장음표시 사용
171쪽
n, ObserVata nocte squalida et interlunt; orantes eas-leste praesidium, ut propitium adesset et libens. Atque ipsum spiritum reprimentes, Cum prope Venissent, conserti valido cursu, quibusdam stationariis intersectis, eXteriores castrorum vigiles, ut in nullo tali In tu sopitos obtruncantes, supervenire ipsi regiae, Si prosperior luvisset eventus, Occulte meditabuntur. 8. Verum audito licet levi tendentium sonitu, gemituque caesorum, discusso somno, eXcitatis multis, et ad ar- Ii a Pro Se quoque clamitante, steterunt milites vestigiis fixis, progredi ultra non ausi: neque enim cautum deinde, expergefactis, quos petebant insidiae, in apertum Properare discrimen, cum iam undique frendentium catervae Persarum in proelia Venirent accenSae. 9. Contra Galli corporum robore audaciaque, quoad poterant, inconcussi, gladiis secantes adversos, parte suorum Strata, vel sagittarum undiques volantium Crebritate Confixa, cum unum in locum totam periculi
molem conversam, et currentium hostium agmina advertissent, nullo terga vertente evadere festinabant: et vellit repedantes sub modulis, sensim extra Vallum Protrusi, cum manipulos consertius invadentes suStinere non posssent, tubarum perciti clangore Casti Ensium, discedebant. 10. Et resultantibus e civitat lituis multis, portae panduntur recepturae N OStros, Si Pervenire illuc usque Valuissent: tormentorumque machinae stridebant sine iaculatione ulla telorum, ut stationibus praesidentes, post interemptos Socios pone agerentur ignari, urbis Oppositi moenibus nudatis, ut viri fortes susciperentur innoxii. 11. uaeque arte
Galli portam prope confinia lucis introiere minuto numero, quidam perniciose, pars leviter Vulnerati, i quadringentis ea nocte desidoratis: qui non Illi Desum,
nec Cubitantes pro muris iliacis Thracas, sed Pers rum regem arma forum cΡntum millibus circum SRρο-ytum, ni obstitisset violentior casus, in ipsis tentoriis
172쪽
obtruncarant. 12. Horum can piductoribus, ut fortium factorum antesignantis, post civItatis excidium, armatas statuas apud Edessam in regione celebri lo- cari iusserat Imperator, quae ad Praesens servantur intactae.13. Retectis sequenti luce funeribus, cum inter caesorum CadaVera Optimates inVenirentur et satrapae, clamoresque dissoni sortunam aliam alibi cum lacrymis iudicabant, luctus ubique et indignatio regum audiebatur, arbitrantium, per stationes inuris obiectas irrupisse Romanos: indutiisque ob hoc tridui datis adsensu communi, nos quoque spatium ad respirandum accepimUS. VII. 1. Perculsae deinde novitate rei esserataequo gentes, omissa omni cunctatione, Operibus, quoniam vis minime procedebat, decernere iam censebant: et concito extremo belli ardore, Omnes Oppetere gloriose iam properabant, aut ruina urbis animis litasse
2. Iamque adparatu cunctorum alacritate persecto, exsiliente lucifero, Operum Variae species eum turribus serratis admovebantur: quomini in verticibus celsis aptatae ballistac propugnatores agitantes humilius disiectabant. 3. Et albescente iam die, ferrea munimenta membrorum caelum Omne subtexunt rdensitataoque acies non inordinatim ut antea, sed turbarum sonitu leni ductante, nullis procursantibus incedebant, machinarum Operti tegminibus, cratesquΘvimineas praetendentes. q. Cumque propinquantes ad coniectum venere telorum, oppositis scutis Ρersaepedites sagittas tormentio excussas e muris aegrius cevitantes, laxarunt aciem, nullo paene iaculi genera in vanum cadente: etiam cataphracti hebetati et ce- . dentes animos auxere nostrorum. 5..Tamen, quia '
hostiles ballistae ferratis impositae turribus, in humiliora ex supernis valentes, ut loco Pari, ita even
173쪽
dissimili nostra multo cruore foedabant: ingruento iam vospora cum requiescerent partes, noctis spatium maius consumptum est, ut excogitari possit, quid exitio ita atroci Obiectaretur. 6. Et tandem multa versantibus nobis sedit consilium, quod tutius celeritas fecit, quatuor iisdem ballistis scorpionos Opponi: qui dum translati e regione caute, quod artis est. dissici Ilimae, collocantur, lux
nobis advenit ma tissima, Persarum manipulos formidatos ostentans, adiectis elephantorum agminibus, quorum stridore inlinanitateque corporum nihil humanae mentes terribilius cernunt. T. Cumque omni ex latere armorum et operum belluarumque molibus Urgeremur, per scol pionum ferreas fundas e pro Pu-
gaiaculis subinde rotundi lapides acti, dissolutis turrium coagmentis, ballistas earumque tortores ita fudere praecipites, ut quidam citra vulnerum noxas, alii obtriti magnitudine ponderum interirent: elephantis vi magna propulsis, quos flammis coniectis undique
circumnexos, iam corporibus tactis, gradientesque retrorsus, retinere magistri non poterant: postque exustis Operibus, nulla quies certaminibus data. 8. Rex enim ipse Persarum, qui numquam adesse eertaminibus cogitur, his tuilinum infortuniis Dercitus, novo et numquam ante cognito more, proeliatoris
militis ritu prosiluit in confertos: et quia conspectior tegentium multitudine procul speculantibus visebatur, petitus crebritate telorum, multis stipatoribus stratis abscessit, alternans regibiles acises: et ad extremum diei nec mortium truci visu nec Vulnerum territus,
tandem tempus exiguum tribui quieti permisit.
VIII. l. Verum nocte proelia dirimente, somno per breve otium capto, innotescente iam luce ad potiunda sperata, ira et dolore exundans, nec fas ullum prae oculis habiturus, gentes in nos excitabat. Cumque crematis operibus, ut docuimus, pugna Per ara.
174쪽
co ΝSTANTIUS ET IULIANUS. 359. 167
res celsos muris proximos tentaretur, ex aggestisere is intrinsecus, quantum facere nitique poteran nostri aequis viribus per ardua restatebant. 2. Et diu cruentum proelium stetit, nec metu mortis quisquam ex aliqua parte a studio propugnandi removebatur: eoque pro aeta contentione, cum sors partium eventu regeretur indeclinabili, diu laborata moles illa nostrorum, velut terrae quodam tremore quassata procubuit: et tamquam itinerario aggero vel superposito ponte complanatum spatium, quod inter murum congestamque forinsecus struem hi ab
patefecit hostibus transitum, nullis obicibus impeditum: et pars pleraque militum deiecturum oppressa vel debilitata cessabat. 3. concursum est tamendique ad propulsationem periculi tam abrupti: stinandi studio aliis irretientibus alios, audaciastium ipso successu crescebat. q. Actis igitur re
imperio proeliatoribus universis, strictoque comminua ferro, cum sanguis utrubique immensis caedibus su deretur, oppletae sunt corporibus fossae', latiorquo via ideo pandebatur: et concursu copiarum ardenti iam civitate oppleta, cum omnis 'defendendi vel f giendi spes esset abscisa, pecorum ritu armati et -- belles sine sexus discrimine trucidabantur. 5. Itaque Vespera tenebrante, cum adhuc, licet iniqua reluctante fortuna, multitudo nostr6rum manu conserta distringeretur; in abstrusa quadam parte oppidi cum duobus aliis latens obscurae praesidio noctis, postica, per quam nihil sere batur, evado, et squalentum peritia locorum, comitumque adjutus celeritate, ad decimum lapidem tandem perveni. 6. In qua statione lentus recreati, cum ire protinus pergeremus , et incedendi nimietate iam superarer, ut i . suetus ingenuus: offendi dirum adspectum, sed latigato mihi lassitudine gr vi levamen impendio tempestivum. I. Fugaci equo nudo et infreni calonum gub
175쪽
dam sedens, ne labi possit, eX more habenam, qua
ductabatur, sinistra manu artius illigavit: moxque decussus, Vinculi nodum ut, rumpere nequiens, per avia saltusque membratim discerptus, iumentum exhaustum Cursu, pondere cadaveris detinebat: cuius dorsualis comprehensi Serriti O usus in tempore, cum iisdem sociis ad fontes sulphureos aquarum suapte natura calentium aegre perveni. 8. Et quia per aestum arida siti reptantes aquam diu quaeritando, Profundum bene vidimus puteum, et neque descendendi prae altitudine, nec restium aderat copia, necessitate docente postrema, indumenta lintea, quibus tegebamur, in oblongos discidimus pannulos: unde eXplicato fune ingenti, centonem, quem sub galea unus sere-hat e nostris, ultimae aptavimus summitati: qui per funem coniectus aquasque hauriens ad peniculi modum, facile sitim, qua hauriebamur, exstinxit. 9. Unde eiti serebamur ad flumen Euphratem, ulteriorem ripam petituri per navem, quam transfretandi
causa iumenta et homines, in eo tractu diuturna consuetudo locarat. J0. Ecce autem Romanum agmen cum equestribus signis d siectum eminus cernimus, quod persequobatur multitudo Persarum, incertum unde impetu tam repentino terga Vianitam adgressa. Il. Quo exemplo terrigenas illos non finibus terrae emersos, Aed exuberanti pernicitate credimus natos:
qui, quoniam inopini per Varia risebantur, Sparti vocitati, humo exsiluisse, vetustate ut caetera fabulosius extollente, sunt existimati. 12. Hoc conciti, cum omne iam esset in celeritate salutis praesidium, per dumeta et silvas montes petimus celsiores; exindeque Melitinam minoris.Armeniae oppidum veni- imus: ubi repertum ducem comitati iam profecturum,
IX. 1. Interea Sapor et Persae, quia tendere iam introrsus autumno praecipiti haedorumque improbo
176쪽
cONSTANTIUS ET IULIANUS. 359 169
ridere exorto prohibebantur, captivos agentes et praedas, remeare cogitabant ad sua. 2. Inter haec t men funera direptionesque civitatis excisae, Aeliano Comite et tribunis, quorum emcacia diu defensa sunt moenia, stragesque multiplicatae Persarum, patibutis sceleste sumtis, Iacobus et Caesius numerarii ad paritionis magistri equitum, aliique protectores p0st ter a vinctis manibus ducebantur: Transtigritanis, qui onicita quaerebantur industria, nullo infimi sultimique discrimine, ad unum omnibus contruncatis. 3. Uxor vero Craugasii, quae retinens pudorem invioIatum ut matrona nobilis colebatur, maerebat velut orbem alium sine marito Visura, quamquam spe- . rabat documentis praesentibus altiora. In rem itaque consulens suam, et accidentia longe ante prospiciens, anxietate bifaria stringebatur, viduitatem detestans et nuptias. Ideo familiarem suum perquam fidum, regionumque Μesopotamiae gnarum, per Iz Iam montem inter castella praesidiaria duo, Marido Et Lorne, introiturum Νisibin occulte dimisit, mandatis arcanisque vitae secretioris maritum eXOrans,
ut auditis, quae contigerint, veniret secum beate victuriis. 5. Quibus contentus expeditus viator, Per saltuosos tramites et frutecta Nisibin passibus , citis
ingressus, causatusque, Se domina nusquam Visa, . et
sorsitan interempta, data evadendi copia castris hostilibuκ abscessisse, et ideo ut vilis neglectus, duces Craugasium gesta: moxque accepta fide, quod, vi tuto licuerit, sequetur coniugem libens, evasit exoptatum mulieri nuntium serens: quae hoc cognito, Per Tamsaporem ducem supplicaverat regi, ut, si daretur facultas, antequam Romanis excederet finibus, in Potestatem suam iuberet propitius maritum adscisci. 6. Praeter spem itaque omnium digresso advena repentino, qui postliminio reversus, statim sine ullius
eyanuit omine ' Perculsus suspicione dux catala
177쪽
mis, praesidentesque ibi proceres alii, minitantes ultima Craugasium incessebant, non sine eius Voluntate vel venisse, vel abisse hominem clamitantes. I. Qui proditionis metuens crimen, impendioque sollicitus, ne transitione perfugae uxor eius superesso doceretur, et tractari piissime; Per simulationem matrimonium alterius splendidae virginis adfectavit. Et velut Paraturus necessaria convivio nuptiali, egressus ad villam octavo lapide ab urbe distantem, concito equond Persarum vastatorium globum, quem didicerat ad-Nentare, confugit: susceptusque aventer, qui esset,
ex iis cognitus, quae loquebatur, Tamsapori post diem traditur quintum: perque eum regi oblatus, opibus et necessitudine omni recuperata cum coniuge, quam paucos Post menses amisit, erat secundi loci post Antoninum, ut ait poeta praeclarus, longo prOXimus intervallo. 8. Ille enim ingenio et usu rerum diuturno firmatus, consiliis validis sum ciebat in cuncta, quae conabatur: hic natura simplicior, nominis
tamen itidem pervulgati. Et haec quidem haud diu
9. Rex vero, licet securitatem reserens vultu, EX-sultansque specie tenus urbis excidio videbatur; Profundo tamen animi graviter aestuabat, reputans, in obsidionalibus malis saepe luctuosas se portulisse iacturas, multoque ampliores se ipsum populos perdidisse, quam e nostris ceperat rivos, vel certe pestidiversas suderat pugnas: ut apud Νisibin aliquoties evenit, et Singaram: parique modo, cum septuaginta tresque dies Amidam multitudine circumsedisset armorum, xxx. millia perdidit bellatorum; quae paullo Postea per Discenen, tribunum et notarium, numerata sunt hac discretione facilius, quod nostrorum CadRVera mox caesorum fatiscunt et defluunt, adeo ut nullius mortui facies post quatriduum agnoscatur: interfectorum vero Persarum inal escunt in modum stipi
178쪽
cONSTANTIUS ET IULIANUS. 359. I
tum corpora, ut nec liquentibus membris, nec sanie persusa madescant: quod vita parcior facit, et ubi nascuntur, exustae caloribus terrae. X. l. Dum haec per varios turbines in Orientis extimo festinantur, difficulistem adventantia inopiae frumentorum urbs verebatur aeternar vique minacis almae plebis, famem ultimum malorum omnium e spectantis, subinde Tertullus vexabatur ea tempost te praelactus, irrationabiliter Plane et nec enim pelleum steterat, quo minus tempore congruo alimenta navibus Veherentur, quas maris casus asperiores a litis, ventorumque procellae restantium, delatas in proximos sinus, introire portum Augusti discriminum magnitudine perterrebant. 2. Quocirca idem saepe praefectus seditionibus agitatus, ac plebe iam saevistante immanius, quam urebat impendens exitium, ab omni spe tuendae salutis exclusus, ut aestimabat, tumultuanti acriter populo, sed acciderisa consideram aueto, prudenter obiecit parvulos 3. et lacrymans, En, inquit, esses vestri, pr I omen Da eael atra avertant 1 eadem perlaturi τοbraeum, ni fortuna adfuiserit laetior. Si itaque his abolitis, nil trista
accidere posse existimatis , praeato in potestate amne vestra. Qua miseratione vulgus, M. Mementiam sit Pte natura proclive, lenitum con 'Iuit, aequanimiterventuram opperiens sortem. q. Moxque divini arbitrio numinis, quod auxit ab incunabulis Romam, pe Petuamque lare respondit, dum Tertullus apud Ostia in aede sacrificat Castorum, tranquillitas mare molliavit: mutatoque in austrum placidum vento, velificatione plena portum naves ingressae, frumentis hodirea referserunt.
XI. 1. Inter haec ita ambigua Constantium, Sirmiletiam tum hiberna quiete curantem, promovebant nuntii metuendi et graves, indicantes id, quod tune magnopere formidabat, Limigantes Sarmatas, quos
179쪽
expulisse paternis avitisque sedibus dominoa suos ante monstravimus, paullatim posthabitis locis, quae eis anno praeterito utiliter sunt destinata, ne, ut sunt versabiles, aliquid molirentur inimicum, regiones confines limitibus Occupasse: Vagarique licentius genuino more, ni pellerentur, Omnia turbuturos. 2. Quae superbius incitanda propediem Imperator dilato negotio credens, coacta undique multitudine militis ad bella promptissimi, nec dum adulto
vere ad procinctum egressuη est, gemina consideratione alacrior: quod expletus praedarum Opimitate exercitus aestate nuper emensa, similium spe fidenter in enectus animabitur prosperos: quodque Anatolio regente tunc per Illyricum praefecturum, necessaria cuncta vel ante tempus coacta sine ullius dispendiis adfluebant. 3. Νec enim dispositionibus umquam alterius praefecturae sui inter Omnes constat) ad praesens Arctoae Pro unciae bonis omnibus floruerunt, correctione titubantium benivola hi sollerti, vehicu- Iariae rei iactiIriscingentibus, quae clausere domos innumeraS, et censuali prosessione speciosa fiducia relevatae: indemnesque. deinde et innoxii earum incolae partium, querelarum sopitis muteriis viverent, ni postea exquisitorum dotestanda nomina titulorum, per offerentes suscipientesque criminose in maius Exaggerata, his propugnare sibi nitentibus potestates, illis attenuatis omnium Osibus Se fore Sperantibus tuatos, adusque Pr0βcriPtiones miSerorumque suspendia
q. Rem igitur emendaturus urgentem, profectus eum instrumentis ambitiosis Imperator, ut dictum est, Valeriam Venit, partem quondam Pannoniae, sed
ad honorem Valeriae, Diocletiani filiae, et institutam
et ita cognominatam: Sub pellibusque Oxercitu dissu-ao per Histri numinis margines, barbaros observabat, ante adventum Suum amicitiae velamento Pannonias
180쪽
furtim vastandas invadere hiemis durissimo cogitantes, cum necdum solutae vernis caloribus nives amnem
undique pervium faciunt, nostrique pruinis subdiva. Ies moras dissicile tolerabant. 5. Confestim itaque missis ad Limigantes duobus tribunis cum interpretibus singulis, eXplorabat modestiug percunctando, quam ob rem relictis laribus, post pacem et foedera petentibus attributis, ita palarentur varii, limitesque contra interdicta pulsarent. 6. Qui
vana quaedam causantcts et irrita, pavore adigent mentiri, Principem exorabant in VenIam, Obsecrantes , ut, simultate abolita, transmisso numine ad eum venire permitterentur, docturi, quae Sustinerent, incommoda: paratique intra spatia orbis Romani, si id placuerit, terras suscipere longe discrotas, ut diuturno otio involuti, et quietem colentes tamquam salutarem deam, tributariorum Onera subirent si
. His post reditum tribunorum compertis, Impe- Tator exsultans, ut negotio, quod pebatur inexplicabile, sine ullo pulvere consummando, cunctos admisit, aviditate plus habendi incensus: quam adulatorum cohors augebat, id sin' modo strepentium, quod e ternis sopitis, et ubique pace composita, proletarios lucrabitur plures, et tirocinia cogere poterit validis-8ima: aurum quippe gratanter provinciales eorpori- ibus dabunt, quae spes rem Romanam aliquoties ad- .gravavit. 8. Proinde vallo prope Acimincum locato, celsoque aggere in speciem tribunalis erecto, naves vehentes quosdam legionarios expeditos, alveum fluminis proximum ripis observare sunt iussae, cum Innocentio quodam agrimensore huius auctore consilii: 'ut, si barbaros tumultuare sensissent, aliorsum intentos post terga pervaderent improvisi. 9. Quae Litni-gantes licet properari sentirent, nihil tamon praeter preces fingentes stabant ' incurvi; longe alia, quam