Principia medicinæ, auctore Francisco Home medico regio, & collegii medicorum Edioburgi socio

41쪽

aci De Sanisata ideoque ii Ias non semper scientia comprehendunt , sed conjectura saepe persequuntur medici. In tam incerta & obscura quaestione , verecundia & dissidentia

potius quam opinionis tenacitas mortalibus caecis conveniunt . Qu/m plurimas vero generales causas ex perientia confirmavit.

s. Inter fias ob frequentiam merito primum locum oecupant stases vel stagnationes diversorum humorum . Stasis vel si gnatio sanguinis producit febres inflammatorias, secundum partes affectas, discrepantes: serii spasmoi, rheumatismos acutos & chroni sos, hydropeS, anas arcam , lippitudinem , tussim , do thres dentium: lymphae , hydrope, tumores glandularum : liquidi nervos, vertiginem, amplexiam , dc paralysim. 6. Nimia sanguinis copia, a nutriente dieta , qui e te , & evacuationum suppressione orta , vasa totius ςorporis, sed praecipue viscerum abdominalium , ubi segnior circulatio . distendit de in farcit: hinc debilitas, gravitas, Capitis dolor, insomnia turbolenta , Yespiratio dissicilis, malum hysteri cum & hypochon driacum, polyposse e cretiones , inflammationes ,

. Nimia salium acrium in sanguine copia, a dietasalita, liquoribus fermentatis, medicamentis calidis&svacuationibus suppressis , generata, originem prae-het multis morbis, vid. cutaneis eruptionibus , reumatismo, podagrap, defluxionibus acribus, doloribus solicis, marasmo, & febri hecticae. Ab acidis salibus in primis viis stabulantibus oriunmtur flatus , distentiones , anxiet tes , tormina ven tris, Beces viridae, debilitas, tinea capitis , in insantibus diariacea, ct in adultis vepter plerumque conrisipatus.

s. plurimae caus di remotas, praecipue febriles, an sunt in corpus adunando vel dissolvendo sanguinem. Α pimia adunatione producuntur obstructiones, dolori res, inflammatione. , Polyposse: concretionos , secre-

42쪽

tt6huni naturalium diminutio, febres Inflammatoriae ;a nimia dissolutione . secessus in vasa lateralia serosi, maculae purpureae, frequentes sanguinis irruptiones , scorbutica semotomata, & febres malignae putridaet. q. Tumores interni , duri, schirrosi , diversorum

viscerum destruendo functionem ς partis affectae vitiando sanguinem, & comprimendo vasa vicina, varios morbos, sicuti hydropes , asthmata, flatus , variaque seeundum locos affectos symptomata, excitant.1 o. Suppurationes internae multorum morborum ea usae existunt, quales sunt febres hecticae cum remissione & exacerbatione, sudores nocturni, marcor.&appetitus prostratus. D. Calculi in vesca fellea , vel ductu comit unichol idocho , nauseam , icterum, vomitum , dolorent in dextro hypoeondrio , alvi obstructionem & respῖ- rationem dissicilem; in venibus , & ureteris vescae dolores, inflammationes ; vomitus , ulcera , urifarrisanguineam, & urinae suppressionem, excitant.12. Polypi saepissime occupantes thalamos cordis , arteriam pulmonalem, uterina vasa & snus cerebri, subitas palpitationes, dolorem pectori infixum, inai quales dc intermittentes pulsus , anxietatem , dus pneam & lei potum iam concitant .i3. A vermibus in primis viis praecI ε nidulantibus originem trahunt tormina ventris, sebres erratiacae, ConmIsiones, appetitus auctus, ct erosiones in testinorum .

De ea aram morbificarum feri.

i. Orporis humani partes , quae in unoquoque mor- a causs morbi ficis praecipue asciuntur, detegendae sint ν quia ad sympromatum rationem ς stres inoseos certitudinem, & remediorum applicationem 48telligendam, haec notitia medico conduete. ' 'B a 2.

43쪽

εα Dr sanitate. a. Omnes caulae morbis ingerendis accommodatae agunt, vel in partes solidas, vel in fluidas.

3. In partibus solidis praecipue sedem suam habent morbi chronici, & lenti, haereditarii & quotquot a

causis mechanicis, uti venenis multis, 3cribus ingestis, punctione, saturatione vel erosione , originem suam trahunt.

a. Fluidis de humoribus praecipue inhaerent morbi febriles, qui cito terminantur, & qui ab aeris qualitatibus vitiatis vel contagio originem habent. In sanguine rubro febres inflammatoriae & putridae: in sevo, febres lentae , reumatismi & podagra: in lympha dc glandulis lymphatici , lues venerea , di causae ali quae pestilentiales , uti patet glandularum lymphaticarum tumefactione: in liquido nervoso, febres malignae nervosae , pestes multae, effectus odorum , multaque Venena , qualia opium , hyoscyamus , & solanum ; haec sedes est omnium pessima de periculosis.sima , quia ab hoc fluido spirituoso corporis vires

s. Plurimis morbis sedem praebent partes nervosae dc membranaceae , quae motui Ac sensationi imm diate dicantur: cerebrum epilepsis, insaniis, affectibus soporosis, a poplexiis,' nervi, spasmis, convulsonibus, tetani, palpitationibus , asthmati ςonvulsi vo , vomitui, malo hypocondriaco; paralysi . 6. Nulla corporis pars tantum morbis patet, qua tum canalis iste membranaceus, e ventriculo οἴ intestinis compositus. Hic enim possidet multas pli eas dc sexuras ad retardandas causas morbificas; hic peculiari etenim dc admodum lenta circuIatione donatur: In hunc descendit aer particulis morbo fis saepe re pletus: in hunc descendunt alimenta & potus diversas naturae, quae tam in acidam , saepe in praematuram putredinosam sermentationem ruunt v huic quoquo adsunt diversi liquores, uti saliva , succus pan- creaticus, bilis utraque, aliique humores naturae vat,

44쪽

is. Morbis. 23brosa ingestorum pars. Sedem ergo praebet cardiangiae, anxietatibus, flatibus, spasinis , colicis dolori bos, illo, iliacae passioni, diarrhinae , dysenteriae, ca

pitis dolori, & vertigini.sECTIO VII.

is se tomatibus morborum.

I. UFfectus praeternaturales, qui oriuntur durante a morbo , symptomata vocantur. Haec smul con- Catenata morbos constituunt; neque, pace Caleni , symptoma a morbo, aliter quam pars a toto, disser- re mihi videtur. 2. Haec morborum symptomata vel sensatione aegro torum percipiuntur , vel adstantium sensbus pate seunt, vel cadaverum inspectione deteguntur. In hac ea vendum ne causae cum symptomatibus confundantur. . a. Effectus, qui immediate a causs morbosis oriuntur, vocantur symptomata causae: haec symptomata rursus causae deveniunt aliorum symptomatum, qum appellantur symptomata symptomatum.. 4. Omne symptoma consistit in laesonae alicujus actionis vel vitalis, vel naturalis, vel animalis. - . F. Haec symptomata accurate, plene, fine ulla ratiocinatione , in eodem ordine, quo saepissime extiterunt, describenda sunt. Advertendum enim est, quo

omnia non semper in unoquoque , neque in leodem ordine, ob varias corporum naturas, existunt,6. Diversae medendi methodi diveria in eodem morbo excitant symptomata. Haec adventitia phaenomena a symptomatibus morbo peculiaribus & perpetuis accurate distinguenda & secernenda sunt . Hoc nisi fiat, judicium circa morbos devenit incertum. 1

45쪽

rii SECTIO VIII.

De Is tomatum genealogia is ratione .

A nem, ad eorum originem & rationem transeundum est , cujus cognitio medico conducit ad firmandam prognosm , ct ad mitigandam vel tolendum symptomatum Vim. a. omnia deducenda sunt symptomata ab actione causae proximae , & ratione partium affectarum ad hanc causam excutiendam insitis enim viribus sentit & expellere nititur omne nocivum machina nostra artificiosissima. a. Hinc ad explicanda symptomata necessario requiritur notitia qualitatum causae proximae mech Anicarum , & naturalium actionum corporis humani. Hisce solis , & non hypotesibus vanis , extruitur Vera symptomatologia. 4. Sed magna adest symptomatum caterva , quae non in loco primarie affecto , sed in consentiente sese monstrant; ideoque symptomata per consensum vel sympatiam appellantur. Connectuntur Zc consentiunt variae partes ope tendinum, Iigamentorum, Ecnervorum I quorum stus distributio , praecipue quinti octavique paris &. intercostalis nervi, has sympathias patefaciunt.

De crisai. Riss est morbi mutatio, pIerumque subita , vel in salutem, vel in mortem. Hinc bona, vel mala, secundum eventum . In priore sensu ab hodierinnis medicis fere intelligitur .

a. Acutos di febri lci morbos , rarissime chronicos,

46쪽

MOrbis. x eomitantur eris es, quamvis in hisce quoque aliquando conspiciunt; hydrops enim judicatur di arrhaea. , vel tutis distruptione , apoplexia sudore; & icterus alvo soluta. Neque in omnibus febribus , praecipue longis & lentis, crisis accidit sensibilis., 3. Crisin in acutis plerumque praecedit magna perturbatio omnium, quibus, s fausta sit crisis, desinentibus succedunt copiosi Isudores; urina sedimentum ad landum vasis deponens; alvus solutat vomitus; salivatio; secretio muci glandularis e naribus, trachia, vel pulmonibus aucta: haemorrhagia narium , uteri , vel vasorum haemorrhoidalium; pustulae, tu mores, a phthae, vel bubones, quae vel mitigant vel

tollunt febrem . . 4. Hinc patet quomodo evacuationes criti eae ab evacuationibus morbosis distinguendae sunt, nempe . allevatione morbi , quae priores sed non posteriores eo mitatur. Hisce enim morbi plerumque in pejus ruunt - s. Causae morbificae summo vigore in vasa agentes, ct vasa sumpis viribus contra renitentia, perturbationem criticam excitant. Si viribus vasorum ita col- lectis resistunt particulae febriles, crisis devenit infausta. At si motu mutentur, vel calore digerantur, vel aliarum particularum combinatione mitigentur,

ut pro noxiis innoxiae fiant, tune diminuitur febrilis motus febrisque symptomata , cessant spasmi, viae

meretoriae magis patulae deveniunt, auciaque aliqua evacuatione elabitur materia morbifica, ad secreti nem jam aptata, ve I, secundum antiquos , Concoctam '

Hinc nullae prosunt evacuationes sue naturales , fixi artificiales, nisi causas morbi abluutit. A . 6. Hic agitur controversa inter Medicos Stahli nos & Mechanteos. Priores crism dc expulsionem Causarum morbi scarum animo rationali; posteriores legibus mere mechanicis, sine ejus interventu, attinbuunt . In hae disputatione , ut rin omnibus fere aliis, media quodammodo inter diversas sententias genen ea est opinio: nam animus , quamvis non conscius s

47쪽

motum vasorum nece stario accelerat ,' caetera omnia motus .auctus perficit. s. q. Sed majoris momenta disputatio iam inter antiquos medicos, de nunc inter hodiernos agitur. Num curti dies critici, necne, snt Hippocrates ejusque assectae in diebus quaternariis, Vid. quari , septimo, undecimo, quarto decimo, decimo septima, vigesmo primo, &e. calculo a febris rigore desumpto, crisim fieri , hancque magis salutarem suturam esse in his quam in aliis , & praecedentem quaterniorem. , quodcumque in futuro obtingit, indicaturum, ideoque diem indicem appellatum sui se: Hippoeratis vero aemuli hanc doctrinam, ut v nam , repudiantes. neque in ullo die vel magis vel minus periculi adiuturum asseruerunt. In tanta opinionum diverstate, non rationem, sed experientiam sequi, di morborum historias adire debemus. Hae, seu ab antiquis seu modernis conscriptae, saepius in his quaternariis quam in aliis diebus, crices accidis-- se testantur; ideoque prudentis medici est ad dies hoste praecipue attendere . - - 8. Errant bi qui a persectione numerorum vel so- . Iis lunaeque conjunctionibus, criticos dies deducebant. Tempus nihil aliud est nisi mensura motuum

quibus erises perficiuntur . & quia definitus motuum

numerus ad causarum morbi fiearum expulsionem v

quiritur, ideoque definitum tempus. Quod definit

motuum repetitio hunc effectum producere velet, Rvoluptate Dei ter opi. max. pendet, qui hanc rerum seriem aeternis legibus ligat. N ι9. Multa ad accelerandam, vel postponendam eriis sim viaent. Accelerant aetas juvenilis, corporis caliditas vel sensibilitas, vis morbi, calor vel siccitas regionis, & medicamenta stimulantia. Postponunt temperamentum phlegmaticum,7aetas senilis, frigida et humida regio, victus crassus, nimiaeque evacuae

tiones . .

48쪽

a. Iagnosis est ea pars pathologiae quae tractae de specifica morborum consimilium natura &differentia. Sine hae scientia nulla stabilis institui potest prognosis vel therapeja, & medicus abstantibus saepe ludibrio fit.

a. Extruitur diagnosis omnium symptomatum notiatia , sed praecipue eorum quae semper morbum con-eomitantur, dc ob hanc chareeteristica vel patho nomonica dicenda sunt. Haec symptomata ch/racter istiea in diagnos semper enumeranda sunt.

r. DRognosis est scientia signorum, quibus ea, quarx aegro eventura sine, praecognoscimus. Nihil magis consert ad morborum vel symptomatum medelam , quam eorum praeviso; nihil magis consertad medici famam, quam futurorum praedictio &merito, maximam enim in morbo experientiam ,r - tionemque sanam demonstrat. a. In hac pathologiae parte maximam meritus est, ct aeqvisivit laudem Hippocrates ab omnibus medicis , & antiquis & recentioribus , quamvis nonnulla in curationibus mutarint, tamen illum optime praesagisse satentur . Omnibus attamen ejus prognosticis tudquaquam fidendum est; plurima enim fallunt ob diversitatem resionum dii corporum plurima quoquesb paucitatem experimentorum, a quibus hae 1Musae prognosticae desumptae suere. 3. Ars prognostica revera conjecturalis est; ratioque conjecturae talis est, ut, cum tapissime responderit, I . i in-

49쪽

De Sanitate interdum tamen fallat. Neque id evitare humana

imbecillitas in tanta varietate corporum potest. Non itaque si quid rarissime aliquem deceperit, ideo finem non habeat, cum saepissime respondeat. 4. Nulla in corpore humano fit mutatio, vel ad sanitatem vel ad mortem, sne antecedenti causa. Haec gradatim operans .effectus, suis viribus congruentes , semper producit. Hisce prospectis nititur ars prognostica ; & in his vel spes vel desperatio oritur. s. Ad haec potissimum , in praesagiis faciendis,ar-aendendum est. a. Quisnam si futurus morbi eventus. a. Quo tempore morbus Crium habiturus st. g. Per quas vias natura sese a causa morbifica liberabit. 6. Faustus vel infaustus morbi eventus petitur, I. Ex observationibus in simili morbo notatis; a. Ex' progressis in eodem corpore smilibus morbis; 3. Ex viribus vitae praesentibus cognitis, di cum viribus causae morbi scae comparatis. Ex his notis, quid eventurus si, colligere postumus. 7. Uis vitae exploratur ex habitu corporis firmo, vel debili ; aetate, sexu praegressa vitae ratione i regione morbi tempore; praesenti statu, functionum animalium, naturalium , sed praecipue vitalium. 8. Vis morbi manifestatur majore vel minore main lignitate causae morbi fica: symptomatum , sed praecipue pathognomonicorum , acerbitate tempore mor bi quando haec appareant symptomata causarum morbis carum sede methodo medendi. u. Quo enim plura sunt indicia ad eumdem even tum tendentia, eo certior; quo pauciora, eo incertior prognoss.lo. Similia sena nonis miles effectus denotant in acutis chronicisque malis ob diversas eorum naturas. Hinc ambobus non eaedem quadrant regulae. II. Similia fgna non idem portentunt pericuIum in unoquoque morbi periodo. Convulsones enim in primo variolarum stadio plerumque Gustae ; in ultimo saepe infaustae. b.

50쪽

is Morbas. 29 xx. In acutIs morbis magis fallaces sunt quam in ehronicis notae salutis Zc mortis. a 3. Ratio semper habenda ad vires & aetatem aegri; prosternuntur enim imbecilli & senes a malis quae robustiores in vitae discrimen vix adducerent .r4. Si haec omnia seorsim perpendat medicus , deinfaustas cum infaustis notis trutinet, plerumque praedicere potest, qualis sit secuturus eventus; si nihil novi, quod aegri statum mutet , extrinsecus accidat. Is . Morborum omnium, qui certas periodos non habent, sed praecipue chronicorum , admodum in r-ta est prognosis temporis. In genere, quo VireS V forum causas morbificas magis superant , vel vice

versa, eo citius terminatur morbus quo magis az-

quales sunt, eo longius protrahitur. Iudicio medici

quoque opitulatur consideratio Causarum, quae acae. Ierant vel postponunt cris m.

16. Ad vias criseos instantis determinandas, antiqui quaedam indicia notaverunt. Praedicitur harmorrhagia narium rubedine oculorum, visus hebetudine , aeuto occipitis dolore, temporum gravitate & pulsatione, Iacrymis in voluntariis, & praecipue narium pruritur sudor, subita urinae suppressione, rigore, pulsu molli & undoso, externarum partium calore, cute molli: vomitus, morsu ventriculi, vertigine,

nausea, saliva multa & tenui, labrique inferioris agitatione: diarrhoea, flatu, & strepitu alvi , dc tumefactione abdominis: evacuatio per urinam, graVitate hypochondrii, inflatione vesicae, aucta urinaequantitate, & sensu ardoris.1 . Inter hodiernos Solanus alias notas criticas evacuationes praesagiendi tradidit. Pulsus dicrotus vel digitum bis seriens, indicat haemorrahagiam narium i qua saepius repetitur talis pulsatio ; eo magis instat erisset pulsus intermittens, si vires non deficiant, alvi solutionem: si cum intermissione complicatur durities, vomitum cum diarrhoea si mollities, evacuationem per

urinam: PRisus inciduus , ubi quaedam successiva. pul