Ammiani Marcellini quae supersunt accedunt auctoris ignoti de imperatoribus excerpta

371쪽

Ignoravere Romani, perque saecula multa obscuris dissicultatibus implicati, tunc magis erromm profunda caligine fluctuabant, cum in Sacerdotes Potestatem transtulissent intercalandi: qui licenter gratificantes publicanorum vel litigantium commodis, ad arbitrium suum Subtrahebant tempora vel augebant. 13. Hocque ex coepto emerserunt alia plurima, quae fallebant, filiorum meminime nunc Supervacuum Puto. Quibus ubolitis, Octavianus Augustus, Graecos Se quutus, hanc inconstantiam correcta turbatione com posuit, spatiis duodecim mensium et sex horarum magna deliberatione collectis: per quae duodecim siderum domicilia sol discurrens motibus sempiternis, anni tutius intervalla concludit. 14. Quam rationem bissexti probatam, etiam victura eum saeculis Romaudiumento numinis divini landaviti Proinde Pergamus ad reliqua. I l. l. Elapso die parum apto ad inchoandas rerum magnitudines, ut quidam existimant, propinquanto iam VESPera, monitu praesecti Sallustii, sub exitii

denuntiatione statutum est prompta consensione Cunctorum, ne Potioris quisquam uuctoritatis, Vel SusPectus ultiora conari, procederet postridie mane. 2. Cumque multorum taedio, quos votorum inanitus Cruciabat, tandem finita nocte lux advenisset: in unum quaesito milite omni, progressus Ualentinianus in campum, Ρermissusque tribunal adscendere celsius Atructum, Comitiorum specie, voluntate praesentium Secundissima, ut vir serius, rector pronuntiatur in Perii.

3. Mox principali habitu circumdatus et corona, Augustusque nuncupatus cum laudibus amplis, quas novitatis potuit excitare dulcedo, praemeditata dicero iam parabat. Eoque, ut expeditius loqueretur, brachium exsertante, Obmurmuratio gratis exoritur, Oncrepantibus centuriis et manipulis, cohortiumque ninniuin plebe urgentium destiuate, consestim Impin

372쪽

ratorem alterum Oeclarari. q. Quod licet nonnulli existimarunt paucis corruptis ad gratiam fieri despectorum : ex eo tamen id si ustra creditum videbatur, quod non emercati, sed consoni totius multitudinis is paria volentis clamores audiPbuntur, documento ru-centi fragilitatem pertinasscentis sublimium fortun rum. Dein Ex Susurris immaniter strepontis axerctilus cieri tumultus violentior adparebat, et confidentia militis erumpentis intUrdum ad perniciosa facinora timebatur. 5. Quod Valentinianus magis prae cunctis. ne fieret, extimescens, κlata prospere dextera vi Principis fiducia pleni, ausus increparQ quosdam ut seditiosos et pertinaces, cogitata nullis interponantibus absolvebat. G. Exsulto , propinciarum fortisset Ini defensores, et prae me fers, semperque Iuturus sum, nec speranti, nec a peteriti moderamina orbis Romani mihi, ut potissimo omnium, vestras detulisse virtutes. 7. Quod orat igitur in manu positum restra, nondum electo imperii formatore, utiliter et gloriose complestis, arietis in honorum verticem eo, quem ab ineunte adulescentia ad hanc usque aetatis maturitatem splendide integre- siue risisse experiundo cognoscitis. Proinde pacatis auribus accipite quaeso simpliciorihus verbis, quod conducere arbitror in commune. S. Adhiberi Opori

re in Omnes casus socia potestate collegam, contemplatione poscente muItiplici nec ambigo, mec repugno,

curarum acervos et mutationes rarius aecidentium

ipse quoque ut Asmo formidans: sed aludendum eat concordiae viribus totis, per quam res quoque minimaa nra&εcunt: quod impetrabitur facile, si patientia vestra cum aequitate consentiens, id mihi, quod me rum e8t partium, concesserit libens. s. Dabit enim ut ver fortuna eonsiliorum adiutrix bonorum, quantum esseere et consequi porsum, diligenter aer tantibus temperatum. O enim sapientes donium

373쪽

non modo an imperio, ubi pericula maxima sunt et er berrima, rerum etiam in priratia quotidianisque rationibus, alienum ad amicitiam, cum iudicarerit quisquam prudens, adiungere sibi debebit, non, cum adiunxerit, iudicare. 10. mee eum spe laetiorum pollaceor: τosyrmitatem factorum retinentes et sdem, dum

hiberna patitur quies, animorum reparate vigorem atque membrorum, Ob nuncupationem augustam debita protinus accepturi. I. Finita oratione, quam auctoritas ereXerat inopina, flexit Imperator in suam sententiam universos:

consiliique eius Uam sequaiti, qui paullo ante nagrantissimis vocibus aliud postulabant, circumsaeptum aquilis et vexillis, agminibusque diversorum Ordinum ambitiose stipatum, iamque terribilem duxerunt in

regiam.

III. l. Dum haec In Oriente volubiIes fatorum eX-

plicant sortes, Apronianus regens urbem a ternam, iudex integer et severus, inter curarum Praecipua,

quibus haec praefectura saepe sollicitatur, id primum

opera curabat ent Xa, Ut veneficos, qui tunC rarescebant, eaptos, Postque agitatas quaestiones nocuisse

quibusdam apertissime confutatos, indicatis consciis morte multaret, atque ita paucorum discrimino reliquos, si qui laterent, formidine parium exturbaret. 2Haec egisse ideo enicaciter fertur, quod Iuliani promotus arbitrio agentis etiam tum per Syrias, in itin

re unum amiserat oculum: suspicatusque, artibus se

nefariis adpetitum, iusto quidem, sed inusitato dolore haec et ulla magna quaeritabat industria. Unde quibusdam atrox visus est, in amphitheatrali curriculo undatim coeunte aliquoties plebe, causas dispiciens criminum maximorum. 3. Denique post huiusmodi vindicata complura, ilitarinum aurigam convictum atque confessum, ViXdum pubescensem filium suum Ve- 'nefico tradidisse, docendum secretiora quaedam legi

374쪽

bus interdicta, ut nullo conscio adminiculis iuvaretur internis, capitali animadversione damnavit: qui laxius retinente carnifice, subito lapsus confugit ad ritus Christiani sacrarium, abstractusque exinde illico ub- Scissa cervice consumptus est. 4. Verum haec similiaque tum etiam ut coercenda mox cavebantur, et nulli vel admodum pauci, in his Versati flagitiis, vigori publico insultarunt: sed tempore Sequuto, longaeva impunita' nutrivit immunire, uSque eo grassante licentia, ut imitatus Hilarinum quidam senator, servumque suum modo nou Per Syngrapham arcanis piacularibus inducendum commisissis doctori malarum a tium confutatus, supplicium redimeret opima mercede, ut crebrior fama vulgarat. 5. Isque ipse hoc genere, quo iactu n1 est, absolutus, cum vitae puderudeberet et culpae, non abolendae incubuit maculae rsed, tamquam inter multos probrosos solus vacuus ab omni delicto, equo phalerato insiduns discurrensque per silices, multo post se nunc usque trahit agmina servulorum, Per novum quoddam insigne curiosius spectari adsectans: ut Duillium accepimus veterem, post gloriosa illa navalis rei certamina id sibi sumpsisse, ut tibicine lenius praecinente rediret ad sua post

coenam.

6. Sub hoc tamen Aproniano ita iugiter copia n cessariorum exul, ravit, ut nulla saltem levia murmura super inopia victui congruentium orirentur: quod adsidue Romae contingit.

IV. 1. At in Bithynia Valentinianus Princeps ut praediximus) declaratus, dato in perendinum diem signo proficiscendi, convocatis primoribus, quasi tota consilia quam sibi placentia sequuturus, percunctabatur, quemnam ad imperii consortium Oporteret ads nii: silentibusque cunctis, Dagalaiphus tunc equesti is militiae rector respondit fidentius: Si tuos, inquit, amas, Imperator optime , habes fratrem; si rem pu-

375쪽

blicam, quaere , quem restias. 2. Quo dicto asperatus ille, sed tacitus et Occultans, quae cogitabat, Nicomediam itineribus citis ingressus Kal. IIaritis, Valentem fratrem stabulo suo cum tribunatus dignitate praefecit. 3. Indequo cum venisset Constantinopolim, multa secum ipse divolvens, et magnitudino urgentium negotiorum iam se superari considerans: nihil morandum ratus, quintum Kal. Aprilis productum eumdem Valentem in suburbanum, universorum sontentiis concinentibus nec enim audebat quisquam refragari)Augustum pronuntiavit: decoreque imperatorii cultus Ornatum, et tempora diademate redimitum in eodem vehiculo secum reduxit: participem quidem legitimum potestatis, sed in modum adparitoris morigerum, ut Progrediens aperiet textus. q. Quibus ita nullo interturbante persectis, constricti rapidis febribus Imperatores Wbo diu, spo vivendi firmata, ut erant in inquirendi naviores, quam

ita componendis, suspectas morborum causas investigandas acerrime Ursatio ossiciorum magistro Delmaino crudo, et Iuventio Sisciano qua stori tunc commiserunt: ut loquebatur Pertinax rumor, invidiam Hontes Iuliani memoriae principis, amicisque eius, vim quam clandestinis praestigiis laesi. Νed hoc evanuit facile, ne verbo quidem tenus insidiarum indicio

ullo reperto. 5. Hoc tempore velut per universum orbem Romanum bellicum canentibus buccinis, excitae gentes saevissimae limites sibi proximos persultabant. Gallias Raetiasque simul Alamanni populabantur; Sarmatae Pannonias et Quadi; Picti, Saxonesque et

Scotti, et Atacotti Britannos aerumnis vexavere continuis; Austoriani Mauricaeque aliae gentes Africam solito acrius incursabant; Thraeias et diripiebant praedatorii globi Gothorum. 6. Persarum rex manus Armeniis iniectabat, eos ad Suam ditionem ex in.

376쪽

tegro vocare Vi nimia properans, sed iniuste; omai do, quod post Ioviani excessum, cum quo foede strumarat et pacem, nihil obstare debebit, quo animis etirecuperaret, quae antea ad maiores suos pertinui

monstrabat.' A. c. 365. VP l. Acta litur tranquillius hieme, concordissimi Ρrincipes, unus nuncupatione praelatus, alter honore specie tenus adiunctus, percursis Thraciis Νaesum advenerunt: ubi in suburbano, quod adpellatum Mediana a civitate tertio lapide disparatur, quasi mox separandi, partiti sunt comites. 2. Et Valentiniano quidem, cuius arbitrio res gerebatur, Iovinus eveni dudum promotus a Iuliano per Gallias magister armorum, et Dagalaiphus, quem militiae rectorem provexerat Iovianus: in Orientem vero sequuturus V Ientem ordinatus est Victor, ipse quoque iudicio Principis antedicti provectus, cui iunctus est Arinthaeus. Lupicinus enim pridem a Ioviano pari modo Promotus magister equitum, partes tuebatur Eoas. 3. Tunc et Equitius Illyriciano praeponitur exercitui, nondum magister, sed Comesa et Serenianus Osim sacramento digressus, recinctus est ut Pannonius, sociatusquBValenti domesticorum praefuit scholae. quibus ita digestis, et militares partiti numeri. .

4. Et post haec cum ambo fratres Sirmium introissent, diviso palatio, ut potiori decuerat, Valentinianus Μodiolanum, Constantinopolim Valens discessit. 5. Et orientem quidem regehat potestate praefecti Sallustius; Italiam vero cum Atrica et Illyrico Mamertinus, et Gallias provincias Germanianus. 6. Agentes litur in memoratis urbibus Principes, sum-yserunt primitus trabeas coraulares: Omnisque hie annus dispendiis gravibus rem Romanam adnixit. - α

Mamanni enim perrupere Germaniae limites, hac ex causa solito inseatius mota Cum legatis eorum mis-

377쪽

sis ad comitatum certa et praestituta ex more munera praeberi deberent, minora et vilia sunt attributa: quae illi suscepta, furenter agentes, ut indignissima proiecere. Tractatique asperius ab Ursaeio tunc magistro omiciorum, iracundo quodam et saevo, regressi factumque exaggerantes, ut contumeliose despectas gentes immanissimas concitarunt. 8. Et circa id tempus, aut non multo posterius, in Orientel rocopius in res surrexerat novus: quae Prope Kal. Novembris venturo Valentiniano Parisios, eodemque nuntiata sunt die.

9. Et Alamannis quidem occursurum Dagalaiphun pergere mature praecepit: qui, vastitatis propinquioribus locis, longius discesserant incruenti. Super adpetitu vero Procopii antequam adulesceret reprimendo, curis diducebatur ambiguis, ea potissimum ratione sollicitus, quod ignorabat, utrum Valente superstite an exstincto memoratus imperium adsectarat.

ngentis in Dacia mediterranea militem, qui nihil praeter negotium ipsum auditum Obscure significabat; ipse quoque nondum liquida fide comperta, simplicibus verbis Principem gestorum conscium secit. 11. His cognitis Valentinianus eodem Equitio aucto magisterii dignitate, repedare ad Illyricum destinabat, ne persultatis Thraciis perduellis iam formidatus invaderet hostili excursu Pannonias. Documento enim recenti impendio terrebatur, reputans, paullo ante Iulianum, contempto Imperatore bellorum civilium ubique victore, nec speratum ante neo exspectatum, ab

urbe in urbem incredibili velocitate transisse. 12. Verum ardens ad redeundum eius impetus molliebatur consiliis proximorum, suadentium et orantium, ne interneciva minantibus barbaris exponeret Gallias, neve hac causatione Provinciaη desereret egentes adminiculis magnis: iisque legationes urbium accesse

378쪽

re nobilium, precantes, ne in rebus duris et dissilis impropugnataa eas relinqueret, quas praesens eripere poterit discriminibus maximis, metu ambiti- -minis sui Germanis incusso

gitata, in multorum sententias flexus, replicabat albquoties, hostem suum fratrisque solius esse lem --.Pium; Alamannos vero totius orbis Rominie stabitoque nusquam interim extra confinia moveri GHIomni.

Africa, ne repente perrumperetur, Neotherium, postea consulem tunc notarium, ad eamdem tuendam ire disposuit, et IIasaucionem domesticum protectorem ea consideratione, quod diu sub patre Cretione quondam Comite educatus, suspecta noverat loca; hi sque et scutarium adiunxit Gaudentium, olim sibi. cognis

turbines exarsere maestissimi, competenti loco sing la digeremus, nunc partem in Oriente gestorum, dei de bella barbarica narraturi: quoniam pleraque et in oceidentali et in Eoo orbe iisdem mensibus sunt excitata: ne, dum ex loco subinde saltuatim redire festi nauius in locum, Omnia confundentes, squaliditate maxima rerum ordines implicemus. VI. l. Insigni genere Ρrocopius in Cilicia natus et educatus, ea consideratione, qua propinquitate Iulianum postea Principem contingebat, a prinin gradu eluxit: et ut vita moribusque castigatior, licet Occultus erat et taciturnus, notarius diu perspica iter mi litans et tribunus, iamque summatibus proximus: post Constautii obitum in rerum conversione velut Imperatoris cognatus altius anhelabat, adiunctus consortio Comitum: et adparebat eum, si umquam Potuisset, fore quietis publicae turbatorem. 2. Hunc Iulianus Persidem ingrediens, consociato pari potestatis

379쪽

aeta AMMIA NI MARCELLIM XXVI, 6.

iure Sebastiano, in Mesopotamia cum manu militum reliquerat valida: mandaratque, ut susurravit Obscurior fama nemo enim dicti auctor exstitit verus) pro cognitorum ageret textu, et si subsidia rei Romanae Ianguisse sensisset, Imperatorem ipse se provideret ocius nuncupari. 3. Qui iniuncta civiliter agens et caute, Iuliani letaliter vulnerati funus, et ad regenda

Ommunia comperit Iovianum evectum: 'falsoque rumore disperso, inter abeuntis anhelitus animae eumdem Iulianum vero mandasse, placere sibi, Ρrocopioc vos Summae rei gerendae committi: Veritus, ne hac ex causa indemnatus Occideretur, e medio se conspectu discrevit, maxime post Ioviani territus necem notariorum omnium primi, quem Iuliano perempto veluti dignum imperio paucis militibus nominatum, ni Vaque eXinde coeptare suspectum, cruciabiliter didicerat interfectum. 4. Et quia se quaeri industria didicerat magna, vitans gravioris invidiae pondus, ad abdita longiusque remota discessit. Cumque a Iovi no exploratius indagari latibula sua sentiret, et ferinae vitae iam fuisset pertaesum: quippe a celsiore statu deiectus ad inferiora, etiam edendi paenuria in Iocis squalentibus stringebatur, hominumquB egebat colloquiis: postremae necessitatis impulsu deriis itineribus ad Chalcedonos agrum pervenit. I. Ubi, quon iam et illud firmius visum est receptaculum, apud fidissimum omicorum delitescebat, Strategium quemdam ex palatino milite senatorem, Constantinopolim, quantum fieri poterat clanculo, saepe intermeans rut indicio eiusdem Strategii patuit, postquam Saepius rin tactionis conscios est' inquisitum. 6. Bituitaque sollertissimi cuiusdam speculatoris, ignotus ob

squalorem Vultus et maciem rumusculos colligebat tunc crebrescentsts, ut sunt acerba semper instantia, incusantium multorum Valentem, quasi cupiditate aliena rapiendi Succensum. I. Cuius diritati adiectum

380쪽

erat Incentivum eXitiale socer Petronius, ex Praeposito Μartensium militum promotus repentino Mutu patricius, animo deformis et habitu: Nil ad midanssus sine discretione cunctos immaniter flagrans, nocentea pariter et insontes post exquisita tormenta quadrupli nexibus vinciebat, debita iam inde a temporibus princiis PisAureliani perscrutans,et impendio maerens,si quem

quam absolvissetindemnem. 8. Cuius morum intolerantiae haec quoque Pernicies Reeedebat, quod, cum dit retur luctibus alienis, erat inexorabilis et crudelis, elisi

rabido corde durissimus, nec reddendae nec accipien- dae rationis umquam capax: invisior Cleandro, quem agentem sub Imperatore Commodo praefecturam,' sublata vecordia diversas legimus vexasse fortunas: et onerosior Plautiano, qui praefectus uidem sub Severo, ultra mortale tumens cuncta confuderat, ni gladio perisset ultore. 9. Haec lacrimosa, quae incitante Petronio sub Valente clausere multas paupertinere et nobiles domos,impendentiumque spes atrocior,provinci num et militum paria gementium sensibus imis haerebant: et votis licet obscuris et tacitis permutatio status praesentis ope numinis summi, concordi gemitu

poscebatur. 10. Quae Procopius Iatenter accipiens, arbitratusque, ubi felicius Reciderit fatum, negotio levi ad apicem summae potestatis adsumi, subindebat ut praedatrix bestia, viso, quod eapi poterat, protinus eruptura. 11. Cui haec, quae maturabat, ardenti. fors hanc materiam dedit impendio tempestivam. Consumpta hieme festinans ad Syriam Valens, iamque fines Bithynorum ingressus, docetur relationibus ducum, gentem Gothorum ea tempestate intactam

ideoque saevissimam, conspirantem in unum ad pervadenda parari collimitia Thraciarum: hocque cognito, ut impraepedito ipse pergeret, quo tendebat, sussciens equitum adiumentum et peditum mitti ius T sit ad loca, in quibus barbarici timebantur excursus.