장음표시 사용
71쪽
besque sunt splendidae Galliarum. 13. In Aquitania,
quae Pirenaeos montes et ean partem spectat oce
ni, quae pertinet ad Hispanos, prima provincia est Aquitanica, amplitudine civitatum admodum cultaromissis aliis multis, Burilegata, et Arverni excellunt, et Santones, et Pictavi. l . Novem populos Rusci commendant, et Vasatae. In Narboneiusi Elusa ea Narbona et Tolosa principatum urbium tanenti Viennensis civitatum exsultat decore multarum, quibus potiores sunt Vienna ipsa, pt Arulate, et Valentia: quibus Massilia iungitur, cuius societate et vir, bus in discriminibus arduis fultam aliquoties legimus Romam. ib, His prope Salluvii sunt, et Nicaea, et Antipolis, insulaeque Stoechades. 16. Et quoniam ad has partes opere conteXtο pervenimus, silere Super Rhodrino, maximi nominis numine, incongruum est et absurdum. A Poeninis Alpibus effusioro copia fomtium Rhodanus fluens, et proclivi impetu ad planiora degrediens, Propirio agmine ripas oecultat, et paludi
sese ingurgitat nomine Lemanno, Dan que intermeans, nusquam aquis miscetur EXternis: sed altini secus summitates undae Prueterlabens Segnioris, quaeritans
exitus, viam sibi impetu Veloci molitur. 47. Unde sine iactura rerum Per Sapaudiam feriur et Sequa- nos: longeque progressus, Viennensem latere sinistro perstringit, deXtro Lugdunensem: et emensus spatia flexuosa, Ararim squem Sauconnam adpellant) inter Germaniam primam fluentem, suum in nomen adsciscit: qui locus eXOrdium est Galliarum. Exindoque non millenis passibus, Sed leugis itinera metiuntur. 18. Hinc Rhodanus aquis advenis locupletior, vehis grandissimas naves, ventorum difflatu iactari saepius adsuetas: finitisque intervallis, quae ei natura praescripsit, spumeus Gallico mari concorporatur
ter patulum sinum, quem Vocant Ad Gradus, ab Aroate octavo decimo ferine lapide disparatum. Sit s
72쪽
. eis de situ Iocorum: nunc figuras 'ei more, hominum
XII. l. Cessioris staturae et candidi paene Galli sunt omnes, et rutili, luminumque torvitate teri sies, avidi iurgiorum, et sublatius insolescentes. Nilotenim eorum quemquam adhibita uxore rixantem, multo fortiore et glauca, peregrinorum ferre poterit glob reum maxime cum illa infitita cervice suffrendens, pomderansque niveas ulnas et vastas, admistis caIcibus emittere coeperit pugnos, ut catapultas tortilibus ninuis minussas. a. Μetueddae Voces complumam et minaces, placatorum iuxta et irascentiunir ferri ta-haen pari diligentia cuncti et mundi: nec ire tractibus illis, maximeque apud Aquitanos, poterit aliquis videri, veI femina, licet perquam pauper, ut alibi , frustis aqualere pannorum. 3. Ad militandum omnis aet a 'aptissima: et pari pectoris robore senex ad procinetum ducitur et adultus, gulu duratis artibus et Ia te adsiduo, multa contempturus et formidanda: nee -- Tum aliquando quisquam, ut in Italia, munus Martium pertimescens, pollicem sibi praecidit, quos Iocaliter mureos adpellant. 4. Vini avidum genus, adfectans ad vini similitudinem multiplices potus: et inter eos humiles quidam obtusis ebrietate continua aerissa , quam furoris voluntariam speciem esse Catoni alia sententia definivit, raptantur discursibus vagis: tit -- Tum illud videatur, quod ait defendens Fontestim TM-lius, Gallos post haec dilutius esse poturos , quod illi
b. Hae regiones, praecipue quae confines Italicis, paullatim levi sudore sub imperium venere Romanum: pa imo tentatae per Fulvium, deinde praeliis parvis quassatae per Sextium, ad ultimum pex Fabium Μaximum domitae: cui negotii plenus essecis, asperiore Allobrogum gente .devicta, . Me indimcognomentum. . 6. Num omnea Gallias, ni i qua pa-AMMIANUS I. E
73쪽
Iudibus inviae suere, ut Sallustio docetur auctore, post decennalis belli mutuas clades subegit Caesar,
societatique nostrae foederibus iunxit aeternis. Evectus sum longius, sed remeabo tandem ad coepta. XIII. 1. Domitiano crudeli morte consumpto, Musonianus eius successor Orientem praetoriani regebat potestate praefecti, facundia sermonis utriusque clarus: unde sublimius, quam SPerabatur, eluxit. 2. Constantinus enim cum limatius superstitionum quaereret sectas, Manichaeorum et similium, nec interpres inveniretur idoneus, hunc sibi commendatum ut sumcientem elegit: quem Onicio functum perite, Musonianum voluit adpellari, ante Strategium dictitatum: et ex eo percursis honorum gradibus multis, adscendit ad praefecturam: prudens alia, tolerabilisque provinciis, et mitis es blandus: sed ex qualibet occasione, maximeque ex controversis litibus, quod nefandum est, et in totum lucrandi ariditate sordescens: ut inter alia multa evidenter adparuit in quaestionibus agitatis super morte Theophili Syriae consularis,
proditione Caesaris Galli, impetu plebis promiscuae discerpti: ubi damnatis pauperibus, quos, cum haecngerentur, Peregre constabat fuisse, auctores diri facinoris, exuti patrimoniis, absoluti sunt divites. 3. Hunc Prosper adaequabat, Pro magistro equitum, agente etiam tum in Galliis, militem regens, abiecte ignavus, et, ut ait Comicus, arte despecta surtorum rapiens Propalam. g. Rusis concordantibus, mutuaquΘ commercia
vicissim sibi conciliando locupletatis, Persici duces vieini fluminibus, rege in ultimis terrarum suarum terminis occupato, per praedatorios globos nostra vexabant, nunc Armeniam, aliquoties Mesopotamiam confidentius incursantes, Romanis doctoribus ad colligendas obedientium exuvias Occupatis.
74쪽
A. C. 356. V. ' . l. Ηaee per orbem Romanum fatorum ordine contexto versante, Caesar apud Viennam. in collegium fastorum a consule octies Augusto adscitus, urgente Fenuino vigore, pugnarum fragores caedesque barbaricas somniabat, colligere provinciae fragmenta iam parans, si adfuisset natu tandem secundo. a. Quia igitur res magnae , quas per Gallias virtutu fes- citateque correxit, multis veterum factis fortibua praestant, singula serie progrediente monstyabo, instrumenta omnia mediocris ingenii, si suffecerint, commoturus. 3. Quidquid ut tem narrabitur, quod non falsitas arguta concinnat, sed fides integra rerun absolvit, documentis evidentibus fulta, ad Iaudativamyaene materiem Pertinebit. q. Videtur enim lex
75쪽
luaedani vitae melioris hunc iuvenem a nobilibus cuilis adusque spiritum comitata Supremum. Νamque incrementi Η veho cibus ita domi forisque colluxit, ut pini dentia i vespasiani filiusJ Titus auer aestimaretur, ludiorum gloriosis cursitius Traiani simillimus, ct mens ut Antoninus, rectae Perfectaeque rationis in lagine congruens Marco, ad euius aemulationem actus suos Dilingebat et mores. b. Et quouiam, ut 'I'ulliana docet auctoritas, Omnium magnarum artium sicut arborum altitudo nos delectat, radices stirpesque non item: Sic praeclarae huius indolis rudimenta tunc multis obnubilantibus tegebantur, quae anteferri gestis eius postea multis et miris hac ratione deb rem, quod adulescens primaevus, ut Erechtheus in secessu MinervRe nutritus, ex acadentiae quietis umbraculis, non e militari tubernaculo, in pulverem IIa tium tractus, Strata Germania, pacatisque rigentis Rheni meatibus, cruenta spirantium regum hic sanguinem fudit, alibi manus catenis adflixit. L itaque negotiosam hiemem apud Oppidum ante dictum, inter rumores, qui volitabant adsidui, comperit Augustoduni civitatis antiquae muros, spatiosi quidem ambitus, sed carie vetustatis invalidos, barbarorum impetu repentino insessos, torpente praesentium militum manu, Veteranos concursatione per i ii defendisse: ut solet abrupta saepe discrimina salutis ultima desperatio propulsare. 2. Nihil itaque remittentibus curis, ancillari adulatione posthabita, qua eum Proximi ad amoenitatem necte bant et luxum, satis Omnibus comparatis, Kal. Iulias Augustodunum pervenit, velut dux diuturnus, viribus eminens et consiliis, per diversa palantes barbaros, ubi dedisset sors copiam, adgressurus. 3. Habita itaque deliberatione, adsistentibus locorum peritis , quodnam iter eligeretur ut tutum, multa ultro citroque dicebantur aliis per Arbor quibusdam
76쪽
pex Sedelaucum et Coram iri debere firmantibus. q. Sed cum subsererent quidam, Silvanum paullo anto
magistrum peditum, per compendiosas Vias, verum suspectas, quia tenebris multis umbrantur Cum VIII. auxiliarium millibus aegre transisse, fidentius Caesar audaciam viri fortis imitari magnOPere nitebatur. 5. Et, ne qua interveniret mora, adhibitis cataphractariis solis et ballistariis, parum ad tuendum rectorem ido neis, Percurso eodem itinere Autosidorum pervenit. 6. Ubi brevi, sicut solebat, Otio cum milite recreatus, ad Tricassinos tendebat: et barbaros in se catervatim ruentes, partim cuni timeret ut ampliores, confertis lateribus observabat: alios occupatis habiIibus locis decursu facili proterens, nonnullos pavore traditos cepit: residuos in curam celeritatis omne quod poterant conserentes, quia sequi non Valebat gravitate praepeditus armorum, innocuos abire perpessus est. I. Proinde certiore iam spe ad resistendum ingruentibus confirmatus, per multa discrimina venerat Tricassas adeo insperatus, ut eo portas paene Pulsante, diffusae multitudinis barbarae metu, aditus urbis non sine anxia panderetur ambage. 8. Et paullisper moratus, dum fatigato consulit militi, civitatem Remos nihil prolatandum existimans petit: ubi in unum
Congregatum exercitum vehentem iusserui
opperiri praesentiam suam: cui praesidebat Ursicini successor Mareellus, et ipse Ursicinus adusque expeditionis finem agere praeceptus iisdem in locis. 9, Post Variatas itaque sententias plures, cum PIacuisSet per decem pagos Alamannam adgredi plebem, densatis agminibus tendebat illuc solito alacrior miles. 10. Et quia dies humectus et decolor vel contiguum eripiebat adspectum, iuvante locorum gnaritate, hostes tramite obliquo discurso post Caesaris terga, legiones duas arma cogentes adorti paene delessent, ni subito
concitus clamor sociorum auxilia coegisset. 11. Itinc
77쪽
et deinde nec itinera nec numina transire posse sine insidiis putans, erat providus et cunctator: quod Praecipuum bonum in magnis ductoribus, opem ferre solet exercitibus et salutem. la. Audiens itaque Argento ratum, Brocomagum, Tabernas, Salisonem, Νemetas, et Vangionas, et Mogontiacum civitates barbaros possidentes, territoria earum habitare: snam ipsa Oppida ut circumdata retiis busta declinant) primam
omnium Brocomagum Occupavit: eique iam adve tanti Germanorum manus pugnam intentans Occurrit.
13. Cumque in bicornem figuram acie divisa, collato pede res agi coepisset, exitioque hostes urgerentur ancipiti, captis nonnullis, aliis in ipso proelii servore truncatis, residui discessere celeritatis praesidio tecti. III. l. Νullo itaque posthaec repugnante, ad recuperandam ire placuit Agrippinam, ante Caesaris in Gallias adventum excisam: per quos tractus neC civitas ulla visitur, nec castellum: nisi quod apud Confluentes, Io cum ita cognominatum, ubi amnis Mosella confunditur Rheno, Rigomagum oppidum est, et una prope ipsam Coloniam turris. 2. Igitur Agrippinam
ingressus, non ante motus est exinde, quam Francorum regibus furore mitescente perterritis, pacem firmaret Reip. interim profuturam, et urbem reciperet munitissimam. 3. Quibus vincendi primitiis Iaetus, per Treveros hiematurus apud Senonas oppidum tunc opportunum abscessit. Ubi bellorum inundantium molem humeris suis, quod dicitur, vehens, scindebatur in multiplices curas: ut milites, qui a solitis descivere praesidiis, reducerentur ad loca suspecta, et conspiratas gentes in noxam Romani nominis disiectaret, ac pro rideret, ne alimenta deessent exercitui per varia discursuro.
IV. 1. Haec sollicite perpensantem hostilis adgreditiiu multi udo, oppidi capiundi spe in maius accensa: ideo ebnfidentes, quod ei nec Scutarios adesse,
78쪽
et quidem monentibus perfugis, didicerant, nec Gentiles, per municipia distributos, Ut commodius vescerentur. 2. Cum autem ClauSa ergo urbe, murorumque intuta parte simiata, ipse cum armatis die noctuque inter propugnacula visebatur et pinnas, ira
exundante substridens, Cum erumpere Saepe conatus,
paucitate praesentis manus impediretur. Post tricesimum denique diem abiere barbari tristes, inaniter stulteque cogitasse ciritatis Obsidium mussitantes. 3. PAt, quod indignitati rerum est adsignandum, periclitanti Caesari distulit suppetias ferre Marcellus magister equitum, agens in stationibus proxinus: cum, etiamsi civitas absque principe VeXaretur, Opposita multitudine malis obsidionalibus expediri deberet. q. Hoc metu solutus enicacissimus Caesar, proridebat constanti sollicitudine, ut militum diuturno labori quies succederet aliqua, licet brevis, ad recreandas tamen susticiens vires: quamquam ultima squalentes inopia terrae saepe vastitatae exigua quaedam victui congrua adgerebant. S. Verum hoc quoque diligentia curato pervigili, adfusa laetiore spe prosperorum, sublato animo ad exsequenda plurima consurgebat. V. 1. Primum igitur factuque dissicile, temperantiam ipse sibi indixit, atque retinuit, tamquam adstrictus sumptuaiqis legibus viveret, quas ex rhetris LM curgi, et uxonibus Romam translatas diuque obsere ius, et senescestates paullatim, repararit Sylla dici tor: reputans ex praedictis Democriti, quod ambitiosam mensam fortuna, parcam virtus adponit. 2. Id enim etiam Tusculanus Cato prudenter definiens, cui Censorii cognomentum castior ritae indidit cultus: Magna, inquit, cura cibi, magna virtutis incuria. 3. Denique cum legeret libellum adsidue, quem Constantius ut privignum ad studia mittens, manu sua conscripserat, Praelicenter disponens, quid in convivio
Caesaris impendi deberet: phasianum, et vulvam, et
79쪽
sumen exigi vetuit et inserri, munificis militis vili et
g. Hinc contingebat, ut noctes ad ossicia divideret tripertita, quietis, et publicae rei, et Inusarum: quod factitasse Alexandrum legimus magnum; sed multo
hic fortius. Ille namque aenea Concha supposita, brachio extra elabile pro tento, pilam tenebat argenteam, ut, cum nervorum Vigorem Aopor Iaxasset infusus, gestaminis lapsi tinnitus abrumperet somnum. 5. Iuliani vero absque instrumento, quoties Voluit, evigilavit: et nocte dimidiata semper exsurgens, none plumis vel stragulis sericis ambiguo fulgore nitentibus, sed ex tapete, et σιοε/ρα. quam vulgaris simplicitas sistit nam adpellat, Occulte Mercurio supplicabat,
quem mundi velociorem Sensum esse, motum mentium suscitantem, theologicae prodidere doctrinae rutque in tanto rerum defectu explorate rei publicae munera curabat. 6. Post quae ut ardua et seria terminata, ad procudendum ingenium vertebatur: et incredibile, quo quantoque ardore rerum principalium notitiam celsam indagans, et quasi pabula quaedam animo ad sublimiora scandendi conquirens, per Omnia philosophiae membra prudenter disputando currebat. ι. Sed tamen cum haec ellacte pleneque colligeret, nec humiliora despexit, poeticam mediocriter, et rhetoricam amavit, ut ostendit Orationum epistolarumque eius cum gravitate comitaes incorruptu) et nostrarum externarumque rerum historiam multiformem.
Super his uderat latine quoque disserendi sussciens sermo. 8. Si itaque verum est, quod scriptores varii memorant, Cyrum regem, et Simonidem lyricum, et Hippiam Eleum sophistarum arerrimum ideo valuisse memoria, quod epotis quibusdam remediis id impe
trarunt: credendum est hunc otium tum adultum to
tum memoriae dolium, Si usquam reperiri potuit, ex-
80쪽
cONSTANTIUS ET IULIANUS. 356. Ia
haustisse. Et haec quidem pudicitiae virtutumquosunt signa nocturna.
9. Diebus vero quae ornate dixerit et facete, quaeve in adparatu vel in ipsis egit congressibus proeliorum, aut in re civili, magnanimitate coI rexit et libertate, suo quaeque loco singula demonstrabuntur. 10. Cum exercere proludia disciplinae castrensis philosophus cogeretur ut princeps, artenaque modulatius incedendi per pyrrhicham concinentibus disceret fistulis vetus illud proverbium: Citellae bovi iv omlaaaunte plane non est nostrum onus, Platonom crebro nominans exclamabat. 11. Inductis quadam sollemnitate agentibus in rebus in consistorium, ut aurum acciperent; inter alios quidam ex eorum consortio, non, ut moris est, expansa chlamyde, sed utraqua manu cavata suscepit: et Imperator: Rapere, inquit,
non accipere sciunt Agentea in rebus. 12. Aditus a parentibus virginis raptae, eum, qui violarat, convictum relegari decrevit. Hisque indigna pati querentibus, quod non sit morte multatus, responderat hae- tenua: Incusent itιra clementiam: sed Imperatorem mitissimi animi legibus praestare caeteris decet. 13. Egressurum eum ad expeditionem plures interpellabant, ut laesi, quos audiendos provinciarum rectoribus commendabat: et reversus, quid egerint singuli quaerens, delictorum vindictas genuina lenitudine mitigabat. 14. Ad ultimum exceptis victoriis, Per quas cadentes saepe incolumi contumacia barbaros fudit; quod profuerit anhelantibus extrema paenuria Gallis, hinc maxime claret: quod primitus partes eas ingressus, pro capitibus Singulis tributi noniane ricenos quinos aureos reperit nagitari: discedens vero septenos tantum, munera uniVersa complentes: ob quae tamquam solem sibi serenum post squalentes tenebras adsulsisse, cum alacritate et tripudiis laetabantur.