Principia medicinæ, auctore Francisco Home medico regio, & collegii medicorum Edioburgi socio

31쪽

io De Sanitate et . Causa morbifica est illa, quae suis innatis viribus motus naturales vitiat , & ad morbi generationem confert.

3. Motus morbosi non prorsus his causis morbi ficis adscribendi sunt, sed solummodo eorum desectus vel .

excessus supra motus sanos: motus enim praeternaturalis ex binis motibus, naturalibus & morbosis , oritur. Prudentis itaque medici est, naturalem aeque ac morbosum statum cognoscere. 4. Tres ab antiquis medicis enumerantur causae morbi scar, nec immerito; causae remotae, causae praedi Dponentes , ct causae proximae. Causae remotae, externa , προκαταρ και , prae in Cipientes, occasionales quoque dictae, sunt illae, quae corporis humano antea dispo sto applicatae morbos excitant. Causae praedisponentes, antecedentes, vel προ γουμεναὶ, sunt illae, quae ita corpus disponunt, ut aptum morbosis motibus con cipiendis, si applicentur causae remotae, evadat. Cau sat proximae, continentes, formales, abditae vel internae dictat , sunt illae corporis laesiones , quae immediate symptomata morbosa excitante , ct a binis causis praecedentibus originem habent: sed semel productae suis viribus permanent. s. Πα diversae morborum causae haud confundi debent; quia quandoque unR , qaandoque altera , opem medici speciatim poscit. De his ergo summatim tractandum est.

De causis morborum remotis . t. DRimum locum merito tenent pathemata' animi

1 violenta ; quia nihil citius motus solidorum &fluidorum placidos pertubat. Effectus , quos producunt, sensibus patescunt; sed modus operandi adhuc in tenebris jacet, & fortasse semper jacebit. Ita fibras constringit, motum sanguinis accelerat, sanguinem ad superiora determinat. dolorem in scro

32쪽

ω Morbi . . 1 Ibiculo eordis excitat , dc spasmodicas stricturas i in

ventriculo, ductu cholidocho , &intestinis, concitat. Hinc larga salivae copia, oris amarities, vomitus bilis, volvulus, apoplexia, phrenitis, febris. In amore pectori altius infixo, alta trahuntur suis spiria, cor pulsusque tremunt , vultus rubore & pallore alternatim tingitur, vox faucibus supprimitur. oculi tenebris velantur, gelidi erumpunt sudores,

dc somnus, quamvis enixe vocatus, usque ad auroram deserit. Inde secretiones perturbatae , tabes, appetitus prostratus, melancholia, insania. Moerore pectus occupante, fibrae relaxantur, motus humorum retardatur, valetudo & venustas aufugiunt,

ventriculus dc intestina debilitantur flatibusque distenduntur, alta trahuntur suspiria , lumina subsidunt, gente pallescunt, corpusque mortui potius quam viventis speciem sext. Hinc pulsus debilis, appetitus deletus, debilitas, perspiratio cohibita, frigus extremitatum, tabes, polypus, omnesque morbi qui a solidis debilitatis proveniunt. Commotionum omnium moeror corpori infestissimus est. In timore , ct terrore, sol ida debilitantur, fluido

Tum motus reprimitur, contremiscunt artus, gelidi effunduntur sudores, sanguis circa cor di pulmones accumulatur, faeces dc urina involuntarie elabuntur,

totaque machina quam maxime relaxatur. Hinc cor

dis palpitationes, debilitas, anxietas, spirandi angustia , lethargus, animi deliquium, mania, mors. - Pudor moerori amnis est, dc ejus effectus aliqua, Renus participat. In hoc pathemate sanguis ad caput determinatur: forsitan adest quoque insolita minimorum vasorum iaciei cervicisque vibratio. Hinc roseus genarum color, sensuum externorum interno rumque confuso, & a poplexia . . Invidia componItur ex desiderio, ira, moerore ἐ& uti debilitatem ultimi, ita febrilem commotionem priorum participat. Hinc oritur hectica febrisi,

33쪽

11 De Sanitate Inimo gaudium, dulcis curarum proscrIptor, si sit bitum & immoderatum sit, adeo vires deterit, ut mania 'el insperata mors nonnumquam sequatur. a. Diuturni dc profundi animi labores cerebrum &nervos debilitant, robur corporis consumunt, ventriculum viresque concoctrices destruunt, secretiones

impediunt, dc veneri inimicissimi deveniunt. Hinc cupidi literarum satu lentiis, malo hypochondriaco, paralysis, corporisque gracilitati obnoxii sunt. a. Alit in suo simi natura res , quamvis exiguae mo lis, corpori infestissimas, venena dicta, quae ob celetem operationem proximum locum merentur. Dividuntur in tria genera : vegetabilia, animalia, & mi neralia . Inter vegetabilia enumerantur opium, hyoscyamus, solanum lethale, datura, cicuta aquatica, &aconitum caeruleum. Haec immediate in ventriculi &intestinorum nervos suis partibus phlogisticis agunt.

Inter animalia enumerantur morsus canis rabidi, Vi perae , serpentum Ec tarantulae; horum venenorum na tura adhuc ignota est. Inter mineralia, acida since ra, cobaltum, diversae arsenici species, mercurius sublimatus corrosivus, e vitrum antimonii: haec Operantur primas vias caussico sale corrodendo. 4. Ad haric classem referenda sunt quaedam medicamenta venenatam vim possidentia, uti tartar. emetic,

scammonium, resina j a lappi, gummi guttetae, helleborus albus&niger, colocynt. semen catapulti, mercari alia, dcc. quae aliquando iisdem symptomatibus ac , venena constipantur, uti anxietatibus , pulsu debili esceleri, singultu, spasmis & convulso nibus, inflammationibus , ct ventriculi intestinorumque gangraena. Ob hanc causam vitanda sunt. Saturnina, ob Vires venenatas, Certas quamvis lentas, caute admodum interne exhibenda. Caustico sale ditantur cantharides; ideoque summa eum cautela interne usurpandae sunt. . Aeris diversae qualitates & mutationes morborum malorum causae deveniunt. Aer gravitate peccans sanguinem accelerat, pulmo

34쪽

Y Morbir. . igines nimis dilataei, & vasa eutanea comprimendo majorem sanguinis ad cerebrum fluxum effieit. Hi ne ple Titides, peripneumoniae , anginae . capitis dolores oertigo , de apoplexia . Aer levitate .precans sanguinis circulationem retrardando, & resistentiam externam h moribus intra vasa pulmonalia contentis minuendo , hem optoisin , hystericam passionem , rheumatismum , po dagram , & febres intermittentes nervosasque gignit Aer nimis calidus, particularum ignificarum intromductione, fibras laxat, molem humorum amplificat, sanguinis circulationem incitat, perspirationem insen.

sibilem adauget. Hinc dissipatio liquidissimae sanguinis partis; adunatio remanentis; debilitas; salium multiplicatio di acrimonia; oleorum attenuatio & corru-τtio. Si diu perstet hic aeris status, vel subito adveniat frigus ad impediendum particularum noxiarum enitum, tune oriuntur febres ardentes, biliosae, &c. Aer nimis frigidus topicas inflammationes, praecipue anginas, pleuritides, peripneumonias producit.

Iul mones sua gravitate nimis distendendo , fibras con-ringendo, humores condensando, dc perspirationem minuendo, particularum frigorificarum introductione. Harum existentia probatur ab aucta aquae in glaciem conversae mole . a qualitatibus aquae regelatae pro

priis i ab aqua in vacuo vix congelante, ab artificiosis glaciem producendi methodis ; ab instabilitate gradus frigoris, quo congelatio vel regelatio fit in diversis temporibus & diverris regionibus, An hi p/rticulae frigorificae salinae n turae siuit .Rationi ex*perimentisque consentaneum videtur.

Nimia siccitas solida desiccat, humores inspissat, di ad febres disponit. Nis in aridissimis regionibus

his mala vix sentiuntur.

Omnium perniciosissima est nimia hum Elias, quae cuti &INimoni externe applicata, per venas bibulas

intus assumnta, totique corpori interne applicata, fi

35쪽

4 De sanhatexsthma, phthisis, hydrops, & febres intermittentes ,

remittentes, ner osaeque . Ex antedictis harum atmospherae qualitatum complicationes diversae & e sectus patebunt. Frigus humidum valetudini plus i festum est quam siccum, quia perspiratio magis impeditur . Sed calidus, humidus, ct levis aer omnium

complicationum corpori insessissimus est ob naturam summe relaxantem & putrefacientem. 6. Hinc patet quare certis anni temporibus eertigrassantur morbi. Hyeme enim tempestas sicca di frigida: vere, frigida &humida: aestate , calida & sicca: autumno, calida & humida. Hinc quoque patet , quare venti ad morbos producendos multum contribuunt: alii enim levem, alii gravem; alii cali dum, alii frigidum; alii siccum, alii humidum aerem advehunt. Eorum notitia patet a loci diversa latitudine , expositione, & situ respectu aquarum. . Praeter has avidentes aeris qualitates , adsunt aliae non minus ad destruendam sanitatem eis caces, quamvis non sensibus patent, neque instrumentis p tefaciendae. Tales sunt particulae morbi sese, miss-mata dicta, aeri innatantes. VInter has eminent putrida esiluvia ex putrefactis animalibus , vegetabilibus, vel aquis stagnantibus paludosis secestentibus. Hae particulae, ex sale pungente & oleo stetidissimo compositae, eamdem putredinosam fermentationem, quantum fieri potest ob motum humorum , chyli novi introitum, & secretio nes, excitare moliuntur. Inceptam , durante vita , demonstrant symptomata putridae febris S pestis. Fossilia subterrranea , qualia sunt diversi sales, olea,&metalla, aliaque adhuc ignota eorpora vel smplicia vel inter 1e composta, morbifica effluvia diversi gene is emittunt. Haee experientia fotarum metallicorum , vaporibus noxiis a quibusdam loeis provenientibus, & multorum morborum origine confirmatur. Hie reserri debet vapor sulphuris accens,

et parietum nuper calca extructorum. l , a.

36쪽

. Quaedam mi asmata morbi sca, uti variolanim de morbi uoxum, aliarum regi dum indigenae, per aerem

propagantur , sese in corpore, humano multiplicant, iterimque viribus auctis exeunt ad eosdem morbos propagandos. A liquando. magis liquando minus,

laeundum aeris & corporum dispositionem, agunt ,

sed nunquam omnino debellantur . .

Cogitatione depingi, sed non demonstrari possunt, diversae aeris mutationes , ab ipsus salinis coleosis di aquosis particulis inter i. conjunctis, dc sortasse in

Corruptionem quamdam aliquando tendentibus. Haud sanae philosophiae incongruum videtur, multos reser-xe morbos solis de lunae attractioni, de mayeriei subtili noxiae eum radiis Iuminis ab his ad vectie.' Haec morbifica effluvia agunt in superficiem corporis secundum copiam , subtilitatem , celeritatem, motum, dc figuram particularum; & ad sanguinein deseruntur, r. Per primas vias, a viscida & sexmentationem promovente saliva, et. Per poros cutis; sed praecipue, 3. Per vasa bisula Falmonum, ob majo-xem superficiem, mucum illinentem, & nisum contra aerem in expiratione. I.

g. Confert quam maxime ad morbos producendos evacuationum naturalium defectus ' , vel suppressio. Re. tentio faecum producit flatus, cruditates , inflationem praecordiorum, dolores ventriculi dc capitis: uetear, hydropem, anasarcam, S febres: perspisabilis materiae, torporem , gravitatem, tussim , rheumacismum,

febres, omnesque fere morbos r mensumi, phthisin, vomitum , vel sputum sanguinis chlorosin , hystericam affetiionem, cachexiam, hecticam febrem, dce. : haemorrhoidum , astmata, hypochondriacum malum, pleu Titidem dc peri meumoniam: lochiorum, pathemata hysterica, dolores ventris, inflammationes, febres, purpuram. Hi morbi originem habent vel a ple thora svel a particulis acribus retentis, vel ab utrisquς. e. s. Uti in sanitate, ita in morbis, vid. tinea capitis , podagra, rhoumatismo, scabie, erysplate, varis'

lis s

37쪽

16 De Sanitata

Iis, morbillis, bubonibus pestilentialibus, fiunt salutares ad exteriora evacuationes, quibus repulsis, seviora quam antea excitantur symptomata, ob majorem noxiarum particularum propinquitatem , dc corruptionem stagnatione auctam.

Io. In alimentis duplici modo peccatur, copia dc

qualitate . . ..

Nimia satietas ventriculum distendit, motum vermicularem impedit, dc vicinas partes comprimit rhinc cruditas, flatus, acida vel putrida secundum naturam alimentorum fermentatio, vomitus, diar- rhoea , gravedo , dolorque capitis, dc plethora. Sed nimia abstinentia pejora mala accersit, debi; litatem ventriculi, ciborum rejectionem , evacuationem, obstructionem , humorum acredinem, putrefactionem, de febres periculosissimas. Acida immoderate sumpta ventriculum debilitant, alvum constipant, chylum & humores coagulant, O mnesque seeretiones impediunt. Dulcia facillime ace scunt, humores glutinosos reddunt, vermes producunt , dc dentes corrumpunt. Tenacia , qualia omnia farin Cea , panis non fermentatus, ligamenta.&. tendines animalium, caro vel piscis indurata, sumata vel salita, caseus novus, dc opus pistorium , chylum nimis viscidum praebent: hinc morbi primarum viarum, obstructiones , cach exta, leucophlegmatia, &scorbutus. Spiritus fermentati humores coagulant, libras excitant, & molem humorum augent; hinc schirrositates omnium viscerum, sed praecipue ventriculi, hydrops, atrophia , paralysis, apoplexia, dc febris hectica. xx. Uigiliae nimis protractae laedunt nervos, perspirationem impediunt, fibras laxant , dc humores acres reddunt. Hinc plerique morbi chronici. ν ix 2. Hae causae morbificae, aliaeque quotquot sunt, agunt in vasa & humores vel mechanicis viribus, quatenus solida corpora; vel chymicis viribus, quatenus qualitates quasdam corpus nostrum respicientes postident. vi-

38쪽

f Vires mechanIcae agunt numero, tenuitate , figura de pondere partIcularum. Ad hanc classem redueun. tur sales eaustici & venenati animalium vel vegeta bilium; effluvia mineralia e terrae visceribus; spirituaacidi minerales; sumi e carbonibus vel sulphuro; es. fluvia e muris calcariis nuper ea tructis ; dc venena mineralia, vel medicamenta veneni vim habentia. Uires ehymicae multifariam agunt; sed praecipue, x. Ad unando & coagulando humores , ut particulam frigorificae, spiritus fermentati, acida Omnia , per spirabilis materia retenta, & quaedam febrica mia smata . 2. Separando dc dissolvendo humores , uti particulae calidae , aquosae , scorbuticae, quaedam saltem & venenorum species , quaedam miasmata febrilia, omniaque fere pestifera. a. Acidam fermentationem in primis viis excitando, uti vegetabilia acescentia, omnia dulcia, vinum austerum , dc acida. . Putridam fermentationem intra vasa producendo, uti putrida effluvia . s. Alios motus fermentativos in tanguine concitando , quibus multiplicantur causae,morbificae, uti accidit in rabie canina, lue venerea , scabie, morbillis, v riolis, omnibusque morbis

contagiosis.

r. GFfectus causarum remotarum vel diminuntur vel Ira augentur secundum naturam corporis quod occupant. Hinc causarum praedisponentium notitia sciritu necessaria est. Σ. Omnibus morbis obnoxia maxime est infirmitas; minime firmitas. 43. Figura corporis externa ad quosdam praedisponit morbos, uti cervix longa, dc thorax angusta planaque

ad phthis m. brevis cervix ad amplexiam ; obesitas ad asthma, dc gracilitat ad laterum dolore. - B 4. Ubi

39쪽

ὸ ι . De sanἰtate . 4. Ubi fibrae nimis strictae, & elasticae eIreulationem

ecelerant, calorem augent, sanguinem compinguntdc adunant, rubrorum globulorum quantitatem & in flammabilitatem adaugent, plethoram producunt, deserum glutinosum reddunt; ibi disponitur corpus ad inflammationes, pleurisim , rheumatismum , & febres acutas inflammatorias. Ubi, contra, aquosa sanguinis pars praevalet dc lentescit, deficiuntque seeretiones ob nimis laxam fibrarum compagem ; in hoc solidorum de fluidorum statu pertimescendae sunt cactextae, hydropes , tumores oedem a tosi, intermittentes, remittentes, di febres lentae nervosae dictae . Hinc tempexamentorum diversorum morbi deducendi sunt. s. Fabrica delicata, nervis voluptates dc dolores exinquisite senti estibus donata , haemoptois dc phthis pulmonali saepe tentatur.

ε. Sanguis dissolutus, minime eohaerens, lividus cito putrescens, dc crassamentum serumque minime secedetis, scorbulo , largis haemorrhagiis , dysenteria maligna dc febribus putridis tentatur P . . Uti divitiis, ita morbis parentum libere sue-dunt. A quadam enim haereditaria solidorum dc vasorum minimorum structura praedisponitur corpus ad hystericum & hypochondriacum malum, calculum , pthism, epilepsiam, strumam, rheumatismum, dc podagram

8. Nonnulli morbi aliis morbis viam sternunt; uxasthma , hydropi: remittens vel intermittens febris malo hysterico vel hypocondriaco, tumori lienis de hydropis colicae, paralysi; variolae de morbillis ἰ eulorum inflammationi dc phthis. Pars aliqua, semes vitiata vel debilitata morbo, a leviori causa sempeE

postea vitiatur

s. Diversae aetates diversis morbis opportunae sunt. sinas infantilis dentitioni, vermibus, raehitidi, mombo ab acido, convulsionibus dc strumis. Acutis mombis, adolescentia; sed longis, uti tussi, scabiei, hydropi, a- ti, obstractionibuε. senectus patet.

40쪽

ro. Praedisponuntur steminae ad chlorosin, hyster; tum malum, plethorum , motus spasticos convulsivos morbos nervosos, & pathemata animi violentiora.

De eavi morborum proxImIs. r. f Ausarum proximarum , effectus morbosos Im- , mediate excitantium, notitia medico utilissima est, quia in affectionis & remediorum cognitionem amplissimum eum deducit a. Antiqui medici in causis proximis adeo hallucinati sunt, ut Empirici hanc quaesitionem quasi incomprehensibilem , ideoque supervacuam , rejecerint. Huic disputantium errori & discordiae originem praebuerunt inscitia circuitus sanguinis , dc parum usitata, ob superstitionem , cadaverum inspectio. Neque melius meruntur de medicina recentiores, qui morbos deduxerunt ab athali acidove intra venas, quia non adhuc tertIs experimentis constat, a thali nos vel acidos sales humoribus nostris sanis vel morbosis inesse; deliterio aliquo; suribundo archeo ; discursvo spirituum motu, calidi innati defectu; qualitate humorum maligna; aliisque ineptiis. 3. Causae morborum proxime investigandae sunt ,

L A natura i& viribus causarum remotarum praeco

initis . 2. Λ diversis morbi symptomatibus inter . seeollatis, & ad unam simplicem causam severo ratio emio ducentibus. a. Α remediis & perniciosis Ac salutaribus, durante morbo, applicatis. 4. A mortuorum sectione. In posteriote cavendum est ne effectus causarum pro ipsis causis habeantur. 4. Ingenue tamen confitendum est , causas quae morbos immediare excitant plerumque dissiciles, ali-luando inscrutabile esse , ob abditam subtilissimam

uam naturam, ipsarum mutabilitatem, & concate