장음표시 사용
21쪽
Tumores praeputii glandisque. Tubereura cocto. Lues mearea confirmata.
SECT. III. De mensibus. IV. Obstructio mel suppressio mensium. V. N imia mansum profusio.
IX. Sterilitas muliebris. 212X. Gramidarum morbi. 213 XI. hortus: DF XII. ias puerperarum tractatione ingenere.χI6XIII. Fluxus Achiorum nimisi. ibid. XIV. Lochiorum diminutio τρυ presso. 2IT XU. Dolores post partum. XVI. Febris iactea. IbIa.
De morbis infantium is puerorum. SECΤ. I. Da bis morbis in genere. 2I
VI. Vigilatio , pavor in somno , convulso
22쪽
Definitis , fundamenta , is dies Medicinae Practicae.
r. AEDICINA practica est ars corporis humanu ni sanitatem tuendi, vel idoneis remediis A amissam restituendi; ideoque Medici nomen solus meretur, cui innotescunt quae sanitatis tutelam ct morborum curationem respiciunt. a. Uti in corpore humano medicina versatur, capitis externi, trunci & artuum conditiones , Vise rum posituram , ordinem , numerum , magnitudinem,
sturam , duritiem, mollitiem , structuram , solidarumque & fluidarum partium motus discentes noscere de bent. Hinc peritia anatomiae necessaria est. 3. Neque sanitatis, neque morbi distinctam habere quisquam potest ideam , absque notitia omnium actionum in statu sano . Praemittenda ergo physiologia. 4. Ex anatomia & physiologia patet , corpus hu- manum esse machinam mechanico-hydraulicam, sum- A ma
23쪽
st De sanitatem a arte constructam , ex solidis potentia motrici ὁo. natis, & fluidis motis compositam: ideoque legibus
corporum solidorum vel fluidorum in motu parere . An automaton necne, nihil refert. Hinc usus mechanicae scientiae in medicina. s. Solidae & fluidae corporis partes ex variis principiis vel elementis constant , internasque patiuntur mutationes a propria compostione, insitisque ultimarum particularum viribus ortas, & chemicis legibus solummbdo explicandas. Exinde e hemia etiam in auxilium medicinae advocanda est. 6. Instrumenta ad debitum effectum producendum in omnibus artibus requiruntur . Medicinae instrumenta sunt remedia , quorum vires & compositiones in Materia Medica demonstrantur . . Ex hisce fundamentis patet, non solum usu, sed etiam Corporum rerumque naturalium ratione, & ejus ad praxim applicatione ipsis medicinae opus esse . Nititur itaque experientia & ratione. L Medica practica in duas partes aptissime dividitur. Prior praecepta ad sanitatis tutelam necessaria tradit, & appellatur Hygieine. Posterior in morbis depellendis versatur. Haec denuo patitur in PathoIosiam, quae causas, differentias, dc effecta morborum
explicat; & in Thera pejam , quae morbos medendi Ieges & methodum docet. De quibus ordine dicam.
i. CAnitas est vigor actionum, tam Corporis, quamo animi, a libero, aequabili, di temperato son-dorum & fluidorum motu proveniense quae talem mo
tum in solidis, & fluidis custodiunt , & certissima
secundae valetudinis praesidia deveniunt. AE a. Secunda vaheudo conservatur dc firmatur, si diligenter attendamus ad sequentia : habitum animi p
24쪽
Morbi c. sadgesta, vid. eibum & potum externe applicata nempe aerem, vestitum, & balneum frigidum ; exiscreta, vid. faeces, urinam, perspirationem insens bialem , mentes , haemorrhoides, semen; exercitatio. nem; somnum & ad quasdam hominum rerumque
g. Animi facuItates vel agunt, vel patiuntur. Agunt imaginatio, pathemata, & ratio : ab his ergo solis corpus assicitur. Imaginatio , pulchrorum pulcherrimi opificis operum contemplatione quotidiana, artibus naturae imitatricibus , varietate grata , mutuo inter amicos &sexus commercio, recreationibusque innocuis excitata, neque nimis languescere, neque in una re nimis inhaereicere permittitur. Pathemata in duas classes dividuntur. Prior, quae complectitur iracundiam, indignationem, furorem , desidetium, amorem, &c. ad actionem incitat. Posterior, ad quam pertinet metus , terror, moeror , desperatio, &c. ab actu reprimit. Pathemata illa , Incitantia appellata , sanguinis circuitum excitant , fibras constringunt, humores attenuant, & secretiones promovent. Haec, Reprimentia vocata, ab externis injuris avocant, & humores , a prioribus eale factos, sedant, vel exhaustos restituunt. Inter omnes eminent spes & gaudium, propter salutares effectus. Talia a pathematibus oriuntur commoda, si recta ratione gubernentur.
Ratio ipsa, animi eo orisque rectrix , disciplina eget; & ubi inquietae cogitationi, nimio literarum sudio , abstrusis speculationibus metaphysicis vel mathematicis, sese totis viribus committit, corporis inimica est . Cogitationes severae hilarioribus interpel-Iandae sunt. a. Alimentorum ratio in quantitate dc qualitate habenda est. εProdest bis vel ter die, potius quam semel, cibum caperei dc semper quamplurimum , dummodo hunc
25쪽
Moneoquat ventrieulus. Nunquam utilis est nimia sati et as , saepe inutilis nimia abstinentia. Posterior priore perniciosior . Quantitatis moderatrix est vis ventrieuli digerens. Nutritiqni optime inse iunt alimenta blanda &insipida, quae mucilaginem vel gelatinam in sinu suo recondunt, & texturam non nimis firmam vel teneram possident. Hinc aquosa, terrestria, salina , &pinguia, separatim, huic ossicio inepta sunt . Hinc omnia indurata, sumata , salita , & condita , duabus de causis inutilia deveniunt; quoniam & plus propter saporem assumitur , & quod modo par est , tamen
Cibus a durioribus melius incipit, ut abunde suppetat salivalis latex . Coena requirit cibos facilioris solutionis, ne somnus, & inde prudentes secretiones
Digestionem promovent sal commune marinum , acida ex vegetabilibus parata , dc condimenta moderati sumpta , ventriculum stimulando, conjunctionem pinguedinis cum aqua promovendo , & mucostate incidendo. Sub finem digestionis convenit potus hedibarum gratat amaritudinis, uti The, Cam, &c. non nimis calidus, ad reliquias alimentorum diluendas &abstergendas. Post satietatem , neque frigori, neque aestui . heque labori committatur corpus . Si quibus de causs sutura sit inedia, labor omnis vitandus. s. Potus ex qua frigida, inspida, inodora, in bi, Ixnee vis iculoque levi &subtili, molli, nequesalinis, putrescentibus, vel terrestribus particulis referta, omnibus aliis palmam praeripit. Hujus poculum , tem-ppre vespertino ct matutino, post peractam digesti
nem assumptum, ad sanitatem admodum conducit. Athleticis arridet potus magis nutriens, uti cere- visa ex aqua molli praeparata , lupulata, bene fermentata , minime Ventosa, neque in actu fermentationis deglutita. Quo vetustiur, ni acescat, eo levior. Imbecilliorum ventri ηlus vino aqua diluto optime reso-cit -
26쪽
cillatur; neque sedentariis adversatur larga vini opitimi copia, dummodo debitis intervallis , ventriculo ique non onusto, assumatur. In temperantia in pσtioine, quam in esca, tutior est. Calor lecti , equita tio , & elixir vitrioli nauseam hesterni Iacehi ahi, gunt. τModeratus spiritus vini usus in corporibus ιk r gionibus humidioribus calorem ventriculi excitat. Immoderatus ventriculum , corpus, animam , urresque genitrices enervae, & ad intempestivam senectutem perducit.
6. Eligendus, s seri potest, aer elasticus, ct ad
barometrum gravis, temperatus, sed potius ad frigus quani ad calorem vergens; serentis &siccus; campestris , purusque ab omnibus iniquinamentis vegetabilibus , animalibus, vel mineralibus , perflabilis; so lis radiis expositus , ventis terrestres, non aquosas , plagas verrentibus , saepe agitatus ; subitisque eae limulationibus havd obnoxius. Hinc sanitati male eoi sulit, qui aeri in carcerato, nimis calido, di vaporibus animalibus repleto , se suosque assuefacit ; aetenim externus re inevitabilis di necessarius, ideoque non fugiendus .
7. Sensationi potius quam ratioti subjicitur vestium temperies. Quo mutabilior, frigidior, vel humidior
aer, quo imbecillius corpus, eo calidiores requiruntur vestes . Sed in subitaneis vestium mutationibus plerumque sere peccatur . .Estivae, neque nimis cito ansumendae, neque nimis tarde deponendae sunt: mum dities , secretionis Cuticularis gratum rutamen, quotidiana camisae carbasinae mutatione custoditur.
8. Balneum frigidum, in histe frigidis regionibus, Iam utilissimum est , cutem durando , fibras coa-ringendo, humores attenuando, calorem excitando, de secretiones augendo . Haec perscit subito fatemre , pondere fluidi undequaque premente , sordiumque eliminatione. 4s. Evacuationes, uti faeces, urina, perspiratio in Λ a seno
27쪽
ε De Sanitate sensibilis, mentes, & haemorrhoides, in debito moderamine continendae sunt; ne, his nimis suppressis, vasa impleantur, dc particulis vitae sanitatique infestis stimulentur; vel , nimis auctis, corpus tabescat,
dc vires consumantur. Io. Concubit9s rarus corpus excitat; frequens solvit. Cum autem frequens non numero st, sed natura, ratione aetatis & corporis; scire licet, eum non rnutilem esse quem corporis neque languor neque dolor sequitur. Hanc evacutionem prohibent studia nimis protracta , vigiliae, inanitio , crapula , inebriatio , labor, artas puerilis vel senilis, infirmitas, & omnia
quae debilitant. Suadent naturae irritamenta, concoctio jam peracta , dc quies instans. i. Ad actionem a Summo opifice hare machina destinata dc fabricata est , sanitas ergo ab actione inseparabilis. Motus appetitum excitat, fibras roborat, humores attenuat, circulationem promovet, Omnes humorum secretiones auget, animo vires addit,
Ec toti systemati nervoso gratam sensationem conciliat. Exercitatio semper antecedere cibum , & ad levem sudorem aut lassitudinem, non ad fatigationem pro trahi debet. Fatigatis aptum est cibo humido, vino acqua tepida diluto, balneis calidis, mutatione laboris & quotidiano cubili uti . Sudanti frigidus aer, vel frigidae aquae potio, perniciosissima sunt. Exercitationes in vehementes Jc lenes dividuntur. Vehementes , uti cursus, pila, saltatio , caeteraquε hujus generis, Ob Violentam humorum agitatic nem ,ealorem intensum , dc subitum refrigerium, periculo
associantur. Inter leniores enumerantur vectura insi eda, ambulatio, dc equitatio; vectura imbecillibus quam fanis utilior est saepe inutilis in e Iauso vehiculo. Ambulatio, ubi per ascensum dc descensum cum quadam varietate movetur corpus, nisi per quam imbecille, commodior est; sed vires quam maxime exhaurit, ocie-xhausae non cito reficiuntur. Λliter accidit in equi- tatio
28쪽
tatione, quae in eaput & pulmones, sed praecipue in
viscera abdominalia, succussionibus repetitis, agit. Clara vox inter exercitationes salutares ab antiquis maxime, sed fortasse immerito, celebratur . Huic. anteponanda frictio, quia vires auget, non minuit dc secretionem cuticularem quam optime promovet. Ia. Humores, quos labor dissipat de attenuat, somnus retinet & incrassat; hine sanguifieatio & nutritio in hoc statu optime perficiuntur. Tempus somno opportunum nox est, ad quem aeris insalubritas silain det , dc tenebrae sientiaque invitanti. Diuturnitas mensurari debet animi corporisque laboribus praegressis, & praesentanea resectione. Somnus capiendus est in cubiculo ampto, temperatob: de supra culcitram duriorem. Infantibus de senibus meridiari convenies sed in lecto, non in .sella. a . Ratio quoque' habenda est varietatis aetatum , eorporum, consuetidinis, sexuum, temporum , dc climatum . Hae hominum , rerumque proprietates attentionem desderant. .
, t . Infantibus, puerisque dareta Ievissime nutriens, partitis vicibus, de non semel assumpta, alvus lubri- ea , somnus quantum fieri potest longissimus, immersio in aquam frigidam, arrident. Cane pejus dc angue fugienda inedia, purgantia sortiora , dc vinum vel caro praecipue condita ad libitum. Sanum hominem adultae aetatis nullis obligare se I gibus , sed varium vitae genus habere oportet. Minus enim quae assumat, & quomodo curetur , interest. r Senibus earnes albae dictae, vinum meracius, frictiones, & calida lavatio apta sunt. Tunc paullum cibo demendum, adjiciendum potioni ei las. Ante omnia autem scire convenit naturam cor
poris , unumquodque enim suas proprietates habet . Diversa temperamenta diversmode regenda sunt. In sanguineo & cholerico, prosunt pathemata reprimen
hia , abstinentia, dieta tenuis & refrigerans , potus multus aquosus , in melaacholico dc phlematico, stiv
29쪽
mulantIa & calefacientia, uti pathemata Inea tantia,
motus, vinum, carnes conditae, aromata, dc frigida Iavatio . In quam plurimis vitiatur vel labe haereditaria, vel praegressis morbis, aliqua corporis pars , cui etiam in sanitate advigilandum.16. Consuetudo est dispositio motus saepe antea per actos iterum peragere; ideoque instar naturae operatur. Nocet, quamVis per se non nocivum , quod con tra consuetudinem est. Ergo cum quis mutare aliquid volet, paullatim debet assuefacere. otiosa vita utilis non est, quia potest incidere laboris necessitas. x . Diversitas sexus non negligenda est .iSexus enim mollior, utpote laxiore habitu dc sensibiliore natura praeditus , & vitae sedentariae addictus, stimula tia , corroborantia , & cibos eupeptos siccosque postulat.18. Considerare quoque oportet tempus anni. Hyeme, plus edere dc meracius bibere convenit: utilius
est cibis siceis quam humidis, carnibus quam oleribqScalidis quam frigidis tunc uti. Uere , minus indul- gendum cibo, magis potioni dilutiori, oleribus , veneri. AEstate; cibo levissimo dc exiguo , sed saepius sumpto, potione dilutissima sitim sne calore tollente, frigidis de refrigerantibus, corpus eget. Autumno , cibo paullo. pleniore uti i minus sed meracius bibere; neque nocturno aeri, nis bene vestito , sese committere Iieet. 19. Diversae regiones diversum victum postu Iant .
In calidissimis, potio ex vino bene diluto vel spiritibus sermentatis dilutissimis, acida vegetabilia, Ecdieta tenuis in frigidissimis, vinum meracum , vel
spiritus fermentati aqua parce diluti , dieta ex carne, & aromata prosunt. 2o. In gravibus tempestatibus sanitas, fuga dc peregrinatione, sed ubi id non licet , modica exerci- ratione, vino moderate sumpto , dieta refocilIante dc corroborante, balneoque frigido, tuenda est ἱ evit tis aquosis , refrigerantibus , nocturno aere, solis
30쪽
eatore, frigore, satigatione, cruditato, Venere, evacuationibus, Ec omnibus quae contra consuetudinem sunt. Ex aere salubri in gravem, prima hyeme; ex gravi in eum qui salubris est, prima aestate ; stransis re melius est.
De diversis morborum partibus .sECTIO I.
x. λ Orbus est laeso actionum tam corporis quam iVl animi, ab impedito, inequali, ve I immoderato solidorum vel fluidorum motu proveniens. a. Haec medicinae pars, quae morbos tractat, in moris horum cognitione & curatione tota versatur: hinc insathologiam & thera pejam distinguitur. Prior ordine Iathologia, posterior therapeja, quia ante cognoscen us quam curandus est morbus . De his quaedam in genere dicenda , quo minor ipsam morborum historiam ct curationem exequeritibus mora sit. 3. Ut recte cognoscantur morbi , requiritur noti tia causarum morbificarum , loci affecti, symptoma tum, criseos, diagnoseos, & prognoseos. Hinc p thologia , omnia quae ducunt ad plenam morborum cognitionem comprehendens, in has diversas Partes distribuitur.
De eani morbi scis. r. uia nulla motus mutatio sit sine causa, m bus causas morbificas necessario praesupponit, quarum cognitio medico summe utilis est. Is enim recte suruturus, quem prima origo causae non sesellerit.