장음표시 사용
621쪽
re res ictis armis, aut principe , flagitium haberi consueuerat maximum. Nec postea unquam conceditur tali adesse publicis conuentibus, vel sacris eorum. Itaque contemptim tractabantur, ut multi laqueo vitam finierint, vel alio quopiam genere sibi mortem consciverint. Pace diutius durante, iuuentus, praecipue nobilior , patria relicta, quaerere hostem, & aliis sine prorsus titulo bellum inferre solebat. Sic vitae discrimina Sc labores subire, quam domi ignobiles in otio torpere , maluerunt. Honestioremque quaestum ex sanguine humano, quam ex terrae cultura barbari iudicabant. Funera non tanta religione & apparatu, quanto alii populi, curabant. Nobiliorum cadauera cum armis & equis comburunt: deinde tumulo in viridi quopiam horto aut prato sepelierunt. Nec lamentationibus funera prosequuntur. Viris enim vitio datur; mulieribus propter sexus infirmitatem nonnunquam conceditur. Mercatores, non ut aliquid importarent, sed ut spolia ab hostibus accepta emerent ab illis , Germaniam adire consueuerant: nunc mercatorum facultatibus & multitudine antecedit ferme omnibus nationuhus, veterum nulla fuit negotiatio & quantus, quam bellum, venatio, agricultura , pastiones pecoris, quae multis locis solae in usu fuerunt. Pasi 8t oppida nota muro, sed fossa circundata longe distabant. Nam maior pars agri silvestris & inculta manebat. Verisimile est, ex pagis qui tum fuerunt nobiliores, quae nun sunt ciuitates, originem suam habere. Rhenani a Rauraca Bataea ad oceanum usque fuerunt aliis magis politici, propter Galliae viciniam: qui mores, exutabam harie, ciuiliores ante Germanos, acceperunt: quod vicini fuerunt Romanis, qui bus ciuilitate Graeci praxesserunt. Grarui autem ab AEgyptiis ciuilem Vitam mutuati sunt. Coloniam Agrippinam & Treuerim primum omnium politioribus moribus a Gallis acceptis, ad ciuilem vitam peruenisse ferunt. Dicunturque V rustissimae imperii ciuitates, aedificatae a Trebeta, ante natum Christum anno I 48. temporibus Abrahami. Apud Germanos olim nemo possidebat propria rura , sed singulis annis mutanda fuerunt, cedendumque aliis, ne quis arrogaret sibi terram , quae' communis omnium alma mater existit: neue libido possidendi animos hominum stultos occuparet, praeriperentque alii aliis, quod fruendum omnibus dat Dominus. Perniciosum nimirum putantes, hominem sibi agrum asserere. de quo tot ante cesserint, omniaque metat orcus. Certe illam stultam humanae mentis arrogansiam etiam annus Iubilaeus ille in sacris literis videtur cauere. Erat
ciuitatibus singulare studium, quam longissime nullum habere vicinum, quanquela tissime omnia circum se habere siluestria, & nullis habitata hominibus. Et hoc laudi praecipue erat. Sed primi libri hic finis esto. In sequentibus ordine persequi egregie dicta&facta Germanorum conabor. Sequi autem visum est Caesarum tempora, a Brenno incipiens ad Carolum hunc V. pergens, si annuerit Dominus. Ne cui autem videatur absurdum & praeter rationem, quod ordine Caesarum meam dispositionem instituo. Nemini opinor non cognitum, quantum Romanis ducibus cum Germanis, rursum Germanis cum Romanis fuerit negotii; alterique alteros claros reddiderunt.
622쪽
DE VETER UAE GERMAMOR UMANTE NATIVITATEM CHRISTI
GESTISNnis 36 . post Romam conditam, Senones, Sueui, &ii, qui nune 36 Helvetii vocantur, Italiam ingressi sunt hostiliter, duce Brenno, ut
Iustinus refert, gratia nouarum sedium quaerendarum, patriam, propter intestinas seditiones& rapinas relinquentes, atque in Latio incolas expulerunt, Tuscos primum; aedificasseque feruntur nobiliorum urbium quasdam , nimirum Mediolanum, Comum, Vincentiam, Malias, quae nunc partim Venetis, partim ducatui Mediolanensi, partim Romano pontifici sunt subiectae. Mantuam quoque volunt quidam ab his coeptam aedifi- .cari. Tusci, duce Rheto nomine , se in vicinas alpes. & montium loca inaccessa receperunt, fugientes militem Germanum & Gallum e Vocaruntque regionem aduee Rhetiam, &se Rhetos. Porro ij non contenti, agro Tuscorum occupato, hostili animo Romam versus profecti sunt, omniaque depopulantes, incolasque trucidantes & eiicientes, in potestatem redegerunt. Quibus mature obuiam missi sunt a senatu populoque Romano duces cum validissima militum manu: sed resistere non valentes, frequentibus praeliis Victi sunt, accepitque Roma maiorem, quam unquam antea cladem. Aliquoties ita trucidati sunt, ut vix euaserint pra- horum testes. Tandem etiam ad iam,tot cladibus acceptis, terrore confusam Romam, ipsam urbem Venerunt, successibus elati & barbarie feroces hostes: quam expugnarunt facilE, propugnantibus metu exanimatis, captam crudelissime diri- puerunt, nulli aetati sexuique parcentcs. Quidam ab altera parte fuga sibi comsuluerunt: cum quibus pontifices, Vestiaeque moniales virgines egressi sunt cum
suis sacris reliquiis & simulachris deorum. Nam irruentibus hostibus non occurrerunt, sed e regione in fugam se coniicientes, focos & penates, & senio defectos parentes hosti trucidandos deseruerunt, multis urbis locis incendio exustis, & m gnis viris Romanis multis trucidatis, obsessisque Capitolio quod Romanis solum ex omnibus supererat sex totis mensibus frustra, nam fortiter confisi loci munition defenderunt Romani. Diciturque seruatum a vigili ansere. Nec Galli StGermani sine magna suorum iactura Capitolium conati sunt capere. M. Torquatus in ea propugnatione prudenter multa gessit. Inter alia hosti speranti deditionem Capitolii propter cibi penuriam, proiecit ultro liberaliter panem ex Capitolio, quo de pertinaci futurae deditionis spe barbaros, iam etiam commeatu india gentes, deliceret. Nec eum rei expectatio fefellit. Barbari enim homines capiendi Capitolii animum despondentes: pacto certo auri pondere, Romanis in Capitolio reliquis Romam reddiderunt. Parautibus vero discessum Germanis MGallis, F. Camillus in his turbis ex exilio vocatus, & dictator factus, milite comparato, mira celeritate, non expectante hoste barbaro, abituros , Omnia tuta putantes, nihil iam timentes, negligenterque omnia administrantes, quasi re bene gesta&confecta, adoritur, vertit in fugam, maiorem partem trucidat, spolia recipit. Itaque incensum Romae ignem sanguine hostium extinctum recte quidam dixerunt. Atque hoc modo Camillus, ex inuidia a suis ciuibus in exilium inissus.
623쪽
rem Romanam restituit; in quo viro censent autores,, quod abunde satis praedicabile fuisset, quod hosti se propter iniurias non adiunxit. Quo ore igitur sonanda animi magnitudo, quod etiam auxiliares manus fractis prorsus rebus attulit 3 Hoc tempore consultabant Romani de hello in Germanos & Gallos suscipiendo , ne aliquando denuo armati Romam contenderent, & tempus belli plerisque opportunum videbatur, post recentem fugam & hostium cladem: sed aliter visum est Camillo, cui summa erat rerum potestas: qui maluit, se prius recolligeret, & praesenti contra hostem succella contenta esset Roma, quae similior erat aceruo lapidum, quam aedificatae urbi. Sed qui volet, haec plenissime in historiis cognoscet. Ego propivea paucis verbis indicare volui, ut admonerem, quo seculo primum longius profecti sint in militiam Germani. Nam ante hoc tempus, neque Italiam, neque ullam remotiorem regionem hostiliter ingressi sunt. Post multas a Brenno ciuitates in Italia aedificatas, profectus est cum armata Gallorum & Sueuorum quorum maior pars abique dubio ex iis montibus fuit, quos hodie Heluetii possiderit manu in Asiam, praemisso prius legato, Belgio Germano cum Germanis; qui totam Asiam ita terruit suo aduentu, ut magna vi pecuniae plurimi
reges pacem ab eo emerint, legationibus undique ad eum missis, pacem petenti bus. Ptolemaeus rex Macedoniae, inparato exercitu,resistere conatus, Victusque, captus, truncatus, capiteque eius a Germano milite per totam Macedoniam ciscumlato, incusserunt ingentem formidinem Macedonibus & vicinis regionibus omnibus. Depopulata igitur Macedonia&Asia, totaque Graecia, secutus est MBrennus maioribus copiis, & quae ut icta fuerant, deuastat omnia, non parcens templis & eorum aris. Sed, ut historiae uno loquuntur ore, ubi Apollinis templum diripuerunt in Delphis, multi terraemotu perierunt, multi fulminibus perierunt, multi gladio perierunt: multi peste perierunt: vehementerque copiis amictis, & Brennus ipse imperator vulneratus grauissime, doloris impatiens, sibi mo tem conscivit. Quidam scribunt, pugione transfossum periisse. Alii alio mortis genere periisse tradiderunt. Post ducis mortem, Germani δc Galli occuparunt
opportunas in Asia sedes: dictique a Graecis Galatae, quod nomen seruant. Hinc Gallograecia dicta est. Quod Cimbri &Sueui, & populi in iis montibus, quos Helvetii inhabitant hodie, in Illyrico, tota Graecia, Hispania, Italia gesserint, quanque dissicilia bella
confecerint, potest ex variis historiis colligi: quantumuis dissimulanter pauca eX plurimis vix uno digito attingant. Solet enim humanum ingenium sua exaggerare, quae putat esse laudi, aliena vero extenuare, vel etiam deprauare. Neque enim verisimile est ex rerum ignorantia factum. Quantis copiis Aurelius Scaurus cO- natus sit Germanis resistere, quo pacto fustis sit, quot milia amiserit, quomodo captus δc interfectus, si enarrare vellem , iusto volumine vix possem. Quid dicam de M. AEmilio, qui cum ingenti apparatu multisque legionibus aduersus Gemmanos missiis, extinctus est cum uniuerso exercitu, in quo habuit i oo millia peditum, praeter equitatum & impedimenta 3 ta omni illo numero vix euaserunt octo animae. In quo luctu, quoque metu tum fuerit Italia & ipsa urbs Roma, cogitatione melius quam verbis consequi possum. Nam iam ante ediderant barbari multa suae crudelitatis exempla, quare vehementer timuerunt, ne imminens serox hostis Italiae, superatis alpibus, direptaque Italia, excinderet totam Urbem. Nam tales iactabantur minae ex hostium ore auditae. Et iam Romanum imperium subiectum in Germaniam &Gallias per nuncios iactabant. Sed Domino aliter Visum est. Nam Marius contra illos millus, prudenter cunctanterque exultantes referocientes barbaros, multis praeliis victores repulit, expectata locorum opportunitate, M hostium commeatus penuria squae res plurimum in bello habet momei ti) adortus cst, pugnaruntque totum fere diem dubio marte; sed Germani frigoris patientiores, quam aestus, calorem in Valle soli exposita, tempore anni calidissimo non ferentes, sub vesperam dissipati, tergum Verterunt. Iu quo praelio utrinque
624쪽
que infinita hominum multitudo desiderata est : sed G ermani potiores suos duces
amiserunt, & regem ipsum t Teutobochum. Sed sub idem tempus, inCatu-l Teutobum. lum, in alpes cum non contemnendis copiis missum, ad prohibendos hostes, non sine magna Romanorum caede, ex praesidiis deiecerunt Germani. Nisi Catulo subueni siet mature Marius qui ut ante cunctatione, ita hic festinatione prudentissime usus est) actum erat de legionibus Catuli. Marius contra barbaros usus temporis Sc locorum commoditate. Nam ut alios cunctanter magno consilio, ita illos festinanter mane nebuloso tempore, obseruatis solis exortu & vento, ut essene
hostibus infesti, aggressus est, & sole hostibus aduerso, & nebula & puluere excitato, per ventum fretus, vicit, & occidit fere ducenta millia, supra quadraginta millia
captis. Ibi inauditum apud alias gentes, mulieres Germanorum, & mulieres s Cutae castra, memorandum exemplum pudicitiae & magnorum animorum ediderunt. Nam cum in vallo dc munitionibus castrorum primo impetu non potuerunt Romani eas redigere in potestatem, & cernentes, ita viriliter munitiones de fendere, ut morituras potius animaduerterent, idque non inultas, quam se hosti traderent, conditiones deditionis obtulerunt illis: sed illa: omncs recusarunt, nisi promitterent, illaesiam omnium pudicitiam fore. Quod cum negatum illis est, sibi& suis liberis consciuerunt mortem, ne veniret earum pudicitia in manus eorum, qui suos caros coniuges occiderant: aliae ferro, aliae laqueo, aliae se praecipitando in aquam quae ab uno latere castrorum erat alta, quod etiam singulare munimentum castrorum fuit paucaeque ex magno numero in hostis manus peruene- i. runt. Sunt quoque inuentae, quae quanquam captat, cum congressiaris viris tam pertinaciter certarunt, Vt animas in pugna reliquerint. Interea ita castra defenderunt, ut haec omnia peregerint, & omnia, quae usui putarunt fore hostibus, in ignem iecerint. Nec paucae seipsas in ignem coniecerunt. Quaedam irruerunt in hostium arma densissima, incertissimam mortem: sed secum hostium aliquot ad inferos rapientes. In hoc praelio multi duces, & rex ipse Cimbrorum Beleus. occubuerunt. Et in hac pugna fractae Romanae res sunt per Marium restitutae, non tam militum virtute, quam ducis prudenti astutia. Quae nisi successsum habuissent, Romanum imperium totum suppressum erat Germanorum armis. Quicquid se ullo modo effert, & suis viribus confidit, Dominus deiicit. Nemo est ita creaturis munitus, quem Deus non exuat suo tempore. Omnem fastum deprimit: & stultitia est sibi placere in creaturis, quas omnes Dominus propter se fecit: & nulla est maior vanitas, quam hominem sibi arrogare vel culicem. Regna A myriorum, Persarum, Medorum, Alexandri Magni,ab alio ad alium transislata sunt: tandem peruenerunt ad Romanos, qui etiam iam fuerunt Troes. ΕΟ-rum imperium frustatim scissum, fere tot tyrannos habet, quot oppida vel vicos. Sic haec pereunt & transeunt. Perit omnis arrogantia. Nec enim Deus ferre pota est. Omnis virga amplius non necessaria, & inutilis facta, in ignem mittitur. Fxitus tyrannorum operae precium est considerare, quam miseri inexpectatique fuerint. Videmusque divae virginis cantionem per omnia secula impleri: Deponit potentes de sede, exaltat humileν. Deus perpetuo Iuperbis ressit, humilibu dat gratiam. Od vult ab tiiamideri, in nihilum redigitur, vocatque De , qua nonsunt, tanquam ut sint. I. Corinth. I. Roman. quarto. Huius diuini iudicii omnes historiae testes sunt: suntque plenae exemplis omnes. Quanti reges, quanta regna Sc imperia, quantae urbes, quantae respublicae deletae sunt, ut ne vestigium quidem remaneat 3 omnium exitii causa nulla prorsus est, quam superbia cordis, caecaeque mentis humanae Dei gloria destitutae & vacantis. Quid Troiam, Graeciam, Pharaones, R manos, & Constantinopolitanos principes, Romanum senatum, populum Israeliaticum; quid alios reges & Imperatores commemorem Quid aliud habent omnes historiae t Quin nunc Turca tam breui in tantum fastigium potentiae est euectus, ut vel solus satis abunde indicio sit, quam inconstantes mutabilesque sint
625쪽
humanae res. Sic non fortuna, ne gentiliter loquar, sed Deus omnia versat,o
Vt redeamus ad Germanorum gesta. Vicinos olim saepe composuisse, &coegisse suum iudicium sequis aliisque nationibus, ut adhuc hodie res se habet, semper metuendos fuisse, non est obscurum quantumuis dissimulent historiarum scriptores Heduis & Sequanis diu de imperio litigantibus. Petierunt Sequani a
Germanis, contra Heduos alioqui potensiores, & peiorem habentes causam, auxilium: qui percognita utriusque factionis cause, Rhenum transgressi, a quibus He dui victi, dareque obsides coacti, & perpetuis pacis conditionibus compositi, ad votum Sequanorum, & arbitrium Germanorum sunt. Nec hoc bellum leue fuit. sed Heduorum omnis nobilitas in praeliis est interfecta. Vnus tamen ex Heduis Romanos solicitauit aduersus Ariovistum Germanorum regem,& Sequanos, qui commemorando, quid Germani tandem ausuri essent, quaeque eorum fama iam esset per omnem Galliam, & in Hispanias usque pervenire inciperet; quae contra opinio de Romanis, si socios desererent, esset futura: & hoc genus persuasionibus aliis facile induxit Romanum Imperatorem ad auxilium ferendum, & cogitandum de bello aduersus Germanos suscipiendo. Nam iam maiorem partem possessionum & in agro Heduorum & Sequanorum occupauerant Germani; & quotidie
numerus aduenientiuiri ex Germania augebatur, ut breui haud dubie veteres Gallas colonos omnes eiecturi viderentur. Huc accedebat, quod non habuit minimum momenti ad Romanos excitandos,quod Ariovistus rex vir erat natura ferox,& ad bellum quodvis oblatum perficiendum promptissimus. Ut armorum omnia agere, nihil illi maiori studio esse, quam imperii sui fines propagare Romanos, Vbicunque occasio offerebatur, omnibus modis conatibusq; aperte & clam impedire. Sedulo cogitare de sibi 1ubiicienda Gallia. Romanorum praesidia ex ea eiicere. Nam Iulius Caesar multa praesidiis tenebat loca in Galliis. Quare Caesar facile coniectura , quam magnae Ariovisti regis spes essent quid enim non speraret etiam de Italia , capta tota Gallia t) assequi: & quid moliretur, oculis conspicere potuit: viditque totam Galliam suam futuram, si hunc hostem vinceret. Propter vero supra
commemoratas causas, quae in hoc rege erant, prudenter diligenterque contra talem minime contemnendum hostem censuit agendum. Quamobrem visum est
illi ad Ariovistum legationem mittere, cum talibus mandatis : Vt ad quempiam medii itineris locum certum & commodum conueniret Caesarem , de communibus rerum publicarum commodis, & utriusque suo & Ariovisti iure, & componendis rebus turbulentis, colloquendi gratia. Respondit barbaro & elato animo Ariovistus, se mirari,quid iuris & negotii esset Romanis in Gallia, quae armorum vi& iure belli sua esset facta. Nihil sibi apud Caesarem esse negotiorum, si quid ille velit , ad se venire posse. Haec nimium superbe renunciauit Caesari. Quibus audicis . Caesar censuit hominem barbarum ferocientem aliter tractandum: remisitque legatos, qui seuero vultu & animo illi nunciarent, ut in memoriam reuocaret, ex gratia & beneuolentia senatus populique Romani se salutatum appellatumque regem. Quaenam sit ingratitudo, non velle vel ad colloquium venire propter Pacem, euitandaque multa incommoda & pericula. Quum autem non Velit Venire,haec esse . quae velit: Primum ne in posterum in Galliam trans Rhenum Germanos ducat.Deinde, ut Heduis obsides restituat. Postremo , ne ulla causa amplius arma sumat contra Romanos eorumve socios: si hoc faciat, re amicum populi Rom. si non, se Romanos sociosque eorum summa vi defensurum, nec ullo modo Heduos inultos relicturum. Nec enim Romanos talem contemptum in se recipere solitos. Ad haec respondit Ariovistus rex, Ius belli esse, ut victor cum victis pro tuo arbitrio agat. Et hoc etiam Romanos cum suis agere. Quum igitur ipse Romanis non praescribat, quid cum Victis agant, se quoque non velle impediri. Heduos victos suis armis, obsides se non redditurum; nec arma aduersus eos moturum, quamdiu Pacis conditionibus δc promissis satisfecerint. Quod autem Caesar minetur,se aecurum
626쪽
eos, posse eum venire, si cupiat. Neminem impune hactenus contra se & Germanos arma'sumpsisse. Se effecturum, ut sentiat, quae vires , quodque robur sit Germanis, qui iam quatuordecim annis sub dio obduruerint perpetuis in militia, nunquamque interea temporis domum venerint: inuictosque hactenus fuisse. His auditis, Caesar festinandum esse iudicauit. Diligenter igitur copiis col lectis, quampriamum ad Ariovistum contendit. Nec segniter, minorique conatu Ariovistus aduersus Canarem in Sequanos profectus est. Sed celerior Caesar opportuniora loca &urbes Sequanorum Romanis praesidiis munivit. Sed facile Caesar vidit, quantopere miles Romanus Germanum timeret : quanque in magna existimatione fortitudinis inuidis estet Germanus. Quare hunc metum longa oratione exemit: Primum, ut orationi viam ad exterritos & metu stupidos animos faceret, Ariovistum non temere contra Romanos bellum moturum, qui se consule, tot beneficia accepisset a Romanis, praesertim cognitis suis postulatis, & aequitate conditionum. Deinde incipit commemorare Marii factorum successus, suam diligentiam. Hos Germacios cum Ariovisto eisse, quibus cum saepenumero Helvetii congrcssi, non solum in suis sedibus, sed etiam in illorum finibus plerunque superasset: qui tamen pares essu Romanis non potuerint quod tamen fictum erat, neque enim Helvetii Romanis unquam cesserunt, ita ut habeant, quod glorientur Gallosque magis astutia quam virtute ab Ariovisto victos. Post haec, praetextus varios timoris diluit. Quidam enim metuere se rei frumentariae penuriam; quidam itineris difficultates volebant videri. De quibus pro tempore&proposito prudenter ubi dixit, conuersi sunt mirabiliter Omnium animi, alacritateque mentium cupere praelium , prae se ferebant. Caesar igitur arripuit per commodissima iter, sine omni cessatione, aduersus Ariovistum cum suis contendit. Audito aduentu Caesaris, Ariovistus mittit ad eum, qui nuncient , quod antea de colloquio postulasset, id licere fieri: additque causas, quare iam cupiat ultro, quod anre recusarit. Et conueniendi conditionibus statutis; & uterque Lis comitibus in equis stipatus , Caesar primum Romanorumheneficia erga Ariovistum recensint , quo rex a senatu salutatus esset; quodque, dona misia amplissima essent, nihil etiam promerenti. Commemorabat quoque quam cari essent Romanis Hedui, multis ex causis. Talesque confoederatos suos λlere non solum defendere, sed etiam augere Romanum senatum. Addidit etiam suam priuatim animi propensionem & beneuolentiam erga Heduos.Deinde,ut Ob- a csides Heduis restitueret, postulauit; nec unquam.sociis Romanorum inferret bellam. Et si traductos Germanos reducere non posset, saltem efficeret, Vt in post tum nulli Rhenum transirent. Ad hanc Caesaris orationem Ariovistus respondendo, sua in bellis gesta recensuit, causasque, quare sit iure & merito rex appellatus: reddiditque sui in Galliam aduentus causam, victoriamque suam in praevio cum v- niuersis Galliae copiis, commemorauit, uno praelio totius Galliae vires a se super tas. Si malint denuo formnam martis experiri, se esse accinctum: si vero velint potius in rerum tranquillitate quiescere, sibi iurepromissum stipendium deberi. Se amicum populi Romani factum , ut iuuetur, non ut iniurias ferat. Se traduxisse Germanorum copias: neque enim inermem potuisse Venire ad defendendos ini riam ferentes. Nam non venisse ad oppugnandam Galliam, sed a factionum ait ra rogatum. Se priorem in Gallia esse quam Romanos, adeoque suam esse hanc prouinciam; Caeseremque propter nullam Heduorum cum Romanis necessitudinem, sed ad opprimendos Germanos venisse. Quare nisi quamprimum decedaecum suis omnibus copiis, hostis loco eum habiturum. Neque enim se ignarum, inquit, etiam magnam gratiam initurum apud multos Romanae reipublicae princi pes , si Caesarem interficiat. Id ad se clara multorum voce perferri. Igitur non esia, ut timeat se contra Romanos principes facturum, si resistat Iul. Caesari. Postremo pollicetur, gratum se fore, si discedat ex Gallia sua. His Ariovisti postulatia Caesar multis contradixit, se non posse ullo modo facere, neque Romanae fidei s cios deserere. Item si temporis diuturnitatem spectandam iudicet, populi Romani
627쪽
624 GERMAN. CHRONI C. ni iuste imperium Galliae deberit ante enim bonam partem Galliae bello victam a
Fabio Maximo. Ecce, dum utrinque haec contrauertuntur, equites Germani morae impatientes, ad Romanos propius adequitant, in eosque tela & lapides mi tunt. Qua re nunciata Cassiari, statim ad suos aduolauit, & cum comitatu suo ad exercitum se ex periculo recepit: & in vulgus militum sparsit, quam potuit odiosissime, Ariovisti in colloquio libertatem, vel si quis mauult, arrogantiam; quo pacto
Romanis ex omni Gallia interdixisset. Quomodoque impetum fecissent contra fidem in Romanos Germani. Quibus modis maiestas Romani nominis contemne retur a barbaro rege. Atque ita incensos omnium animos reddidit. Iterum igitur cupiebant colloquendi gratia conuenire: sed Cassiar impetum Germanorum metuens, mittit ad regem legatos , qui quumprimum venerunt, ut proditores aut spe culatores coniecit in vincula, statimque exercitum ad Caesarem promouit propius. Cassar exercitum aliquot diebus in conspectum Germanorum in acie produxit; sed loco iniquiore continuit. Equites primis diebus fortiter pugnarunt utrinque. Germani tali pugnae genere usi sunt: Erant tot peditum, quot equites, horum alteri ad alteros se in praelio, ut res ipsa requirebat, recipiebant, aliquando coniuncti, aliquando separati pugnabant. Pedites mirae erant celeritatis . aequa runt equorum, jubis nonnunquam subleuati, cursum, quandocunque erat opus festinatione. Interea Caesiar opportunioribus locis castra munit. Ariovistus sortitudine & alacritate suorum fi)ens, misit exercitus partem ad munitiones Caesaris oppugnandas. Hic toto die acerrime pugnatum est, usque dum nox diremit pugnam. Et quanquam Romani in munitionibus suis superioreque loco constituti fuerint e tamen tanta constantia & robore Germani pugnarunt; ut Cassiar ipse ho-- stis scribat, Suu occasiu ,siuis copias Ariovistin, multu er istatis Gν acceptis vulneribus, in se eastra reduxit. Ex his verbis quiuis facile intelligere potest, quomodo eo die Romani vix in castris se defenderint, tantum abfuit, ut in aequunt campum descendere ausi fuerint. Sed nimium confisi, postridie eius diei, iterum locis iniquisti mis adorti hostem, & magna parte exercitus Caesaris trucidata, tandem propter nimiam locorum iniquitatem & munitiones , diligentia Cassiaris factas, coacti sunt cedere, Vtrinque occisis infinita pene hominum multitudine. Sed postea&in illas & in alias Galliae partes irruerunt hostiliter, viceruntque longe saepius, quam victi sint. Cum igitur saepius Galliam diriperent ,& omnibus modis Romanorum conatus impedirent, Canar necessario belli molem omnem in Germanos vertemdam iudicauit. Commeatu igitur comparato, delectitque habito militum Sc equi. tum, aduersus Germanos qui in Gallia sedes occupauerant, expulsis incolis Gallis Romanorum sociis proficiscitur: qui venienti obviam miserunt legatos, cum his rimandatis, Populi Romani amicitiam se seruaturos, neque unquam bellum pri 37 is res Romanis illaturos. Si autem quis illis prior inserat bellum, seminime recu- saturos. Neque enim Germanae virtutis esse, bellum deprecari, sed hostem re- Apellere&persequi: nec hactenus quenquam impune laces lisse Germanos. Expo-- fueruntque longa oratione adventus sui causas, & voluntatem erga Romanos: A quanti usus esse possint Romanis in militia, si sedes occupatas cum pacis tranquil litate illis concesserint volentes. Nec hoc se propterea dicere, quod animum is despondeant, se non poste defendere armis capta, neque enim parem Germanisse nationem inueniri usquam sed malle possidere cum gratia Romanorum, is quam inuitis illis. Ad haec Cassiar, nullo modo se laturum, ut ipsi Romanorum is socios eiiciant, Sc occupent agros eorum: maleque eos de Romanis sentire , quiri haec sperent aut petant ab ipsis. Nullos in Gallia habitatoribus vacuos agros esse, qui lassiciant multitudini tantae. Praeterea pollicetur illis auxilium contra hostes se suos, ut possint redire ad patrias suas sedes. Hoc responso reddito a Caesare, m uit propius ad Germanos castra , festinandum censens, antequam eorum copia congregarentur. Nam dispersas intellexerat. Iterum igitur legati Germanorum ad Caesarem redeunt, petuntque aequissimas pacis conditiones , quas Caesar Omnzs
628쪽
recusauit, nimirum videns Germanorum paucitatem; fidens vero sua multitudine. Quod ubi Germani non obscure intellexerunt, tamen potius fortiter voluerunt, quicunque esset dubii martis futu rus euentus, pugnare, quam turpi fuga se ex periculo eripere. Ubique primum equites Caesarianos conspexerunt qui erant numero quinque mille: Germanorum autem equites erant vix octingenti: multi enim
quibusdam de causis ab exercitu aberant Germani impetum in eos faciunt, statimque etiam Caesare ipso teste Romanos perturbauerunt, fugaueruntque, interfectis multis. Rursus Caesarianis resistentibus, relictis equis, Germani in pedes desilierunt, suffossisque equis compluribusque Germanorum deiectis, denuo reliquos in fugam coniecerunt, persecutique sunt illos usque ad Caesaris exercitum. In ea pugna equestri plures Romanorum equitum interfecti sunt, quam Germanorum fuerint. Et in his fuerunt quidam imprimis nobiles. Post hoc prassium sperabantiam Gesarem posse ad aequiores conditiones adduci, conueniunt igitur ut conuenerat inter Caesiarcm & legatos cum principibus suis & senioribus ad Caesarem in castra, credentes Caesaris fidei, ut de induciis agerent. Sed Caesar. quos ad se venire iusserat, captos seruari praecipit, continuoque copias suas omnes educit castris, Macie triplici instructa, ad Germanorum castra properat, & ducibus principibusque per infidiatri destitutos inexpectatus aggreditur , expectantes pacis conditiones. Et quanquam discessu principum suorum turbati, nullum spatium habuerint con- endi, nec arma arripiendi: dumque incipiunt deliberare, velintne in castris suos continere, an aperto marte, eductis copiis, pugnare. Intelligentes, se perfidia circumuentos, & animi doloribus propter suos caros natu maiores & principes, qui fidei hostis credentes , vltro in manus Caesaris ierant tristitiaque confusos his omnibus accedebat, quod ab exercitu magna equitum & peditum pars frumentandi & pabulandi gratia aberat ecce hostis concitatus irruit in sic paratos. Sed pudor& Germana virtus prohibuit fuga salutem petere, id quod facile erat: nam equitatus ita erat metu consternatus ex priore praelio, ut vix inultimo agmine a longe siesecutus. Sine igitur ordine arma celeriter arripiunt, & in obuium hostem, perfidia eius incitati, feroces ruunt, acriterque pugnarunt diu, donec puerorum &mulierum multitudo ex hostium inanibus effugeret. Porro Caesar mulierum & puerorum fugam videns, equitatum trepidantem, ad alios usus inutilem, misit ad hos
contactandos: qui crudeles & irati propter pristini diei suam turpem fugam, infantes & mulieres inermem multitudinem trucidarunt. Ubi viri in castris pugnantes clamorem audiuerunt, & suos trucidari viderunt, nefandam bolis & matrum caedem non diutius ferre valentes, ex castris proruperunt, impetumque in equites faciunt, & magnum numerum ex equis deiiciunt, imponuntque in hostiles equos mulieres cum pueris. Atque ita armati, repellentesque hostem, se trans Mosam in tuta receperunt. Ingens eo die mulierum & puerorum Germanorum numerus perit, magnus quoque utrinque virorum numerus. Caesar post illa intelligens, a Germanis Romano Imperio semper fore in Galliis periculum, &in Germania intestina bella cite: vocareturque a tactionum, ut fit, partibus. Vbii nanque diu cum Sueuis, quibus pares esse non poterant, bellum gellerant: prellique diu, ad Caesarem, quem audiebant cum magnis copiis in Gallia esse, legatos mittunt, foedus ineunt cum eo, ut auxiliares manus contra Sueuos ferat: este enim superioris Germaniae populos inuictos, nisi coniunctis viribus eos adoriantur: neque contentos fore, nisi etiam Gallias tandem in potestatem redigant, & postea etiam Italiam vexent. Atque haec Caesar etiam non admonitus timuit antea, quare omnino transportandum in Germaniam per Rhenum copias censuit. Quibus ex causis non nauibus transierit Rhenum, sed potius ponte; quoque pontis genere traduxerit, scribit ipse : idcirco his immorandum non censeo. Porro omnibus copiis transportatis per pontem, volens terrorem incutere Germanis, aedificia frumentaque pastim succendit. Et cum in Ubiorum regionem pervenit; quibus auxilia laturus venerat, cognouit, Sueuos esse in armis omnes, in unumque locum conuenilse.
629쪽
626 GERMAN. CHRONI C. hostem laetos animoque plane Germano expectare, Zc si veniat, ipsos obuios excepturos, imo etiam abiturum persecuturos, quare celeriter se in Galliam recepit:& ne Sueui insequi pollini, pontem destruit, qui magno sumptu & laboribus factus erat. Nam Sueuorum nomen erat exercitui Caesariano terrori tanto, ut non dissicile videret Caesar, quid facto opus ellet. Iterum Britannico 3c quibusdam leuioribus aliis consectis bellis, transire Rhenum constituit Iulius Caesar, nam non cessabant in Gallia eum multis modis vexare. Confecit igitur alium pontem per Rhenum; sed quum primum per exploratores intellexit, Sueuorum δc aliorum Germanorum belli apparatum & vires animosque , iterum se in Galliam recepit, Pontemque rescidit. Neque enim censuit, tutum esse cum Sueuis bellum in suo agro gerere, qui in alienis plerunque inuicti fuerint. Quibus causis ductus Caesar, magnam multitudincin Germanorum magnis stipendiis conductam in exercitu tuo habuit. Nam victum Pompeium & tot bella feliciter in Italia de Hispania aliisque nationibus gesta, debet haud dubie Germanis.
630쪽
De L .s Germanoram gestas eum Augusto, Tiberio, se aliis
poribus Augusti Octaviani Imper. Romani, est in Germaniam
missiis cum exercitu Rom. Drusus , qui imparatos ex improuiso
oppressit, qui circa Rhenum habitabant, & Usipetes, Has las, quique in illis habitabant regionibus. Sed Sueui omnesque vicinis repente armis sumptis, hostem aggressi in fugam coniecerunt, &magna Romanorum multitudine interfecta, in quibus ferunt viginti centuriones occisos. Et actum erat plane de Drusi copiis, nisi harbari insolentes iam victoria, negligentissime omnia administrassent, nam iam ceu victores traduntur spolia diserribuisse , omniaque egisse,ac si plane vicissent. Sed id accidit illis, quod omnibus
superbientibus&hostium suorum contemptoribus; negligenter enim omnia administrantes,ceu in vado nauigantes, Drusus, collectis suis omnibus , loco & tempore sibi commodissimo, opprimit nihil timentes; nec tamen inulti mortui sunt, Romanorum enim magna perit multitudo in ea pugna. Et vel a mulieribus incredibilem Romani acceperunt cladem. Intra munitiones enim castra defendentes, in oppugnantes emissis omnibus telis & lapidibus , multisque militibus sic cadentibus, tandem omni reliqua materia, qua hostem repellerent, deficiente, suos liberos in terram Collisos, in faciem oppugnantium proiecerunt. In hoc praelio, si usquam alibi,apparuit, quam Crudele animal homo sit. Sed Drusus tandem sic visum fatis vel potius Domino eam regionem in Romanorum prouinciam redegit. Α Mosa flumine usque ad Rauracam Augustam, ubi nunc inclyta ciuitas Basilea est, aedificauit arces numero circiter sexaginta: efiecitque magnis operis, ut Hercyniasylua esset pervia, multisque locis habitimilem. Nam ante aduentum illius Drusi, scribunt quidam, Hercyniam sylvam desertum hominibus inhabitabile & inaccessum fuisse, ferarum domum. His temporibus primum Germani, exuta paulatim barbarie, ad humaniores bc ciuiliores peruenerunt mores, Romanis moribus & legibus assuefacti. Alia prorsus facies non solum hominum, sed etiam coeli & terrae videbatur tunc in Germania. . Mortuo in Germania Druso , nomen impositum est a prouincia BQmano imperio adiecta, Germanicus, sicut consueuerant Romani sortibus viris nomina a regionibus adiicere, quas devicerant, ut Scipio Aphricanus, &c. Porro imma ra morte Drusus admodum adolescens abreptus est, ex vulnere,quod a Germanis acceperat. Data est haec Drusi prouincia in Varo. Sed Germani iugi impatientes. ad libertatem aspirabant. Nec enim eam humanitatem Ec aequitatem, qua imperia retinentur, Romani ostendebant. Nec enim facilius est aut minoris ingenii artisve parta tueri quam acquirere. Germani igitur natura ingenioque ad libertatem nati, Vari hominis odiose tumidi &superbi non ferentes dominationem, eligunt ducem, quo Romana cum praeside Varo praesidia eiiciant. Varus confidens Romanis legionibus, nihil a Germanis quos iam iugum accepisse, & assuetos ferre, seruosque animos effectos putabat timens, non Veretur magnam multitudinem conuocare, ut leges pro arbitrio praescribat, iubeatque,