Ammiani Marcellini quae supersunt accedunt auctoris ignoti de imperatoribus excerpta

271쪽

264 AMMIAM II ARCELLIΝI XXII, 12. 13.

praestitutis ordinibus, Oraculorum Permittebantur scitari responsa, et eXtispicia, nonnumquam futura pandentia: Oscinumque et auguriorum, et Ominum fides, si reperiri usquam posset, adfectata varietate quaerebatur. 8. Ilaecque dum ita procedunt, more pacis multorum curiosior Iulianus novam consilii viam ingrcssus est, venas fatidicas Castalii recludere cogitans fontis: quem Obstruxisse Caesar dicitur Hadria- nus mole saXOrum ingenti, Veritus, ne, ut ipse praecinentibus aquis capessendum rempublicam comperit, setiam alii similia docerentur: ac statim circumhumula corpora statuit exinde transferri eo ritu, quo Athenienses insulam puI'gaverant Delon.

XIII. l. Eodem tempore die XI. Kalend. Novembrium amplissimum Daphnaei Apollinis fanum, quod Epiphanes Antiochus rex ille condidit iracundus et Saevus, et simulacrum in eo Olympiaci Iovis imitamenti aequiparans magnitudinem, subita vi nanimarum exustum est. 2. Quo tam atroci casu repente consumpto, ad id usque Imperatorem ira provexit, at quaestiones agitari iuberet solito acriores, et maiorem ecclesiam Antiochiae claudi. Suspicabatur enim, id Christianos egisse stimulatos invidia, quod idem templum inviti videbant ambitioso circumdari peristylio. 3. Ferebatur autem licet rumore levissimo, hac ox causa conflagrasse delubrum, quod . sclepiades philosophus, cuius in actibus Magnentii meminimus , ciuia visendi gratia Iuliani peregre ad id suburbanum vovisset, deae Caelestis urgenteum breve figmentum, quocumque ibat, secum solitus efferre, ante pedes statuit simulacri sublimes, accensisque cereis ex usu cessit: unde medietate noctis emensa, cum nec adesse quisquam lotuit nec iuvare, volitantos scintillae adhaesere materiis Vetustissimis, ignesque aridis nutrimentis erecti, omne, quidquid contingi potuit, licet ardua discretum celsitudine, concrema-

272쪽

IULIANUS. 362. 265

t. q. Eo anno, sidere etiamtum instante limimali,nquarum ineossit inopia metuenda, ut et hiri aresea reut quidam, et sontes ut tebβο quarum copiosis pul Fibus abundantes: sed in integi unt postea restituti .unt. 5. Et quarto Non RS Decembres Vergente in vo εperam dio, reliqua Νicomedia eUllapsa est terrae mo tu, itidemque Nicaeae portio non mediυcris. MV. 1. Quae tametsi maestitium sollicito incute rent Principi, residua tamen non contemnebat urgentia, dum pugnandi tempus ei Veniret optatum. Inter praecipua tamen et Seria illud agere Superfluum vide batur, quod, nulla probabili ratione suscepta, popularitat is amore vilitati studebat Venalium rerum, quae

nonnumquam secus, quam eonVenit, ordinata, inopiam

gignere solet et famem. 2. Et Antiochensi ordine, id tunc fieri, cum ille iuberet, non posse, aperte monstrante, nusquam a proposito declinabat, Galli similis fratris, licet incruentus. Quocirca in eos deinceps

saeviens ut obtrectatores et contumaces, volumen

composuit invectivum, quod Antiochense vel Misopu - gonem adpellavit, probra civitatis insensa mente dinumerans, addensque Veritati complura: post quae multa in se facete dicta comperiens, eoactus dissimulares pro tempore, ira sumabatur interna. 3. Ridebatur' enim ut Cercops, homo brevis, humeros extentans an-. gustos, et barbam prae se ferens hircinam, grandiaqua incedens, eamquam Oti frater et Ephialtis, quorum procoritatem Homerus in immqnsum tollit: itidem quo victimarius pro sacricola dicebatur, ad crebritatem hostiarum alludentibus multis: et culpabatur hinc opportune, cum Ostentationis gratia vehena licenter pro sacerdotibus sacra, stipatusque mulierculis laetabatur. Et quamquam his paribusque de causis indignaretur, tacens tamen motumque in animi retinens pote state, sollemnia celebrabat.

q. Denique Praestituto seriarum se castum mon-

273쪽

tem adscendit nemorosum, et tereti ambitu in sublime porrectum, unde secundis galliciniis videtur primo solis exortus. Cumque Iovi taceret rem di unam, repente conspexit quemdam humi prostratum, supplici voce vitam precantem et Veniam. Interrogantique ei qui esset, responsum est, Praesidalem esse Theodolum Hierapolitanum: qui profectum a civitate sua Constantium inter honoratos deducens, adulando deformiter tamquam futurum sine dubietate victorem,

orabat, lacrymas fingens et gemitum, ut Iuliani adpos mitteret caput perduellis ingrati, specie illa, qua Iagnentii circumlatum meminei ut membrum. 5. Quibus auditis, Accepi olim, inquit, hoc dictum, imperator, relatione multorum: sed abi securus ad lares, exutus omni metu clementia principis, qui, ut pruden3,

desintrit, inimicorum minuere numerum, augereque amicorum sponte sua contendit ae libens. 6. Exin sacrorum perfecto ritu digresso, Osseruntur rectoiris Aegypti scripta, Apim bovem operosa quaesitum industria, tamen post tempus inveniri potuisse firmantis: quod ut earum regionum eXistimant ancolae, faustum et ubertatem frugum, diversaque in-- dicat bona. det. Super qua re pauca conveniet expediri. Inter animalia antiquis observationibus consecrata, Iriae. iis et Apis sunt notiora: Mnevis Soli sacratur, Super quo nillil dicitur memorabile: sequens Lunae. Est enim Apis bos diversis genitalium notarum figuris expressus, maximeque omnium corniculantis lunae specie latere dextro insignis: qui, cum post vivendi spatium praestitutum sacro fonte immersus e tuta abierit nec enim ultra eum trahere licet aetatem, quam secreta librorum praescribit auctoritas mysticorum: nec nisi semel et in anno bos semina inventa eum notis certis ussoluo ulter cum publico quaeifitur luctu: et si omnibus signis consummatus reperiri potuerit,

274쪽

nuntinis Ae,eulapii clarum. 3. Cumque initiante an-οβtitum nuruero centum, induetus in thalamum esse ς'eperit sacer, eo lecturis apertis Signa rerum futu 'm dicitur demonstrare; et redeuntes quosdam indiciis averti vidotur obliquis; ut offerentem cibum aliquando Germanicum Caesarem, si eut lectum est, ave 'Mus, portenderat paullo Post eventura. XV. l. Strictim itaque, quoniam tempus videtur hoc flagitare, res Ae Ptiacae tangantur, quarum notitiam in aetibus Hadriani et Severi principum digessimus late, visa Pleraque narrantes. 2. Aegyptiam gentem omnium Vetustissimam, nisi quod super antiquitate certat cum Scythis, a meridiali latere Syrtes maiores et Phycus promontorium, et Borion, et G ramantes, nationesque Variae claudunt: qua Orientem e regione prospieit, Elephantinen et Μeroen urbes Aethiopum, et Catadupos rubrumque pelagus et Scenitas praetenditur Arabas, quos Saracenos nunc adpellamus: septemtrioni Opposita terrarum situ cohaeret immenso, unde exordium Asia Syriarumque provinciae sumunt: a vespera Issiaco disiungitur niari,

quod quidam nominavere Parthenium 3. Pauca itaque super benivolo' omnium numine Nilo, quem Aegyptum Homerus adpellat, praestringi conveniet, mox Ostendendis aliis, quae sunt in his re, leonibus admiranda. q. Origines fontium Nili, ut mi- quidem videri solet, sieut adhuc factum est, posterae quoque ignorabunt aetates. Verum quoniam fabuIantes poetae, variantesque geographi in diversa Iatentem notitiam scindunt, Opiniones eorum veritati

confines ut arbitror) expediam paucis. 5. Adfirmant aliqui physicorum, in subiectis sutemtrioni spatiis,

cum hiemes frigidae cuncta constringunt, magnitudinem nivium congeIascere: easque postea vi flagrantis

sideris resolatas, ninis humoribus nubes emcere gra-

275쪽

26s AMMI ΑΝΙ MARCELLINI XXII, 15.

vidas, quae in meridianam plagam Etesiis nantibus pulsae, expressaeque tepore nimio, incrementa ubertim su gerere Nilo creduntur. 6. Ex avellito picis imbribus' qui abundantes in tractibus illis per aestus torridos cadere memorantur, exundationes eius erigi an- ini temporibus adserunt ulli praestitutis: quod utrumque dissonare videtur a Veritate. Imbres enim apuit Aethiopas aut numquam, aut per intervalla temporum longa cadere memorantur. I. Opinio est celebrior alia, quod spirantibus prodromis, Perque dies quadraginta et quinque Eresiarum continuis flatibus repellentibus eius meatum, velocitate cohibita, Super- fusis nuctibus intumescit: et reluctante spiritu controverso adulescens in maius, hinc vi reverberante ventorum, inde urgente cursu Venarum P rennium, pro rediens in sublime tegit Omnia, et humo Stippres- , per supina camporum speciem exhibet maris. 8.

Rex autem iuba, Punicorum confisus textu librorum, in monte quodam oriri eum exponit , qui situs in Mau- tritania despectat oceanum: hisque indiciis hoc prodi- ltum ait, quod pisces et herbae, et belluae similes percus Paludes gignuntur. 9. Aethiopiae autem partes praetermeans Nilus, nominum diversitate decursa, iquae ei Orbem peragranti nationes indidere complures, aestuans inundatione ditissima ad cataractas, fidost Draeruptos scopulos,J venit, e quibus Praecipitans ruit potius, quam fluit: unde Atos Olim accolas usu aurium fragore ndsiduo deminuto necessitas Vertere solum ad quieti Ora coegit. 10. Exinde lenius means per ostia Septem, quorum singula perpetuorum ninnium

usum et faelem praebent, nullis per Aegyptum aquis externis adiutus eiectatur. Et praeter amnes plurimos ex alveo deri intos auctore, radentesque in sup- Dares eius, septem navigabiles sunt et undosi, quibus subiecta vocabula veteres indiderunt: Heracleoticus,

Sebennyticus, Bolbiticus, Phatesticus ,.Mendesius,

276쪽

Tanitieus, hi Pelusiacus. 11- oriens autem inde, uεdietum 6,ε propellitur e P ludibus adusque catara- insulasque enicit Plure8; quarum aliquae ita por

rentis aquis dicuntur extentve, ut Singulus aegre ter-60 die relinquat. 12. Inter quas duae sunt clarae, Meroe et Delta, a triquetrue litterae forma hoc το eabulo 'sio natius adpellata. Cum autem sol per cancri βidus coeperit vehi, augescens udusque transitum eius in libram diebusque centum Sublatius fluens, minuitur postea, et mitigatis Ponderibus aquarum, navibus antea pervios equitabiles ean PDs ostendit. 13. Ab undo itaque luxurians ita est noxius, ut infructuosus, si venerit paretor: gurgitum enim nimie fate hume- .eians diutius terras, culturas moratur agrorum: paris vitate autem minatur steriles Segetes. Eumque nemo

aliquando extolli cubitis altius XVI. possessor optavit. Et, si iliciderit moderatius, aliquoties iactae sementes in Ioco pinguis eaespitis cum augmento sere septuagesimo renascuntur: solusque numinum auras nullas inspirat.1 . Exuberat Aegyptus etiam pecudibus multis, inter quas terrestres Sunt et aquatiles: aliae, quae humi et in humoribus Vivunt, unde nomin nutur. Et in aridis quidem capreoli Vescuntur, et bubali, et spinturnicia omni deformitate ridicula, aliaque monstra, quae numerare non refert.

15. Inter aquatiles autem hostias erocodilus ubique per eos tractus abundat, exitiale quadrupes in lum, adsuetum elementis ambobus, lingua carens, maxillam superiorem commovens solam, ordine dentium pectinato, perniciosis morsibus, quidquid contigerit, pertinaciter petens, Per OVa edens fetus anserinis similia. 16. Utque armatus est unguibus, si haberet etiam pollices, ad evertendas quoque naves sufficeret viribus magnis: ad cubitorum enim longitudinem d cem interdum extentus, noctibus quieseens Per undas,

277쪽

diebus humi vescitur, confidentia cutis, quam ita validani gerit, ut eius terga cataphracta vix tormentorum ictibus persorentur. 17. Et saerientes semper caedem serae, quasi pacto foedere quodam castrensi, Perseptem caerimoniosos dies mitescunt, ab omni suo vitia desciscentes, quibus sacerdotes Memphi natalos celebrant Apis. 18. Praeter eos autem, qui fortuita Pegeunt morte, alii dirumpuntur suffossis alvis molli-hus certis ferarum dorsualibus cristis, quaes delphinis similes nutrit fluvius antedictus: alii exitio intereunt tali. 19. Trochilus avicula brevis, dum escarum minutias captat, circa cubantem feram volitans blande, genasque eius irritatius titillando pervenit adusquo ipsam viciniam gutturis. Quod factum contuens enhydrus, ichneumonis genus, oris aditum penetrat aliis Praevia patefactum, et populato Ventro iritalibus dilancinatis erumpit. 20. Audax tamen crocodilus monstrum fugacibus; ubi audacem senserit, timidissimum, et in terra acutius Cernens, per quatuor menses hibernos nullo vesci dicitur cibo.

2I. Hippopotami quoque generantur in illis partibus, ultra animalia cuncta ratione carentia sagacissimi hil speciem equorum, bifidas habentes ungulas, caudasque breves: quorum sollertiae duo intorini ostendere documenta sum ciet. 22. Inter arundines celsas et squalentes nimia densitato haec bellua cubilibus positis, otium Pei' illi studio circumspectat, laxataque copia ad segetes depascendas egreditur. Cum quo iam coeperit redire distenta, aversis vestigiis distinguit tramites multos, ne unius plani itineris lineas insidiatores sequuti, repertum sine disti cultate confodiant. 23. Item, cum aviditate nimia extitinerato ventre pigrescit, super calamos recens exsectos semora convolvit et crura, ut pedibus Vulneratis cruor ege. stus sagina distentum faciat levem: et carnes saucias

caeno oblinit, quamdiu in cicatrices conveniant pla.

278쪽

gae. 2 . Has monstruosas antehac raritates in bel-Iuis , in aedilitate Scauri rassit Romanus populus primitus, patris illius Scauri, quem defendens TulIius imperat Sardis, ut de familia nobili ipsi quoque cum orbis

terrarum auctoritate sentirent: et per aetates exindo

plures saepe huc ducti, nunc inveniri nusquam possunt, ut coniectantes regionum incolaΘ dicunt, insectantis multitudinis taedio ad Blenunyas migrasse compulsi. 25. Inter Aegyptias alites, quarum varietas nullo comprehendi numero poteAt, Ibis sacra est et amabilis, et innocua, ideo, quod nidulis suis ad cibum suggerens ova serpentum, emcit, ut rarescant mortiferas Destes absumptae. 26. Occurrunt eaedem Volucres

Pinnatis agminibus anguium, qui ex Arabicis emergunt paludibus venena malignantes: eosque, antequam finibus suis excedant, proeliis superatos aeriis vorant rqua aves per rostra edere fetus accepimul. 27. Serpentes quoque Aegyptus alit innumeras, ultra omnem perniciem saevientes: basiliscos, et amphisbaenas, et scytalas, et acontias, et dipsadas, et viperas, aliasquΘ complures, quas Omnes magnitudine et decore aspis facile supereminens, numquam sponte sua fluenta

egreditur Nili. 28. Multa in illis tractibus pretium est operae maximum legere, e quibus paucis. conventot explicari. Templa ubique molibus magnis exstructa. Byramidos ad miracula septem provectae, quarum diuturnas surgendi dissicultates scriptor Herodotus docet, ultra omnem omnino altitudinem, quae humanis confici potest, erectae sunt turrΘs, ab imo Iatissimae in summitates acutissimas desinentes. 29. Quae figura apud geometras ideo sic adpellatur, quod ad ignis speciem, τοῖ- ut nos dicimus, extenuatur in conum. Ru rem magnitudo, quoniam in celsitudinem nimiam scandens gracilescii paullatim, umbras quoque mechantea

ratione consumit.

279쪽

aeta AMMIANI MARCELLIM XXII, 15. 16.

30. Sunt et syringes subterranei quidam et noxuosi secessus, quos sui fertur periti rituum vetustorum adventare dilurituri praescii, metuentesque, ne caerimoniarum Oblitteraretur memoria, penitus OP rosis digestos fodinis per loca diversa struxerunt: Elexcisis parietibus volucrum seraruntque genera multu sculpserunt, et animalium species innumeras, quas

hierographicas litteras adpellarunt. 31. Dein Syene, in qua solstitii tempore, quo Sol

aestivum Cursum extendit, recta omnia ambientes TR-

dii excedere ipsis corporibus umbras non sinunt. Inde, Si stipitem quisquam fixerit rectum, vel hominem aut arborem viderit Stantem, circa lineamentorum ipsas extremitates contemplabitur umbras absumi: sicut apud Meroen Aethiopiae pariem aequinoctiali circulo proximam dicitur evenire, ubi per nonaginta dies umbrae nostris in contrarium cadunt, unde Antissios eius incolas vocant. 32. Quae quoniam miracula multa sunt, opusculi nostri propositum eX cedentia, ad ingenia celsa reiiciamus, Pauca SUPPr provinciis narraturi

XVI. 1. Tres provincius Aegyptus fertur habuissa temporibus priscis, Aegyptum ipsam, et Thebaidem,ot Libyam: quibus duas adiecit posteritas, ab Aegypto Augustamnieam, et Pentapolim a Libya sicciore

dissociatam.

2. Igitur Thebais multas inter urbes, clariores aliis IIermopolim habet, et Copton, et Antinon, quam Hadrianus in honorem Antinoi condidit sui: hecatompylos enim Thebas nemo non norit.

3. In Augustamnica Pelusium est oppidum nobile, quod Peleus Achillis putor dicitur condidisse, lustrari deorum monitu iussus in lacu, qui eiusdem ciritatis alluit moenia, cum post interfectum fratrem nomino Phocum horrendis furiarum imaginibus raptaretur: et Cassium, ubi Ponipeii sepulcrum est Magni, et Ostracine, et Rhinocolura.

280쪽

. q. In Pentapoli Lioya Cyrene est posita, urba antiqua sed deserta, quam Spartanus condidit Battus, et Ptolemais, et Arsinoe eademque Teuchira, et Darnis, et Berenice, quas Hosperidas adpellant. . 5. In siccio re vero Libya Paraetonion, et Chaerecla, et Neapolis, inter munieipia pauca et brevia. 6. Aegy'ptus ipsa, quae iam inde, uti nomano imperio iuncta ost, regitur a praefectis, exceptis minori- bus multis, Athribi, et Oxyryncho, et Thmui, et Memphi maximis urbibus nitet. . Alexandria enim vertex omnium est civitatum r quam multa nobilitant, et magnificentia conditoris estissimi, et architecti sollerita Dinocratis: qui serim ampla moenia fundaret et pulcra, paenuria calcis ad momentum parum repertaeJ omnes ambitus lineales farina respersit: quod civitatem post haec alimentorum uberi copia circumfluere fortuito monstravit. 8.Inibi aurae salubriter spirantes, aer tranquillus et cis- mens: atque, ut periculum docuit per varias collectum aetates, nullo paene die incolentes hanc civitatem so- Iem serenum non vident. 9. Hoc littus cum fallacibus et insidiosis inceessibus adfligeret antehac navigantes discriminibus plurimis, excogitavit in portu Cleopa-

ira turrim excelsam, quae Pharos a loco ipso eognominatur, praelucendi navibus nocturna suggerens ministeria: cum quondam ex Parilieni. pelago venientes aut Libyco, per pandas oras et patulas, montium nul-Ias speculas vel collium sign4 cernentes, harenarum inlisae glutinosae mollitiae frangerentur. 10. Haec eadem reona heptastadium, sicut vix credenda cel ritate, ita mIgnitudine mira construxit ob causam notam et neeessariam. Insula Pharos, ubi Protea cum

phoearum gregibus diversatum Homerus fabulatur inflatius, a civitatis littore mille passibus disparata, Rhodiorum erat obnoxia vectigali. 11. quod cum indis quodam nimium quantum petituri venissent, femina AB HIANLs. S