장음표시 사용
401쪽
Nispani in magnam frumenti copia consequantur.
Sed& Narbonensis Gallia & Prouineia, frumenta, Hetruriae,& Barbariae suppeditat : unde abundantia argenti,&caritas frumenti oritur. nam in Hispani j snon alias fere merces accipimus,quam O leum & aromata . licit meliora aromata nobis ex Baibaria & Oriente adserantur. Ex Italia accipimus alumen,& pau- eulos pannos,& selicum e quanquam inferior Regio Narbonensis & Prouincia. plus olei serat, quam in nostros usus sit necessarium :& eiusdem generis bonitaris panni & scricum, in hoc Regno conficiantur, artificum iudicio, atque Florentiae vel Genuae: ex quo mercatores nos ut emolumen tu suum quaerere, nomo quod-Ιibet illis imponentes Quantum ad alumen, si venas Pyrenaeorum Montium velim usincidere,ce tum est , nos inuenturos scatebras non
solum aluminis, sed etiam auri & a genti, quoniam multi Germani bonam spem fecerunt, re Magister Dominicus Pertinus in ipss locis mihi demonstrauit, & experimentum exhibuir Henrico Regi omnium metallorum, eum magna copia Chalcanthi, aluminis, S ma fiasitae. inter caetera de praehensum est plus aluminis ibi esse, quam tota Francia Opus habeat: liter quotannis plus quam pro integro mulione ex Italia adferatur, Scu at tarmabat. Huic debemus marmorea nigra, camdida, variegata, iaspidea, anguinea, quae ex montibus Pyrenaeis Parisios ini sit: multique adseuerauit, si fides ei adhiberetur, non amplius nos aluminis Italici opus habitur . Quo pacto itali praeter affanias, adulterinas gemmas,& fumigationes nihil habituri essent, quo argentum ex hoc Regno extraherent. hanc uram excogita rut,destituti mercibus, quascum nostris permutent, ut vendant nobis
latatus, tanto precio, ut sumto quidam Italus a quodam Domin . in hoc Regno, qui notus est tibi, ex venditione chiro hecarum acceperit quadringentos coronatos, quae vix in unius anni usum sufficiebant. Si meis votis locus esset, Op tarem Principes non pluris ea facere, quam secerit Vespasianus Imperator :&certo mihi persuallerem, sufficiens Aquitaniae sublaturos esie caritatem Itali
Quarta caritatis caussa, ex Principum Voluptatibus prouenit, qui precia rebus attribuunt: est en in materia status P
litici & Reipublicae , regula generalis, quam Plato primus animaduerrit: Reges non Ium seges subditis dare, sed& mores ae vivendi consuetudinem suo arbitrio mutare tam in viiijs, quam in virtutibus,& rebus indifferentibus. Nam Vtar alio, quam Regis Francisci Primi exemplo: qui ad sanandum vulnus, quod in capite habebat, tonderi se secerat . statim aulici & postea uniuersus populus tonsus suit. ut hodie ludibrio habeatur pr aissa caesaries , quae olim fgnum Grat pulchritudinis, & libertatis sicut Ma veteribus flauum capillitium, habitae fuit pulchritudo Septentrionalium p pulorum ) aded ut primi Reges nostri interdixerint subditis, qui non est ent genuini Francones, a Iere caesariem, in s P num seruitutis: quae consuetudo usque ad tempora Petri Lombardi Episcopi Pas- risiensis, perdurauit, qui autoritate ii Nterdictum sustulit, qua tunc Episcopi in Reges utebantur. Quod obiter sufficit, ad demonstrandum, quod subditi semper ad voluntatem Principis se conso meat, & consequenter magni faciant Maestiment ea, quae Principes amanr, li-eut per se indigna sint: quemadmodum Caracalla Imperator inaestimabilem fecit succini fauti caritatem, testante historia, propterea quod color capillis amicae
responderet. Vidimu ς eadem aetate tres magnos Principes certatim operam dare lapillis preciosis, viris doctis, S politis artita cibus: nempe Regem Franciscum Magonum, Paulum Tertium Pontificem Henricum Angliae Regem: adeo ut Rex
402쪽
Alrera caritatis caussa est absumptio seu corruptio rerum, quibus ad usum nostrum indigemus. Sericum vilis preci jesse oportebat, quandoquidem tam copiose in hoc Regno conficitur, Se praeterea ex Italia adsertur. caritas ex abiumptio- Re prouenit: quia non solum fiagriones& cursores eo veltiuntur, verum etiam
ita dissecatur, ut durare,vel usui esse pluribus, quam uni, nequeat. Quod a Turcis, ut intellexi, nobis merito exprobratur, qui insanos& furiosos in corrumpendo, nos appellant, quasi in contemptum Dei fiat,qui ea bona nobis dedit. i lii loge magis eo abundant, quam nos: sed nemini, iub poena, licet dissecare. Idem nobis in pannis euenit:& praecipue in caligis conficiendis, quibus triplo plus adhibemus, quam opus est, idque cum tot incisuris Serilis sectionibus, ut pauperioribus usui esse nequeant, posteaquam dominus eas fastidire coepit.&praeterea, tria paria pro unis gestantur:& ut caligis femoralibus palla respondeat, integram vina mei addunt ultra solitum.
Edicta quidem de ea re facta sunt: sed frustra: quoniam donec in Curia, quod prohibitum est, gestatur, passim quoque gestabitur: cum apparitores ab his sibi metuant,&ab illis corrumpantur. sed &in vestitu, semper ineptus&stolidus habebitur, qui usitato modo se non accommodet, qui ex Hispani js prouenit: sicuti
cycladem seu vertia gallam a Mauritanis Rem in is accepi mus: tanta accessione, ut ianuae nimis ad traseundum angustae sint. quod longe recedit a maiorum nostro tu modestia antiqua, qui vestibus, ut Caesar refert, angustis, astrictisque corpori, ut proportionem de pulchritudinem repraesentarent, usi sunt: cum Germani contra lax is uterentur. unde inciedibilis absumptio oritur et ex absumptione prouenit inopia ex inopia caritas vestimentorum ex parte procedit, praeter manus precium
seu facturam,quae precium materiae saepὰ excedit: du acu pinguiur,maeandris, segmentis. fimbriis virgis, scissuris, opere Phrygio, alijsq; novis indies excogitatis
modis exornantur. Nam post prohibitam auratarum, argentatarumque parangandarum gestatione, repertae sunt foeminae,
quae stolas Mediolani pretio quingent
rum coronatorum, non computato auro,
vel gemmis, vel materia, facta sportaret. lEt ex hac luxuria peruetum est ad suppellectilia aedium, ad toralia Iector u deaurata, & Phrygiana, ad abacos deauratos Se argentatos: & ut omnia inuice reia pondeant, magnificas aedes exstruunt, suppellectilem aedibus quadrantem comparant, genere vivendo vestimentis conu nienti utuntur,&mensas pluribus ferculis onerant quoniam Galli propter naturam regionis. Hispania& Italia frigidiorem, non possunt passerinis vivere, sicue Itali. Hinc procedit immoderata in omni ciborum genere superfluitas,&delitiae maioribus nostris incognita: quae ita hoc Regnum inuaserunt, ut famuli quoq; in-st i torum in lautissimis popinis coronato domini binis coronatis singuli pradere velint. quae perniciosisma est urbis Parisiens spestis. Attamen haec luxuria non est grauisti. ma omnium,quoniam in remissione processus Quaestorum repertum fuit unum ex illis Lutetia Parisiorum duos fasciculos indusiorum, dealbandi causa in Flandriam misisse, constituto Test uni pretio in singula, nec minori pro a ciculis dator verum non impune tulit: nam carnifex strangulatum vestibus usq; ad indusium
spoliauit. Haec inter caeteras causis suit, cur Canincellarius Pratus hosti li odio eiusmodi s runculos prosecutus sit, qui simplicitate populi peruertunt,& rerum omni u pretia data opera augent: qua in re hoc via deo esse pessimum, qu bd Principis de populi ex pesis fiat. Dico itaq; ab huiusnio dicorruptionibus, & superfluitatib. caritate an non qua videmus,ex parte proueniare. Omitto, hanc esse causam omnium vitiorum &calamitatum Reipublicae: nam, Iudendo, mutuando, vendendo, de omni voluptatum generi luxuriardo, tandem creditoribus tuis, aut cessione bonorum,
403쪽
r64 TRACT. DE AUGMEN. ET DECREM. AURI aut decoctione satisfaciunt. Sed si ante-
quae Romanorum, Graec6rum, Hebrae ru,
Aegyptiorum neges,eundem in Francia, quem apud Indos,& in Aethiopia, locu in haberςnt, videlicet ut debitor qui toluendo non est, creditori adiudicetur, adseruiendum, vel distrahendum: non tot latrones, cessionarios, Se decoctores haberemus : neque caritatem rerum experiremur tantam, quae ex luxu orta est.
Hic obi jciet aliquis: si res omnes partim propter absumptionem, parti in pro-
pter abundantiam auri te argenti,cariores efficerentur, nemo propter magnitu
Vinem preti j Haere posset. verum quideest: sed bella & calamitates, qu et Reipub.
accidunt, praecipitem annonae cursum sistunt.quemadmodum videmu, Romanos valde parce,&, ut ita dica, in magna paupertate, fere quingentos annos vixisse:
cum grauem tantum monetam aeream, librali pondere haberent, SI non signatam, usque adserui) Regis tempora: sicuti nccargenteam monetam percusserunt ante quadringentesimum quintum annum ab urbe condita, ut in Faliis videre est, sexaginta duobus annis Phil, aurea moneta V-ti coeperunt. Consideremus itaque pretia rerum illius temporis: inveniemus vervecem aestimatum fuisse latum assibus aereis, quos
doctissimus Budaeus pro tribus solidis de dimidio sui temporis accipit, & ad summum pro quatuor nostris: bouem centu assibus , quo moronato solari aestimat, quod pretium lege Ateria Tarpeia conflitum erat, ducentis octoginta annis post Vrbem conditam, quo tempore stipendiupeditis este Polybio,duorum obuiorum erat, Centurionis quatuor, equitis denari j, qui tribus solidis&dimio valebat, monetae quatuor denariorum, & duodecim granorum in liga: legimus in PIuta cho pretium vervecis tempore Solonis fuisse unius drachmae, quod est septuma parte minus quam Romae ducctis a nis post ea. Quod ad reliquae annonae preti apem tinet,eoru in aestimatio ex lege Fannia in iri pote: l, quae quingentesimo nonace si mo secundo anno ab urbe coudita, sumptum imminuit, cum expressa prohibitione, ne quisquam plus quam centum aD ses, hoc est, coronatum solarem in sum rei in conuim, maiorum ludorvae aeteris diebus, decu aises: id l, sine volatilibus, .p: aeter gallinam do inesticam: quod ediactu rogante Didiorrib. plebis peruntue sum Italia publicatu fuit. sexaginta quatuor annis postea Crassus diues, Censor
caritatem annonae paulatim ingrauescere animaduertens , legem tulit, qua unucuique liceret centum asses insumere di bus nundinarum, Calendarum, Nonarum,& Iduum: & in nuptijs ducentos as ses, qui efficiunt duos coronatos, tres lubi as carnis siccae, unam salitae, α fructuuquantum liberet: alijs diebus, triginta, qui Test unum efficiunt. Viginti & septem annis post, cum urbs spolijs Graeciae&Asiae dicata esset,
populus refraenari non potuit, accedem. te propter abundantiam. auri & argunti omnium rerum caritate. Sylla Diet, tor vetera statuta abolescere vides, quatum potuit sumptum imminuit,& tamen permisit, ut duabus tert ijs maior esset, quam Crassus constituisset, licui aestim tionem quoque an non q& cibariorum I
Triginta sex annis postea, Caesar temperantissimus omnium Princeps, animaduertens omnem populum immoderatis
conuiuijs luxuriari , edictum fecit, quo prohibuit, ne plus quam viginti quin qu
coronati consumerentur in nuptijs,& r
Ii quis diebus festis& nundinarum, septem coronati & dimidius: quod decuplo plus erat, quam Sylla permiserat. & haec ipsa tamen edicta ad eb negligebantur, ut
pro eorundem executione, ipsemet secret. in sorum ire cogeretur. nec postea
quisquam ea de re edi et una fecit. Quin MCaligula insigne prodigalitatis exempla subditis edere volens, viginti &duos mi Ilionea
404쪽
Iiones auri,quos Tyberius comparserat, uno anno abligurivit. Sed videamus, quemadmodum abundantia auri & argenti, itemque ablumptiones auxerint precia rerum a teporibus
Syllae,usq; ad Caligulam, spacio non ple-
DC centum annorum. Reperimus delicatiores pisces,quo numero sunt, Mugil, Rhobus, Aurata, Ventex, Acipenser, Muraena, emptos fuisse ad pondus argenti, ut Galenus scribit. Fuit quidam liguritor, indignus qui nominetur, qui ducentis coro nati se init mugilem marinum bilibris poderis: quae emptio fuit auro contra. Piscatur in Oceano nostro, &quandoque in Ligeri , quo se effundunt, trium vel quatuor librarum,& vaeneunt quindecim vel viginti solidis r quoniam nobiliores vulgus carnibus magis delectantur. Ex his exemplis iudicare possumus de
caritate caeterarum rerum omnium: nam
pauo toporibus Varronis costabat quinquaginta denarijs argenteis , qui efficiunt quinque coronatos : par pipionum vendebatur viginti quinque coronatis: post quae tempora, precia rerum omnium accreverunt decuplo , ut supra d monstrauimus. Plinius progreditur vlterius: inquit enim, quendam Hirri una nomine sex millia muraenarum mutuo
dedisse' quae lampetris nostris praeter longitudinem nihil simile habent ad
pondus,& numerum, scilicet ut totidem ei redderentur, nec voluit auro argento-ue eas Vendere, quia parui Romae fiebat propter abundantiam : neque enim penuria rerum obstabat , cum ab omni terrarum parte quasi ad mercatum, Romam deserrentur. Quanquam luxus ad flagellandam annonat a plurimum adiuvabat: quia nonnulli ditissimorum non poterant intc dum viam inuenire , qua bona sua disii parent: ut A Esopo tragoedo accidit, qui excitandi appetitus gratia, ferculum sibi apponi iustit quindecim millibus coronatorum aestimatum , plenum lusci vij x,
furnis, merulis, & alijs auiculis osci-NNIS BODINI. τε
nibus : cum tamen eiusmodi aves insipidae sint,& insuaues: sed magnitudo preci; saporem eis conciliabat.
Et Athenaeus narrat, cum in Sclauoniam comedendorum cancrorum gratia,
qui magni illic fiunt, appulisset: ant quam nauem egrederetur, dictum ei fi iste , longe meliores & suauiores in ris Africae inueniri r quo intellecto, eandem ob causiam in Africam nauigasse. Filius autem veritus ne patrem ignomi pia afficeret, margaritas inaestimabilis precii liquefacias absorpsit. Nec est
quod quis miretur, tragoedum tot cor natos habuisse: quoniam mimi & histriones' tanto in precio erant , ut Roscius triginta sex millia coronatoriam quota nis comparccret, duodecies morionem agendo coram populo e praeter emolumenta ludorum particularium, quae ce tu plo plus valebant. Sed ut abundantia auri S argenti ad oculum demonstretur, commodius e
emplum inueniri nequit, quam Apicii magistri helluonum , qui, cum tres milliones coronatorum abligurijsset, & tr centa quinquaginta millia adhuc residua
haberet: metuens ne fame periret, veneno se necauit: sicut plurimi historici testantur.
Quapropter verum esse credo , quod de Cicerone sertur, qu bd pro unius causae peroratione , domum quinquaginta mi l libus Corona torum aestimatam acceperit : quoniam si scurrae tanto in protio ecent, non fuit mirandum tali Advocato tam splendidum salarium collatum fu i stePorrh aurum argentumque omne illis intra centum viginti annos obuenit: ex uniuersi orbis depraedationibus & sp lijs quae Romam apportarunt Scipiones, Paulus AEnailius, Marius, Sylla, Lucullus, Pompeius, Caesar,& maxime duo isti postremi: nam Pompeius tot rcgiones subegit, ut reditum Imperia ad octo milliones & quingenta milliar si 1 coron
405쪽
& dimidium argenti continent. Concludendum itaque est, quoniam solidus ante trecentos annos, eiusdem tituli, dis, ligae, eiusdemque misturae fuit, qua est hodie, demonstrationem Malestretti, eiusque exempla locu habere non poss. nam& si Carolus Pulcher anno Ly22- veterem titulum solidis ad duodecim denarios Regios rest itulisset, tamen sex mentabus post ea eosdem media parte iteru debilitauit.
Praeterea reperimus in regestis nostris anno I tr. titulum solidorum ita debilem fuisse, ut marca argenti valeret octoginta libris Turonensibus, hoc est, io o o. solidis in marca operis: ut solidus Henrici II. hac ratione quinis illorum solidorum valeat: quod est contrarium sententiae a Malestretio propositae, videlicet antiquum solidii valuisse quinis nostris:
quon iam ante annos centum quinquaginta quini se Iidi valebant tantum, quatum sngu Ii nostri. oportet itaque,ut hoc Verbum, antiquos, ad certos solummodo annos reserat, & non ad omnes, ut facit,inde a trecentis annis.
Breuiter, qui voluerit librumNigrum, tui est in Camera Procuratoris Regis Caelleti Parisien sis,euoluere, inueniet an no I 1 .chm Angli urbem Parisiensem tenerent,coronatum estimatum fuisse sexaginta listidis, vellus quadraginta, nobilem septem libris, quod est pretium & valor temporis Henrici II. Verum est,Caresum VII. anno I 22. mense Nouembri,conssa si e nouam monetam duodecim denariorum, ita ut marca argenti octoginta librariam, reducta suerit ad octo libras, id qu indecim solidos Turonenses rsed anno i 3. percussi sunt solidi qui que denarior stin liga, sorti monetae plus
me di a parte imminuta. Est itaque paralogismus argumentandi, sumere annum quo moneta fortior fuit, ad aestimandas res, SI relinquere annos, quibus debilior fuitώ qu, frequentiores sunt respectu bonorum annorumi: quemadmodum qui in simili casu ad aliarum rerum consequentiam trahere velit, vilitatem sulphuratorum quae est Parisiis. Supra demonstraui, pretium rerum, approbatis & confirmatis consuetudinibus huius Regni, inde a quinquaginta, Vel sexaginta annis,laxatam ,decuplo mi
nus suisse, quam nunc sit: attamen certum est, Status&Deputatos, Ut consuetudines conciliarent, nec minimum, nec maximum pretium secutos esse, sed communiorem aestimationem quae cum erat,
sicut leges nostrae docent: & nihilominuScapo tantum duodecim denarijsTuronensibus omnibus consuetudinibus Andega corum, Pictauorum, Marchiae, Campaniae, Borbonensium, & aliorum aestimatus est :ga Ilina sex denari j s. perdix
F. denar. Veruexprnguis cum Iana . sol. Porcellus io .denar. veru ex communis,3
vitulus quinque solid. hccdus 3. I. Vehes frumcli 3e. l. plaustrum foeni quindecim quin talium io. l. hoc est, decem fasciculos, decem librarum sngulos pro uno solido, quae est consuetudo Aruemniae. Apud Borbonenses duodecim quin tales aestimabantur io. l. vas vini 3o.soLvas mellis 3 s. sol. iugerum sylvae caeduae a. solid.&o. denar. iugerum vineti Io. l. in reditu. libra butyri . denar.olei nucet tantidem : item saeui: nimirum temporibus Ludoviei XI I. quemadmodum supra dixit clim solidi e stent quatuor denari rum & 12. anorum in liga. Ita solidus tempore Ludoviai XII ad luminum non valeret nisi quadrate amplius,quam solidus regnante Henrico II. SI quatuor solidi non valerent qu in is nostris. unde sequitur, vitulum & vervecem cum lana stimandum esse saltem sex solidis, & tri bus denarijs monetae nostrae currentis: quandoquidem ante sexaginta annos intora Francia s. solidis tantum aestimatus
fui t: quod & de aliis rebus dici potast. Sed
videmus communi aestimatione, utrumque valere quatuor libris,aut centum mistidis, imo sex libris Lutetiae et quod est viacies, vel tricies eat iuS,quam tunc ..
si itaque fructus terrae, pretides , vola tilia,decies,duodecies . aut vicies minus
406쪽
constabant quam hodie e reditus terrarum & Dominiorum tanto minus aestinabantur,de emphyleuses erant vilioris precij, & consequenter agri decuplo minus valebant: quia optima terra censualis seu emphyleutica estimatur ad rationcm denario in viginti vel viginti quinque fetidalis triginta,dona' bene materiata, ad quadraginta vel quinquaginta: ita ut ager valens mille coronatis in reditu, ante annos sexaginta, venderetur tantum 2 . vel adsuminum Icoco. coronatis, si itaque redirus ad quinque vel sex millia coronatorum excreuit : ager vendetur centum quinquaginta millibus coronatorum , qui tunc tantum triginta millibus vale bar. Quantum ad operas diurnas manuari-orii, videmus antiquitus taxatas fere fulti
se ad denarium argenteum , qui paulo plus valebat quam regalis hispanicus: αstipendium antiquam equitis suille denarium tantum, ut l'olybius dicit: tandepediti denarius in diem datus fuit, idque
etiam temporibus Augusti, ut Tacitus scribit. quaquam donatiua in exercitum propter bene nauata in operam collata, vicies valerent plus quam stipendiu. Hinc natum est,ut credo, nost rate vocabulum,
gaigia edenter, quo significanturi; qui operas suas in diem locant: & in Evangelio uoque,dominus quibusdam vinitoribus propter liberalitatem suam aduersus alios murmuratibus, respondit: Nonne accepistis denarium quem pro opera diurna promiseram λ quae in Grecia erat drachma pro opera vini toris, & militis. men in nostris consuetudinibus Opprobatis ut dixi, & correctis intra annos sexaginta vel circiter, opera hominis in aestate aestimatur 6.denari is, hyeme 4. denarijs,& una cutis vehiculo& bobus duodecim denarijs. Moneta nigra,a sexaginta annis vel ante non fuit pede diminuta neque aucta ditamen videmus, vinitores, manuarios,operarios, milites, loco sex denarioria nequide quinq; solidis eo tentos esse, pr sertim in hac regione octonos aut denos,ex-
poscunt, conquerentes aliter se vivereno posse.Quantu ad operas boum, eae vicenis solidis minim vestimantur,hoc est,uicies' plus quam ante annos sexaginta aestimarentur, te quacunque moneta loquamur.
qua de caussa iudices,qui flectendi sed norumpendi consuetudines potestatem habent, quoties incidit quaestio habitudinis
locorum redituum, fructuum, aliarumue rerum similium aestimandarum, non amplius consuetudines ieruant: sed quoad aelitinationem fructuum tequuntur ordinationem iuncto communi valore, veli ubent partes conuenire de arbitris qui
res aesti inent. Diximus de moneta argentea, laqua mur etiam de aurea: ut apertu diiudicari possit, caritatem annonae ex alteratione monetarum non prouenille. Reperio puri lsimam monetam auream intra trecentos annos ubicunque locorum cosatam,
non ei te sortiorem viginti tribus &...cerati Js: ut Iunt Nobiles, vete les Ducati Veneti, Morentini,Senenses, Portu gallici , Serapirius Turcicus, Medinus Barbariae, numismata antiqua Romanorum,
duplices ducati veteres Castellani, coronati veteres, Saluti; , Franci pedites Z equi tes, A ngelotti veteres:a quibus nummi aurei coronati bonitate longe absunt: Mitteras ij & coronati s o lares melioressu ut: deinde Henrici, & duplices Henrici , regales aurei , pillo leti , ct duplices Ducati Portu gallici debiliores lunt: quantum ad reliquas monetas in quibus minus est viginti duobus cerat ijs , hoc est, in quibus plus quam duodecima pars in eis mi iturae. siue cupri, siue argenti, &minus decem partibus auri: eae aurum non sunt, praeterquam in opere: quemadmodurn. argentum, quod est infra decem denarios, leu ut melius dicam,quod plus quam sextam partem misturae habet cu-pri ,& minus quinque partibus argenti,
hoc in materia monetarum non est argentum, sed ut Galli loquuntuo Billo vile
hanc ob caussam veteres appellabant Electrum, aurum in quo pars quinta effetargenti. ring
407쪽
ringamus itaque coronatum veterem&Francum peditem & equitem, quibus monetis Dominus de Malestro iet utitur, ei te viginti quatuor ceraceorum , cum detrimento siue remedio unius cerati j: coronatos solares viginti trium, cum
P remedij, iuxta ordinationem anni
Is 4 o. vel 23. ceratiorum, & z. cera iij remedij, ut hint coronati i ustii Regis Henrici I l. percussi: differentia erit tantum unius cerati j in veteribus :& quantum ad pondus, coronati solares anni Is o. ponderant duos denarios sedecim grana ad libella S: septuaginta duo marcam efficiunt , quot lustinianus quoque Imperator in libra numerat. quae res Carolo Molinaeo, honori In risconsultorum occasionem dedit, solidit Iustinia: ii cum nostro ad eundem pedem exaequandi. sed tantum interest, quatum inter a.& 3. nam sicuti marca octo habet uncias, & libra Iustiniani duodecim: ita etiam nummus aureus iussu ip s eoi satus, quem Soli dum appellat, tertia parte plus ponderat noli ro, fer E instar Angelotti . postea iussu Regis Henrici I l. eo fiati sunt ad duos denarios & quindecim, deinde quatuordecim grana. Atqui vero Fractas an reus quatuor granis minus ponderat, liram coronatu vetus,& quatuor granis pins quam coronatus solaris anno iseo. percussus. si itaque pedem unius ad alterum conferamus, inueniemus coronatum veterctantum plus Valere, qu)m coronatu
solarem : & Francum aureum plus
quam hunc ipsum coronatum: quia in via cla sunt octo coronati veteres, nouem soIares, vulgares coronati decem , & virus denarius,& viginti grana amplius: item Franci aurei non integre nouem, sed tamen plus quam octo: ideoque ordinatione Henrici II. Regis vetus coronatus stimatus fuit sexaginta, Francus quinquaginta quinque, coronatus solaris quinquaginta duobus, et coronatus vulgaris
quinquaginta solidis. Concludendii itaq; est, si domus a Ii qua ante annos i . vendita fuit ducetis coro-679 natis veteribus,qus hodie vellitur octingentis coronatis solaribus', qui valenti: co libris suronensibus monetae currenseu Billoni. ablata ἱ qua coronatus vetus coronatum solarem valore superat, remanet 673. coronati solares, qui temporibus Henrici II. Regis valebant i So. libris, vel 3s o oo. solidis nostrae monetae, & si fingamus Francos aureos fuisse, detrahenda esset 3: restarent 78 o. coronati solares, quibus eadem domus venderetur: quod est triplo plus quam luc temporis constiterit. Quod minuta ij me numerare volui, proptereo quod Dominus de Malestro ict non indicarit, qualis proportio inter coronatos ellet, ut ad cotractus nostros accommodare possit. ιHaec de caritate rerum generaliter dicta sint: ne particulares mutationes atting Imus, quae ordinaria rerum pretia adaugent: veluti, cibariorum tempore famis, armorum belli tempore, lignorum hyeme, aquarum in desertis Lybiae, ubi in plan ille Aroa inuen itu r monti nactum, litoris insculptis testimonium ferens, mercatorem quodam ab auriga poculum
aquae decem millibus Ducatis emisse, &nihilominus tam emptorem quam ve
ditorem siti per ijsse,ut Leo Africanus scribit: item operarum ma uuariarum.& DLuoiariarum, in locis ubi non usitantur, quae plerunque vi loris pretii sunt iii Ciauitatibus plenis artificum, veluti Lem ,- uicibus, Mediolani, Noriberge, Genuae,
Parisi j s, Rothom agi, Dama sci, Veneti js:
vel propter abundantiam populi & a genti, quae in uno loco maior est, quam in altero, veluti Constant i no poli, Romς, Pari sij Lugduni, Veneti is, Floretis, A n v verpis,si uilis, Londini: quo cur te Regum & magnorum Principum, vel mercatorum, alliciunt populum&argentum, Z ob id cibaria carius emuntur : sicut frequenter accidit Romῖ, ubi propter abundantiam auri & argenti,&populoria, ex omnibus mundi partibus eo cocurrent iii, spe fames dominabatur: ita ut Augustus cogeretur ex urbe expellere ergastula
408쪽
rum: ut Appianus scribit. quod ignaui Dsinu in factum fuit,ta turpissima omnium Deo illata iniuria: quasi imperandi male. stas, & i ut tiam adnrinistrandi, praesertim miseris S inale instructis populis, noesset maximum Dei donum, de summus honos, qui in hoc mundo cadere in hominem possit. tantum aberrant a debita illis bonorum & diuitiarum suarum communicatione.
Sed, dicet aliquis, Plato & Lycurgus
negociationem cum extraneis prohibu runt, metuentes ne subditi inde corrumperentur & peruerterentur. Verum est
quidem 1 sed alter somniauit,quod summo labore nisus, non potuit perficere alter persecit, quod nemo unquam ausus fuit sperare:& nihilominus uterque se
eliset melius, nisi valde fallor si negociationem permissilent: ut sapienter secit Moyses, qui satis demonstrauit, se duobus illis prudentiorem suisse: quippe lumen veritatis a deh clarum est, ut non solum tenebras suget vitiosorum, sed etiam ut quantb magis communicatur, tanto luceat amplius. Attamen non usqueadeb virtutibus nostris praeualemus, quin habeant extranei, quo paria nobis sa eiant. Rursus obi jcitu re non esse bona nostra ratis donanda extraneis,& praesertim inimicis nostris : quanquam hoc diligenter praecaueamus: attamen si, affluentes eo pia, id faceremus,magis utique amicitiam conciliaremus eorum, quam bellii inserendo: quandoquidem Deus , cui iurauimus& bellum absque induc ijs s cimus,exemplum nobis immensa liberalitate monstrat. Sed quoniam hoc non eapit eorum animus, qui nihil praeter lucrum, licet sordidum& inhonesium quaeritant: Deus admirabili prudentia huic rei modum dedit: quippe ita dispertitus est dona sua, ut nulla mundi pars adeo so licitate abundet, quin plurimis rebus indigeat. Quod videtur secisse Deus. ad conseruandam subdito tum Rei puta. suae inter se amicitiam: vcI ad impediendam salte bel-NNIS BODINI. 77 Ii diuturnitatem, cum semper inuicem
opus habeant. Ego huius sententiae essem, si sententia mea haberet locu ut interdiceretur cum Italis negociatio mitrarum, susti tuum, pluuibi,'nembranae, adulterinarum gemmarum, venenorum: & intercluderetur
aditus omnibus decoctoribus, de ex phtria sua bannitis, nisi sorte propter vi tutis excellentiam proscripti ei sent, ut Athenis& Ephesi vjitabatur :& ut fidem de hoc ex tr an ei faceret atteolatione Pliacipi vel Reipubl. vel virorum bonorum di fide dignorum. Ea res exemplum alijs populis imitandi daret,ar terrorem incuteret improbis, qui in nullo mundi loco
tuti serent. Sed, quantum video, Turci nobis viam praeeunt: legimus enim , Meli metum cognomento Magnum, imperat rem Turcarum, pulchrum exemplum
didisse in persona cuiusdam homie idae
Florentini, qui cum Iulianum de Medicis in pleno templo iii tersecisset, Constantianopolim, ubi ledes est Imper ij, se coni Ierat: quem magnus ille Princeps, manibus pedibusque ligarum, ad supplicium de eo Dinendum, Florentiam remisit. Sed quamdiu sene tiram bannitis pates cimus, impurus aer & pellis semper intrabunt: & nunquam deerunt daciarii, qui exsorbeant sanguine,&ossa rodant,& exugant medullam Principis, & populi: qui etiam publicis scriptis execranda
vitia,de quibus maiores nostri nunquam cogitarunt,laudent,atque pro Virtutibus
defendant: & nihilominus huiusmodi homines ubique ben igne & blande excupiuntur. Quantum ad caeteros extraneos, optarem eos non solum humaniter S amice tractari, sed etiam iniuriani illis facta in graui is me vindicari, sciit lex Dei praecipit imo ut ius caducarium ipsis remittatur, ea conditione, ut haeres si incola Ropni: quandoquidem videmus nihil aliud inde Franciae prouenire,quam ignominiam,commodum vero l angvi fugis Curiae: praesertim cum commerciorum quoque,
quae libera esse debent, cui sum impediat,
409쪽
72 TRACT. DE AUGMEN. ET DECREM . AURI qui diuitias di magnitudinem Regni amplificat.
Restat unum argumentum, cui breuiter respondendum est. Quando auectio permittitur, inquiunt, res omnes in Regno cariores efficiuntur. Hoc autem ego nego: nam quod succedit in locum earum rerum, quae exportantur , vilitatem efficit eius, quod nobis deerat. Praeterea videntur ita loqui, quasi merces suas
pratis mercatores traderent: aut Opesndorum S: Arabis melicis in nostris .gris crescerent. Solum frumentum excipio: cuius auectioni prudentius, quam fiat, modus dandus est: quo non seruat, caritatem annonae& famem intolerabilem sirpe secutam videmus: ita ut Fra cla , quae totius Occidentis horreum esse debebat, plenis nauibus accipiat viale frumentum nigrum, quod magno nostro dedecore ex littore Balthico ad se
Modus prouidendi esset, si in unaqua. que Ciuitate constitueretur horreum p blicum, ut olim i n Ciuitat ibus bene comstitutis,& in hoc Regno factu in fuit,ante contentiones familii Aurelianensis, &Burgundicq π & quotannis vetus frumentum renouaretur. Quo facio, nunquam annonae caritas exi Iteret tantae,
quantam videmus N nam praeter subsidium,& prouisionem in annos steriles, resecarentur monopolia mercatorum qui
mne frumentum coaceruant, & saepe in herba emunt, ut pretium suo arbitratu constituant. Haec est ratio , qtiae Ioseph Prae ctus Praetorio Aegypti, fame per unuversum prope mundum dominante, septem annis: & qua eadem Traianus uno inno, Aegyptum a fame conservarunt: Iicet Aegyptustotius Orientis nutrix sit Ad opinionem eorum, qui vi neas er dicari, earumque loeo passim seu me ta conseri, aut saltem in futurum pia rationem vitrum prohiberi volunt,quod attinete reperio Domitianum Imper torem edicto cauisse, ne quis impost Tum vites plantet,praecepi Eeq; in omnis
bus Imperii Pro ui ucijs extra Italiam, domi diam parrem vinearum euelli sed nunquam fuit executum. quin &M. Varro ex i stimat, eam omnium patrimoni 3 preciosissimam partem esse: & agrico. hi non immerito talia edicta derident: Et Deus benignitate sua sapienter di iaposuit, ne omnia vitibus, neve frumenatis complerentur: nam aptissima vino. to terra, frumcnto inutilis citor quo ni am alterum gaudct agi o plano & pingui, alterum petiosos colles amat : prstearea vites ultra quadragesimum nonum gradum, propter frigiditatem crescere nequeunt, Vt populi Septentrionales .mnes fere alia ruina quam Francica, Se Rhenana non habeant: & tamen usque, adeo iis delectantur,ut cupiditate bibe di sese obruant. Itaque eradicatis viti
Verum alia via est,quam si magistrita institutoresveci istarium in medium proponerent , populus admirabiliter subla
Iraretur, regnumque locupletaretur: vitidelicet, si pars onerum ordinariotum m ponatur exportationi frumenti, vini, s
vim. salis,& frumenti, de quibus tria: busirimentis dependet, post Deum, vi
t2 extraneorum , & quae nunquam po sunt deficere. Fodinae Septentrionis , de Indiarum, exiguo tempore exhauriuntur,& aurum suinei exemptum non ren .seitur intra mille annos, ut metallari; di, Oint: sed vivae staturigines nostrisu in ti, vini, S salis, sunt in exhausit ε. . Si itaquepars onerum seu tribu torum ordinariorum imponeretur exportatiorini extraneorum, plurimum leuamenti in Regno sentiremus : nam extranei par cius emerent,& emerent ad pondus a genti, magno huius Regni cmolumento, quia carere iis nequeunt: de non obstari .
tibus prohibitionibus in Flandria factis,
ne sale Francico utantur , nihilominu Rctatus illius Regionis semper conquestu sunt, salsamenta corrumpi sale Hispanico α Burgundico. Et siquando accidit, maris
410쪽
marinas salsugines ta salinas Francicas, Propter imbres vel frigora, sale deiti tui,
non tam ea desinunt extranei triplo, vel quanto uis pretio emere, dummodo nanciscantur.
At vero sal vilioris preti j est in Anglia, Scotia ,&Flandria., quam in Francia, excepta Aquitaniar quod in statu &admini uiatione politica admodum incongruum est. Idem in vino& gla stoe uenit . quibus ingens vect gal Principes extranei imponunt, quod Regis & R Gai emolumento cederet, si pars onerum Ordinariorum exportationibus im-Ioncretur. Si dicatur, extraneos iustam conquerendi habituros occasonem, cum obstent tractatus commerciorum: facilis
est respousio, scilicet quod non obstantibus tractatibus, ipsi non desinant suis merribus imponere: quin etiam Statuta Angliae & Poloniae, prohibent ullas in deex
tortari pelles: ita ut exhaustis Anglit so
si nis, nihil eis residuam sit, praeter lanas, pannos,&ialiam ema. Praeterea seuere, & sub magna pinna
interdixerunt, ne vellera ovium expo
tentur , fictit etiam in hoc Regno factum est: vi pauperes subditi ex lanificio victum quaerere possint,&emolumentum manuarium in Regno maneat. sed nulla edicta seruantur: quia data pecuniae summa impetratur auehendi licentia: ut in hoc Regno accidit: ex quo Itali, praetextu obtentorum diplomatum, infinitam lanarum quantitatem ex pol tant: Vnde incredibile damnum toti Regno infe yur; nam merces exportari prohibitae, in extraneis regionibus carae efficiuntur,& remanent in manibus possest rum, &mercatorum Regni, nisi vilissimo vendaths, qui l icentiam ex portandi habent: &opifices ac misera plebs fame moritur. Haec via mihi notatu digna est visa, ad
medendum caritati rerum necessariarum, & sine quibus extranei non possunt
Proponam & aliam earitati annonae currendi viam , quae plurimis noua
videri poterit sed qua in opinor Male-
stret tum , utpote amantem paradox rum , non esse improbaturum. nempe, ut usus piscium in antiquum honorem re Ponatur. certum enim est, pauperem plebem longe viliori mercatu comparaturam este carnes bubulas, suillas, ouillas, de salituras: & volatilia quoque to- Ierabilioris pretij fore. Porro facilinium factu nobis esset: quia Francia inter
ceanum d Mediterraneum mare collocata est: quod commodulia, omnibus terrarum ori is populis, praeterquam Hispanis, deest Sed Hispaniam, quae paucas aquas,&sape arescentes habet, antecedimus infinita multitudine sontium, rivorum, qu- milium , lacuum, stagnorum, Se vivariorum,piscibus abundantium: & tamen noni si inuiti illis vescimur, & c a usus catnis est inter drinus: adeo, ut plurimi Ia do rancido, quam tursione, in die Pasch tis vesci malint. ex quo fit, ut pisces vii scant, decret cat pretium carnis: quia piscatores operam Se sumptum non sunt impensuri, videntes pisces cote nani: qui,
quoniam ab hominibus fastidiuntur, se
inuicem deuorant, Se nos, ut opinor, ex Ciuitatibus expellerent, si in terra vi u
re possent: sicut incolis Insularum Maioricae,S: Minoricae accidit, qui ita a cuniculis, quos fastidiebant, oblessi eruta Vt, quemadmodum Strabo scribit, legatos ad Augustum mittere cogerentur, ad impetrandum auxilium integrae legionis aduersus eiusmodi hostes, qui omnes c pos suffodiebant, S: Ciuitates fuit ditus e-
Attamen exist ut Medici quidam, quos lepidus Aristophanes appellat Scatopha gos, qui culpam suam miseris pilc ibus propinant, eosque stricte interdicunt, vel ad conciliandam opificio suo auctoritatem, videntes se in pretio non esse, tyrannidem in appetitus hominum ex e
cent. Nihil de scientia ipsorum intelligo nec possum iudicare, an ita in salubres sint pisces, ut ipsi dicunt: sed rosero me ad optimum Sylvium, qui grauiter eos reprs hendebat, S: interdicta de Ggg a non