Ammiani Marcellini quae supersunt accedunt auctoris ignoti de imperatoribus excerpta

381쪽

2. Dimoto itaque longius Principe, Procopius aer

mitis diuturnis attritus, et vel atrocem mortem cle mentiorent ratus malis, quibus ad stictabatur, aleam periculorum omnium iecit abrupte: extremaque iam Perpeti nequaquam timens, Praeeunte perdita ratione facinus adoritur audacissimum, Divitenses Tungric nosque iuni 'res ad procinctum urgentem per Thracias inter alios celerare dispositos et Constantinopoli moraturos sollemniter biduum, per quosdam ex iisdem numeris notos sollicitare properans: quia cum

omnibus loqui periculosum erat et arduum, fidem Pa corum elegit. 13. Qui pellecti spe praemiorum i

gentium, sub consecratione iurisiurandi promisere, se, quae Vellet, euncta facturos: favorem quoque Pollieiti conturmisium, inter quos ipsi potiorem locum

obtinebant in suadendo, stipendiis excellentes et meritis. 1 . Utque condictum est, ubi excanduit radiis dies, idem Procopius diductus in cogitationes varias, a nastasianas balneas petit, a sorore Constantini cognomi uatas, ubi locata noverat signa: doctusque per

arcanorum conscios, Omnes in eius studium consensisse societate coita nocturna, fide salutis data li- benter admissus, constipatione vendibilium militum cum honore quidem, sed in modum tenebatur Obsessi tqui ut praetoriani quondam post Pertinacis necem Iicitantem imperii praemia Iulianum susceperant, ipsi quoque Procopium infausti dominatus exordia molientem, nitenti ad Omne compendium defenderunt.

15. Stetit itaque subtabidus sexcitum putares ab inferis) nusquam reperto paludamento, tunica auro distincta ut regius minister, indutus a calce in pubem in paedagogirini pueri speciem, purpureis opertus tegminibus pedum: hastatusque purpureum itidem pannulum laeva manu gestabat, ut in theatrali scena simulacrum quoddam insigne per aulaeum vel mimicam

cavillationem subito putares emersum. 16. Ad hoc

382쪽

litur dehonestamentum honorum omnium Iudibrioso sublatus, et ancillari adulatione beneficii aliminitiis auctores, opesque pollicitus amplas et dignitat Principatus primitias, processit in publicum multitiis

dine stipatus armorum: signisque sublatis erectius ire pergebat, circumclausus horrendo fragore scuto-xum lugubre concrepantium, quae metuontes, ne a. celsioribus tectis saxis vel tegulariam fragmentis eo

mctarentur, densius ipsis galearum cristis aptabant. 17. Huic intimidius incedenti nec resistebat populus, nec favebat: accendebatur tamen insita plerisque vulgarium novitatis repentina iucunditate, ea re Potius incitante, quod Petronium, ut praediximus, dis itias violenter augentem, omnes eadem mente detestabantur, qui sepulta iamdudum negotia, et redivivas nebulas debitorum in diversos ordines excitabat. 18. Cuni itaque tribunal idem adscendisset Procopius, etieunctis stupore defixis, timeretur silentium triste procliviorem viam ad mortem sui sperabat existi- in inns advenisse, per artus tremore diffuso implicatior ad loquendum, diu tacitus stetit et pauca tamen inter- . rupta et moribunda voce dicere iam exorsus, quibus stirpis propinquitatem imperatoriae praetendebat, leni paucoriam susurro pretio illectorum, deinde tu- multum iis succlamationibus plebis Imperator adpeulatus incondite, petit curiam raptim. Ubi nullo et rissimorum, sed ignobili paucitate inventa, palatium pessimo pede festinatis passibus introiit. 19. Μirantur quidam prosecto irrisione digna principia, incaute coepta et temere, ad ingemiscendas erupisse rei publicae clades, ignari forsan exemplorum, haec accidisse primitus arbitrantes. 20. Sia Adramyttenus Andriscus de genere quidam infimae sortis, adusque Pseudophilippi nomen evectus, bellis Macedonicis tertium addidit grave. Sic Antiochiae Macriuo Imperatore agente, ab Emesa Heliogabalus

383쪽

exivit Antoninus. Ita inopino impetu IIaximini Alexander cum Mamaea matre confossus est. In Africa

stipestrior Gordianus in imperium raptus, adventantium periculorum avgoribus implicatus, Vitum laqueo spiritu intercluso profudit. Il. 1. Igitur cupediarum Vilium mercatores, et qui intra regiam adparebant, aut parere desierant, quique coetu militarium nexi ad pacatiora iam vitae discesserant, in insoliti casus ambigua partim inviti, alii volentes adsciscebantur: nonnulli omnia tutiora praesentibus rati, e civitate occulte dilapsi, Imperatoris castra petivere itineribus festinatis. 2. Hos Omnes Sophronius rivacissimo cursu praegressus, tunc notarius, Praefectus Postea Constantinopoleos, Valentem a Caesarea Cappadocum iam profecturum , ut vaporatis aestibus Ciliciae iam lenitis ad Antiochiae percurreret Sedes: textu narrato gestorum, spe dubia in talibus percitum et stupentem, avertit Galatiam, res adhuc trepidas arrepturum 3. Rui dum itineribus properat magnis, attentissima cura Procopius in dies agitabat et noctes, subditi vos quosdam ostentans, qui astutia confidenti partim ab Oriente, alii e Galliis se venisse, et Vulentinianum obiisse fingentes, cuncta patere novo et favorubili Principi memorabant. a. Et quia res novae petulanter arreptae celeritate muniri solent interdum, ne quid formidandum omitteretur, cum festinatione Νebridius in locum Sallustii praefectus praetorio factione Petronii recens promotus, et Caesainus Constantinopolitanae urbis praesectus in vincula compinguntur: et iubetur ciritatem curare solita potestate Phrones ius, esseque magister Osticiorum Euphrasius, ambo Galli, institutis bonarum artium spectatissimi: et administratio negotiorum castrensium Gomoario et Agiloni revocatis in sacramentum committitur inconsulte,

ut docuit rerum exitus proditor. 5. quia igitur Iulius

384쪽

. eomes per Thracias eopiis militaribus praesidens, OM. pressuriis rebelles, si Comperisset conata, ex propinquis stationibus timebatur, commentum excogitatum est validum: et quasi iussu Valentis seria super barbaricis motibus tractaturus, Νebridii litteris adhue elausi violenter expressis accitus constantinopolim, strictius tenebatur. Hacque callida fraude bellatrices .Thraciae gentes sine cruore adquisitae, adminicula. ausis tumultuariis misxima compararunt. 6. Post quae ita eventu laetiore completa, Araxius exambita regia Praetorio praefectus aseessit, velut Agilone genero suffragante: aliique Psures ad aulae varios actus et ad ministrondas provinciaS Sunt ad missi, quidam invitiali L ultro semet offerentes cum praemiis. 7. Utque incertaminibus intestinis usu venitro contingit, emerge , . bant ex vulgari faece nonnuIli, desperatione consiliis- ductantibus caecis: contraque quidam Orti splendide , a culminibus summis adus*ue mortes et exilia

corruebant.. 8. Ubi per haec et smilia saetio firmiter videbatur

esse eomposita, restabat, ut abundans cogeretur mi- Iitum manus: et impetratum est facile, id quod in publicis turbamentis aIiquoties ausa ingentia, vel iustis exorsa primordiis impediVit. 9. Transeuntes ad expeditionem per Thracias concitatae equitum peditumque turmae, blandeque aceeptae et Iiberaliter eum. essent, omnesque in unum sitae, iamque exercitus 'species adpareret: promissis uberrimis inhiantes, sub exsecrationibus diris in verba iuravere Drocopii: hanc Dolliciti pertinaciam, quod eum suis armis defensa-hunt. 10. Inventa est enim occasio ad alliciendos eos perquam opportuna: quod Constantii filiam parvulam. cuius recordatio colebatur, sinu ipse circumferens.

necessitudinem praetendebat et Iuliani. Adeptusque est aliud tempori congruum et quod Faustina, matre Puellae, e u Praesento, quaedam aceeperat habit

385쪽

tengibus desin ' V Mygdum accelerarat, ' adluitur numine. 15. Ubi eum te qui loeu' ς eongrederentur, inter ree prse givης' uroeurgatione hostem laees8en s

386쪽

manorum exercituum ea, et religionibus Irmia iuramenta constricta I Placet, fortissimi piri, pro ignο-

tis tot suorum consurreaigae mucrones: utque Pann

niua degener labefacιana cuncta et proterens, i peris, quod ne votis quιdem concipere ausus e/t umquam, P tiatar, ingemiscere nos vestria nostrisque vulneribus.

Quin poιius aequimini culminis summi prosapiam, non sui rapiat aliena, sed in integrum maiestatis aruari

restituatur, arma iustissima eommoventem.

II. Hac sermonis placiditate molliti omnes, qui acriter Venerant pugnaturi, signorum apicibus aquilis. que sumniissis descivere libentes ad eum: et pro te ritico fremitu, quem barbati dicunt barritum, nuncupatum Imperatorem stipatumque de more, consen tientes in unum reduxe1 int ad castra, testati more militiae Iovem, invictum Procopium fore. VlII. 1. Huic perduellium prosperitati laetior Recessit. Rumitalca enim tribunus in societatem Procopianorum adscitus, et suscepta cura palatii, digesto mature consilio, permistoque cum militibus, mari ad Drepanum antea, nunc Helenopolim venit, exindequs Nicaeam spe celerius occupavit. 2. Ad quam obsidendam cum huiusmodi pugnarum peritis Vadomario misso ex duce et rege Alamannorum, Valens Νicomediam pergit. . Exindeque profectus, oppugnationi Chalcedonis magnis viribus insistebat: cuius e muria probra in eum iaciebantur, et iniuriose compellabatur ut Sabaiarius. Est autem sabaia ex ordeo vel frumento in liquorem conversis paupertinus an Illyrico potus. 3. Fessus denique inopia commeatuum, et 'obstinatione nimia defensorum, discedere iani par bat: cum inter haec clausi apud Nicaeam, patefactis subito portis egressi, munitorum magna parte Prostrata, ductore fidentissimo Rumitalca properabant ardenter, circumventuri Valentem a tergo, nondum achalcedonos suburbano digressum: et Patrissent eo

387쪽

380 AMMIΑΝI MARCELLIXI XXVI, 8.

nata, ni rumore quodam praeverso imminens exitium ille perdoctus, instantem vestigiis hostem par SunOnensem lacum et fluminis Galli sinuosos amfractus propere discedendo frustra sequentem lusisset. Et hoc casu Bithynia quoque in Procopii ditionem redu

q. Unde cum Ancyram Valens citis itineribus ra- vertisset, comperissetque Lupicinum ab Oriente cum

catervis adventare non contemnendis: Spe prosperOrum erectior, Arinthaeum iectissimum ducem occumsurum hostibus misit. 5. Qui ubi Dadastanam tetigit, in qua statione perisse diximus Iovianuni, Hyperechium sibi Oppositum repente vidit cum copiis, antehac Castrensis adparitorem, cui ut amico Procopi iis auxilia ductanda commisit. AEt dedignatus hominem superare certamine despicabilem, auctoritatis et celsi fiducia corporis, ipsis hostibus iussit suum vincire rectorem: atque ita turmarum antesignanus umbratilis

Comprensus suorum manibus.

6. Quae dum hoc modo procedunt, Venustus quidam Iargitionum adparitor sub Valente, multo ante Νicomediam missus, ut aurum susceptum stipendii nomine militibus per Orientem dissusis viritim laribueret, hac tristitia cognita alienum pervidens tempus,

Cyzicum cum iis, quae susceperat, RQ citius contulit. I. Ubi sorte Serenianus repertus domesticorum tunc Comes, missus ad thesauros tuendos, urbem inexsuperabili moenium ambitu monumentis quoque Veterihus cognitam, fretus tumultuario praesidio custodie. hat: ad quam expugnandam Procopius, ut, possessa Bithynia, sibi etiam Hellespontum iungeret, validam destinaverat manum. g. Morabantur autem effectum sagittis et glandibus caeterisque iaculis obsidentium saepe globi confixi, et propugnatorum sollertia elaustrum per catenam ferream valde robustam ori p0rtus insertum, quae, ne rostratae irruerent naves ho-

388쪽

stiles, erat altrinsecus collIgata. .9. Hanc post varios militum labores et ducum, satigatorum ac rimis proeliis, Aliso quidam tribunus ubscidit, exsertus bentator et prudens, hoc modo. Comunctis tribus navigiis, testudinem hac specie superstruxit. Densatis cohaerentes supra capita scutis,Primi transtris instabant armati, alii post hos semet curvantes humilius, tertiis gradatim inclinatis submisse, ita ut novissimi suffraginibus insidentes formam aedificii fornicati monstrarent. Quod machinae genus contra murales pugnas ideo figuratur hac specie, ut missilium ictus atque saxorum per decursus cadentium labiles, instar

imbrium evanescant. 10. Itaque coniectu telorum

Aliso paullisper defensus ingensi corporis robore, Supposito stipite eamdem catenam fortius bipenni e Oncidens ita confreti, ut disiecta patefaceret aditum latum: hocque exitu civitas hostili impetu patuit improtecta. Qua causa exstincto postea proterviae totius auctore, cum in factionis participes saeviretur:

hic idem tribunus contemplatione facinoris clari vitam cum militia retinens, diu post in Isauria oppetiit

vastatoria manu confOSSus.

11. Hoc Marte Cygico reserata, Procopius ad eam propere festinavit: Veniaqtie universis, qui repugnavere, donatis, Serenianum solum iniectis vinculis iussit duci Nicaeam servandum artissime. l2. Statimque Hormisdae maturo iuveni, Hormisdae regalis illius filio, potestatem proconsulis detulit, et civilia more veterum et bella recturo. Qui agens pro moribus lenius, a militibus, quos per devia Phrygiae miserat Valens, subito corripiendus incursu, tanto vigore evasit, ut adscensa navi, quam ad casus pararat anci- Pites, sequentem ac paene captam uxorem sagittarum nubo diffusa defensam averteret secum: matronam DPulentam et nobilem, cuius verecundia et destinatio

gloriosa abruptis postea discriminibus maritum exemit.

389쪽

13. Ea victoria ultra homines Procopius sese esserens, et ignorans, quod quivis beatus; versa rota Fortunae, ante Vesperum potest esse miserrimus: Arbetionis domum, cui antea quamquam eadem sibi sentientis parcebat ut piropriae, iussit exinaniri, mobilis census inaestimabilis plenam: ideo indignatus, quod

venire ad eum accitus aliquoties distulit, causatus in-- comuloda senectutis et morbos. 16. Et licet hac ex causa praesumptor momentum Pertimesceret grave, tamen cum obsistente nullo se in orientales provincias effundere libenti cunctorum adsensione iam Iicentius posset, avidas novitatem quamdam visere taedio asperioris imperii, quo tunc tenebantur: erga utiliciendas quasdam civitates Asiae, legendosque eruendi peritos auri, ut sibi profuturos Proeliis, quae magna exspectabat et crebra, segnius commoratus; in modum acuti mucronis obtusus est. 15. Ut quondam Pescennius Νiger ad subveniendum spei rerum extremae a populo Romano saepe accitus, dum diu cunctatur in

Syria, a Severo superatus in sinu Issico qui est in Ci-- licia, ubi Dareum Alexander fudit fugatusque, in suburbana quodam Antiochiae gregarii manu militis in

teriit.

IX. 1. Haec adulta hieme Valentiniano et Valente

C s. agebantur. . Translato vero in Gratianum adhuc privatum et Dagalaiphum amplissimo magistratia, . nperto iam vere suscitatis viribus, Valens ivlicto sibit Lupicino cum robustis auxiliis Ρessinunta signa pro- pere tulit, Phrygiae quondam, nunc Galatiae oppi- clum. 2. Quo praesidiis ocius communito, ne quid' inopinum per eos emergeret tractus, praeter radices Olympi montis excelsr tramitesque fragosos ire tendebat ad Lyciam, oscitantem ibi Gomoarium adgres aurus. 3. Cui pertinaci conspiratione multorum hac maxima consideratione resistebatur, quod hostis et ,

390쪽

ut ante relatum est, Constantii filiam matre Faustina et in agminibus, et cum prope instarent, lectica circumferens secum, ut pro imperiali germine, cui se quoque iunctum addebat, pugnarent' audentius, iras militum accendebat. Sicut aliquando dimicaturi Μacedones cum Illyriis, regem adhuc infantem in cunis locavere Post aciem, cuius metu, ne traheretur captivus, adversos laritus Oppresserunt.

q. Contra has calliditatis argutias sagaci opitula. ione. nutanti negotio consuluit Imperator: et Arbetionem ex Consule agentem iam dudum in otio, ad sovenire hortatus est, ut Constantiniani ducis verecundia truces animi lenirentur: neque Seeus evenit. 5.

Νam cum omnibus provectior nutu et dignitate subli- mior, canitiem reverendam ostenderet multis ad pedisidiam inclinatis, i publicum grassatorem Procopium; milites vero sequutos eias errorem, filios et Iaborum participes pristinorum adpellans Orabat, ut se ac si parentem magis sequerentur felicissimis ductibus co- gnitum, quam prostigato morem gererent nebuloni destituendo iam et casuro. 6. Quibus cognitis Gomoarius, cum elusis hostibus, unde venerat, redira posset innoxius, ad castra Imperatoris opportunitata intervalli proximi, captivi colore transivit, velut uincursu multitudinis visae subito circumsaeptus Pet. Qua succensus alacritate Valens castra prom

vit ad Phrygiam: et prope Nacoliam collatis manibus, partium dux in ancipiti Agilo rem excursu prodidit ,

repentino: eumque sequuti complures iam pila qua- , Gentes et gladios, ad Imperatorem transeunt dum V Xulis scuta perversa gestantes, quod defectionis signum est apertissimum.

8. Hoc praeter spem Omnium viso, Procopius, salutis intercluso suffragio, versus in pedes, circumie ctorum nemorum secreta et montium petebat: Florentio aequente et Barchalba tribuno, quem per Rae