장음표시 사용
421쪽
probati essent, conflatos suisse eiusdem generis in hoc Regno ad summam viginti quinque millionum librarum , & amplius, praeter nummos trium,& sex blancorum, quorum nulli iam inueniuntur, quia aurifices emolumentum in ijs animaduerterunt. Quo fit, ut qui magnam
habent auri & argenti suppellectile non possint ea gaudere: quia quam impenso
pretio ab aurifabris emerunt, nolui cum tauta detrimento vendere.
Ac quidem Carolus I X. Rex plurimum perdidit vasis suis in monetam conflatis:
cum antea liga monetarum argent earum
semper aequalis fuerit ligae seu legi auri fabrorum: ita ut in vasis nihil perderetur
praeter opus: ex quo commune remansit
prouerbi iura, Sunt argentea vasa, nihil illic perit praeter opus. Itaque ut omnibus istis incommodis
Occurratur, Oportet legem monetarum,& operum auri S argenti, csse aequalem, videlicet, vigiati trium ceratiorum ab Dque remedio, in auro,& undecim denariorum, de tr. granorum, in argent . Inuenta autem suetat via abusibus qua dant enus Occurrendi, locato reditu monetarum, confiscationum, & mulctarum ex malefi-c ijs prouenientium : & vectigal anno 3 6 . summa quinquaginta millium Iibrarum annuarum addictum fuit. sed hoc iterum abolitum est Molini, ann 'is 6 6 &monetae attributae illis, qui maxima mam carum aur i & argenti quantitatem se consaturos osserrent. quae ratio ramusculos non ullos & frondes praecidit 'verum manente ab usuum radice, nu quam erit fraudum finis. Radix autem ab usuum est cbnfusio trium metallorum, auri argenti, εἴ cupri: qua cessante. neque subditi, neque extranei, quicquam fraudis machinari poterunt, quin iubito detegatur. Nam quemadmodum moneta pure cuprea vel aerea non habuit in hoc Regeo locum, propterea quod talis non cuderetur: sic etiam ae- rosa numismata seu billones, si reprobentur, & interdicto publico non cudantur amplius, bulonea extraneorum prorsustollentur. nec sperandum est, extra eos,& subditos desituros billoni priuatim peram dare, & omnes monetas extra nos recipere, quamdiu Princeps & Respublica billonem conflari curabunt. Quanquam & alia, tam publica, quam priuata ex eo redundet utilitas, si prohibeatur, ut dixi, mixtura metallorum: videlicet, ut vitetur imposterum detrimentum argenti, quod pro nihilo comput tur in auro quatuordecim ceratiorum, vel supra,& perit propter sumptus ex coetionis, quae instituitur per caementum regale, vel per aquam chrysulcam. nam sexaginta minimu solidis opus est ad separationem marcet unius: & nihilominus damnum permagnum est in insigni quantitate. sicuti omnes forent Germanici sunt tantum sedecim ceratiorum , vel I6z. ad summum: unde in centum mi Die marcis existit damnum eriginta trium millium marcaria: de ad ι .cerati ainocoo. marc.& amplius. Praeter haec,quae dixi, abusus monetariorum cessabunt, respectu imminuti poderism debilitationis: ex quibus mercedes monetariorum redigebantur: quae ut reprimeret, Henricus I l .Rex Franciaec
stituerat, ut illis solueretur ab exactoribus locorum . quae constitutio et si sancta fuit, tamen per Carolum IX. suasu Camerae rationum Parisiensis, quae demonstrauit, Regem loco percipiendi ex monetis suis lubri, quotannis plus quam decem millia librarum perdere, sublata est: quia officiales mercedem,pene faciendo, accipiebant. Sed vera ratio medendi est, supprimere omnes officiales monetarum, exceptis illis, qui in una aliqua ciuitate erunt, ad
percutiendum omnes monetas,& mercedem illis soluere per exacto rore seu quῖ- storem loci: manete iure dominico. quod veteribus tamen fuit incognitum,nec Vulatenus in monetis deducebatur, imo nequidem ius costaturae: quod valde necens artu soret: aut potius ut imponatur sv ditia tributum ad coactationem monetarum:
422쪽
rum : ut aboleatur ius dominicum&e flatorium: sicuti olim in Normannia factitatum est, re etiamnnm fit in Polonia: vi incredibili damno ac detrimento,uod subditi sustinent, occurratur, ea-emque ratione cessabit veri etas preti; marcae auri & argenti, quae infinitos ab
usus procreauit. Et monetae extraneae non
recipientur, nisi ad fusionem tantum, nihilque computabitur pro iure dominico, neq; pro conflatione : non attentis diplomatibus a Principi b. vicinis impetratis, ut alieno incommodo mone is ipsoru tali pretio, quo in suo territorio,exponatur. Ac ut omnis falsandi, adulterandi ,&m ut adi receptam monetarum aurearum, di argentearum legem , occasio amputetur: necesse erit, omnes monetas in unica
tantum urbe conflari, in qua Iudices monetales residebunt: & reliquas officinas
supprimi: nisi Monarchia vel Respublica tam late pateat, ut plures institui debeant: quo in loco omnes aurifices mpus faciant, interdicto sub poena vitae fascio, ne alio in loco faciant, quia ab illis maximi praecipuiq; abusus proficiscun- tu radabiturque cognitio Iudicibus ordinari js, per praeuentionem, puniendi abusus qui committentur. Satis enim notum est, quantum abusus in conflatione monetarum in hoc Regno,& in sentent ijs fuerit, propter paucitatem Iudicum, quibus cognitio priuative attrisiuta fuerat,&maxime post suppressonem generalium subsidiariorum. Necessarium itaque est, exemplum veterum Romanorum sequi, qui omnibus subditis Italiae solum habebant templum Iunonis, ibi tria monetarum genera formabantur pura & simplicia, videlicet auri, argeti,&aeris:& Triumuiros monetales, qui formabant & constabant monetas publice, & in conspectu omnium. Et ne quis in pretio monetarum deciperetur, certum locum constituerunt, in quo moneta probaretur, Marij Gratidiani rogatione.
Sicut legimus quoq; in hoc Regno constitutionem Caroli Magni prohibitu fu- is
isse, ne alibi, quam in Palatio moneta cu- derctur. Sed poli ea quam Philippus Pulcher,Carolus eius filius,& Iohannes, Roges, plules mouetas seu officinas in hoc Riagno erexerunt, Si in singulis monetis diuersos magi si ros, cust odes, praesectos, aliosque officiales constituerunt, abusus quoq; fuerunt multiplicati. Hic fortassis ob ij ciet mihi aliquis, Persas. Graecos, MI Oina nos monetas plures costasse aureas, argcteas,& aereas, altissi in seu perfecit issimae ligs,qua fieri possit: & non defuisse
tamen adulteratores, sicuti legimus apud Demosthenem in oratione contra Dim
Respondeo, difficile quidem esse, iis
Rempublicam prorsus expurgari: attameex mille qui nunc sunt, vix inueniuntur decem, obstante difficultate rei, cum lex seu liga auri & argenti unicuiq; nota futura sit, ea ratione, quam supra deduxi. Quod si existat inco sideratos aliquis Princeps,qui mutare bonitatem monetarii lucri causa velit, sicuti Marcus Anton. monetam argenteam inferioris lig cudi fecit, statim ea ei jcietur: & ipse ignominia apud omnes incurret, pr ter peric nium rebellionis subditorum, quq ingens fuit tempore quo Philippus Pulcher legem
monetarum debilitauit. Vt ut sit, certum est,nu quam pauciores adu iteratores m netarum fuisse, quam temporibus Romanorum, quorum omnis moneta aurea grargentea erat alis ligae seu legis. Nam S: Liuius Drusus Tribunus re prshusus suit,qubd rogationem tulisset, ut in moneta argentea pars octauas ris immisceretur, velut nos loquimur, ut fabricaretur ad io. denar. .gnan. puritatis. quo clarum fit, ne ab eo qui de tempore voluisse eos confusionem auri de argenti permittere ramgentumque altissim s legis fuisse, utS aurum: quod & videre est in numismatibus aureis, quae sunt cerat. & inueniuntur nota Vespasiani imperatoris, qui bus tantum L. cerat deest, quin aurum sit 24. ceratio i una, quod aurum est omnia purissimum.
423쪽
sed propter eas, quas recitaui caussas, sufficit aurum esse 13. cerat torum, & argentum undecim denariorum, & duod
cim granorum. ne relinquatur etiam excusandi occa fio , ignibus imperari non
unde multi abusus oriuntur. remissis tamen duobus scripulis remedij, in marca monetae percussione formatae.
Rursus dici potest,expedire saltem duplos de denarios inferioris ligae fabrica
re, ut euitetur grauitas monetae a re r. Re
spondeo, Si conflatio billonis in minimo permittatur, raptum iri inco sequentiam liardorum, ac solidorum,& semper redixi ad principia. Et licet praeter duplos &denarios nihil percuteretur, tamen aperiretur fenestra adulteratoribus monetarum, decipiendi plebeculam, in cuius usum ista moneta cuditur,& quae nihil eius rei intelligit, mimisque solicita est
in ea recipienda, propter exiguum ValO- rem quo aestimatur,nec inquirit de bonitate vel intrinseco valore eiusdem.
Epistolam habeo Iacobi Pinatelli ad
Regem Henricum II. in qua liqc verba continentur: Domine, notum tibi facio, intra menses sex in quadam monetarum tuarum conflatos esse solidos debiles, in qualibet in arca, in pondere viginti soludis, & in liga quatuor solidis. cum placebit Maiestati tuae, opus tibi ostendam : S demon strabo, quantum damnum inde ad te, & populum tuum perueniat,quod longe grandius erit, nisi querissime huic rei
Naiestas tua prouiderit. Eodem tempore idem conflabat nummos sex blancorum, mandatu Regis, ε. denar .in liga, S 2.gra. remed.& .dena .r .gran. ponderis: quod genus misturi seu billonis tunc optimum erat in Francia: adeo ut statim refusum fuerit, & vix appareat amplius. Manifestum est aute cu i ii is, damnum a . solidoruin marca, ad Regem & popul uni redundans, efficere plus quam i s. incentum. Et nihilominus idem Pinatellus a Camera Generalium monetarum subreptitie im- Petrata com suo ne anno i r. conflauit duplos, di denarios, Villanouae ditionis Auenionensis, & Uilla Dan cae ditionis Ruergiensis: qui aestimati fuerunt tantum tr. 1blid. marca: & compertum est, ipsum hoc modo paulb minus quadringentis millibus librarum pure & simpliciter depecu latu in esse: S gratiam sibi redemisse quinquaginta millib. libris, quas cuidam foeminae donauit: quae tamen magis supplicium differri, quam veniam ei dari effecit. Quare dico, misturam metallorum seu billonem nullo modo ferendiam esse illi, qui Rempublicam falsis monetis expurgare voluerit. ita etiam cessabit damnum, quod miser populus reprobatione mone rarum, aut pretij earum, postquam debilitatae sunt, deminutione perpeti solet. Nec apud Principes locum habebunt ij, qui ipsis utilitatem proponunt, quam ex monetis suis percipere possint: quemadmodum officialis quidam monetarum in consilio Diuisorum proposuit, & ad Regem Carolum I X. perscripsit, magnum emolumentum ex monetis, ad solatium populi,conquiri posse: & calculo illius 1 ubducto reperiebatur, ex qualibet ma ca auri puri in opus collati, Regem percepturum esse octo libras Turonenses, cum
antea tantum 2 s. solid. & Gl. denari
reciperet: 5 ex marca a retenti Regij in opus collati quadraginta solidos Turonenses, clim antea i6. denar. tant lim, ex constatione Testonum Rex perciperet. Suadebat percutiendum esse ex argento Regio
semisses,& quadrantes eadem proporti
eiusdem ponderis quo argeti, valore sex librarum Turonentium. &nihilominus volebat fabricari quoque minutum biblonem trium denariorum in liga, &sto.
nummulorum in marca,& trium denariorum in cursu', Z omne reliquum bil- Ionis genus infra io .den. puritatis: ma cain conlii tuens i . librarum Turonen siti.
424쪽
Ηre illius opinio fuit, ut merebatur, retem: & pei ridiculum est cogitare, Regem tantum emolumentum ex monetis
suis cum solatio populi corradere posse: si verum est quoi l Plato inquit, neminem unquam quicqua lucrari, quin alter perdat: cum ineuitabili necessitate damnuin subditos recas truni sita quoniam extranei nihil eius senti upr. Sed utique per opus est, magnum aliquem Principem missa legatione hoc ip-um apud caeteros efficere, ut Principes omnes communi consensu conflationem billonis seu aero si numismatis in pollerum Ohibeant: constituendo legem monetarum aurearum & argentea: una, prout supra dc ductum est:& utendo marca octo grossorum seu drachmarum,& 37 o. grano tum in uncia, quae est communissima. quod difficile non seret: quandoquidem Rex Catholicus, & Regina Angliae iampridem omnem billoncm sustulet ut:& quoniam omnes monetae aureae Hispanicae, cxceptis Pisto letis,& moneta Por- tu gallica, altioris ligae sunt quam dixerim, & omnis moneta argentea undecim denariorum, trium granorum.
Et utile esset, monetam fieti in forma pro plastica, sicut faciebant veteres Graeci, Latini, Hebraei,Persae, Aegypti j: nam sumptus minores erunt, & facilitas maior, rotundi tasq; persectior, ad impediendum rasores r nec flexioni aut rupturae obnoxia erit: Atque etiam perperuo remanebit forma seu imago. vitabitur quoque molestia percussionis malleorii, nec opus erit circumcisore, nec detrimetutia vllu ex limitatura, aut remedium in pondere existet . sicut necessarium est duo scripula miniorum tribui in marcam monetae percussione formatae. ouin & maior numerus uno die conflabitur, quam alioqui fiat toto anno: R auferetur praeterea occasio adulteratoribus monetarum tam
facile naiscendi metalla, uti faciunt, in praelijsct incudibus, ubi moneta late dissenditur ad tegendum crassitudinc. item pro plastice efficit omnia numismata ei. uiae in m classi aequalia, crassitie, pondere, latitudine,&forma: a debui si falsarius monetae velit milcere aes cum auro, praeter vel supra ligam Eq. ceratiorum: volumen cupri seu aeris, quod in pondere
aequali duplo & a maius est volumine auri, siue leuius duplo & a. quam aurum in massa aequati: efficeret numisma longe crassius , & falsitatem detegeret: ce. tu enim est, si massa auri aequalis niasse cupri ponderet issi. scripula, quod massa cupri penderet tantum 729. quae est ratio propemodum i .ad 8. in grauiori podere. sicut didici ex Domino Franci icopoxio magno aetatis nostrae Archimede, qui primus veram metallorum in pondere & volumine proportionem oste dit. Idem iudiciu m erit de argento: quod volumen auro maius in pondere aequali habet: siue quo argento aurum grauius
est in massa aequali, semel & : quae r
tio eli velut issi. ad i I 6 6. vel 9. ad s.&cupri ad argentum, sicut ii . ad is. vel praecise ficut ii ist. ad 666. quae duo metalla propius podere S volumine inuicem accedunt, quam caetera, excepto plumbo, quod argento grauius est, quantum distaex .a i . vel praecisius 866.a ρας. sed non possJunt eo uti ad falsandum, quia ab omnibus metallis, praeterquam a stanno, sese parat. Minus etiam uti possunt stanno, quod est omnium metallorum venenum: nec pro argento fundi potest: quoniam Ieuius eliquantum distant s. at . vel pi P c; suὸoo. a vi'.& multo minus pro auro
subiici potest, quod grauius est stanno in
massa aequali, siue mimis corpore in pondere aequali, quantum interest inter 18.&7. vel praecise inter is S t.&6oo. hoc est, 2'. grauius.
Quod ad serrum attinet: non possunt falsarii eo abuti in cisione: quia neq; auri, neque argenti misturam recipit: c nexio laminarum in serro haud difficulter cognosci potest. Plinius ferruminationem appellat, qlia adulteratores monetarum si a aetate utebatur. & certe Dominus de Ville mor Comissarius belli, num- iiii naum
425쪽
TRACT. DE AVGMEN. ET DECREM. AURImum eiusmodi ferreum argento coope
tum mihi ostendit. sed pondus & volume detegit falsitatem, si propius inspiciatur.
nam argentum est grauius ferro, in massa aequali, siue minus volumine, in pondere squali, quantur: distant .a3.vel accurate 856.a 63 . Et quoad aurum, impossibile est ferruminatione adulteratoribus usui esse posse: quoniam aurum est minus corpore quam ferrum, in pondere squali, seu grauius in massa aequali, quantum interest inter 6.& 9 vel ris6.&63 .Pari modo metuendum non est, ne argentum uiuum usur cise queat ad falsa n-
dum duo ista metalla: licet ad pondus
auri tam prope accedat, quantum 7. ad 8. vel issη. & is t. quia necdum ita retinere potuerunt, quin in sumam eum
Haec de sorma monetarum dicta sinet, deque utilitate,qui ex propiactica earundem susione proueniret: quem ad n odum olim formatae fuerunt: donec cooptu est, auri argentique inopia laborari, exhausis undique fodinis ,& duobus istis metallis usu consumptis, deperditis, occublatis aut dissipatis: qua de causa necessitas coegit monetam aded tenuem fabricari,Nt ad signandam malleus sufficeret ex quo multra busus orti sunt. Sed quemadmodum antiquissimi homines,qui non multum auri & argenti habebant, id imsum malleo signarunt: ac deinceps naai rem eius copiam consecuti,coepersit pr pro plasticen exercere: ita ut ad eandem
propiallicen hodie redeundum est. Tentata fuit etiam fabricatio in mola: sed compertum est, signum non satis commode illi e imprimi in centum masecis materiae semper triginta marcis decisurae existere, cum in in cyde saltem unas nive Idus :& ipsum sonitum a monetis in incude percussis differre': quinetiuiam deprehensum est, singulos nummos
non esse eiusdem ponderis, quoniam imminς uno in to eo tenuiores sirebam,quam in altero. Porrbeius, Prod dixi, maream aurict
argenti diuidenda esse in partea seu num.
mos pondere aequales, absque fractIone nummorum in marca,vel denariorum ionum mis, vel granorii in denariis, utilitas
est euidentissima, tam ratione permutatiaonis marcarum & nummorum, quam etiapropter Sstimationem, pondus,5 cursum indubitabilem. Ita namque veteres usit runt: nummus aureus& argenteus pod
rans .grossos vel drae limas, qus est dimidia pars uncis,aequalis erit ficto Hebriorum: & nummus i. grossorum, seu quoru32. sint inmarca, squalis erit Stateri Attico,& Philippeo antiquo,& Nobilibus ro
fatis,&n unam is aureis veterum Roman ru , quos lex appellat, aureos r& nummus
unius grossi vel solidi Turonen . seu drach m S. ad 6ι. in marea, squalis erit drachmgAtticae,& Zurae Hebreorum,qui suit mere es diurna manuariorum in Graecia& niuei so Oriente. quanquam denarius ar
genteus Romanus esset I sortior pon
dere. quod etiam fuit diurnum stipend umilitis Romani, teporibus Augusti: pau- Io plus quam simplex regalis Hispanicus. Q add si inutariones &vicissitudines sabiis noeeant, Z sint pernicios , poterit
pedetentim procedi fabricandi monetas ad eum modum, quem dixi: ut detur unicuiq; ip ac tu temporiis,quam minimo dispendio expendendi billonis seu eros numismatis. Super his difficultatibus cum Bissis esset deputatus a Prouincia Vero. manduorum: vocatus sui na cum primo Pr sidete.& tribus Generalibus monetarii,& Marcello Pr secto frari j, ut abusib monerarum ederemur rubi tandem Die conclusum, omnia ista suprascrip ra, quae summatim deduxeram, esse quide nec ensaria, sed difficultate Ar moibos Reipu iret in curabiles non posse ea ferre, quod idem est, ac si diceretur, prs stare, fgrota languore emori,qtiam salutarem medicianam sumere,qiis palato displiceat.
Falcor iςen tu in in billone vix ad me,. dietatem reditur u si purificetur ad ii. d na.& r. grana: sed econtra perpetuu erit
commodum, s semel lex seu liga stabilis seruetur, ut dixi.& nisi fiat, impossibile est ruinam Reipublicet euitare. Ac licce
426쪽
statim eodem momento omnia erosa num innata tollamur c dummodo media damni partem Rex, mediam popuIus serat :tamen maius inde emolumctum ad populum redundabit quam si seriatur moneta debilis, &, posteaquam aliquantisper in usu fuerit, rursus reprobetur: sicuti frequvnter videmus. singulis annis, imo singulis mensibus, singulis diebus, singuli Dque momentis augeri cui sum seu valorem monetarum, earumque tot esse pretia, quot Prouincias,quot Ciuitates,quot pagos.
Non existimo quenquam fore, recto iudicio praeditum, qui nerat, expedire potius talem sanguinis missionem, ad euacuandos prauos humores. quam perpetua febri conflictari, quae toties paro xysmos multiplices. Videmus en i ni, ab anno is,8. ne ulterius progredamur quo reprobata suer ut num i smata, quae Vaccῖ appet Iabantur,& decennio post,quo omnes billones rati sublati sunt: percustos fuisse soIidos tempore Henrici II ad y. denar. I 2. gran. in liga: de tempore Caroli IX. ad 3. denar. argenti: qui minus valent, quam billones rasi veteres, de reprobata illa numismata. Et nihilomin is mox augetur pretium billonis, non aucta liga. ut exhilaretur populus, queadmodum cam propinatur frigida aegroto: quia ad modis care conitat, quando rurius sit reductio aut reprobatio. Summa itaque Se Barbarica iniustitia est,& ineuitabile Prouinciae detrimentum, si Princeps suo arbitrio pretium auri & argenti mutet, angendo vel deminuendo pedem monetarum ex duobus istis metallis fabricataru in eodem gradu
nitatis: nec inuenturus ester villim Primcipem aut populum vicinii, qui commercia eum ipso tractare velit, priterquam in speciebus. Atque demonstratio eius. quod tria illa metalla ita conflata, ut dixi, habitura
sint naturalem conuenientem pro pomtionem , apparct ex eo, quod tantundem inter fit, inter aurum viginti trium cerariorum , respcctu auri puri, qua utum
inter argentum undecim denariorum, &duodecim granorum, respecta argenti puri duodec undenariorum. Et hae ratione, obseruato cursu εἴ titulo monetarum , de quibus dixi, cessa. bunt infiniti processus&lites, quas e citari videmus propter solutionem redituum & debitorum, in forti vel in debili moneta, in auro vel in argento, in nouis, vel in veteribus corona
Ad eun dem modum, reditus & saculistates uniuscuisque certiores erunt : aestiam alio rerum melius constituetur: in
certae monetarum mutationi occurrer
tur e contractus SI commercia facili lis expedientur e Principes & Magistratus aut horitatem suam obtinebunt: usur rior uni de impostorum fraudes pr cluderentur: adulteratores monetarum exulabunt: 8e misera plebs incredibili solatio
perfruetur. Hae sunt, Domine, rat ones, meo quiadem iudicio, necessariae, aut saltem apparentes . quoad caritatem rerum omnium , SI viam . qna ei sit occurrendum . sed ut certo cognoscatur, an subsistere possint, necne, haud opus est explorare vel indice alio , quam politissimo & in te derrimo iudicio tuo , quod Ionge rectius de illis statuet, quam Lydius lapis, vel ignis ullus de auri puritate. Quae me caussa potissimum per- mouit, ut haec in publicam lucem, Scin conspectum omnium emitterem: dirinemiuem arbitrer ait surum esse, reprobare id, quod semel a te sit appi ob
Nec tamen opinor, mihi in omnibus ereditum iri: quod nimis foret ridiculum cogitare : minus etiam volui cutiaquam contradicere: sed tantum militare eos, qui melius negotia de status publicarum rerum intelligunt, ut diligentius de illis curam suscipiant, quam alioqui fiat. Et maxime incitare volui Dominum de Malestro iei, & eos, qui bono publico se quadam tenus deuou ruat, ut in tam praeclaro proposito
427쪽
79o pergant. quo facto, Summi Pontifices, penes quos est potestas condendae legis, nec non i), qui eisdem sunt a consilijs, faecilius, ut puto, statuere poterunt,quid ad honor cui & incrementum Reipublicae si constituendum: ubi a multis intellex rint iustissimas miserae plebis querelas, in quam dolor Se damnum huius mali tedundat: cum maior pars hominum non
possit dijudicare, unde procedite. I iis, qui aliquo eius rei iudicio sunt praediti,
non praebeantur aures, nec alia via reli quatur, praeterquam per scripta, iudicandi morbum ijs, qui facile remedium posi
r Meneta deteriorata in materia. Piga,aut pondere, ad tempus contractus si raste-
T r N eadem quῖstione quid iuris sit, ap- Parcat, paucis insta. do dico,&concludo ab ite vlla dubitatione, quod moneta debet attendi & consderari tempore co- tractae obligationis, naim quicquid in MIijs casibus sit dicendum, quando sum uxin contractibus, si moneta cursu tem p xis fiat dcterior, debet attendi moneta quae currebat tempore promissionis, ma. xime quando deterioratio contingit respectu materiae et ligae, prout cotingit in casu illo quia Bononeni fiunt hodie,&cudutur materia: SI Iigae deterioris. Naxon est coueniens, quod forulio fiat de a Ira moneta, qu un qu S fuerit in mente co- trahentium tempore contractae obligati. Qias Ita el l commanis o 1 omni striabentium invarijs locis, ubi de materia
loquunt utalia enim eoncludi art. in l. Paulus.2.col vers quaero quid si in oneta. ibi. primo modo. F. de sol. & ibi communiter pei mmnes applobatu n. sc tradunt Lart. N alij Dd. maxime moderni, in l. cuim quid s. sicer Per. ut ibi per Dec. col si vel si . in gl.fi. Bart.& c. Bald. in cons. ζ'. ista q. an inspiciatur moneta, in prin. r. Vol. Card. in Cle. r. p. q. de deci . Rom. consit'. circa primit. 2. col. Vers. 3. idem principaliter. l omi.des. Gemin. inconsi, r. quia alias super ista. .col .Praci Papie n. in forma libet. in act. hypoth. ingi. relaxarduna, iure pign. post princ. ibi de primo modo, S c Corne. in cons. 71i-de plurib. col. s. vcrsic. tamen hoc non obstar. 3. vol. in consis .in hac cosultatione prope si .i .vol. & in conci . viso puncto,in prin. 4 vol Et plene tradit Gui. Pap. in q. 49ns liat monetae mutatio, per tot.obi claram rationem allegat. Et demum ita concludit Alberi. Brun. suo tract.de augmen. in vit. coclus. ih ver-
sic. his premitas. & claticis in versic. prae
428쪽
MARIANI SOCIN vs NEPOS PADUAE. 7st dicta coni lusio qui statim sequitur, ubi
proprie determinat casum nostrum dicens. quod qua do variatur bonitas intrinseca in moneta, ut quia fiat de minori vel viliori liga. & sic minoris valeat. etiam
quod fiat sub eadem pondere de sub ea. dein sorma, semper solutio fieri debet de
antiqua moneta, quae tempore obligationis contra Is curiebat, si reperiatur:& φbi non reperiatur poterit fieri solutio de nova moncta, ad est it nationem tamen antiquae, ut sie Creditor in aliquo non damnificetur ut per eum, ut ita etiam Volunt- Oinnes Doctor. prae allegati.& etiam ali; plures in diuersis locis, quos longum esset referre. Sed pro maiori parte allegantur per eos,quos supra adduxi. Et pro ista communi S verissima con- elusione, videtur casus in c. olim causam. de c. cum canon .extia decens. de ibi Docto. declarant. Se in d. l. Paulus. ubi similiter per omnes dec Iaratur. de solu- Nec obstat qnod dici solet, solutionem fieri debere de pecunia currenti. 8d usum. I i. ut videtur probari in c. i. in fin. de maledict. Se ibi glost dicit. Se in d. clem. 2. dedecimis & tradit Corn. in consi. is i. visis,
detur, primo illud intelligi decurrentide usitati tempore, scilicet contractar o ligationis ecundum praedicta. Vel secu-d , quod fiat decuricti, respectu actualis
solutionis, quia forte alia non rci' critur, fiat tamen ad astimatione ni antique monetae,&quae currebat tempore obligationis, ut sc Creditor conseruetur indemnis. Vel tertio quod illud procedit indebito procedente ex dispositione legis, cul. semper loquatur. I.arriani. C. de haer. Scita primam de teitiam solutionem tradit Corn. ind. cons. ι87 col. fili. dc in d. consi.
secunda autem sumitur ex dictis aliorum, maxime Alber. Brun. in locis praeal- legatis. Et cum praedicta concluso sit apud nostros Docto. indubitata, non curo amplius instare. it praesertam quia in casu illo non est de hoc disputandum, cum
veritas si quod reus couentu, tutus exce
ptione praescriptionis non possit cogi ad
reuendendum , ut fuit conclut uincirca primam dubitatio
CONSILIUM CCXCVII si MM IRIUM.r Menelausirte rarietur, quo modo deIeat ei istutio. Dominus labia mea aperiat, & spiritus sanctu, illuminci intel
sciatis consultationis praemitto quod in instrumento dotali Dominae lacobae maritus constetur se recipi illa fior nos rio. ad copulum Iibrarum triun pro
singulo foreno , quae vciba significant, quod illa aestimatio reddi debet, de non maior sicut in qua Iibet re data in dotem, alia ae ti-
429쪽
aestimata vera aestinisti . l. si aestimatis. s. sol ut . matrim. ita dicit Bald. in tuo consit. 3r'. inci. Punctus quaestionis talis est in a. vol .consiliorum in formis. unde si hodie deteriorata esset moneta dubitaretur, quomodo debeat fieri restitutio dotis, dico, quod si illa moneta antiqua possit haberi, soluendae ctant tres librae pro singulo foreno. si autem non possit haberi &moncta noua est deterior. in bonitate intrinseca, quia moneta est soluenda in eadem bonitate, in quaerat tempore On- tractus, dico,quod est fietia solutio in moneta notia di eli soluenda aettimatio monetae ant i quae.& non tanta moneta numero est soluenda, sicut erat antiqua, sed aestimatio illius antiquae. unde tunc fo. λ-lidi faciebant store num aureum nunc faciunt tantum 7 o. stante eadem bonitate forent aurei Z deterioratione monetae
solui debent et O. solidi pro illis 6 o. quia taxum valent , casus est in l. res in dotem &ibi Bart. is de iure do. & tenent Bart. Bal.& alii in l. cum quid. s. si cer .pe.& Bart. in
I. l'aulu ς. ff.de sol.& d. Ant.& Cano. i ta c. quanto extra de iureiuran .utu dicit Abb. quod hanc opinionem tenent communiis ter omnes tam legistae quam Can. quia solui debet pecunia in eadem bonitate intrinseca, quae erat tempore contractus d. l. res in dotem.& d. l. cum quid. Vnde s noMATERIA MONET 'reperiretur deuenitur ad eius aestimatio
Quin imb ex quo in casu nostro sese
pro inissa dos. & contracto matrimonio fuit mora contractae in solutione dotis iuxta coan.l.de diuisione. is sol. matrim. debetur pecuniae aestimatio quanti pluriami fuit a tempore morae, etiam attenta extrinseca bonitate. &aestimatione, secum dum Barto L& Doctores,ind. l. Paulus.&Can .maxime, d. Ant. Abb. ind. c. quanto. de sic si tres librae essent maiores pro iij, tunc & meliores aestimationis debemtur in ea aestimatione. l. vinum. F. si certape. cum materia. Vnde cum promissa fusrit dos Beriae, prout habuit Do. Iacob. inprimis debent solui iso. forent aurei in moneta,quae tunc currebat vel in noua deteriora talolui debet aestimatio antiqus, quia omnia quae sunt intermino ad quem fit relatio, censentur repetita in termino referente ,& cum omnibus qualitatibus suis l. si prior.& ibi. Bal. s. sol. matri. l. esse toto & i. institutio talis. F.de haere. instita l. si ita scripsero. f de condit. S demonae
N quod plus est, quia promittens fuit in
mora, tenetur enim quati plurimi valuit moneta a tempore in orae, iuxta not.in d. I. vinum.& ita concludo. BartρI. Socin. I. r. D.
ARGUMENTUM. Census siue reditus annuos iuxta inti sin
se Im valorem. quinon tractus tem
pore sulti persoluendos esse. svasM ARI A.
a Legu austeritas pactis litigantῖ mitigatustr.
3 Inmonctah.ib. rar portiti re .ctu ad cursum ct taxa principis. qua ad ma eri iam. Censius fiunt soluendi ad antiquam mouetam seu illius valorem in qua instituti fuerunt nisi ira asterna moturas vii
430쪽
D. HENNING. GODEN.3 Inspici debet moneta qllae rarat tempora do
ώ Quasiti rei reussita ct preciν omnino i stici debet. Verba contrahentiam Digenter iusticia
Quoniam i in stipuIationibus& ea te riscontractibus inspici oportet quod actum est,&formam pactorum , quae lege repraesentat,obseruari,i. si in per in stipu
lationib. l.contract. F.de re. tur. R in reg- contract. d.tit.lib.ε. Seruare ergo ipsos vendentes oporteat, naturam horii ver
aliud forte foret si eis verbis contrahe tes non fuissentvst.. Quiat legum austeri- tas pactis litigantium mitigatur. l. i. in C.de tem p repa.appell. l. si quis in co- scribendo. C.depact.& l. pacisci .fLeo risi
landis furti die gelsas u habe. Perea
quae notat Birtol. ita l. qui falsam. ssidet falsis.& l. aulas. ff. de solutio in prin