Principia medicinæ, auctore Francisco Home medico regio, & collegii medicorum Edioburgi socio

51쪽

go De Sohatentiones gradatim supra se invicem Insurgunt, criti cum sudorem praesagiunt . Sed haec indicia non satis adhuc usu & experientia confirmata sunt.18. In genere, prudentis est medici; quam primum gravis metus subest, indicare necessariis periclitantis in disseili rem esse; ne, si victa ars malo fuerit, .el ignorasse vel fefellisse existimetur. Sed ut haec

prudenti viro conveniunt, sic rursus agyrtae est, par vam rem attollere , quo plus praestitisse videatur.

De morbis medendis.

et. 3ΤA constructum a summo opifice est corpus hu- I manum, ut nervosae partes a plerisque causτmorbi scis irritentur. Hac irritatione major liquidi nervosi quantitas in fibras motriccti influit, motus solidorum & fluidorum accelerantur, & augetur actio contra causas morbificas. Hinc quantitas super- sua laedens ejicitur, qualitas vitiosa corrigitur, stases humorum dissolvuntur, viscerum obstructiones re serantur, & morbi profligantur. et. Antiqui, circuitu sanguinis adhuc incognito , moribusque mechanicis adhinc dependentibus haud, intellectis, totum opus Naturae, vocibulo indistincto, tribuebant. Per Naturam , morborum medicum subintelliguntur motus morbos, qui in corpore sine ullo adjumento perficiuntur. 3. Hi motus morbosi vel universales vel particulares sunt: universales, quando motus per totum systema vasculorum ob validam irritationem augetur; paroticulares, quando ob levem irritationem parte a Iiqua

tota

52쪽

scae. Egent enim hi motus mechanici ordine debito, & tempore determinato ad suum opus persesendum, viisque ad materiae expulsonem accomodatis. s. Quando hi motus morbis debellandis exacte aptati sunt, nulla tune artificialis medicinae pitet ianua, Natura enim totam sbi vindicat medelam; &jure optima morborum medicatrix censetur . Tunc

medicum plus spectatorem quam auctorem e sile oportet. 6. Sed a suo scopo saepe aberrat Natura. In multis enim morbis chronicis, uti lue venerea, hysteri cacthypochondriaca affectione, rachitide, scabie, &C. nullus excitatur motus, ideoque nul Ia expectanda medela. In multis nimis tanquidi vel effrenes hi motus sunt; ideoque institutum veI non absolvunt, vel pervertunt. In quibusdam, praesertim ubi causa extra vasa irrita sita est, uti in calculo, vermibus,

liquoribus extravasatis. &c. motus non modo non

salutares, sed admodum perniciosi sunt. Hinc Natura aliquando prodest , aliquando obest ', ideoque non sember & ubique sequenda. 7. Ars itaque in auxilium vocanda est ad defiectus Naturae supplendos & corrigendos . Motus, quando nullus adest, excitandus . Nimis debilis, sub

Naturae auspiciis, augendus, omniaque impedimenta ad motum naturalem removenda sunt. Nimis effrenis, diminuendo causas irritantes vel corporis sentabilitatem; moderandus. Perniciosus denique, omnino sedandus, vel, si non fieri possit, a locis magis necessariis avertendus. Hoc Naturae, hoc artis officium; & sua cuique merita laus tribuenda est. Hisce intellectis , numquam potestoriri haec frequens disputatio: An secunda valetudo medicinae, an Cor poris beneficio, contigerit λ s. Quodcunque , vel secundum vel contra sanitatem. in corpore observatum, quod aliquid faciendum medi

53쪽

gi De Sanitate

eo indicat ag sanitatis remanentis tutelam , vel morbi depulsionem, Indicans appellatur. Notitia earum mutationum, quas indicans requirit, Indicatio appellatur. Indicatum denique est medicamentum quod hunc eventum assequendum indicatur, & indicanti

congruit.

s. Indicatio exoritur, a. Α probe perspectis &intellectis causis morbi proximis, quae rationi, quid faciendum sit, ostendunt. r. Λd ipsa experientia, morborumque historiis , quae, quamvis in tenebris Iatent & causae remotae & proximae, tamen multa comprobaverunt auxilia, specifica dicta, quorum natura & agendi ratio adhuc ignoratur, & sorsitan semper latebit. 3. Ab his ambobus simul junctis, Ac ad eamdem metam tendentibus, haec optima αβrmissima medendi methodus est . :

De remediorum viribus . .

r. C. Mnis ars instrumentis ad suum opus perficienis dum eget. Instrumenta artis medicinalis apmpellantur auxilia vel remedia . Haec in tria genera deducta sunt. Unum quod medicamentis, alterum quod victu, tertium quod manu medeturi primum , secundum διατηπικέν, tertium ρουργικου' , Graeci nominaverunt. De hac a prioribus nune separata, & ad chirurgos relegata, hic non

tractabitur. a. Uti artifex instrumentorum, quibus operatur, naturam & vires; ita medicus potestates remediorum, quae sub certis legibus corpori humano tali modo constitututo applicantur, callere debet. 3. Quia corpus peccat vel ob quantitatem defici ea . tem aut excedentem, vel ob qualitatem vitiosam fluidorum aut solidorum, vel ob corpora extranea irritantia, ita omne auxilium aut adjicit, aut demit, aut

54쪽

permutat aliquam materiam, aut denique expellit vεIdestruit corpora mechanice agentia . Quaedam non uno modo tantum , sed etiam duobus inter se non contrariis, adiuvant. Non ultra hos limites progrediuntur vires remediorum.

4. Materia optime adjicitur alimentis, id est ei bo& potu . Haec sunt aut valentis v firmae , aut mediae, aut imbecillae vel infirmioris naturae. Nonnulla ad certa fluida proprie tendunt, hinc haimatopea , gal acto p ea, spermat ope a. s. Demitur materia supersua , abstinentia ; exercitiis ; frictione; sanguinis detractione per venas, vel per cucurbitulas, vel hirudines; fonticulis ; epispasticis; vomitu; laxantibus, vel purgantibus: alvi ductione; lationibus diaphoreticis, vel sudorificis; diu- reticis, em menagogis; expectorantibus salivantibus; errhinis, & apophlegmatisantibus.

6. Materiam permutant. I. Medicamenta altera

tia, qualia absorbentia, diluentia, temperantia, attenuantia, vel incidentia, anti septica, ct dem alcentia vel emollientia. a. Roborantia, qualia analeptica vel cordialia, balsamica, stomachica, visceralia, astringentiai vulner ria. 3. Sed antia, qualia a nodyna , antispasmodica , anti epileptica , hypnotica & narcotica . 4. Specisca. r. Expellunt vel destruunt corpora extranea mecha iace agentia, carminativa , alexi pharmaca , anthelm in thica, lithon thriptica.8. Haec alimenta & medicamenta non suis , & propriis qualitatibus morbos adoriuntur, sed viribus compositis ex motibus naturalibus & artificialibus. Eorum effecta observatione & experientia deteguntur. s. Inumbrantur illorum vires. a. Quia omnes mor-hi circumstantiae ante administrationem non exacte notantur&describuntur. a. Quia plurimae morborum causae quas debellant adhuc ignorantur. 3. Quia principia , quibus hae vires dependent, neque satis dete- untur, neque legibus mechanicis aut chymicis dilu

c cide

55쪽

4 De San;tataeide explicantur. 4. Quia composita , saeptus quam simplicia remedia , usurpantur unde dubius haeret medicus , cui potissimum adscribendus sit effectus , vel an non plane diversus a simplicibus . i

De artis in medendo legibus.

t.' Uamquam vix ulla perpetua praecepta meὀiei - nalis ars recipit, tamen in medendo quaedam sunt regulae generales vel axiomata, quibus fere obligatur artifex, quo remedia, magis secure& expedite, optatos producant effectus. a. Ad felicem medelam requiritur notitia proprietatum, non solum aegrotantis, sed etiam fani corporis. Inveniuntur enim corpora, in quibus aliter atque in caeteris idem evenit. Ideoque cum par scien tia sit, utilior tamen medicus est amicus, quam ex

traneus .

s. Raro quisquam non aliquam partem corporis imis becillam habet ; cujus quoties offensum corpus est vitiosa pars maxime sentit . Huic praecipue succur

rendum est.

4. Medicus interdum plus quiete, quam movendo atque agendo, proficit. s. Ars observare & sequi debet ordinem, tempus, ct successiones motuum , quibus natura ad curationem absolvendum incedit' . . . 6. Morbis occurrendum in principio & remimonibus vel intermissionibus, sed non in summo proxismi vigore, nisi ad symptomata levanda quia partes ner volae tune spasmodicis contractionibus tentantur.

trahendo porrigatur in id tempus, quod curationi locum praestat . s. Medicamenta naturae corporis semper accomm

danda sunt i debilibus enim debilia, di sortIbus fortia

56쪽

eonvenIunt. Neque unquam, quod infirmioribus fieri potest sortioribus medicamentis aggrediendum. N que quicquid tepente in corpore mutandum , quod aeque tuto paullatim fiat. 9. Attamen multa in praecipitii periculo recte fiunt , alias omittenda . Nec potest vehementi malo nisi aeque vehemens auxilium suceurrere.

Io. Perpauca, eaque bona explorata medicamenta ,

tentanda . Qui . multis promiscua & passim utitur ,

nul la probe noscit. II. Neque crebro, neque sine causa, in longis morbis , mutandae sunt applicationes longa experientia comprobatae arguit enim vel ignorantiam indicatio . nis veI remediorum. Ia. Sed cum omnibus eadem convenire non possint, est circumspecti hominis novare interdum , & augere morbum, & rebres accendere: quia curationem l ubi

id quod est. non necipit, potest recipere id quod futurum est. Hinc, quos ratio non restituit, temeritas fere ad justat. 13. In applicatione remediorum observandum in anni tempus , facilius enim curantur quotquot ab ob structionibus proveniunt morbi , tempore vernali &aestivo, quam autumnali & hyemaii. Id. Observandum quoque est tempus diei; evacuantia & stomachica mane optime administrantur , sed optata melius in genere circa ten'pus nocturnum .is. Nihil commodius est quam causam morbi, qua via primum expelli potest, ejicere quia humores minus inquinantur, dc corpus minus labefactatur. 16. officium est medici impetum morbi a parte magis necessaria ad partem minus necessariam vertere. 17. Evacuationes per alvum , cutem, & renes numquam excitandae , nisi materia excretioni antea aptetur , di viae ad hanc emittendam propriae patescant. et s. Quando ingravescunt symptomata, ad illorum mitigationem, posthabita morbi causa, remedia dirigend sant. Hac symptomata saepe indicant remedia

57쪽

ς,usam morbi foventia. In hac contrasnilicatione maximo periculo semper occurrendum.1y. Non retardandae, sed promovendae sunt eriti- eae evacuationes, praecipue si deficiat natura'; nequo

prudentis medici est, aliquid novi moliri eirca die,

eris maxime dicatas. fio. Neque cubantis luxuriae subscribere, neque tortoris vicem exhibere medico convenit. at. Quo brevior morbus , eo victus tenuior quis longior, eo minus tenuis.11. In febrium vel dolorum accessionibus, a ei bo,bstinendum est quia tutac nulla fieri potest nutritiore cibus plerumque corrumpitur. Σ3. Quo vires sunt magis Consumptat, eo rebus infirmissimis maris opus est, & parciori sed frequentio-Vi alimenti usu reficiendae sunt. Quo vires magis consant, eo valentiori materiae, & majori copiae indulgendum. Itaque utendum materim genere pro viribus; modusque ab omnibus pro genere sumendus.

58쪽

LIBER SECUNDUS

DE MORBI y FEBRILIBUS:

te diversis morborum divisionibus .

ti MNIBUS quae pertinent ad universa inorbo - rum genera absolutis , ad sngulorum curationes veniam . Sed operis nos ri ordo re quirit , ut prius in distinctas & separatas classes redigam morbos, quo facilius generates emima proprietates & distributio animo eoncipiantur. a. Morbi distinguuntur in simplices & eornpesitos Simplices per se exi stunt ; sed composti eum aliis morbis Conjunguntur , uti febres cum lae venerea seorbulo, vel vermibus complicatae. 3. In id iopathicos & symptomaticos. Ubi mihisa primarius , neque ab alio dependet , id iopathicus ;quando ab aliis originem ducit, tunc symptomaticus dicitur , uti convulsiones a vermibus vel dentitione .cephalalgia ab affecto ventriculo, &c. Summae utilitatis e st in praxi hare distinctio. . In contagiosos & non contagiosos. Contagiosi, quales febres, variolae , morbilli, pestis, dysentena, scabies, lepra, lues venerea, ita vocantur, quia materia mo=ifica ab uno in alterum propagatur hec dupliciter fit, vel per contactum, vel per aerem. s. In continuos & intermittentes. Priores , quales febres continentes, phthisis, scabies&c. perpetu. aDfli sunt : Posteriores , quales fetaea intermittentes ,

59쪽

temporis intermissionem postea redeunt. Hic itus reditusque vel regularis vel irregularis hinc intermittentes rursum in periodicos, & irregulares dividuntur. 6. in benignos & malignos. Priores facillime, po steriores, uti fibres malignae, cancer, sphacelus, &c. dissi eillime medelae auscultant. . In haereditarios, qui liberis a parentibus transmittuntur; dc adventitios, qui sine una labe haereditaria adveniunt. Medelas facilius cedunt posteriores

quam priores.

g. In salutares dc exitiales. In priore classi reeensentur di arrhoea vel vomitus ab acri materia in primis viis , intermittentes vernales, haemorrhoides , profluvium aeris muci e naribus, dcc. In posteriore, febres ab animi pathematibus, venena, nervi laesi , dcc. AEgrotanti convenit ut medicus hoc recte distin

guere valeat . - . .

o. In sanabiles de insanabiles. In posteriore et alle enumerantur paralyss antiqua, mania inveterata, a-shma in senibus, polypus, hydrops , schirrus viseerum , calculus , &c. Horum notitia in prognosi facienda admodum necessaria est. Io. In recidivos & non recidivos. Priores sunt ophthalmiae , intermittentes febres , hydropes , dcc. posteriores sunt variolae , morbilli, pestis, lues venerea, dcc. II. In endemicos, epidemicos, dc sporadicos; di in acutos dc Chronicos . i

Da endemisis, epidemisis, is sparadisis morbis . . Ndemicus appellatur morbus, qui certam regios leti nem, vel certas in eadem regione plagas insessat, statis tempestatibus plus minus grassatur, &aeissis ibi communibus originem ducit.

a. Hae causae duci possunt. M Λ regionibus soli

60쪽

Febrilibus. Duentisque diversimode expositis. a. Ab earum vicinitate ad mare, lacus vel paludes. a. Λ nimis alto vel profundo loci situ. 4. Λ diversa natura soli vel lutei, vel palustris, vel fabulos. s. A diverstate aqua-Tum , quae diversis particulis mineralibus, salinis, o- eoss, vel terrestribus repletae sunt. 6. A dieta hisce locis propria.

s. In nostra insula endemicus est phthisis & taedium vitae accolis mari. Baltici scorbutus ; in Flandria febres intermittentes; hydrocele & sarcocele in Gallia Narbonens ς plica in Polonia; melancholia hypochondrica in Hispania ; epi lepis in Hetruria ; strumosus colli tumor in Alpium jugis ; perniones in regionibus septentrionalibus; pedis in AEgypto; paralysii species, Berceri dicta , in plagis Asiae calidis ;tetani species in India; vermes intra cutem progerimiti in Guinea; di lues venerea in Peruvia. . Morbus qui apparet, grassatur per populum, de postea cessat, epidemicus appellatur. . . s. Morbus epidemicus ejusdem constitutionis, iisdem fere symptomatibus, utcumque varient corpora , stipatur, di iisdem tollitur remediis; sed plane diversus, & in symptomatibus & medela, ab epidemicis

diversae costitutionis . .

6. Epidemici, omnibus anni temporibus, sed plexumque vere & autumno, sese monstrant . Hinc in vernales & autumnales dividuntur. Vernales, uti v xiolae , morbilli, pleuritis, &c. adveniun mense Ianuario, saeviunt vere , di desinunt cinea solstiti tum

aestivum . Autumnales contra, quales quartanae, pestis , cholera morbus, dysenteria, dcc. tunc incipiunt; autumno maximas edunt strages, ct adventante hye

me evanescunt.

7. Constitutione epidemica ad suum vigorem procedente evanescunt, plerumque, quotquot tunc con-1piciebantur, alii morbi: recedente, rursus in lucem prodeunt. Si alius comitetur morbus , aenium, id mici aemulλtur.