장음표시 사용
71쪽
filio, eique uesco, quod omnes exsi pervi ltitulos, ancipitis plenum iter solicitudini e lfacturo in Hispanias, non tam comitem d lderit, quam ducem: Quem multo etiam, habuit cariorem, postquam luculentae adeo
fidei, Se prudentis felicitatis conspexit inducia; partim in eo, ut varia eluderentur comsilia, alib spectantia, quam sperabatur ; pa tim ut salvum ac issipes Patri, Patri equo
sisteretur carissimum utrique, oc naturae juxta ac fitorum lege, tot norum imp
rio destinatum pignus. Quae quanti si gula sint, dc summus Rex, Ac Regem diagnissima proles, satis intellexit ι M abundὰ
testatum fecit sanctissimus Procerum con-
Ventus, cum propterea, totius regni nomine, celsitudini tuae prospere reduci, vobis honorificentissimis, gratias egit immortales. Nec limitibus eorum temporum continetur inclytum nominis tanti decus. NamRRe Jacolis in meliora alterius vitae regna
translato, ille tot,3c terrarum, dc virtutum
Patris haeres,optimus Maximus Rex Car Ius, non domestico solum exemplo, sed suo
etiam incitatus judicio quod in lubrico
hoc rerum humanarum pesmarium censetur in simili celsitudinem tuam assectu pr
sequitur, atque ita prosequitur, ut dies ani rem eum non imminuat, sed augeat. Adde istis, quod non solum generosae illius vestrae,
ae laudatae undique Britanniae gentes i verum multae etiam praeclari nominis exterae Nationes, praeconiis toties in coelum tollant nomen tuum; quoties iis in mentem venit virtutis Heroicae, e tam arduis relucentis
negotiis, quae tot jam annos sustines; atque inter ea e legationibus ad Potentissimos RGges , de foederatam etiam hanc Belgicam susceptis. Accedit denique, quod favor coelestis, ac Regia Majestas tot unum, de tantis ornarint honoribus, ut qui non simul
cogitet, ut in uno etiam multorum merita,
ac dotes concurrant, is nec judicium duorum Regum, nec Dei ipsius, in jus manulant Regum corda, satis intelligere, atquet aestimare posse videatur. Meditantem me ista, majora propὰ omnia, quam ut mei similes, non dico enarrare illa, sed vel concipere animo satis valeant, qualiscumque, coepit oblivio mei; quae tantum apud me potuit, ut nunc hanc sumpserim fiduciam compellandi Celsitudinem tuam. Facise enim mihi excidi, dum totus extra me sum-
mam in admirationem rapior virtutum tu rum. Et cui non earum splendor mentis' aciem praestringat, cum tantus is sit, ut, s larium instar radiorum, haut alios sortiatur fines, quis eos ipsos, quos terrarum Orbis oscit Attamen accessit eo alterum qu que: Nam quantum ab alloquio Celsitudinis tuae arcebat excellens dignitas ; tan-ssim revocabat eximia, & quasi privati h minis, infortuna ea publica, humanitas' i praesertim erga eos omnes, qui seliciter literas nostias colunt. Qim enim obtusi adeo pectoris est, ut ignoro, summum Celia studinis tuae ardorem erga doctrinarumamidia, ac Musimam Sacerdotes inquo aded multa magnaque hujus coelestis animi argumenta primuisti. Sed ea melius p steris reseret Britannia, quae uti grande ati eo depositum tereis exhibuit, ita eb fcliciter gaudet. At solum extero mihi attinger licear,non leve hujus amoris documentum, quod hic vidimus cum Legationem obires apud Belgas. Periculum crat, ne, Rei literariae damno, misere dispergerent a Linguarum Orientalium codices; quos fiammus vir, de amicissimus Collega me
Thomas Erpenius o cx Oria ente, Africa, terris aliis, tot annis, maximis
periculis, 3c impensis congessisset. Vix illud cognoras, cum ecce, Celsitudinis tuae jussu, ac liberalitate summa, nobilis Bibli theca, publico, ac imprimis Cantabrigiem sis Academiae bono, quasi ab orco redimiatur. Quamquam vero magnum hoc fuerit: quantulum tamen est, prae aliis tam multis, quae commemorare nunc longum
foret Et miremur quotquot, si ita fas sit loqui, Apestinis, de Pallados delubra se
quentant, etiam novum hoc Britanniae Gdus respicere, velut tutelare studiorum numen Quis igitur satis praedicaverit sing larem prudentiam Almae Cantabrigiemum Academiae 3 quae exuberanti huie cro scientias affectui, canetisque vi tibus, cultum tributura, quem maximum posse
cumulatissimos illos honores, Caneellarii, ut nunc loquimur, adauxit dignitate: profecto nihil pulchrius, aut majus uspiam, Orbis habet eruditus. Et quod pretium addit, praeclarum hoc amplis limi, ac claris simi ordinis judicium, quemadmodum a praestantissimis viris accepimus, Regi ipsi Carolo eximiam Metulit voluptatem. Tanti
72쪽
Regis exemplo, quem non modb rerum Britannicarum custodem; sed etiam doctrinarum omnium vindicem, ac stitorem dicere possumus, mihi quoque ex ima Literatorum cavea, ta,ni fallor,erit,non gaudere modo, sed etiam gratulari, tum Celsitudini tuae, ob luculenti hujus honoris a cessionem: tum celebratissimae Cantabrigiensium Academiae, cui exoptatus adcis, obtigerit Tutor, ac Patronus. Atque eo
impensius,& illi gratulor,&mihi gaudeo,
quia nescio quod astrum usque adeo in Academiae illi temperat: ut licet terra marique disjungar, nec ultra vulgarem scie tiae modum quicquam mihi ausim arro gare; tamen tantillus ego, ante annos pauculos, non inidoneus visus sim, qui eodem arcesserer, ut adderer Doctoribus iuventu
iis, sideribus sane fulgentissimis, non modo in Britannia sua, sed universb Orbe relucentibus. Sed enim mihi in hisce Batavis
Athenis compedes tum injectae fuerint partim Procerum nostrorum consilio, quod penc imperii loco ducebam; partim meo. rum valetudine adversa: partim conjunctissimi cujusque precibus. Attamen non eo minus debere me profiteor, & inclytae illi Academiae vestrae, ante omnes, Illuastrissimo Baroni a Brooh, viro, seu praeclara ejus erga Britanniam omnem merita, seu erga studia, ae literatos, amorem consideremus , immortalitate lono dignissimo cujus munificentia summa ea mihi laudis, ac gloriae seges offerebatur. Verum beneficium Me natis hujus squod cum maximum sit, tralatiliὰ profecto dici non debetὶ alibi a nobis melius celebrabitur . Ad Celsitudinem tuam redeo,Dux inclyte, cujus nunc patrocinio, laeta Cantabrigiensis Academia altilis caput effert, & quamvis maxima, majora tamen de se promittit, atque, ut reor, jam in monumentis praeclaris, quae feliciter parere nunquam desinit, et-jam ea meditatur, quibus excelsiam nomen tuum, ac memoria tot benefactorum, adseros nepotes propagetur. O pulcherrimas in amore hoc vicesi Honorem Academia detulit, & deserendo accepit. Auctior, Omatiorque est tanti Hemis praesidio: sed vicissim ea praesidium, ac decus suum exornabit, dum studiis in Orbe constabit honos suus. Tanta Celsitudinis tuae conjunctio, de Cantabrigiensis Academiae, cui
animo obversi et meo: Equidem existimavi,eadem me opera consequi utrumque
hoc posse: ut aliquo ingenii de industria:
monumento ostenderem, tum quanti faciam heroicas virtutes Celsitudinis litae; tum quanto aflectu prosequar, illam a tot seculis florentissimam, quam dixi, Academiam
vestram, ac meritis thriasie nulli terrarum a secundam. Caeterum ita animato nullum ex
iis, quae sub manib' haberem, nobilius o
currebat argumentu,quam hoc DE Hin RICIs LATINI s. Mitto enim quod historia omnis, de otiosos oblectat,& negotiosos instruit, tuin ad vitam privatam, bene beateque degendam; tuin ad eamdem in imperio domi, bellique prudenter componendam. Illud solum dicam, quod, seu ea pars operis nostri specimur, qua tracto, de Historicis Gentilibus; proderit is labor interiorvire, amantibus.literarum; seu pars consideretur,qua de Historicis ago Ecclesiasticis, non
ingrata aut inutilis crit commentatio nostra, Theologiae, de Antiquitatis Ecclesa. sticae studiosis. Nempe utrumque Iaborem conjunxi, ut utrisque prodessem, qui in utroque illo studii genere, majorem aetatis meae partem posuissem. Et si autem juventuti imprimis desudavi; non tameta opus hoc, quod nomini Celsitudinis tuae sacraretur, plane indignum putavi; partim quidem, quia, qtai Academiae nobilis limae tutelam geris, etiam optime vis studiis omnium; partim vero, imo imprimis qui , qui ipse heroicis virtutibus, ad aetemi nominis decus, magnis passibus jam tot annos
contendis, non potes non amare scriptores
eos, qui bene maloque gesta posteris tradunt,& ea prodendo etiam alios ad immortalitatem nominis parandam accendunt .
Aliquid etiam ad commendationem operae facit, quod, quatenus potui, complemn , quotquot intra XVII. secula de ultra, rem
historicam scribendo juverunt: in quibus
licet aliquot, vel minuti ipsi, vel minutae rei narratores intercurrant sidque propterea quia nihil contemncndum putavi, a cujus notitia, vel temporum series pentaret, vel
lucis aliquid historiae accederet majori tamen ex parte, vel viri crimit, vel mediocres saltem se offerunt: Inque illis Senatores multi, atque etiam Consules Roman : Viri item Principes, atque ade' Reges, δί -- peratores: ad haec nobilissi e cujus ue
73쪽
Ecclesiae, etiam Britanniae vestrae, antistites, viri ope sanctimonia praecellentes, judici que omnium jam diu coelo adseripta nomiana r nonnulli etiam eo commendabiles, quod ut poterant, de rebus praeclaris scripsissent. Atque hi omnes, quatenus in relictis a se monumentis hodieque vivunt,pariter sese dant in Celsitudinis tuae clientelam. Eoque id libentius ficiunt, quia in iis comparent multi, quorum vel nomina hactenus aliis prodita non sint,vel opera intercidisse falso sit persitasiam. Queses non paucos in Bibliothecis publicis, aut privatis amicorum,uel etiam propria latitantes,pa tim vidimus,& legimus; partim praestantium virorum judicio cognovimus; quorum sngulis syna iam suam, uti mos cst meus, candidὰ ubique refero acceptam. Ab his re Christianis,externis, magnis ediocribus, minutis, editis, inedicis, plusquam mille Sesexcentis scriptoribus, sperat labor noster, astauio hoc,& posteris, pretium se illud a cepturum,quod alioqui ab ingenio Auth risconsequi se posse desperat. Atque ea fiducia hanc tenuem, ut videtur, operam, sed citis profecto operosam, de cui deinceps etiam, si Deus mihi otium concesserit,limando, augendo, curam sedulb impendere decrerim, ausus sum offerre, ac dicare maximo, de illustrissimo nomini tuo. Quod sinam non ingratam, tum Celsitudini tuae, tum clarissimis Cantabrigietas Academia luminibus,misse intellexero ; erit ' quod gaudeam, simul ad maiora mihi animus magnopere addetur. Inelyte DuX, Deus Opi. mo. faxit, ut tarde coelos p tu, quo tot Regnorum I Ut,regisque tanti regnis, simul florentillima Miaemiae Cantabrigiensi,ae universis literis, liter iis, diutissime prosis. Id quidem velle , M orare Deum, quamdiu potero, non desistam.
Digd. dati pridie Itastrissima ci iussini Tua
Kal. Iun. Anno vi Ioc. xxvir. Humissimὸ δε tui,
Carolo, Dei maria magnae Britanniae Priscisi, Duci Cornubia, R
Silio Primogenito in victi mi Monarchae, Caroli, Magnae fritanniae, Francue is Hiberniae,
DIES nulla, celsissime Princeps, oblivione desiuit memoriam corum,qu*literas, maximeque sacras colentibus co ferre non cessat, Augultissimus Rex Car lus,tuus, idemque Patriae Parens, de iis qui studia tractant, quasi numen tutelare. Cum enim amplissima possideat Regna, ac prae stantium ingeniorum adeo seracia, ut C teris minime indigeat, novi tamen Tript lenii instar, beneficentiae semina,non in sua modo Britannia, sed aliis etiam ictais,lono lateque spargit. De se Gallia, de nationum caeterae, praedicabunt. Mihi tacere sit nom, de isderata hac Belgica; ubi me licet insperantem , uberrimo beneficae naturae suae fluctu sic ornavit, atque auxit, ut qu ces me proprio pede metior, divinam hana benignitatem vix cogitatione, nedum verbis assequi possim. Eo magis jam diu laboro, ut de sanctiore studiorum penu qua piam depromam, quibus memor m, gratumque, saltem ut possim, animum erga d minum, Regemque meum liner. Scd cum ea in tam occupato vitae genere necdum ad editionem publicam maturuerint, & nihil ita deproperari debeat, ut opera tumulturia
publico minus prosim; se in hinc in cogitationem deveni,aliquid intcrea praestandi, quod tibi, serenissimae Majestatis Primogenito, non incorsruens videretur. Itias enim tua, illustrii me Princeps, jam liter: turae est idonea. Opus autem hoc est DaLITERIs, SYLLABIs, Vocivus, ET EARuMNExu; quorum etiam omnium causas, prout otium de tempus serent, hinc poteris haurire. Haut equidem ditaeor, multa a nobis disseri, quae in regnorum ingentium spem crescenti delibare suffecerit. Ait men, ves longe me ratio fugit, vel tantialae aetatis tanto Principe non indignum erit, si cara Britannicae Nobilitatis pignora,aNNO alii etiam, quibus nostra ista, vel iis similia, plenius sint cognoscenda, non aliunde ea,
quam a princi Di tuo fastigio, velut lumea a pharo accipiant. Imo qui dubitat, quin laudi maximae sit futurum, si quantum
74쪽
sterni te Re o, tantii ni universis etiam
literis precellas; juxta illud Maeonii Vatis,
magno quoque Pompeio commendatum olim a Pollidonio: Aiἐν α puειν, B
Siquidem aureum hoc dictum,in doctrinariam quoque studiis locum sibi vindicata; maximeque apud Magnae Britanniae Prii sipem: a quo, si a Regiae Prosapiae quoquam, non Regnum hoc modo, sed vero Orbis Chri ilianus, solidam potius, quan
umbratilem, de tralatitiam doctrinam exspectat. Quod quas faces, quos stimulos,
si ere animo oportet 4Nec obscura est Tatio, cur tam pulchram omnes opinionem conceperint; quando si univetia icitarum rigna conferamus, nullum comperiemus,
quod Principes tot genuerit doctrina non minus, quam sceptro insignes. Quin ilia eo videmus, raro prorsus exemplo, in Societatem hujus gloriae etiam venire Regi nas. Non jam ab ovo, quod dicitur, remis arcessam; ut olim Antimachus Clarius, sive alius potius, qui rem Trojanam scripturus, Jove est auspicatus, in olorem converse, Ledaeque ovo, Helenam unde natam fabulantur. Et iamcn nostra se quoque offert
nobis Helena, sed Christiana, eaque Augusta: Flavii Constantii Caesaris eoi ux,unica Coili, apud Britannos Regis, Filia, Regnique haeres, de artibus iis, quae liberales dicuntur, affatim exculta, nec Latinis solum literis, sed Gracis etiam versibus pangendis excellens: caque omnia, si Pontico vir nio fides, a Parente ipso edocta, quo, eo Vita ianino, lignius succederet. Nec in laudes excurram Dithae, Comitis Cantiani Filiae, Edvardi Consessioris, Regis optimi,&pro temporibus iis, eruditissimi, conjugis dignissimae; quam incredibilis fuisse dominae, Gervasius Doro mensis auissior est. Praetereo quoque Mathildim cognomento Bonam, Mil columbi Seotiae Regis filiam, triumque in ea Regum, tagari, Alexandri, de Davidis sororem, Henrico I. Anglorum mi nuptam: quae & ipsa non
eruditionis minus, quam pietatis laudem meruit. Omittam quoquc Icras, quas alterutrum vetusto aevo Regnum dedita ;meque intra Henrici VIII. prolem contine-
inquam nec immorari liic animus Mariae, literis Latinis ac Graecis, optu
misque scientiis imbutae, magnamque id partem de consilio Ludovici vivis, viti ut
variae doctrinae, ita sapientiae prope incomparabilis. Nimirum, pr instituto nostro, una sui fecerit Elieta ilia, literarum, linguarumque scientia ad miraculum initru - hillima. Necdum ea annum implera septimum decimum, cum terse loqueretur, non Gallico solum, vel Italo sermoneta .
sed etiam Romano; Graeco quoque lectitaret, primum novi foederis codicem, hinc alios atque alios, imprimis Sophoclentii imb Isocratis illam ad Nicoclem, S alteram, quae Nicocles inscribitur, Latine redderet. Et quod majorem lia bet adni ira tionem, non resedit ardor ille studiqrum, ubi regium tenuit sceptrum; sed tum quoque, nisi per rcgni negotia staret, versiare illa praestanti minios Latii, ac Graeciae Scri ptorcs, inde linguam expolire, ani mum se . lubribus pascere praeceptis, Zc exemplis Imo hucusque ejus progrcssiam esse industriam accepimus, ut de consistatione Plii-losophiae Boetium, de arte Horatium, det Jiigurtha Sallustiiun, de curiositate Pluta chum, S alios qui me fugiant, Angli vcr. terct , suaque manu transcriberet. Quid quod tum etiam ingenii sui aliqua condidit monumenta ; in quibus non infimum locum merebantur tot orationes, non minus
illae Romani sermonis puritate, quam sententiarum pondere, commendabiles. Earum habuit alias ad exteratum gentium
Legatos, alias ad Angliae suae Academicos quorum studia quantopere severit, grandi illud argumento erit, qudd curarit quotannis sibi commentariolis perscribi, qui ρο-
tillimum, & qua parte excellerent, ut ita virtuti cujusque melius pretium rependeret. Atque haec eo potissimum animo, illustrissime Princeps,a me dicuntur ne se limem erectamque mentem, cujus semina jam exerere sese cupiunt, sic unquam demittas, ut alter sexus, etsi oc ipse laudatissimus, doctrinae nomine praeverint. Sed de
sobole hac optimi maximique Regis C roli, Jacobi sapientissimi nepote, longe alia
omnes augurantur,certόque nobis promi
timus. in igitur, quod tam generosa indole dignius, Heroum potius, quam H
minaruin exempla ob oculos ponimus Ante omnes Constantini Magni, qui Britanniarn tuam, quamvis antea, dc rebus - vestis
75쪽
gestis nobilem, & eo nobiliorem, quddprima Provinciarum fidem recepisset Christianam, partim nascendo in illa, nobilissimam secit, partim ed quod imperator, hic salutatus, & illam, & quicquid terrarum Christum recepit, immortali sibi beneficio obstrinxit. Felicitas enim illa Arviragi esto, quod eo potis limum Rege, in Britannia primo sonuerit Evangelii tuba, occinente sive Apostolorum aliquo,sveJosepho Arimathaeo. Laus quoque ea fuerit Lucii, quod primus Regum, quos quidem legerim, palam professus sit fidem Christianam, de illa Britanniae parte, quam tenuit, publita jusserit doceri. At quanto major haec gloria Constantini; qui non in Britannia selum Religionem instaurarit, Diocletiani
persecutione atrocissima propemodum exstinctam; sed primus etiam imperatorum per orbem Romanum templa aperuerit Cluistianis. vestratem Vero hunc, ac Romanorum juxta, Principem, literarum imidiis fuisse deditum, nec lUcre contentum, animum etiam appulis te ad scribendum ; praeter nobiles Britanniae Scriptorcs, testes habemus locupletes, Eutropium sophistam, & Aurelium Victorem. Addit illud Caesariensis Eusebius, quando per
otium lieeret, Orationes meditatum,quandoque etiam habuisse, confluente innumera multitudine, ut Philosophantem audiret Imperatorem. Nec inficias lucro,stii di tum decus de gratiam non mediocriter jacuisse, ex quo, tractis Romanorum rebus',
Vortigemus Rex a Saxonibus majore Regni parte exutus fuit; & Christi ac litera
rum cultoribus non alio serὰ, quam in loca ob montes ac paludes prope inaccessa, maximeque in 'Palliam, tutus patuit receptus. Quam tristis Britanniae tum ficies fucrit, non meliori alius fide dicet Gilda s piente , ut qui ipse fuerit Britannus, & an nis non amplius quatuor & quadraginta, ab Saxonum in eas terras adventu, frui coeperit hujus lucis usura. Sed rediis te viden tur tempora aliquando laetiora paulo ante
annum a nato servatore sexcentesimum ,
cum Gregorii Magni discipulus Augustinus, primus Dorosemensium, sive ut nunc dicimus, Cantuariensium Archiepiscopiis a quo Reverendissimum D. Guillelmum, grande Ecclesiae totius praesidium ac columen, tertium jam supra septuagesimum . numeramus publicam Risigionis nostrae prosessionem, quibus in locis a Saxonibus pago deditis prope fuerat deleta, restituto, sed ita restituit, ut omnia juxta Romanae Ecclesiae faciem consormaret. Hic enim ille est, qui, elim pauci ad eo ut pictate, sic
doctrina conspicui forent, eo minore nU
tio Angliae Ecclesias, Orientis antea svo
Graecis Ecclesiis magis convenientes, ad Romani Pontificis obedientiam, Roman quacclesiae constitutiones,primum quantum potuit, adstrinxit. Ac paucis post annis in aliis Britanniae partibus idem Pauli ni, & Felicis studium fuit, Illius apud Northumbros, hujus in Norsolcia. Nec longo inde temporis intervallo, idem pra stilum Wilseido apud Saxones Australes. Ita plurimis per Angliam locis Religiones, x literis una redditis, difficile dictu est, quantus subit 6 doctrinarum ardor habu tit Reges. In his Sigebertum, Orientalia uni Anglorum ab Uin quintum: qui diatione sua scholas instituit pastini. Utrum
vero inclyta illa, nec satis unquam laudat Cantabrigiensium Academia, ac ob privata etiam merita, multd mihi carior, Sig berto huic sit obstrictior, an Lucio Regi, vel
alii priorum, aut d posterioribus Alsredo,
vel primo secundove Eduaeso, nec nostri ingenii est decidere; nec, opinor, tale itilua, ut vehementem animi coneertationem
mcreatur. Eo igitur superse , ad Inania potius venio, occiduorum Saxonum Rogem, Kennethi Regis filium, qui anno sexcentesimo octogesimo nono Cedmallae successit, atque ut bello, ita etiam doctrina,
multum sibi gloriae peperiti jam de Celvolse dicam, Northumbriae Remis
quem ab literarum peritia valde laudae
Malmesburiensis, praeeunte etiam vener,
bili Beda, qui, Anglorum Historia a se comdita, tanti potissimum Regis judicio sta, dum putavit. Q d item de Ossa, magno
Merciorum Reget a quo Bedae non degener Discipulus, Albulnus Flaccus, Legatha ad Carolum magnum missus,' posteaquo ejus, ut vocabant, deliciosus Magister, a
thor tanto Regi filii, Parisiensium in Gauliis, Ticinensis in Italia Academiae condem . Nec indictus mihi abibit Et elotius, fortissimi Regis Egberti Filius, Issentanus prius Episcopus, postea Occiduorum Saet num Rea , citoli Calvi aequalisi qui doctris
76쪽
dominae sive decus, magnam partem acceptum retulit Helmesiano, I intoniensi Episcopo,& Suithuno Monacho cruditissimo. Qinbus preterea laudibus, prosequar Ethel
huius Filium Alsredum Regem t Qui,
quam vistarentum incuria, ab anno demum
duodecimo, literis Latinis serio incubuita, qua de infelicitate sua grandiori aetate saepius querebatur: Incredibili tamen amore doctrinae postea semper exarsit, eruditos multum aestimavit,& ad dignitates evexi O. Ipse citam,ut de veteris Noviq: foederis Libris taceam, Bedae Historiam Anglicanaini Boethium de Philosophia. Orosii Orch stram, Gregorii Magni Pastoralia aliaq: haut pauca, Saxonilae reddidit: quod Guil. Ma- lemburiensis,& Ranulphus non sinunt nos ignorare. Illud vero prope fidem exsuperat, quod tantus Rex, ut ei perfamiliaris Asser
Menevensis refert, Filios eorum qui in Regati fami nutriebantur, non minas propriis Hi gens, omniAu bonis mori instituere, F literis imbuere olvi nominaque non desinebat. Ac credo,admiratione talium, Martinus Papaeis, Anglorum scholam, quae Romae erat, ab omni tributo iniunem esse jussit. Et quantum gloriae idem Rex peperit,extremis vitae tem- Poribus,praeclare adeo merendo, de Oxoni
cnsium studiis r Quorum florentis lima Academia nunc caput coelo inseri: Eoq; majoria me cum voluptate memoratur, quia excudere animo meo nunquam poterit,quantum
mihi honoris,cum ante quinquennium pedem in ea primum posuissem,habitum iverit immerciiti. Utinam modo summis,& hujus,M illius Academiae in Anglia viris, uti apud animum memorem stat beneficii gratia, ita postim ossiciis respondere. Et una cum iis, triga ut Charitum fiat, venerando, si stissimoq; Cantuariensium ordini, cui quod indignus licet,dignatione tamen Augustissimi Regis Caroli a tus,subReverent imo, Si Amplis limo Antistite D.Guillelmo, loci hoci cam, non plurimas solum molestias,quib' nunquam piorum caret vita, deterget; sed etiam ad melius melitisque, de Ecclesia, ac R .literaria merendum, plusquam dicere postim animi addit. Sed longius jam abeo ab AIs do Magno; qui anno Christi non n- simo excessi. Piscum Edvardus Senior, qui soliciter toties adversus Danos rem gessit, Alsredo patre erat, ut Monasteriensis ait,
Huncia pariter, is dignitate gloriosior, sed α
terarum cultu inferior. Qua parte longe praestitit stater hujus Ethel ardus; quippe qui, ut Asserius Author est, divino consilio, es avinia abili Regis providentia, eum pene totiso re gionis Nobilibi Pueris, s multis Ignobilibus, diligenti Magistrarum cura tradisin, utriusque lingua Libros, Latina F Saxmira, assidia legoris, ac scriptioni quoque vacarit. Sane literis ita fuit imbutus,ut iis imporibus inter Lit ratorum Principes censeretur. Eruditione hinc avo Alfredo, Patruoque Ethel ardo,siis
milior erat AEthelsianus Rex, Eduardi Filius, is qui Danis, Θ Northumbria ejectis, primus totius Angliae imperium tenuit. Post illum studiis clarius, illustrium: nomen suum reddidit Edratus, ex Eadmundo Rege, qui . thelmno fratri in regno successerat prognatus: & ne hac selum parte laudetur, possdecus Regum, gloria es decus Anglorum, cujus largitas, s munificentia totam Europam amisptiverat; ut de eo scribit mestmonasteriensis. Mctuo ne longior aequo videar, si quodcumque Regum,in Anglica,ac Saxonica dommo ab eruditione commendatu intra angu stos unius Epistolae cancellos complecti v lim. Acmagis etiam,si in Nor annica stirpe idem tentavero. Non praetereundus tamenGuili Elmi Conquaestoris Filius,Guilleumi Rufi frater, Henricus Primus; quem Thomas Rodbumus, sicCantabrigiae ait st
diis operam navasse,ut propterea Henricus
Belloclericus diceretur. Et quod ὀ genero
Normannico Reges in Academiarum auterutra postea ceperunt ingenii, doctrinaem cultum Z Ut Oxoniensem nunc solum tangam,de vardo secundo indicant Arcti ivat de tertio, Rytini Joannis Anglici: de Hei rico V. Gymnasii domensis in Notimannia Conditore, Rosius mar Nicensis Libro de Regibus; de ordo V. Oxonienses ipsi literis gratulatoriis ad Edvardum Quartum.
Richardus etiam ritus,etsi illaudat Princeps,ubi tamen nefariis artibus regnum crat consecutus, eadem in Academia,raro prorsus
exemplo, Philosophos audiit disceptantes'; quod ex Academiae ejus Epistola ad illum . cognoscitur. Propiora afferam. Ac primum de Henrico VII. Tritavo tuo; dubium m liusnede Britannia merito, dissidia tollendo, quae in Lancastria, & Eboracensi, Regii si suinis familiis, tot Regum temporibus d rassent; an nuptui collocando Filiam Margaritam Jacobo, Quarto Hu nominis Scottae
77쪽
Regi,Proavo Jacobi sexti,qui jure haereditario Angliae, Regnum primus cum Scotico
conjunxit, ac utrumque augustissimo parenti tuo Carolo fellei ter transmisit.Porro Hemricum huncPolydorus Urbinas contentus est
ιeris non a M. Sed enim magnum ejus erg lit cras amorein multa arguunt. Illud inter alia, quod qui Gallicd scirent, poti is tamen Latine ci scriberent. In quib' etiam Hadrianus Castellanus Cardiniti, Heresordensis prius, yellensis postea Episcopus. Et quis exiguae esse doctrinae existimet, quod a fide devium disserendo ipse ituariae ad fidem
converterit Christianam i Quantum praeterea ad gloriam illius facit,quoa ejus in Anglia, uti in ScotiaJacobi IV. Atavi tui tempori ,
litem Romanae elegantius excoli coeperino. Graxae etiam,ut Constantinopoli antea in Italiam,ita inde tum traductae sint inBritanniam universam. Atque in hisce humanitatis studii eo Rege diffundendis, maxime eluxit opera,cumNobilis Itali,ta melli vitellii qui primus Oxonii borras literas docuit ; tum indigenarum i Thomae Linacri, quem filii A auri studiisRex praefecerat; de trium Guillelmorum,Grocinii, Lilii,& Latmerii ; praetcreaJoannis leti, ta Pauli, ut nunc dicimus, Decani. Sed ad altius doctrinae fcliguum est assurrectum,regnante ejussilio Henrico VIII. excelsi plane animi Principe i qui
quanto studiorum amore fuerit inflamatus, indicio erit, quod ternas aedes regias Bibli thecis totidem mire luculentis, instruxerita.
Ab eodem illud amore est prosechiam, quod& ipse, & una Regilia Cadiarina, pene eo solum consilio Omnium sunt profecti, ut Ludovicum Vivem in collegio Corporis Clitisti audirent disserentem. Quin idem in
Academ iaCantabrigiensi, pro singulari ast Eui,crga viros ejus doctissimos, locumque illum ubi literis navasse operam perhibetuita, Collegium studiosiorum, totius prope dis rim Europae amplissimum, Aerae&individuae Trinitati dicatui munificentissime extruxit,& latifundiis,ac proventiae uberrimis
ditavit. Quantopem etiam elegantiorum hominum monumentis perpetud celebrandum,quod publico sanxerit Edicto, ut barbarici,cujus reliquiae aliquae honorm utriusq; Academiae,alioqui florentissimae, non leviter offuscabant,fuinmo studio obviam iretur ab omnibus: ac quia sermonis illa rusticitas,&stliblio m Philosephorum Scholis, potistamum regnaret,ia Aristoteles& Plato, publitata non alia quam graeca praelegerentur lingua. Quam digna tac Rege illo, 'ui omnes
aetatis suae Principes,doctrina iacile anteiret: quo etiam non alius hac parte magis admirationi esset ; praesertim quando privatimo, sermone etiam Latino, de rebus gravissimis dissertaret: vel publice quoq; de lacris controversias nunc constitueret, nunc toltcre .
Tanto jucundior nunc quoque eorum est constructus,quae ad B.Augustini codicem de Civitate Dei,manu sua annotavit. Uti de horum,quae eadem Regia manu exarata supe sunt, de resormanda Angliae Ecclesia cimus proximam a Deo potestatem, non alteri interris attribui est passiis. Idem antequam scriberet,Christiani hominis institutionem, deq; bello in Scoto item de Concilio Mantuano,& vicentino aliaque compluria, massertionem illam ediderat de Sacramentis': qua non solum inter illustres obtinuit scriptores nomen, sed illud etiam, ut non quidem ignotum antea, desitum tamen, regiis reponeret titulis pulcherrimum hunc, austi
usque exinde possidendum, Fidei Desens, ris. Ac de Filio ejus Eduaeso VI. plane obst
pesco, gitans mecum, cum ante annum a
ratis sextum decimum, exacte Iocutum Gallicricommode etiam Itali ,Hispanice,atque ad Graece: Romano autem sermon istius bene longas habuisse Orationes tam pum Meleganter, etiam promptu aded, ut utroque
hoc illos quoq:, qui temporibus iis inter doctissimos referrentur,non provocaret miab, sed vinceret.Quod si non verborum tantum delectus,sed in omni sermone,rerum pondus attenderetia r i non suae dico aetatulae,sed tam tuta in aetat humani pene ingenii fastigium excessisse videbatur. Prauerum animo suo reputantib', cum ea linguarum cognitionacoii junctam in artib'liberaliae, de Divin rum humanarumq: rerum scientiis subtilitatem. Quam cum Hieronymus Cardanus, homo Italus,totius naturae intelligentistamus, atq; idem πιλιτιαωτα ογ, e pluribus liquido perspexiss et, pro naturae eum mira
culo habuit semper, coq; Elogio non privatim in b, sed publicis etiani scriptis dec ravit. Qui talis tantusque incli vcae An gliae, vel Orbis potius delicium, crepimest terris anno imperii sexto, aetatis deorumo scptimo; atque ut incliorem sibi pa tem coelo reddidit, ita praeter corpusculum, terti
78쪽
terris debitum, & tristissimam sui memoriam, commentarios reliquit gravis lima quaeque negotia, quae imperante se obvenerant, continentes, ac ni usua, non ad publicandum quidem, sed proprium in usiam, in tantula aetate prudentis lime signatos. Post tam multa de Anglia, nec Scotiam tacitus προ transibo. Huius Regibus amor ille studiorum filii te dicitur multo etiam ante icmpora Donaldi, Regis, ut creditur , non indocti: sed gemino magis nomine inclyti; ut qui Scoticorum Regum primus, Claristianam , Religionem sit professus; N tantae fucrit fortitudinis, ut ejus imprimis nactu Severus, maximus sine dubio, imperator, mum pertransversam Britanniam, ducto utrinque ad Oceanum, quicquid Romanarum erat partium muniret. Haec ducentis suere post Claristum annis. At longe ante Rcutha Regum
septimus, historiam suae gentis consignasse,N de re medica opus reliquisse dicitur. Annis cnim circiter centum S quinquaginta
vixit, ante Christi Natalem 1 ac pari temporis intervallo post Fregusium,primum Regni Scotici conditorem, Alexandri Magni, ut fertur,aequalem. Josina quoquc Regumis
Nonias, cui Reutha Patruus fucrat,eo nomine praedicatur, quod naturae arcana sedulbsit scrutatus, atque adeo, Regis Salomonis exemplo, de viribus scripserit herbarum.Sed
incertiora isthaec, ncc testibus exceptione
maioribus esse subnixa, non absurde aliquis dixerit. Liquidiora vero omnia post Fregia situm secundum; qui Honorii, de Areadii Caesarum temporibus, ut rei Romanae Camillus, ita Imperii Scotici eonditor alter fuit. Maximo quae post annum septingentesimum, quando ardor studiorum egregie eL fulsit in Eugenio septimo. Huius illud inter caetera institutum, ut in Monasteriis res a Regibus gestae literis proderentur. Mox idem animus in Morca &Elfino; posteaque in hujus Filio Achaio , a quo, ut traditum, eruditissimi homines magno numero, submissi Carolo Magno, quo Germaniae, Galliaeque Academiis, aut Monasteriis,p
essent. Quod si priora, eaque de Stuariis
tuis magis aves cognoscere, quid, pro temporibus illis, cultius Jacobo, eius nominis primo 3 qui ante annos ducentos Regnum , wnuit. Literarum enim, ac Eloquentiae
mi diis, varia quoque Linguarum peritia pollebat; nec vulgaribus selum, sed Latina
etiam lingua versu, composuit. Ut nihil mirandum sit, si ea Rex doctrina, Scholas instituerit publicas, Doctores earum foverit liberaliter, aliunde etiam praemiis elexerit in Scotiam. Proditum quoque, di tationibus plerumque intcreuisse, ac quandocumq; per Regni negotia liceret, tems s traduxisse sermonibus literatis. Omni aut i studio hoc agebat, ut Nobilium, non flori dici sed, si sic loqui liceat, vulgo, nescio quo pestilenti sidere amato, opinionem illam eximeret,q si literarum doctrina animos frangeret generosos, solumque Ecclesiae, vel Scholaiarum Doctoribus, non item terrarum Dominis, conveniret. Sed propero ad sapienti simum avum tuum Iacobum i in quo tot res propriae, de singulares. Unus enim Regum
Europaeorum, continua bis mille annorum serie, centum de octo Reges numeraba Primus etiam Britannicorum Principum .
Angliae, Scottisque Regna tenuit; dc ita tenuit,ut quae tot dissiderent seculis,concordibus postea animis conspirarent. Sed non tam de genere, vel imperio, nunc sermo est nobis,quam doctrini; cujus partium alii singulas, unus ille hauserat universas. Peritiam dico linguarum, prosam versamque facundiam, naturae, prudentiaeque Disciplinas, Historiam Ecclesiae, de Civilem, caeterasquelit cras divinas, Sc humanas. Qirare sic si
tuere non veror, tam varia maximarum re
rum scientia superasse, quicquid Regum amille anius, naille vero imb,abst dicto ii vidia, quodcumque a Regis Salomonis te poribus fuit. Ubi nihil auribus dari,nulli inclitis sciunt, quam interioris admissionis Proceres, atque Antistites; abundinue ipso Orbi id universo testatum secit, divinis suis ingenii, doctrinaeque tot monumentis'. Tanti Regis imaginem vivam vides, & audis, in Parente tuo, serenissimo Rege Carolo ; qui a teneris, ductu excellentissimorum virorum, sed sapientissimi Patris consilio
matus, posteaque tot annos sermone ejus firmatus, de exemplo, dubium nunc relinquit, utrum Regii fistigii amplitudine, an celsissima mente, variaque doctrina sit ianentior. Sed non instam ejus laudibus, quamque praecipuam fore Epistolae hujus partem aliquis putasset, una pene deerita;
neque tam id ne soli videar lucem foenei re, quando divinae ejus virtutes, citis orbi cognitae sunt: quam quia alibi, spero, com-
79쪽
modior de iis dabitur cvandi locus :&nuna
de his solum, qui beatum in coelis aevum zunt,loqui animus est, quo adulatio omnis Ibesse magis videatur. Omnis vero haec eo spectat oratio, celsissime Princ , ut animum tuum, masoribus maximeque Regni negotiis necdum occupatum, literarum si diis excolas; eumque suscites Parentis, Avi octo. .Britanniae tuae Regum exemplis, qui praeclare praeiverunt ad illa, ut Poeta ait:
ta rimina sipientum templa sim .
Haec nunquam non animo obversentur, qud facilius virtutes eorum aeques, vel etiam, si
fieti possit hoc Augustissimus ipse Parens
tuus vovet exsiperes. Scio, ad ista nunquam defore hortatores,qui plus me valeant inhoritate&doctrina. Attamen non pr pterea vel nunc, vel ubi etiam aetas adoleverit magis, ingratum fore confido, si iniec alios, quem sic Regia obstrinxit bonitas,quia corpore, aut viva voce minus possim, penna saltem, ad studia nunc incit cm, votumquo exhibeam meum, hoc devotissimi animi symbolo i atque eadem ostendero, ut ill strissimum nomen tuum, non tacite Blum , intra cordis adytum colam ac venereri sed ipsem hoc coram orbe erudito,comprobare
gestiam commentationibus nostris. Quas velut tabulam quampiam, in rcgalis glor templo, ea mente seipendo, ut diunmodo mihi vita, ac valetudo sepiaetat, eadem ad majora me obligem. Accipe igitur, Illustrissime Princeps , hos lasores meos 1 qui
Nasic argumenti causa minores aliquibus videbunturi si tamen irradientur quibusdam splendoris tui stricturis,nihil quidem de
maximo tuo nomine deterent; nec enim seleo minor est, quia loca lustiet humilia, acres exiguas: ipsi vero de lumine tuo Iumeria accipiunt; eoque latius se disiundent, vivent diutius,frequentius legentur. Nec enim facile futurum,ut non existimentur bona, quae in spem tot Regnorum nato offerantur. Va-
Ie relicissime, celsissime Princeps, & juxta
vota, ac spes omnium, virtute, oc doctrina, quae in aliis annos consequi selent, artatem etiam pran erte.
Nobilisimo, Amplissimo, D' Clarissimo
Viro, Iacobo cassio, Equiti, Praepo . tentium Hollandiar c est-Frisiae ordinum Syndico Supremo, Magni
OFfero munusculum vile, si vires considerem donantis, majus si illud animo
ejus metiar, ac promtissima voluntate; pendmaximum dixero, si attendam erga hujusmodi illius adsectum, cui mitto. Quid enim summo Poetae, vel gratius, vel convenientius, dare poteram, quim DE RE POETICA Non quasi nunc pandam Artem ipsimis; quod alio in opere, tribus a me libris factum est; attamen eo, quia scripsi de arte. Propositum enim mihi fuit, agere de Poeticae nomine, definitione, fine, inventione, dc distributione. Quae Praecognita selent nuncupari; ac licet vix aliud, quam gustum exhibeant disciplinae; nec nisi confusam artis notitiam praestent, doctrinae tamen ordine praeeunt; quia viam muniunt ad scientia am ipsam. Fortasse satis erat, hanc selam, attulisse causam instituti mei. Sed enim praeterea compulsus sum, iustissima admiratione nominis tui. Si ingenium cogitenti , Venus Sc Charites illud omnium eleganti rum flore imbuerunt. Si doctrinam, quas non artes, ac scientias, capacissima illa mente complexus es 3 quo sic laudibus pariter ab
undares, tum excelsis illis hominis πολι τικου, quo in ordine tot jam annos praeclarum nomen sustines: tum clarissimi Poetae, cujus est animum diffundere per omne disciplin rum genus. Jam si virtutem considerem, undique ea ὀ mentis sacrario, ubi habitat , elucet. Si dignitatem, quam illustris est i cus, in quem te prudentiae, de eloquentiae
genius extulerunt; & ita extulerunt, ut non
abducerent tamen a studiis nostris; Si limmanitatem, posse hanc etiam eximiam esse,& tamen cum ingenio, doctrina, virtute,
dignitate, concurrere, exemplo tuo comprobasti. Denique si benefacta hominis
πτολσιμου aestimemus; quam tibi quotidi
bene consulendo, in Amplissimo Illustrium, de Vest-Frisiae ordinum consessu, universem obstringis Rempublicam nostram. Sinmerita
80쪽
merita eximii Poetae cc temus; cui non ordini prodes poetando de civili, ac morali vita Quod est non unius ditionis,sed tot te
rarum tem arduam mores emendareia. Iam mitto, quod privatim etiam omnibuc, imprimis literatis, benefacere non cessae. In quibus etiam nomen profiteor meunia.
Itaque quod praefiscini dixerim, immo
tale jam nomen obtines; quo magis fruaris, postquam vixeris. Scio, quae modestia est tua, hasce laudes potius dices tribuendas esse amori meo, quam virtutibus tuis. Sed quaeso patere, ut quae bonorum jam omnium se mone celebrantur, eadem meo quoque suffragio confirmem. Et si molestus is sermo noster fuit, cogita mea quoque intersitisse , ut omnes cognoscerent,non degenerasse me ab antiquis: quibus tantopere placuit προ
Persona praefulgida sermonis,vel Libri initio constituta,ut Dionysii Halicarnassensis ii praeceptis de Oratione panegyrica, verbis
utar. Ac vissim quoque i fuit Aristidi Sophistae; qui Metat, τοῖς Θεοις - τίς νιελλογιμους τη των τιμαν. Templa consecrare diis; viros vero
eximios decet librorum dedicatione hon rare. Nimirum judicabant, splendore piluesterrimi nominis alieni hoc se consequi, ut pulchrior labor suus videretur; haut secus ac ager videbitur melior, si Ble splendent Favonium spectemus. Similiter igitur de ipse volui, ut, quia laus non sufficeret ex illis, quae scripsi; accederet altera CX Co, cui inscripsi. Quo pacto erit, ut quantum haec nostra deprimuntur Authoris sui ingenio; tantum adsurgant splendidi tui nominis
Deus Opt. Max. te, Nobilissime ac Clarissime vir, Reipublicae, familiae, ac amicis, diutissime salvum ac se item conservet.
gustu Belgicie foederatae Patribus ,
illustrissimi, ac Praepotentes Domini,
ANNI sum quadraginta, dc amplius, ex
quo primum ea, quae in nitioribus literis, ac universo disciplinarum OG , sacris etiam studiis observasi , publici
juris facere coepi ; eaque veterum monilia, Mexemplo, plurimum inscripsi praelustri loco
constitutis. Nec tamen ad vos, terrarum Rectores, unquam assurrexit animus. Saepe interim, fiduciam inter dc verecundiam constitutus,dubitavi, utrum publico non simulatae devotionis alloquio, an silentio porro etiam,venerari vellem Orbe toto clarissimum nomen vestrum. Perfecta quidem . erat rara in tanta dignitate humanitas. Virudebam fulgere non superbire, fasces vestros. Ut facile appareret, semper cise illud vobis in animo situm, non vos Reip. sed Remp. vobis incumbere: cujus onus, ut Ciniuriis Atlas, sic vos benigna siti Providentia,rectis&salubribus consiliis, sustinetis. Sed ea licet conspicerem, nihilominus me, frontis tam imbecillis homulum, assidue terrebat excelsa magnitudo vestra. Terrebant praeterea, non aliis serendae humeris, occupati nos ; quibus turbida componitis, arduaqu exsuperatis, & utcumque res sese dederita, pari omnia ingenio, atque animo sulfenie. Hactenus ira fiuctuanti latae assulsere dies, quibus terr ae tam vestrae, quam hactenus hostiles, ingenti spe complerentur racis aeternae, post diuturnum adeo bellum, ineundae, inter potentissimum Hispaniarum . Regem, & Belgicam hanc fixdcratam taquidem, cum fatear lubens, multis mrtibus me inferiorem esse aliis multis; boni tamen civis officio, alteri cessero invitus. Quamobrem sermonibus publicis, etiam eorum ν, qui Remp. administrarent, excitatus, anto omnia Deum rogavi, ut secundare utrimque pacis consilia velim: Et quia tot prudenti simi homines non vanam mihi spem concepisse animo viderentur, gratias eidem agere
coepi, quod nato mihi anno, a fimesti Oeo belli primordiis quarto, ac multa interim in meipso, pluraque in Parentibus, vel hostili perpesso, quodammodo dederit dam septu
genario, praevidere finem ante-malorum a.
Praecipue vero gratulatus sum vobis, totius foederatae Belgicae proceribus, quia cum P tentissimo Europaei orbis Rege tot annis ea prudentia, ac sortitudine bellum gineritis, donesi