장음표시 사용
391쪽
eius argenti, quod veteribus sedecim libris contineretur. illo tempore,cum vina
panni squali bonitate vel meliori quam
hodie ematur centum solidis Turonensibus aestimaretur viginti solidis, sedecim libris sedecim vinae copa rari poterant. Hodie sedecim libris emuntur salte tres panni centu solidosvalentis vine & quinra vinae pars: cum olim sedecim e meientur. . nde pereunt duodecim vinae &panni, in libris sedecim, et iasi singulae librat eode viginti solidorii precio exponatur, quae acceptae fuerunt. Idem deprehedemus in supputatione solidorii seu duodenarior v. Nam dece solidis, quos Olmrex reditibus annuis aliquis accipiebat ta- tunde argenti puri cotinentes quam h die quinquageni ,emi poterant quinq; ca-Pones, videlicet singuli binis solidis. Hoc
tepore dece solidis unictis capo emitur: unde in summa dece solidoria ex illit damnu quartior caponu, etia si pari precio, duodecim. scilicet denariorum, ex pendat eos, quo S accepita Si quis contraria hum paradoxo opinionem habens, eplicare velit, sua non interesse, quanti aestimetur Coronatus, lubra, aut solidus nec referre qualia aurea vel argentea numismata soluantur , vel quo valore accipiantur: dummodo eodevalore possit eadem iter v m ex ponere, de habeat sumniam suam centum librarum: huic consimili ratione necessarid proba- dum esset, se hoc tempore easde merces
duobus solidis seu duodenati, nouis, qui ferme plane sunt aerei, coparare ponse, quas olim duobus illis , eteribus solidis seu grossis Turonensibus, qui ex puro
argento erant,comparare potuisset:& 6nico Coronato hodie id mercor, quod Iim duobus d semisse constitisset.
Ex quo oris et ur tertriam quoddam P doxum,magis absonum& creditu lange
difficilius, quam illud quod nos primo
dico proposuimus .drcendu nam S esset, res omnes vilius hoc rempore emi, quam
olim: quandoquidem in preci, exsolutiaone minus auri argetique daretur, quam
vinc datum esset. inod demonstrari nuulo modo potest; quippe omnino salsum:
sumetetque assentiri P 3radoxo primo, quo declaratur, nullius rei precio qui quam accessisse neque opus erit eo absurditatis delabr, ut exuli metur, viliori nos
interuio S effectus horum duorum Paradoxorum est : ut priori demonstretur, regem eiusq; subditos eodem precio res
omnes hodiu comparare,quo antiquis teporibus comparatae sint: Cum oporteat nunc aequalem vim auri argentique puri solvere,atque olim. Reg m veIO,propter audiam aurei nuini sinatis potestate,
unde argenter quoq; de prua alio nece sario est subsecuta non tantam auri a
gentique puri quantitatem ex domata ijs ut vocant Iru vectigalibus publicis acci .
Pere, quantam acceperint maiores ipsius-
itemque Dominis ac subditis alijs Maiestatis eius, ex Icensu, vel reditu, vel assignationibus, aut stipendiis, non tantun- dein, arqlta o Iim, auri argunt i qtie puri persoluuseu Ioco aurr de argenti, solutionem in aere fieri. Quo aere ut secundo Paradoxo docuimus) non perinde multa. emi& comparari possunt', ac si aequalis esset auri argentique quantitas . Ideoquadamnum, quod ex caritate an nonae oriri Puratur, non ex preci; quod soluendum sit augmento exsistere, sed inde proueniare, quia minus auri argentiq; puri ex pi stationibus hodie : consequamur , quam olim consecuti simuS.. Unde manifeste apparer, quo magis augemus& intendimus nuini sinatum aestimationem , eo matus inde detrimentum nobis contingere: hinc enim omnis haec, quam ex perimun , annonae caritas atque
difficultas procedit, magno totius Re ima Io atq; incommodo. Porrisori Io,causa,& progressus huius mali deinceps i
lius explicabuntur, unaque indicabitur qua ratione huic rer occurrendum sit, nosine maximo Regiae Maiestat , omniumque subditorum em
392쪽
NI TRACTATUS DE AUGMEN.la o ET DECREMENTO AVRI ET ARGEN
sit. quo respondetur Paradoxis Domini de Malestroicto
IN CvRIA PAR LAMENT LOT A est tibi, Domine Praeses, vulgaris querela caritatis rerum omnium: re conuentus, qui ad occurredum
ei rei, passim in hac Ciuitare . habiti sunt: quantumque laboris i sumptiam litin uestigandae causae,unde caritas illa proueniret: cui, Domini de M nil,& de Faur, Advocati Regis, quos natura bono publico consecrasse videtur , conati sunt mederi. Tandem Dominus det Malestroi ct , cui negocium hoc iussu Rogis mandatum erat, libellum Paradox rum publicauit: in quo, contra omnium opinionem defendit, intra trecentos annos nullius rei precio quicquam accessisse: de quo multis fidem fecit. Verum superioribus diebus, Iedis ipsus tractatu,operaepretium duxi, ut Uno verbo ei responderem, pro declarationσ& meliori intellectu huius quaestionis, quae & publicam omnium, & priuatae situru lorum uti Iitatem respicit: ea conditione, si tibi non dilpIicet, ut tu honorariusss arbiter: in quem mihi persuadeo etμam Dominum de Malestroict consensu
Etenim ad recte dijudicandu Parado-Tum,seu opinioue communi contrariam,opu est Iudice tali, qualia tu es,cui natura ingentu tam perspicax,&iudiciu integrum largita est, ut interquam plurimos difficile iit parem inueniri.Quod non inter laudes tuas reputo,cum si naturae donum: sed illud potius, quod praeditus sis eleganti & liberali doctrina,& tanta publicarum rerum experientia: quae usque ad eb tibi curae sunt, ut notu si omnibus, iamdudum te proprias obliuioni dedi Lsta quanquam erratum hoc a me sit: cum non possit priuatarum rerum obliuisci, qui tam sapienter administrat publicas. quemadmodum in gubernatione Reipublisae,& praecipue Prouinciae demon stra-ni: quae perpetuum tessimonium praebet incredibilis prudentiae & dexteritatis, qua usus es in regendo popula illo, pericu loso tempore: mixta seueri tate cum huhumanitate: ut merearis no Prouinciam gubernare, sed Regnum. Quamobre ce iussum in casu proposito, non solum te iudicium de hac quaestione certum ense da turum,sed & inuenturum facile modos, quibus caritati annonae,quam experimur,occurratur : quantum humano ingenio possibile erit, prudenter cosulere, mature aggredi , & meliciter exsequi.
393쪽
Hod id cum Turonensis, Lugdueensis, Auenionensis, Tholo sana , de aliae Ciuitates huius Regni plenae fini talium mercium, quamnis etiam nunc quisque casferat , licet olim secus fuerit: tamen in tanta copia optimi holoserici vina vix v-no coronato aestimauda foret, habito respectu i litus temporis. prout mox dicam. Sufficit iam demonstrare, non es le ho-loseri cum pro exemplo omnium murciunt inarum ,&multo minus omnium rerum, proponenda. Quod ad vina & frumenta attinet, certum est, vigeses carius nunc ea vendi, quam hine ab annis centum . quod me vidisse a mimo in Catastris Ilio Iosae, ubi sextarius frumen.
ti , qui propemodum medietatem nostri conficit, aestimabatur quinque solidis, qui hodie emitur sexaginta solidis communiori precio , quod vigesies modo
quam tunc ea rius est. & ne longius petatur exemplum, reperimus in Regellis Callet leti Ciuitatis huius, modium frumenti mensurae Parisiensis, centum v, gint libri r emptum fuisse, Anno i r . qu amu is biennio ante segetes frigore ad. ustae fuissent: in qua aestimatione iudicia
Castelleti fundabantur. anno r Q. pr cium excreu it ad centum quadraginta &quatuor libras: S: decreto Curiae Anno IS I i. contracius quidam minore precio initus, rescissus fuit. Hodie preeio ordinario plus tertia parte aucto, contractus iuxta decretum Anni is; i. habiti, declararentur esse usurari j, nisi debitori praestaretur electio, soluendae pecuniae loco frumenti, ad rationem unius denari j in duodecim. Non loquor de Anno Ἀε s. quo in dius frumeti communiter emebatur il centis sexaginta libris, in pura empti ne, mense Maio: sed de vulgaribus annis loquor, intra quadraginta annos tantiim: quibus videmus, frumentum redituum, quod aestimabatur quinquaginta coronatis solarituis, ne de libris loquamur amplius) hodie duplo ea rius constare:
ita ut optimum frumentum, in mera emptione & venditione, preeio ordinario aestimetur centum viginti libris, quo precio constabat in reditu ante annos quadradraginta. Ideoque Malei trietus non debuit frumenta exempli Ioco ad
Sed qu, me Illis probetur quod dico, relinquamus fruges, & inspiciamus precia agrorum, qui neque crescere, neq; diminui, neque a naturali bonitate mutari
possunt, dummodo non ludibrio habeantur, ut dici solet, sed colantur, scuti factitatum est, postquam Ceres foemina
Sicula usum eius commonstrauit. etenim non est verisimile terram venii state a mi tere vigorem suam, quemadmodum multi existimant: etiamsi Deus, ius a vindicta, ab aliquot annia sterilitatem immu
Cum enim D Eus Galliam, inter His. paniam, Italiam, Angliam, de Germaniam, mediam collocasset: eonstituit
quoque eandem nutricem, cornucopiae
in simi fereetean, quod nec fu it, nec mrit unquam vacuum: agnoscentibus id 8e conii tentibus Asiae atque Africae populis. sicut videre est in omnibus e rundem scriptis, & praecipue in Orat,one Regis Agrippae, Iudaeos rebelles ad obedientiam Romanorum exhortantis: Videte, inquit, Galliam, quae trecemtos quindecim populos complectitur, Alpibus, Rheno, oceano, & Pyrenaeis
montibus circumclusos: quae sere uniuersum terrarum orbem in exhausto omni una bonorum fonte irrigat. nihilominus
bellicosi isti populi sub potestatem hi
uius Imper ij se submiserunt postquam
octoginta annis contra restitissent: foelicitate magis & fortitudine Romanorum perterriti, quam debilitati viribus: quoniam non habens in prς fidi, plares, quam mille ducentos milites: ut vix
numerus militum, numerum cinitatum aeque
I nde videnrus. Galliam tune non fuisse steriliorem,quantiam sit. monstremus tiam ,eande hodie non minus fertile e sic. Cicero
394쪽
quam Romam horreum iiiii appel lanant, dicit, uberrimam terram fructum latuin
duodecuplum tulisse, Iicut a Dijs fortunata esset. Hodie ad Ligerim, in Santonibus, Limania, Aruernia, Aquitania,& lnsula Franciae, omni u rusticorum iudicio, meliores agros habemus. Et videmus nihilominus, intra annos quinquaginta,pretia agrorum n no ad duplum, sed ad triplum accreuisse: ut iugerum terrae arabilis & feracioris, quod olim decem aut duodecim coronatis emebatur, vineti triginta: hodie duplo vendatur, imo triplo,& quidem coronatis, qui decima parte minus poderant, quam
ante annos trecentos. quod Malestret tus
mihi concessurus est, si regesta nostrata nihil perscrutati velit. & ne opus sit priua torum contractus perquirere, qui passim sunt obuii: te testem appello, Domine, qui decreta Camerae contractusque omnes archi ui Galliae, saepimine versalli:
an non Baronatus, Comitatus, Ducatus, vel alienati a Corona, vel ad eandem reuocati, tantundem in annuo reditu vale.
ant, quantum olim in uniuersum venditisuerint. Omnibus notum est, Comitatu in Uenicensem,& Auenion ensem, duplo plus in reditu praestare, quam quo oppignoratus fuerat. Carolus Sapiens emi t Comitatum Auxerrensem, a Comite, triginta S uno millibus Francorum aureorum, seu totidem Coronatorum vel circiter. didi. ci ex Domino Faucheto Cosiliario, quem pro fideli pulcharum antiquitatum commentario habeo: Herpinum. vi comitaretur Go defredum Bullionensem, vendidisse Ducatum Bituri censem Regi Philippo Primo, anno II oo. sexaginta mil-
Iibus solidis aureis. Ita legitur in nostris Annalibus: sicut videre est in multis . legibus Longobardorum, Saxonum, Francorum , Ripuariorum: in quibus omnes mulctae laxantur per solidos. veluti cum
dicitur qui occiderit hominem liberum, soluat solidos centum: qui vinxerit, decem solidos. quod obiter dico,qnia vidi
processum veterum statutorum Ciuitatis Ambianae, ubi partes, prater rem, solidos pro vulgaribus assibus interpret bantur. Certum est etiam, primos solidos argenteos, ducentis demum post annis,culos per San tum Ludovictim.
Ponamus illos solidos aureos eiusdem ponderis & valoris suisse cuius fuit solidus aureus Iustiniani: nam leges horum populorum eodem ferὸ tempore latae
sunt: non erit ad summum plus quam sexaginta millia Angelottorum , vel sexaginta millia Regalium aureorum, ut mox dicam. Solidus eni in argenteus non fuit tanti ponderis. Verisimile etiam est, solidum aureum eodem pondere fuisse cou-
fatum: ad lentior tamen, qu bd solidum iustiniani pondere aequarit. Reperio quoque in antiquitatibus It Iiae, Imperatorem Rudulphum, Lucam
vendidisse ciuibus, duodecim millibus
coronatorum, Florentiam lex millibus: quemadmodum scribit Blondus lib. 8. de- cadis lectandae. hodie Floretiae aedes sunt centum,que triplo amplius valent,quam ciuitas vendita fuit. Invenimus etiam in
Constitutionibus Philippi Longi, de.iure
ciuium, anno i 3 28. statutum: ut is, qui cuperet gaudere iure ciuitatis alio Regni loco, tenereter emere domum sexaginta solidis Parisiensibus. His antiquitatibus si Malestretio non
erit sat i, faetum, videamus vetera statuta Camerae: item consuetudines Galliae, &praesertim patriae meae Andegavensis: inueniemus articulum qq. qui habet haec vel ha: Vehes frumenti, is . solidis Tur nensibus: vehes secatis, ri. solidis, & 6. denari: s: vehes hordei, i s. lolid. caro ho dina, tribus solidis, 1 quatuor denarijs.
Capo, ra. denar. gallina, 8.den a r. Veruexpinguis, . solid. S 6.den. Operae diurnae boum tempore hyemis, to. den. quae consuetudo anno is o 3. approbata & confise mata est. sed inuenio , in Aruernia vili
ri pretio aestimationem facta sui sie: nam
veru ex cum lana solum aestimatur s. sol. hoedus, i 3. den. gallina,6.den. vitulus, nsolid. porcellus, io .den. Pavo, r. sol. Phasianus
395쪽
sanusto .denar. pipio, i. den. Planstru m rem quinque quin talium, is . sol. opera manuari j diuerna in aestate, 6.denata hy me .den. vectui a boum hyeme ir. dena. In o orbonensi Ducata plaustrum freni duode .im quin talium,aestimatur in consuetudinibusto. saltem solidis, articulosis. pratense, s. solidis in consuetudinibus xl archiae receptis anno is 2 i. Caro vervecina integra absque Lana, aestimatur 2. sol.6.denar. Plauti rum faeni quindecim quin talium, Q. solid. Haustru in li
In consuetudinibus urbis Trecarum Campaniae, sextarius tritici optiisi mensurae Trecensis aestimaturro. solidis Tur nensibus, secate, io. solid. hordeum, .s l.
auena , .sol. opera hominis diurna, i a.dena. Eminae, 6.den. Hic Alaletl rectus non
potest negare , quin ab annis sexaginta rerum omnium precia decuplo accreuerint, ut minimum: & de quavis moneta loquor, de qua intelligi velit: sicut mon-n rabo statim. nam si ager una cum iurisdictione vendi ad summum non potest carius, quam ad rationem unius denari, in t s. vel 3 o. consequenter precium agrorum decuplo maius est, quam ante annos sexaginta: quod comparato antiquo precio, percarum videbitur ei, qui vetera statuta & monimenta perscrutabitur. Omitto infinita exempla alia: nec attingo quae uniuscuiusque oculis ob via sunt: de suffici t demonstrasse nunc ,caritatem Ducatuum,ciuitatum,& comitatuum,& agrorum, qui vetustate non deteri orantur. quod clarius intelligetur,si causia & origo caritatis cognoscatur. Caritatis, quam experimur, caussas inuenio quatuor vel quinque Praecipua di pene sola, quam nemo hactenus ani- aduertit, est abundantia auri & argenti, quae hodie in hoc regno maior est , quam
ante annos quadringentos: ulterius non progredior, quia regesta curiae & c a merae quadringentos annos non excedunt rreliqua ex historiis veteribus, licet non satis certo,colligenda sunt. Secunda o casio caritatis fere ex monopolijs pro C dit. Tertia,est penuria, quae proficiscitur
tam ex auectione, quam corruptione. Quarta , est voluptas Regum Sc Principuit , augens precia rerum, quas amant. Quinta oritur propter precium monet rum, quod de antiqua aestimatione imminutum . Haec membra breuiter alti gam. Praecipua caulla, quae auget rerum omnium precia in quocunque loco, est a undant ia eius,quo aestimantur res, Sc adipretiantur. I lutarchus & Plinius ait stantur, subacto Macedoniae regno, Paulum AE milium belli ducem ,tantum auri&argenti Romam attulisse, ut populusa solutione tributorum liberaretur, Scprecia agrorum in Romania duabus te γti s statim attigerentur. Suetonius quoque refert, Augustum
Imperatorem,tantum diuitiarum ex AEgypto apportasse, Ut usurae minuerentur, de precia agrorum longe maiora fierent, quam fuissentante. non itaque propter penuriam agrorum, qui neque crescunt, neque diminuuntur: nec propter mon
polium , cui tali casu locus esse non potest: sed propter abundantiam auri & am genti , quae contemptum eiusdem esiicit: exorta est caritas rerum aestimatarum. Sicuti accidit, cum Regina Candaces, quam scriptura appellat Reginam Sabae , in v bem Hierosoly mam aduenisset: quo tantam vim gemmarum attulit, it pedibus
Et cum Hispani nouas terras subegi se sent. secures de cultri carius venditi fuerunt quam margaritae Sc Lapilli pretio.si: quoniam illic non alij quam lignei Selapidei cultri erant, dc magna gemmarum copia.
Abundantia itaque vilitatem parit. qua in re Tiberius Imperator longὰ abe ravit,qui capite truncari iussit eum, qui
vitrum molle & ductile effecerat; metuens, ut Plinius ait, ne si res euulgaretur, auctoritas auri periret ; nam abundantia
Vitrorum , quae fere ex omnibu lapidia Eee e bus
396쪽
γω TRACT. DE AUGMEN.bus& herbis conficiuntur e semper vilitatem induxisset.idem in caeteris quoqGerebus accidit. Ostendendum itaque est , auri. argentique in hoc Regno no fuisse tantum ante annos trecentes,de quo tempore Mal stret tus Ioquitur: qu an Mina sit hodie, qu
admodu manifeste apparet. Nam si quid est in regionibus pecuniarum , non tam abscendi diligenter potest,quin a Priacipibus tempore necessitatis inueniatur. At vero Ioannes Rex non potuit unquam inuenire mutuos sexaginta mille Francos ponamus sitisse Coronatos extrema necessitate : & post Pictavi ensem pugnam, cum annis octo captiuus ab Anglis detineretur, neque liberi ipsius, noque amici, neque subditi, neque ipsemet adueniens , precium redemptionis suae Potuit corradere, sed coactus fuit redire in Angliam, donec pecunia colliger
Scolorum quoq; Regis, qui duo Secim annis post captus fuit, redemptio, ad mi I. Ie Nobiles aureos aestimata: inueniri ab eodem scotiae Rege non potuit: sed Carolus v. Rex, se illam soluturum promisit, inito sordere cum Roberto Scottae Rege,
anno i 3' i. vi ex tractatu appare
Sanctus Ludi, uicus eandem difficulntatem expertus eis, cum in Aegypto captiuus esset. Non est verisimile, populum Francorum, naturali inclinatione Regessitos amantem,& maxime id temporis, ac praecipue talem Regem, qui nec habu re, sertassis nec habiturus est unquam similam: pascitum Risse, ut seruus esset Ma-hometanorum , quos tunc silan in opere execrabantur: & tamen Sala dinus necesse habui deum dimittere ad conquiren . dum redemptionis precium, accepta pignori hostia quam secum portabat: quarvique,cessam opes mi Regis deuotione, in commissum cecidisset.Reperio qui dicunt, quaest ionem fuisse de ducentis mi l-tibus beranis aureis , quae dominus de Ionii ille aesti inat librarii quingentis mil- Iibus ,.aitq; Reginam precium in arca habuisse: qui a in mediu avrelia Tu ET DECREM. A V RI
Legimus etiam in antiquis nostris liustorijs, quod inopia pecuniarum , facta.
fuerit moneta ex corio cum clauo arget leo: quae res demon lirat summam egellatem auri & argenti tunc temporis in Gallia. Quod si ad nostram statem veniamuse deprehendemus, semestri spacio Regeminuenisse in urbe l 'arisiens, abique .lte riora per qu isitione , plus quam tres milliones & quadringentas libras, exceptis numis officiorum Parisijs quoque i inrento ru,& praeter auxilia. es & domani j pG
cunias . quanquam necessitas Principem nostrum impelleret, ut pacis lumen n bis redderetur.
Inuenimus quoq; Philippum 3. Carolo, quia post ea Comes Valesius factus est, allignasse reditum io. mille librarum se adi nomine :& in tractatu pacis inter Philippum Pulchrum,& Eduardum, RegeS, Ilabella Franciae desponsata & postea nuptu collocata fuit filio Regis Anglia, d te i8.mille libr. Turon data, & nihil amplius: item filio suo Philippo Longo redi.
tum seudalem io mill .. libr Turon .attriabuit, anno l3it. Et ex constitutione Regis.
Caroli V. reditus seu datis Infantium Frisciae est a. mille libr.Turon. vel centum M viginti millia semel soluenda: itemq; Pi Larum Pracia,6o in illi a semel. Videmus autem, suisse tunc plus argenti , qua Philippi Pulchri temporibus: nam Phillipr' Valesius Regis Caroli. Vtauus, in assignatione Ioanni filio suo faeiacon si itui t, ut, si filias solum suscipiat, prima habeat 7. mi lle libr.red itus soli: secunda, duo mi talia eiu ste reditus,& so. millia semel soluenda; tertia mille,& o. millia semel soIuenda. assignatio facta fuit anno i 33 i. Sumamus aetatem Caroli VII. qui primus stipem seu solida populo imposuit α' plurimos a subditis tumulatus sustinuit: quamuis fugasset Anglos,& tantum. decennio recuperas et, qua tuns maiores ipsius ducent is annis perdiderant: men. non plus,quam unum millione Z septingenta milia a. Francoru ex omnibus exacti vi
397쪽
si item U.mille libr. exigebat: de quo Status Parisijs. anno i s . habiti,grauiter coquerebantur . nihilominus Carol. X. anno H a. quatuordecim milliones exegit.
Ludovicus XI. reducto ad Coronam Ducatu Burgundiae,& Andegavensi, & Comitatu Prouinciae, de multis bonis confiscatis, profligauit tres. milliones amplius, quam pater ipsius: qua in re populus eantam sensit oppressionem, ut succedente Carolo VIII. filio, requirentibus & instantibus ordinibus,constitutum sit, me. dietate onerum imminuendam esse. postea auri atq; argenti abundantia effecit vecaritate rerum & vilitate argenti existe- te onera facta sunt maiora:& filii Henrici Il. Regis maiori natu o. coronatorum millia in dote data sunt: nec reliquis minus : ita ut quadruplum consequerentur eius, quod Renata Franciae, filia Francisci in dotem acceperat, videlicet centu millia coronatorum. Si quaeratur, ubi aurum& argentum fuerit,deprehendetur, taliam propter magnitudine negotiationu,&securitatem inter Principes,omne a rum Europae attraxrsse. inueniturq; eodetempore constitutum fuisse a Carolo U. ut filiabus Francis sexaginra millia librarunt semel soluenda, matrimoni j nomine
darentur. Galeaceus x. vicecomes Medio
Iani duceta millia coronatorum filiae suetquae Leon et to Angliae Regis filio nupsit, in dotem dedit:& frater illius Barnabas, qui media viee comitatus Mediolani partem tenebat, duos milliones auri pro dotibus nouem filiarum legitimaru ,& duarum illegitimarum dedit: quamuis haberet quinq; liberos masculos legitimos,&duos spurios : scut legimus in historia Medionalensi. Huius nepos Galeaceus I. Dux Mediolani filiam suam valentinam Ludovico Franciae, Duel Aurelianensi v-xorem, eique quatuor millia forenorum
au reorum, sexcenta sexaginta septe mar
cas argenti in dotem dedit absque loealibus,& Comitatu Astensi, addita promissone, qu bd Ducatus Mediolanensis, deficientibus masculis ad valentinam eiusque haeredes peruenturus esset.
Ludovicus Sforcia cognomento Niger , gubernator Mediolanensis, neptem suam Blanck S forciam Imperatori Maximiliano nuptum collocauit , eiq; quadringenta millia coronatorum & sexaginta millia ducatorum in dotem attri- . buit, Anno i y . praeterquadringenta millia coronatorum, quae postea Proinuestitura Mediolani dedit. Si Dominus de Males troi ct scrutetur regella Camerae, adstipulabitur mihi plus auri arge lique in Francia ad Regis & Reipub. necessarium usum, ab anno i sis. usque ad annum 68. inuentum fuisse, quam olim ducentis annis inueniri potuerit. Quod si quis dicat non abundare nunc magis aurum & argentum quam antea , sed, paucis annis hanc caritatem nobis ab Dialis introductam esse: contrarium iudia cari poterit: certum enim est , quod omnibus temporibus banniti ex ea regione hic fuerint, qui praeter immunditiem quam in hoc regnum inuexerunt, semper Deo & misero populo bellum intulerunt, omni conamine enitentes ut naturalem bonitatem 1 cordibus Regum n si rorum eii et Ierent: qua de caussa ex Francia eiecti fuerunt, ED bona ipsorum confiscata, tempore Philippi Longi: & postea maiores nostri semper in duplum t xarunt litteras quas vocant Lombardicas, in Cancellaria. Inuenimus quoque
Philippum Valesium primum imposui Diagabellam sali quo accesserunt quat orde nari j in singulas libras, ad quadraginta quinque libras in modium & amplius. facile itaque argetum inuenissent si tantum exstitisset , quantum hodie: nam Philippus Longus nulla religione mouebatur , quin a populo postularet quintam redituum uniuscuiusque par
Sed, dicet aliquis, unde tantum au.ri & argenti ab eo tempore prouenit pinuenio , mercatores & opifices , qui
auru in re argentum accersunt, tunc te
poris cessasse . nam Franci sertilis
398쪽
mam mundi regionem obtinentes, agri culturae & pecu ariae operam o labant, &eo se vitae genere, quod in Francia praeci puum est, exercebant: ita ut negotiatio orientis quiesceret , metu Barbarorum qui littora Africae tenent, & Alathorum quos maiores nostri Sarrae ei o& appellabant, qui uniuersum mare mediterraneum subegerant, & Christianos quos capiebascatenis seruorum instat vinci
Et quantum ad negotiationum occidentis, ea prorsus erat incognita, antequam Hispani mare indicum nauigaia sent . praeterea Angli portus Aquitaniae& Normandiae tenentes , commeatum in Hispaniam & insulas nobis interclulerant. denique ab altera parte, controuersia familiae Andegavensis cum Arragonica potius Italiae nobis claudebant. Sed ab annis centum quinquaginta maiores nostri Anglos expulerunt,& Portu galli altum mare circumnauigantes, sinum Persicum, & maris rubia partem occuparunt se & ita naues tuas diu trajs Indo rum & Arabiae felicis impleuei unt, frustrantes Venetos & Genuentes, qui merces ex Aegypto Si Syria quo per Alalbos
de Persas deiichebantur, adferebant, ut nobis easdem minutatun dc ad auri Pon- diis venderent
Eodem tempore Castellani subegerunt terras nouas auro & argento plenas, quae in Hispaniam intulerunt, di viam monstrarunt naucleris nostris inlli- tuendae nauigationis Africae,maxime no .stroru molamento
Incredibile est sed verum tam en, ab ann i I. quo per Pyurros subacta fuit ' Peruaria prouincia, plus quam centum milliones auri, & bis tantundem argenti inde allatum esse : prcchim redemptionis Regis Atubal irae sulci 3υ,ovo. be-Zanorum aureorum remebantur tunc ini Per uana caligae panneae trecentiis ducaris , chlamys mille ducatis, equus qua--γt vel quintue millibus , memur leta
pocale vini ducentis ducatis, : ut testaturni storia indica. Et nihilominus Augustinus Zaratius Catholici Regis rationum Magister
deprehendit, o Diciales Regis Catholici
in Per uana mansisse debitores rationibus subductis, i Soo. in illium beZanorum aureorum, & oo millium librarum amgenti-ut omittam negotiationem, & i credibile emolumentum, quod Rex Pomtugalliae ex Moluccis pereipit ubi C rb ophilia.. Cynnamomum, & alia ar mala preciosa cret cuiat : qtias ab Impera tore Carolo U ex antichre si pro 3 cco via ducatis accepit, cum Bononiam ad cor nam imperialem suscipiendam pio fici-lceretur et quas Itali refuso in parata pecunia precio, re pignerare voluerunt, sed Imperator reculauit, propter. Vtri utque familiae foedera. Itaque Hispanu, qui vitam ex Francia ducunt , ineuitabili necessitate coacti, . frumenta,linum,pamὶ ,gialium, papyrum , libro S adeoque opificia si operas
mechanicas hinc comparare: currunt ad ex rema mundi , . ut aurum & a gentum,& atomata nobis quaerant: ab altera parte Angli , , coli, & omnes populi Noru giae, Suecuri, Daniae, S littoris Balthici, qui fodinas meta Ilicas quam plurimas
habent, excentro terrae metal a effodi-un z. ut emant nostra Vina, crocum, pruna palsa, glallum,S inprimis sal, quod est manna speciali Dei benignitate sine magno labore nobis datum . nam calore s Ptentrionalibus vltra quadragesimum gradum deliciente, sal ibi fieri nequit: Se infra quadragesimum sectandum, calornini: v ardens efficit sal corrasilium de multo magis sal salinarum Hispanicarum, Neapolitanarum ,& Polonicarum, quo saeptis me homines & saliturae corrumpuntur: itae ut salinae Comitatus Burgundiae, de sal Hispanicum,& Ungaricum longe absit a bonitate nostri. Hinc fit,
quod Angli, Belgae,& Scoti qui saliendis
piscibus magnam mercaturam exercet, sepe aliarum mercium inopiae, nauibus sabu
399쪽
staburra onustis ad nos veniunt,Vr pecuniario precio sal emanta Altera occasio tor commodorum, quae ab annis centum viginti vel quadraginta nobis accesserunt,eli infinita populi multitudo. quae sopitis inter Aurelianensem& Bu gnia dicam sanantiam ciuilibus bellis, in hoc Regno multiplicata est: unde dulcedinem pacis sensimus, eiusdemque fructum diuturno tempore,&vsque religionis tumultus potiti sumus: nam extraneum bellum quod interi in incidit, nihil aliud, quam malorum humorum ex purgatio fuit omni Reipubl. corpori necessaria. Antea campestria loca,& sere etiam Giuitates propter ciuilium bellorum depraedationes, desertae erant , cum& Angli Oppida destruerent, pagos comburerent, magnam populi Gallici petr tu spoliarent, occiderent,& re fiduum ad medullam usque de roderent: qua de causa cessabat agri cultura, negociationes,& omnes artes moechanica . sed ab annis
centum infinitis locis succisae sunt sylus, aedificati pagi, Ciuitates repletae: ita vepraecipua Hispaniae utilitas, quae alioqui
deserta est, pro ireniar ex colonis Gallorum , qui tirrmatim in Hispaniam abeut, praeserrim Arverni R Lemovicentes: ad eb ut in Nanarra& Arragonia sere omnes vinitores, aratores, carpentarij, mu-
rari j, opifices, lap icidae, tornari j, carru-ςari j aurigae, plaustrari j, restiari j sellu Iar ij, helciar ij, sint Galli. nam Hispani
mirum in modum sunt ignaui, excepta a morum & mercaturae tractatione. & ob
id amant Gallos laboribus & seruit ijs
promptos, quemadmodum apparuit irrnegotio Prioris Capuani Valenciae, ubi inuenti sunt decem mille ser ur&Opifices Galli, qui inquietabantur,quasi par. ticipes fuissent coniurationis contra Maximilianum tunc generalem L cum tenentem in Hispaniis, factae: sed Domini &incolae valencienses pro omnibus expromiserunt. Magnus quoque eorum num
rus in Italia est. Alia quoque diuitiarum Franciae occaso est, videlicet negociatio Orientis,quq
aperta nobis fuit contracta amicitia inter familiam Francicam,& Otho mannicam tempore Regis Francisci I. ira ut ab eo tempore mercatores Galli, habuerint tabernas Alexandriae, Cayri, Beryti, Tripoli, non minus atque Veneti & Genu enses, nec minus fide te gratia valent Fe Lia& Marocci, quam Hispani: prout apparuit posteaquam ludaei a Ferdinando ex Hispaniis eiecti, in inferiorem Galliam Narbonensem se contulissent,& Gallis negociationem. in Barbaria ostendi L
Alia causa abundantiae auri&argenti, prouenit ex Banco seu mensa argenta4ria Lugduni, ut verum dicamus a Francia sco. Rege instituta, qui coepir pecuniam mutuo sumere ad octo,& ipsius successor ad decem, posse, ad sedecim.& usque ad viginti in cente uos, urgente necessitate. statim Florentini, Lucenses, Genuenses, Heluct ij, Germani dulcedine usurarum it lecti, infinitam auri S argenti vim in Franciam apportarunt, & multi etiam habitare coeperunC , eam propter aeris temperiem', & suauitatem , quam propter naturalem populi bonitatem,&vbertarem' regionis. eadem ratione reditus in urbem Parisiensem constituti, qui ad tres milliones, trecentas &quinquaginta mille libras quotannis se e tendunt, allexerunz extraneos, ut pecunias suas Iucri caussa huc transferrent, eandemque domicilium hic collocarent: quae res valde locupletavit hanc Ciuita
tem. quanquam artes moecham cae&me
ea tura melicius, meo quidem iudicio, succederint, non imminutae per talem argenti negociationem: & locupletior multis Ciuitas forer, si idem fieret quod Genuae: ubi domus Sancti Georgii recipit pecunias eorum qui adferun ad rationem vi ius denarii in viginti',&rursus
negociandi causa' mercatoribus elocat,
ad rationem unius denarii in duodecim vel quindecim r quae ratio magnitudinis & diuitiarum eiusdem Civitatis cau-
400쪽
τύο TRACT. DE AUGMEN. ET DECREM. AURIsa extitit,& quam tam publice,quam priuatim valde opinor expedire. Etiamsi duorum magnorum Imperatorum prudentiam & bonitatem praeseram, Anc nini Pij, & Alexandri Seueri, qui nummos aerari j ad rationem quatuor in centenos, hoc est, unius denarii in viginti- quinque priuatis dabant quinetia a Augultus absque viris tribuebat illis,mii qui cautionem praeberent, si ad constitutam diem soluta pecunia non esset, sedulum restituros: ut Suetonius refert: &ac ratione ablata Quaestoribus peculandi publici occa sione, pauperes subditi negociabantur & lucrabantur plurimum, de Princeps non habebat necesse mutuari, aut vendere suum domanium, Meque excoriare populum : sed potius hoc modo euenit, ut optimus Alexander
vectigalia & exactiones triginta partibus imminueret, ita ut qui triginta & v- num coronatos tributi & sbbsidi j sub Heliogabulo naturae monstro salui Lset, unicum tantum sub Alexandro da
Hae sunt, Domine, rationes, quae ab annis ducentis aurum & argentum nobis in copia apportarunt. quae maior est in
Hispania & Italia, quam in Francia. propterea quod ipsi quoque Nobiles in Italia negocientur, nec aliud popnli Hispaniae agant: ideoque cariora sunt omnia
in Hispania. & Italia, quam in Francia,& magis in Hispania, quam Italia, maxime seruitia &operae manuales : quo fit, quod nostri Arverni & Lemovices in Hispaniam proficiscantor: sicut ex imss intellexi, quia triplo plus illic,quam in Francia lucrantur. Ilispani enim diuites, superbi, & ignaui admodum care labores suos vendunt, Cle nardo teste, qui in suis Epistolis su si capite, expensa-ru, in viro articulo ponit quindecim ducatos quotannis . ad tontendam barbam, in Portugallia. abundantia itaque auri de argenti ex parte caussa est caritatis re
Praeteribo alteram caritatis occasione.
proptetea qubd non perinde in conside
raticio em veniat hoc casu: monopolia via delicet mercatorum, artificum,& oper riorum: quando conueniunt ad constitu-eneum certum precium merciu S: ad aurendas mercedes operarum de laborum r& quia eiusmodi conventicula praetexistu Religionis plerumque velantur, sapia enter arbitratus fuit Cancellarius Pol tus, tollendas & resti edendas esse con- fraternitates, quod postea confirmatum est ad instantiam ordinum Aureliani, ut bonis legibus non carere videamur. Tertia caritatis caussa est penuria qui duobus modis accidit: primo, propter nimiam auectionem ex hoc Regno, de propter impedimenta, ne res necessariae adserantur: secundo, propter dissipa tionem seu absumptionem. Quantum ad x uectionem: certum est, vinum Se frumenta nos vilius emere, durante bello inter Hispanos & Belgas, quam post bellum, cum auectio per milatitur. etenim villici fere coguntur nummos conquirere emercatores non audent naves onerare:
domini non possimi diu asseruare quod
est periturum: &per consequensne s. 'sario populus vilitatem annonae sentit. nam maiores nostri vetus adagium nos docuerunt Franciam fame nunqtiam en
clam esse, hoc est, habere opulenter quo populum nutriat, quaecunq; anni incidat sterilitas: dummodo extranei horrea nostra non evacuent. certum autem est, vix
frumentum spicari polla, vel excuti, quin ab Hispanis asportetur: quoniam Hispania, excepta Arragonia,&Grana ta, admodum Ileritis pst, accedente naturali ignauia, ut dixi: ideoque in Por iugallia mercatores frumentaria quibuscunque priuilegiis gaudent :& inter criter a prohibitum est, nequis captiuus ducatur,qui triticum venale attulerit,al Ἀ-
ui plebs lictorem obrueret, si moab qui
rumentum apportasset, clara voce dicat: Trabo dri digo, hoc est, frumentum adfero.& quam iijs sub graui poena prohibitum sit aurum & argentum ex Hispa-n ijs auehere, tamen permissum est pro Ptertium e tum solummodo. hinc fit, qubd