장음표시 사용
351쪽
ees putri si necessariis omnibus, ad 'ri investigationem, instrueti fuissent sub iis, iisque sub iis quae tum suppetebant, recte semper res essenta, si, neque praeconceptis opinionibus, neque asse tibus , re partium studiis, te abripi unquam passi efent; s numquam nis auimo pio, aequo, modeuo, veri cupido, ad tractanda Sacra accessssent; fi denique, nulla in iis, nee humanae imbecillitatis , nee humanae fraudis ae malitiae, ve quia deprehenderentur. At, quam se res aliter habuerint, vel ex nostra haedissertatiuncula abunde liquet. si amobrem, ne finire, Optimi Δυenes, splendidis nominibus fucum vobis fieri. Doctoribus ,
cum antiquis, tum recentibus, reverentiam praestare, non ramen
eaeeam. Eorum premite velixia, sed ubi recto tramite praeesdunt. Omnia probate: quod bonum est, retinete. Cum v ro his cernaris, quid monstri pepererit, rum Linguarum ignorario, tum prava Philosophia, tum mali sana Eloquentia, tum Allegoriarum sudium, tum immodica sciendi ae definiendi cupiado, tum aliae eausae a nobis aliarae, ne committite, per Deum vos oro, ut in scopulos illos impingatis. Veterum culpae atque lapsus facite ut vobis documento sint. Hisce valere, allectissimaevita; mque vestia amanti mam, ut confirmata letudine eito vobis reddar, precibus vestris juvare. Dabam in villa mea, lautis Iun. m. Era Chroiana Vast. MDCCXI
352쪽
Ampli mi Proceres, Patria Patres, Austrissimi Comites atque Barones, Venerandiu Celeberrimi Pastores Professiores, Auditores omnium ordinum nastariti ini, humis
353쪽
DE ADULTER. CHRis T. CAUssis ET REMEDII s. 3 sl Hebraica prorsus ignorasse, Graeca vix primoribus labi ps degusitasse, in consesso sit. Hinc tot putidae vocum origines, ab ipsis hodie elementariis libito excipiendae. Hinc tot locorum interpretationes, non Violentae, dicam, ac precariae, sed Semagnam pancm ridiculta. Exempla sileo, cum res sit notissuma, de ne ab ipsis quidcm Veterum admiratoribus in dubium vocari queat. Quantus porro imperitiae illi, procedcnte te pore, cumulus accesserit, Ecclesiae paciter & Saeculi monumemta docent; Gothjs, Vandalιs, Hunnis, aliisque, barbariem late ferentibus; omnibus bonarum rerum studiis, per plura Saecula , prorsus extinctis, & eo donique perductis rebus, ut quicquis supra vulgus tantillum sciret, non jam dicam haereseos, sed & magiae inlimularetur.
Quod si vero institia illa Christianae rei non nocuit vicistim . falso sic diera sit
Ethnicae Philosephiae cum Christianis Sacris copulatior Qua factum, ut alii Stoicum, alii P.aronicum, alii Dialecticum Chris hismo tianismum protulerint, quemadmodum suo jam aevo querebatur a. α Tertullianus. Scilicet, boni illi Patres, priusquam Christo no- script. men darent, Graecae Philosephiae imbuti principiis, noluerunt, Ur' η' Christiani facti, tot studiorum fructum sibi perire. Noluerunt, quae juvenes didicerant, senes perdenda agnoscere. Quinimo de re Christiana se optime meritos putarunt, si divinum illum
Platonem, vel illud naturae portentum Aristorelem, quodamm do Christianos facerent, eorumque cx auctoritare christianis placitis lucem pondusque adjungerent. Neque vero alio ex sente, tum Valentinianae Schola: AEones, tum Marcionis de Manetis semnia, tum Origenis .e,naclis, tum alia bene multa n mine tenus Christiana dogmata, quam ex impuris Ethnicae
Phil sephiae laticibus prodierunt. o vos rudes Christi Discipulos, quibus, ut haec cerneretis, non licuerat este tiam saga.
cibus t O jejunam vcstram distiplinam , plurimisque mutilam cap tibus, nisi utilissimis illis seps lcmcntis, cx A fore e vel Platone ductis, eam qua caruit vobis Magisti is pcrscctoncinadiai.ta esset l
354쪽
Ut vero prava Philosophia, sie & malὸ sana Eloquentia, temporibus illis recepta, Christianismi sinceritatem dici non potest quantum corruperit. Erat nempe dicendi ars magno apud Veteres in pretio. Sed quaenam fuit ars illat Ars ornandi, non verum dicendi; Ars omnia in majus augendi; advers rios, non rationum pondere, sed oratoriis pigmentis, vincen di; quicquid caussam juvaret, quicquid in rem praesentem nisceret , nullo veri studio, proponcndi; Ars fallendi, cavillandi, sibimet contradicendi. Quis neget confitentem habemusseum, Hieronymum videlicet, qui cum aliquando stylo illithetorico, quo adsidue urebatur, nimio plus Indulsisset, Rhet ricari sumus, inquit, ct in morem declamatorum paululum , simus. Cumque ipsi Iis de quibusdam minus accurate dictis moveretur, hac utitur excusiliane, ingcnua illa quidem, ve
rhm haud scio an satis legitima, licuisse in Libris gymnasticis, aliud loqui, aliud arere ; panem , ut dicitur, ostendere , lapidem renere. Quo quidem stylo , Veteribus solemni, In Disputatio.
nibus praesertim, Ac Sermonibus ad Populum, quot Christiana dogmata immutata, depravamque fuerint, non uno prolato exemplo, si ferret brevitas, probatum daremus. Inter varia autem Doctorum, in interpretandis Scripturis, vitia, unum prae caeteris notari meretur, utpote quod pluribulcommune, maximinue noxium fuit; quod ,--,ων Ailex riarum furorem , cum Veterum nonnemine vocare IIceat. Dici non potest quantum detrimenti Theolosorum cerebris morbus iste attulerit; quot precariis expositionibus, quot frigidis ali goriis, quot inanibus argutiis, quot putidis mysteriis, ortum dederit. Male audiit hoc nomine Origenes. Sed & alios lanisge plurimos, quorum nomen veneratur Ecclesia, huic Alleg
rizandi studio ad ineptiam usque indulsisse, hocque pacto Cluic
tianam Doctrinam non parum infecisse, plus satis constat. Quemadmodum vero figuras, ubi nullae exstant, quaerere , contra verε figuratas dictiones ad literam nimis intelligere, fons errorum uberrimus fuit. Notum quippe est, tropis omnis generis, metaphoris, hyperbolis, Oricutales vulgo abund
355쪽
Dg ADoLTER. CHRIs T. CAUss Is ET REMEDII s. 347 re, maximeque Scriptores saeros: Quae Cum Interpretes parum prudentes, importuneque accurati, ulterius quam par est urg rent, atque ad visum resecarent, hinc nulla non absurda a me insulsa, nulla non, ipsis sensibus, ipsi naturae Iumini aduerusa , opinionum monstra exorta sunt. Ingenia fervida & modi nescia, vero indagando atque retianendo parum idonea esse, easque quas tractant Scientias utpImrimum Vitiare, notius est quam ut operosa confirmatione indigeat. Id experta est Christiana Religio. Ingeniis Orientali vel Asricano Sole calentibus, Inde ab ipsis serme prImordiis, in praedam quasi data est; aestusque illius immodici, In plerisque
sive Doctrinae, sive Disciplinae capitibus, non unum impetum sensit. Laudanda fuit castitas Non id pro voto silccedebat, nisi nuptiae vituperarentur. Sobrietas commendanda Inde I, finitae jejuniorum constitutiones Inventae sunt. Disciplina exeriscenda j Αd eum id modum processit, ut Evangelicae mansu tudinis penE Obliti viderentur.
Pulchrum est scire, res divinas potissimum; laudeque digni sima , hac in parte, discendi cupido. vertim tamen, si limi
tes excedat, si ad illa extendatur, quae captum nostrum lup rent, quae sciri prorsus nequeant, quae nos scire Deus noluerit, sine dubio culpa non vacat. Haec verti culpa inter Antictites Christianorum nimio plus frequens, illos In avia saepe deis duxit; malorumque innumerorum, tum ipsis caussa fuit, tum
toti Mesesiae. Res secundae, ait nonnemo, deliraros faciunt; res adversae, sobrios. Dum sub onere Persecutionum gemerent Christiani,
ad inanes quaestionum tricas agitandas, iis non vacabar. At,
reddita Ecclesiae pace, praescrtunque Imperio ad Christi fidem adducto, illico lascivire ingenia , negotiosis ineptiis se dare,
inanibus rixis Indulgere, eas movere quaestiones, isqvas nullius Blegis necessitas praescribebat, scd inutilis otii altercatio pro. mponebat; de quibus nec interrogare inItio decebat, nec intem Brogatos respondere ;,, Fidei denique simplicitatem, vanis nec Cio quot argutiis temcrare ausa sunt. Exemplorum tanta est
356쪽
heges , tanta celebritas, tam sunesti exitus, ut, sidere hoc de negotio, quam pauca dicere, praestet. Tritum illud, sed Ze verissimum, quod scilicet altereando υ ritas amittitur. Nusquam id clarius, nusquam frequentius, quam in rebus Christianis visum est. Quot rixis , quot distadiis, quantis irae , vindictie, superbiae , Zelotypiae, paroxysimis, coelestis veritas obscurata , imo aliquando pene oppressa est Nec enim illi qui contendebant, multum erant de vero solis liciti: Modo vincerent, jurene an injuria, sit ipsis erat. Hine nulli suco, nulli fraudi, inter disputandum parcebatur. Hinc
Iogomachiae creatae. Hinc errorcs erroribus additi. Hinc,
contradicendi studio , evidentissima quaeque negata, stultissima quaeque defensa sunt: Sicque superna illa sapientia, quae pac sca est ac miris, quaeque non artibus malis, sed bonis fri ctibus delehatur, a rixosorum hominum animis oculisque sese se
duxit. Fuissent vero cujusque Doctoris quodammodo ferendi erro. res, si tibi ipsis duntaxat errassent. Verum, statim ac aliquis eruditione, facundia , ingenio , tantisper valebat ; dicam amisplius , statim ac siquis superbia, calliditate, pravis artibus r liquos vincebat, hinc maxima evadebat illius auctoritas I in ejus verba jurabatur; majusque tandem, ab ejus placitis, quam ab Evangelii ipsius statutis recedere, piaculum erat. id , qudd, mancipandis animis, atque ad assensum invitis trahendis, novae fiebant de credendis Leges, nova Symbola Fidei, novae sanctiones , nova anathemata, in eos qui, vel lais tum unguem, circa res sepe obscurissimas, neque in Scriptura
definitas, 1 rcceptis placitis vocibusque discederent. Sic homines , se homines obliti, Dei propria sibi sumpserunt. Sic , jugo a Deo Imposito, aliud atque aliud jugum addidere. Sic sides imperata. quae suaderi potius dcbuit: Quaeque soli Deo luberat, humanis placitis atque imperiis subjecta est Conscien tia ; Plane contra exemplum Apostoli , qui non mei dominari, sed Fidelium gaudio servire, sui muneris esse censibat. Nec diris modo , sed mulctis, exsiliis, carceribus, gladiis.
357쪽
DE AouLTER. CHRIs T. CAUSIIS ET REMEDII s. 3 'togis, exquisitissimis denique suppliciis, in aliter scntientes is vitum. In quo qu dem ne quid aequitatis aut humanitatis residui esset, fecit illud laumanae naturae Christianique nominis probrum, sanme, imo barbarae atque cxsecrandae , ipsisque Pontificiorum modcratioribus detestatae , O ium Inquisitionis. Qua saevitia non mirum si errores , etiam fixissimi, firmati
suerint ; neque ausa sit Veritas, per plura Saecula, Caput exserere. Pietatem, ab externis ritibus , ad internam animi moria que innocentiam, Chi istus Dominus noster revocaverat. Asthomines, sensibus immers, a defecato illo Pietatis gcnere abhorruerunt. Sempor pueri, ad Crepundia brevi rediere ; Eoque id lubentioribus animis, quod, absque ulla vitae mutati ne, absque ullo affectuum di cndio, externarum caerimoni rum Solemnibus vacare liceat.
Sed & aliud huc quoque contulit, Ethnicitat nempe imutatio, ejusdcm in Sacris pompae, ejusdcm splendoris aemulatio ;sive ut Ethnici tanto facilius ad Christum adducerentur; sive quod Ethnici ad Fidem adducti, suas secum nugas Ecclesiae
inferrent. Hinc arcam illa Discrplina, primis quidem temporibus ignota, qucmadmodum ex Iustiro Mori re 3c rarullic noliquet, postea vero ad Ethnicorum Mysteriorum exemplum inisducta. Hinc Bosiica om splendor. Hinc A rarium apparatus. Hinc cultus Omnis Divo. om, Imaginum, Reliquiarum. Hinc Festa , Pere crinatio .cs , Proce nes, Lectisternia, Aqua lustra. is, aliaque innumera, quorum originem plane Ethnicam quicumque negare vclit, nae ille in clara luce caecutiat. opibus ac dignitatibus corrumpi mores; iis superbiam, ara rogantiam , mollitiem, luxum, plerumque adhaerescere , omnes
ab aevo Gentes expertae sint. Quid mirum Igitur, si Gens Christiana hujus quoque pestis contagia sensit Quid mirum, si potentia di divitiis major, virtutibus minor facta fit, ut verubis utar Hiero mi ' Quid mIrum, si, loco veterum illorum Antistitum , quos renuitas edendi potandque paret e , vilitas etiam indumentorum, di supercilia humum spectantia , perpetuo Numini, vel lue ejus culiolibus, ut puros commendabant di X x 3 ver
358쪽
3so ORATIO XII. υerecundos, sic loquitur Ammianus Marcellinus alii opibus
aucti, Inque Principum aulas admissi, auIae mores simul imbuberint ; nil nisi dignitates ac potentiam anhelarint ; omnia fatationibus, partiumque studiis, impleverint; nova Munera, n vos titulos quotidie affectarint; novum regimen, novam M narchiam, quae in ipsa Dei jura invaderet, quae supra σεα, σι α μου caput attolleret, in Ecclesia erexerint; totam dcnique Ecclesiae Disciplinam tisio ejus nomine, sela ejus larva retenta, imo &forda nundinatione in ejus locum subrogata, antiquari paul tim permiserint. Piorum Regum ac Magistratuum non esse nullas in Ecclesia parto, corum qui in Scripturis memorantur exempla docent. Sed, quorum fuerat aedificare, illi destruendo potius operam suam saepe contulerunt. Illi, omnia ad se trahere, Electionum jura sibi semere, Disciplinae nervos succidere, factiones excit re , vel excitatis in rem suam uti; Episcoporum superbiae atque tyrannidi non raro favere, ut Episcopi vicissim eorum vitiis conniverent, eorum ausis famularentur; Verbo, in lupos nomnunquam Converti, vel lupis saltem auxilio esse . quos gregis dominici defensores esse decuerat.
Pias fraudes simo potius impias spurios foetus, tum Apoctolis, tum Apostolicis Viris adscriptos, Imperatorum donationes fictas, Pontificum pseudo- Decretales , falsa miracula, Lege das putidas, aliaque lagenus commenta, adulterando Chris canismo, vel corruptelis saltem confirmandis, plurimum inserta viisse, omnino peregrinus sit in Ecclesiae rebus qui nesciat: Ad eundem fere modum , quo qui genuinis Nobilitatis instrume
tis destituuntur, mendacia cudere non erubescunti Denique, AUDiTOREs, nec enim licet tantillo in compe
dio singula congerereὶ una ex praecipuis adulterati Christianicmi caussis haec suit, quM pene omnes ignoraris, certe obliti penitus fuerint, quid esset Christianismus. Theologis, mera Scientia; Populis, merus ritus; Politicis, mera laruar Paucis oppido, immo paucissimis, id filii quod re veta in , Ars via vendi, Schola Pietatis. Mirum
359쪽
Dg Anu LTER. CHRIST. CAUSSIS ET REMEDII s. SI Mirum vero illud , AUDi TOREs , . Divinἡque Providentiae curam ad oculum plane demonstrans, quod scilicet, inter tot lapsus, tot errata, tot vitia, tot fraudes, summa interim Doctrinae Christianae, eiusque regula Scripturis Contenta, silibata conis servata sit ; neque tam rejecta atque antiquata, etiam apud impurissimas Christiani nominis Societates, quam peregrinis pannis velata, quam adJecto Coeno foedata obsicurataque fuerit.
An EAM vero expurgandam, vel, ubi pura est, puram ieruvandam, si quis quaerat, quid facto sit opus, cum ex dictis abunde jam liqueat, hic nonnisi verbo monebimus. verbo Dei adhaerendum unice. Nihil humanae auctoritatI, nihil li manae Philosophiae , nihil humanae Eloquentiae, nihil privatis Doctoribus, nihil Doctorum Conventibus, nihiI pompae, nihil splendori, in Religionis negotio, dandum. Linguae , quibus Verbum Dei constat, quaeque istis lucem ministrant, sedulo addistendae. Arti interpretandi , sed verae illi ac genuinae, opera danda. Cavendum ab argutis nimium , ab aIlegoricis,
a temerariis, rerum Sacrarum expositoribus. Cavendum ab
ingeniis servidis, mirorum sine modo cupidis, quicquid ira tant in majus augentibus. Cavendum praesertim ab affectibus, a Doctorum superbia , Invidia, odiis , rixis, fictionibus, tyram nide; quae quidem praecipuae peste Christiani nominis fuerunt. Neque Principes, neque Pastores; neque ClerIeos, neque Laceos, officii limites excedere , auctorItate abuti decet. Cave dum a dignitatibus, cavendum a divitiis, cavendum a Saecusimoribus, Ecclasiam infestantibus. Postremb, quod caput est,
id animis alte infigendum , non ingenium, non acumen, non voces, non syllabas, non placita, non externos ritus, multo minus amarum eterum , gloriae Dei titaeo veIatum, sed ultam
piam , sanctam, ad Numinis ipsius exempIum compositam, Christianum efficere. O felicem Christi Ecclesiam, o redivsevam Apostolici Christianismi sinceritatem, si ad illa sedulo alis tenderent, si ad illa praefurtim se componerent Sacrorum Prae
360쪽
Post acta Hei Solemnia, antequam fimgulis
Ordinibus, more solito, Oratias agerem,
HIC finis esset hodierni Sacri, nisi duo recentia vulnera, duae jacturae acerbissimae, quarum altera Resipublica noctra Capite suo orbata est, altera, tum Respublica nostra, tum Respublica Literaria, splendidissimum lumen amitit, aequas a nobis, hoc .lemni die, suo quodam jure, deposecrent
k' - Enimvero, cum Amplissimum ordinem hie loci sedentem ismi, conspicimus, non potest non mentem subire, Viri Amplissimi, GN. Nobilissimi, Prudentissimi, Integerrimi, JoΗANNisDENORMANDIE, Primarii ante paucas hebdomades Reipublicae nocia θ' uae Consulis, dulcissima quidem nobis omnibus, sed te tristic Reip. Ge- si a nunc recordatio. Possem hic excurrere in Familiae lau- siris. des, quae Νοvioduno Picardiae oriunda, splendidisque affinitati :. kJ'. bus Ornata, una cum Ioianne Calvino puriorum Sacrorum cause, ni 'sa huc se recepit. Possem referre Majorum merita; puta I hannis avi, qui Iuris utriusque Doctor, Paci ad D. Iuuanum sancitae, Reipublicae nostrae Legatus intersuit; α Ahannis patris, qui viginti annis Scnator, quater vero Consul, Reipublicae magna cum laude praefuit; post cujus obitum Noster , partus posthumus, lucem accepit, anno labente superioris Sa culi 46. Possem addere, inter ejus Majores suisse Gu ie 'mum Budaeum, magnum illum Literaturae renascentis in Gallia parentem Possem & dicere, qua celeritate Noster ad summa
Munia adscenderit; Iuris Doctoratum adeptus, Q. I 668., aetatis χχ.; CCviris allectus an I 673. ineunte, aetatis Σε. Iuris Assessor creatus an. I 676., aetatis 3o ι Senatoribus adcCriptus an. I 679. ineunte, Cum annum ageret 32.; Consul renuntiatus m. I 68 . ineunte, Cum annum ageret 6. ἔ a quo tempore, octies Consul, quatcr Praetor Urbanus, quater Primarius