter quae Iulianus apud Parisios hibernis Iocatis, Summa coePlorum quorsum evaderet pertimescens, erat anxius, nusquam adsensurum Constan- ,

tium lactis multa volvendo considerans, apud quem sordebat ut infimus et contemptus. 3. Circumspectis Istaque trepidis rerum novarum exordiis, legatos ad eum mittere statuit gesta docturos, eisque concinentes litteras dedit, quid actum sit, quidve fieri oporteat deinceps, monens apertius et demonstrans. l. Quamquam eum haec dudum comperisse opinabatur, relatu Decentii olim reversi. et cubiculariorum recens de Galliis praegressorum, qui ad Caesarem aliqua portavere sollemnia. Et, quamquam non rePugnanter, tamen nec arrogantibus Verbis quidquam scripsit, nQvideretur Subito reclinasse. Erat autem litterarum sensus huiusmodi:5. Ego quidem propositi meisdem non minus moribus, quαm Dederum pacto, quoad fuit. ranum semper atque idem sentiens conservari, ut essectu multiplici claruit evidenter. 6. Iamque inde, ut me creatum Caesarem pugnarum horrendis fra oribus obieetati,

potestate delata contentus, currentium ex Toto pro

veritatum nuntiis crebris, ut a paritor sdus tuos aures impleri, nihil usquam periculis meis adsignans: cum documentis adsiduis constet, di sis per-πιistisque pasaim Germanis, in laboribus me semper

203쪽

visum omnium primum, in laborum refectione postr.

7. Sed bona venia tua dixerim, si quid novatum est nunc, ut eaistimas: in multis bellia et asperia aetatem sine fructu conterena miles, Olim deliberatum implevit, hemens, aeeundique impatiens loci rectorem, eum nullas sibi vices a Caesare diuturni audoria et lictoriarum frequentium rependi posse contemplaretur. S. Cuius iracundiae, nee dignitatum augmenta, nec annuum merentis stipendium, id quoque inopinum accessit, quod ad partes orbis Eoi poatremas venire tussi, homines adsueti glacialibus terris, separandique liberis et coniugibus, egentea trahebantur et nudi. Unde solito saepius efferati, nocte in unum collecti palatium obsedere, Augustum Iulianum vocibus magnis adpellantes et erebria. 8. Ghorrui, fateor, et

aecessi: amandatusque, dum potui, salutem simulatione quaeritabam et latebris. Cumque nullae darentur indutiae, libero pectoria muro, ut ita diaerim, sa Ptus, progressus ante eonspectum Omnium steti, montiri posse tumultum auctoritate ratus, vel sermonibus blandis. 10. Exarsere mirum in modum, eousque pro recti, ut, eum precibus vincere pertinaciam eon har, instanter mortem contiguis adsultibus intentarent. Victus denique, mecumque ipse contestan3, quod alter confosso me forsitan libera declarabitur prin-cγε, arien/us 8um, vim lenire sperans armatam. 11. Gestorum hic leatus est, quem mente uuaeso recipito placida. Nec actum quidquam secus ealatiames, vel susurrantea perniciosa malignos admittas, ad compendia sua excitare secessionea principum adsuetos: sed adulati ne vitiorum altriae depulsa, excellentissimam virtutum Omnium adserte iustitiam: et eonditionum aequitatem, quum propono, bonasde au3eipito, cum animo disputana, haec statui Romano promesae, nobisque, qui caritate εanguinis, et fortunae 3u-

204쪽

perioris cutivisne inelamur. 12 Ignosee enim: qua, eum ratione poseuntur, non tam seri eupio, quam a taurilia probari et reeta, apide tua praecepta deinda

I3. Quae necesse ait seri, in eo rarium redigam δrere. Equos praebebo curules Hispanos, et miseem a gentilibus atque aeutariis adulescentes Letoa quo dam, eis Rhenum editam barbarorum progeni 'ri vel certe ex deditiosis, qui ad nostra deaeiscunt. Whaee admu exitum vitas me spondeo non modo grato animo, cupido quoque faeturum. l . Praefe-eων ra. orio, aequitate et meritis notos, tua nouis '

his elementia r residuos ordinarios iudides, miri,

ost moderatores promorendos arbitrio meo eone ost consentaneum, itidemque stipatores. Stultum est enim, eum rente caderi possit ne sat, eos ad latus Imperatoris arietari, quorum mores ignorantur et volun

15. me sane sine ulla dubitatione Irmarerλι tirones ad peregrina et longinqua Galli mittere, diu-

eurna perturbatione essibusque vexati gravissimis, nec aponte sua poterunt nec coaeti, ne eon3umpta P nitus iuventute, ut a liguntur praeterita recordanem , ita desperatione pereant impendentium. 16. Nec Parthicis gentibus opponenda auxilia hine aeriri eo veniet, eum adhuc nee barbariei sint impetus inter ψri, et si diei, quod verum est, pateria) hae proetinomalia iactatae eontinuis, externis indigeant adiumentio est fortibus. I. mee hortando, ut aestimo, salutariter aeripsi, poscens et r ans. scio enim, seio, ne quid sublativa

meam eum imperio Gn uena, quas rerum acerbitates 2- eonclamatas et perditas, eoaeordia rietasim sibi ureedentium prinripum meliorem reooearit in statum et cum adpareat maiorum exemela nostrorum, modera

lorea Mee et simalia eogilantea, fortunate beatequo

205쪽

198 AMII IAM MARCELLIM XX, 8. s. i

nirendi reperis e quodanianodo riam, et ultimo tempori posteritatique iucundam sui memoriam commendare. 18. His litteris iiinctas secretiores alias Constantio offerendas clanculo misit, obiurgatorias et morda- Ces et quarum seriem nec scrutari licuit, nec, si licui

set, proferre decebat in publicum. 19. Ad id munus implendum electi viri sunt ma- es, Pentadius Osficiorum maister, et Eutherius cu- ibiculi tunc praepositus, post Oblatas litteras relatulo, inullo suppresso, quae vidurunt, et super ordine futurorum fidenter acturi I20. Auxerat inter haec coeptorum invidiam FI rentii fuga praefecta: qui veIut praesagiens concitandos motus ob militem, ut sermone tenus iactabatur, accitum, consulto discesserat Viennam, alimentariae rei gratia divelli causatus a Caesare, quem mepe tria clatum asperius formidabat. 21. Dein cum con perisset eum ad augustum culmen evectum, exigua ac Prope nulla Vivendi spe versus in mestura, ut longe disiunctus, malis se, quae suspicabatur, exemit: et necessitudine Omni relicta digressus venit ad Cou- istantium itineribus lentis: utque se nulli obnoxium culpae N Onstraret, Iulianum ut perduellem multis criminibus adpetebat. 22. Cuius Post abitum bene Iulianus cogitans et prudenter, scirique Volens, quod

praesenti quoque Pepercisset; caritates eius cum re ifamiliari intacta, publici cursus usu Permisso, ad : Orientem redire tutius imperavit. IX. l. Nec minore studio sequuti legati, haec secum serentes, quae praediximus, intentique ad 34-dum, cum venirent ad iudices celsiores, Oblique tene- hantur: morasque per Italiam et Illyricum perpessi diuturnas et graves, tandem transfretati per Hospo- mim, itineribusque lentis progressi, apud Caesaream Cappadociae etiam tum degentem invenere Constantium, Mazacam antehac nominatam, OPPOrtunam ur-

206쪽

co ΝSTANTIUS ET IULIANUS. 360. 199

hem. et celebrem, aub Argaei montis Pedibus sitam. I. Rui intromissi, data potestate: offerunt scripta: iisque recitatis, ultra modum solitae indignationis excanduit Imperator, limibusque ocusis eos adusque metum contuens mortis, egredi iussit, nihil post haec percontatus vel audire perpessus.

3. Perculsus tamen ardenter cunctatione stringehatur ambigua, utrum in Persas, an contra Iulianum moveri iuberet acies, quibus fidebat: haesitansque diu perpensis consiliis, nexus est quorumdam sententia utilium suasorum, et iter Orientem Versus edixit. q. Statini tamen et legatos absolvit, et Leonan quam storem suum in Gallias cum litteris datis ad Iulianum pergere celeri statuit gradu, nihil novatorum se adserens suscepisse, sed eum si saluti suae Proximorumque consulit) tumenti flatu deposito, intra Caesaris se potestatem continere praecipiens. 5. Utque id facile formido intentatorum eniceret, velut magnis viribus fretus, in locum Florentii praesectum praetorio Nebridium, tum quaestorem eiusdem Caesaris promoverat, et Felicem notarium, os liciorum magistrum, et quosdam alios. Gumoliarium enim successorem Lupicini, antequam sciretur huiusmodi quid-quani, magistrum Provexit armorum. 6. Ingressus itaque Parisios Leonas, Auscopius ut honoratus et Prudens, postridie principi progresso in campum cum multitudine armata pariter et Plebeia, quam de industria convocarat, e tribunali, ut Enati exet altius, superstanti, scripta iubetur offerre. Replicatoque volumine edicti, quod missum est, et leginb exordio coepto, cum ventum fuisset ad locum id continentem, quod gesta omnia Constantius improbans, Caesaris potestatem susticere Iuliano censebat, exclamabatur undique vocum terribilium sonuer. Auguste Iuliane, ut propinetalia, et miles, et rei

207쪽

publicae decrerit auctoritas ἰ recreatae quidem , aedadhue metuentis rediridos barbarorum excursus.

8. Quibus auditis Leonas, cum Iuliani litteris haee . eadem indicantibus revertit incolumis: solusque ad- , missus est ad praefecturam Nebridius: id enim Caesar quoque seribens, EX Sententia sua fore aperte praedixit. Magistrum enim Ossiciorum iampridein ipse Anatolium ordinavit, libellis antea respondeniem, et quosdam alios, ut sibi utile videbatur et tutum. 9. Et quoniam, cum haec ita procederent, time-hatur Lupicinus, licet absens, ingensque etiam tum apud Britannos, homo superbae mentis et turgidae; erat ille Suspicio, quod, si haec trans mare didicisset,

novarum rerum materias excitaret: notarius Bononiam mittitur, Observaturus sollicite, ne quisquam fretum oceani transire permitteretur. Quo vetito, reversus Lupicinus, antequam horum quidquam sciret, nullas ciere Potuit turbas. X. l. Iulianus tamen iani celsiore fortuna militisque fiducia laetior, ne intepesceret, neve ut remissus argueretur et deses, legatis ad Constantium missis, inliniitem Germaniae secundae est egressus: Omnique adparatu, quem stagitabat instans negotium, commonitus, Tricensimae oppido propinquabat. 2. Rheno

exinde transmisso regionem subito Pervasit Francorum, quos Attuarios vocant, inquietorum hominum, licentius etiam tum percursantium extima Galliariam. Quos ad Ortus subito nihil metuentes hostile, nimiumque securos, quod scruposa viarum dissicultato arcente, nullum ad suos pagos introisse meminerRnt principem, superavit negotio levi; eaptisque plurimis et occisis, orantibus aliis, qui superfuere, Pacem ex arbitrio dedit, hoc prodesse possessoribus finitimis ar. bitratus. 3. Unde reversus pari celeritate per numen, praesidiaque limitis explorans diligenter et corrigens, adusque Rauraeos venit: locisque recuperatis,

208쪽

miae olim, barbari inhoeeepta retinebant ut propria, 1 mque senioro eura firmatis, Per Besantionem Uennam hiematurus abscessit XI. 1. Hic per GalliaΑ erat ordo gestorum. Quae

dum it Prospere ineeedunt et caute, Constantius ae citum Arsacen Armeniao regem, summaque liberal, late suscePtum praemonebat et hortabatur, ut nobis' amicus esse Persovorareι ot sidus. 2. Audiobat enim saePius eum tentatum a rege Persarum fallaciis, ea minis, et dolis, ut Romanorum Societate posthabita, suis rationibus stringeretur. 3. Qui crebro adiurans animam Prius possct amittero, quam Sententiam, muneratus cum comitibus, quos duxerat, rediit ad re- -um, nihil ausus temerare Postea promissorum, Ob-ugatus gratiarum multiplici nexu Constantio: intervas illud potius excellebat, quod Olympiada Ablabiiliam praefecti quondam praetorio, ei copulavera. coniugem, sponsam fratris sui Constantis.

minoris Armeniae oppidum, et Lacotena, et Samosa, la, transito Euphrate Edessam venit: ubique, dum agmina undique convenientium militum, et rei ciba arias abund tes copias OP peritur, diu moratus; post aequinoctium egreditur autumnale, Amidam petens.

pleta collustrans, nebat cum gemitu, reputans quales miseranda civitas pertulerat clades. Ibi tunc sorte Ursulus praesens, qui aerarium tuebatur, dolore percitus exclamavit: En quibus animis urbes a milite defenduntur, erit ut abundare stipendium possit, imperii vopea iam fatiscunt i quod dictum ita amarum militariris multitudo postea apud Chalcedona recordata, ad eius exitium consurrexit.

hden adventaret, fixis tentoriis, vallo fossarumque titudine circumsaeptis, obequitana castrorum ambib gla

209쪽

um longius, docebatur relatione multorum, instaurata esse firmius loca, quae antehac incuria corniperat vetustatis. I. Et, ne quid omitteret, quod ante fervorem certaminum erut necessario praestruendum ; viris prudentibus missis, conditione posita dupla, cogebat moenium defensores radire ad suos, alienis sine cruore concessis, aut in ditionem venire Romanam dignitatibus augendos et Praemiis.'Atque, cum illi destinatione nativa reniterentur ut clare nati, periculisque et laboribus indurati, cuncta obsidioni congrua Parabantur. 8. Densis itaque ordinibus cum tubarum incita. mentis Iatera Oppidi cuneta adortus alacris miles, legionibus in testudines varias conglobatis, paullatim tuto progrediens subruere moenia conabatur: et quia telorum omne genus in subeuntes effundebatur, neXuclypeorum soluto discessum est, in recessum canentibus signis. 9. Laxatis deinde ad diem unum indutiis, tertia Iuce curiosius tecti, elatis passim clam Ori-hus adscensus undique tentabant. Et licet defensores Obtentis Ciliciis, ne conspicarentur ab hostibus, latebant intrinsecus; tamen, quoties flagitabat necessitas, lacertos fortiter exsertantes, lapidibus subiectos incessebant et telis. 0. Et vimineae crates cum procederent confidenter, essentqtie Pariotibus conti-miae, dolia desuper cadebant, In Olne et Collina nartim fragmenta: quorum ponderibus nimiis obruebantur

oppugnatores, hiatuque violento disiectis operimentis, eum periculis ultimis evadebant. 11. Decimo itaque, postquam pugnari die coeptum

est, cum Spes nostrorum interiora cuncta maerora

compleret, transferri placuerat molem arietis magni, quam Persae quondam Antiochia pulsibus eius excisa reIatam reliquerant apud Carras: quae subito risa, aptataque faberrime, clausorum hebetaverat mentes,

adusque deditionis remedia paene prolapsas, ni re

210쪽

Mmptis viribus opponenda machinae huierassent. 12. Nec temeritas post haec erasaverat nee Consilium. Namque, dum instrueretur aries M.tustus, et dissolutus, ut facile veheretur, omni arte, omnique virium nisu, et oppugnatorum vi et firmitudine sun ma defensabatur: tormenta nihilominus et lapidum erebritas atque fundarum ex utraque parte plurimos

consumebant: et aggerum moles incrementis celeri- hus consurgebant: acriorque indies adulescebat obsidio, multis nostrorum idcirco cadentibus, quod do. Cernentes Sub, Imperatoris conspectu, spe praemi

rum, ut possent facile, qui essent, agnosci, nudantes galeis capita sagittariorum hostilium peritia funimhantur. 13. Proin dies et noctes Intentae vigiliis, cautiores stantes utrobique faciebant. Et Persae aggerum altitudine iam in sublime porrecta, ma naeque ingentis horrore perculsi, quam minores quoque sequebantur, omnes exurere vi maxima niteban turet et kdsidue malleolos atque incendiaria tela tmquentes, laborabant ineassum, ea re, quod humectis scortis et centonibus erant opertae materiae phares, aliae unctae alumine diligenter, ut ignis in eas labinretur innoxius. l . Veriam has admoventes fortitudine magna Romani, licet dissiciis defensabant, tamen

cupiditate potiundi oppidi ne prompta quidem Perbcula contemnebant. 15. Et contra pmpumatores, cum iam discussurus turrim oppositam aries nimismus adventaret, Pri minentem eius ferream is te riuae revera formam e git arietis, arte sub au queatam altrinserius laciniis retinuere Iongissimis, ne retrogradiens resumeret vires, neve ferire muros assultibus densis eontemplabiliter posset, fundentes quoque ferventissimam picem: et diu promotae machinae stabant, muralia saxa Perserentes et tela. 6. Ianique aggeribus cumulatius excitatis, defensores, ni vigilassent, exitium adfore iam sperantes, in