장음표시 사용
91쪽
Batava stirpe Dammia; in qua, ant annos pene ducentos quinquaginta, tres Dam-lmios fit atres,cum Danunio cognato, raro exemplo, Sigismundus Imperator, rogante Guillelmo, Comite Hollandiae, cquel tri ornarat dignitate. Sed genus& proavo alie
gere hujusmodi licerct, quamvis jam ante annos quali quinquaginta mihi cognitissima. Sed mos hactenus geratur. illud igitur potius dicam,virtutibus suis fuisse longe ii biliorem. scum propagari in liberis, ac nepotibus vellet ; nihil aeque suaduit, quam
ut tibi sic nato, a prima etiam pucritia, praeficeret optimos pietatis pariter, ac doctrinarum magistros. Gnarus videlicet, quantum caeteris antistarcnt vera animi bona; crius rei ex se ipQ capere poterat documentum:
ut qui, postquam Parentem suum, quem honestissimo sciret semper loco, in avita Mechliniensium urbe habitum esse ; perque fluctus illos decumanos decumis sitis ab
Albano Duce excitatos, cum multis siminis viris in Hollandiam vidit let eiectum: cammox his terris virtutibus sitis conciverit admirationem siti, ut oculis omnium in se conjectis, comitatus Hollandici rationibus, atque insuper foederatae totius Belgicae praeficeretur aerario. Non levit rejus fidem , ac
merita declarat, quod in posteriori illa dignitate, defuncto iussiectus sit filius natu maximus, Joannes Doubletius, Sanx Annae- Landiae Dominus, vir fiammae virtuti atque existimationis: mox filius alter Philippus, vir benefactis florens; qui cum tanto omnium applausia nunc munus hoc siastinet. Sed
de eximiis horum laudibus dabitur fortasse alias melior dicendi locus. Ne propterea tamen in patre, vel fratribus, sistam, facit ,
na, cui multum sipienti sepra sexum situm, cum antea semper, tum praecipue post mariti occisum, nihil aeque curae fuit, quam ut simillimiis evaderes Parentis siti, Georgii Ratalleri; quod nomen non sine numin insicri baptismatis fonte, impossierunt Parentcs,multiam tam auspicato vocabulo favente
Avia Loia, Georgii Rat alteri vidua: quicumque quoties sermo mihi fuit, non aliter judicavi, quam conspicere me, atque audire, reliquias aurei seculi. Nompe hoc ipso nomine excitare te a puero studueriant, ad
eius viri vestigia premenda. In quo nec prudentia illos destituit, nec felicitas. Nam
ut more Homerico, a postcriori initium capiam, vivam in te magni avi imaginem nunc omnes intuentur: ut qui in dignitate illa senatoria, vere sis, quod genti litium
Rat alteri cognomen sonat, consuro OmmAm Quam latus, ac laetus, mihi se Oserret campus de laudibus tuis disserere volenti sed
am dudum metuo, ne ut aliis qui te norunt,
jejunc dicar, atque aride de te locutus; ita uni tibi videar fuisse nimitas. Quare alteri capiti insistam, quod in hac etiam, ut Graeci
sapientis propriam ducebat, prudelitiam non minus aperit, quam affectum. Nam is avus tuus Rat alterus fuit, ut apicntia & fide, nulli esset secundus. Hoc iam omnes fore
augurabantur, simul ae a Galliae, de Italiae A emiis, redux Patriae se iterum stitisset. Sed magis postea in multiplici adeo digniatate , se exemit virtus ejus incredibilis, aepropcdivina. Primum esim in sta premum Artesiae Concilium est adlectiis. Exinde ubi a Caesare Carolo V. in magno Migicae Coia sistorio,quod est Mechliniae,senator est creatus, de libellorum supplicum Magister. Postea etiam cum in ditione Provinciae Ul- trajectinae , supremi senatus praeses fiat O. Quando item Belgarum morum nomini, tanta cum gloria legationem obiit, ad Benissimum Daniae Regem. Magna his, imbingentia tae, inficias iverit nemo. Longὰ tamen hisce majus existimari debet, quod dissicillimis temporibus istis, animum semper aequissimum, consiliaque moderatissima, attulerit rebus turbatis. Quod sub Margaritae, Ducis Parmensis, gubernatione inter alias praecipue Valencenarum urbs; sub Matthia Archiduce, tum Groningana, tum Campensis civitas, seo de totius Belgicae bono, ubertim fitere expertae. Sed facile mei ordinis hominibus p. suasero, quantacunque haec sint, magnam tamen iis aeccssi nem exinde fieri, tum quod in tanta dignitate,singularis esset comitas,ut Gratiae cum,
quasi digitis sitis, finxisse viderentur: tum quia ob variam,& elegantem eruditionem, a fiammis etiam viris, inter seculi sui decora reponeretur. Quo loco iis filisse, mirabitur nemo; qui viderit pulcherrima ingenii,
doctritiaeque ejus monumenta. In quibus ut ineram de metrica, quam adservas, Plaumorum paraphrasi) non postremus debetur
92쪽
locus Sophoclis, quotquot extant,tragoediis, Latino ab eo carmine tam fide bona redditis; quam postea mala cx prima tragoediarum trium cditione, suam in vcrsionem multa adeo transtulit Johannes Lalemantius Heduus; vir coeteroqui percruditus; ut ostenditiat quaedam Hippocratis opuscula, donata ab eo latina toga, &doctis illustrata commentariis. Neque ignoro,quid in Sophocle Latino requisierit vetus amicus noller, liberi satis oris,ac calami. Nobis vero
arduum illud semper visum filii, quod Nobilis Adolescens, Latine Graeceque doctissimus, puto adeo cxpresserat genuinam grandis Poetae mentem. Et scimiis, vix sominis esse in omnibus omne punctum ferre :quando etiam in dimidiato illo Menandro, quem viritim terit, teretque usus publicus, vim comicam desiderarit, atquantita viri Julius Caesar. Nemqe nulli Deus omnia dat magna; quale etiam est adsequi Sophoclis cothurnum: quo si sublimiorem novillet Poetarum Princeps, non hunc potissimum nominasset; cum laudare vellet tragoedias, sive Vatii sui, sive Asinii Pollionis. Praeterea
mirum, non venire illis in mentem, translationein illam suo verius este Authori extortam, qu.im sponte emissam in lucem. Itaque ipse maluisset per intervalla supcraddere τοquod unum quo jure id faciant in
interprcte, ipsi viderint j ὼ μεγα -οντες requirere se alunt. Quasi non hanc etiam laudem adimpleverit in Elegiacis, Epigrammatis, atque aliis, quantum quidem sineret argumentum, curareque istiusmodi permitterent, Magni Regis & Reipublicae negotia,
quae vellem homines umbratici citra convicium hoc dico; magis attenderent. Utinam vero adhuc sepercilent commentarii
Mus ciam dignissimi; quibus partim jam
maturii aetate, partim etiam senex, complixus fuit rerum se, qua senatore, qua senatus Praeside, Judicatarum observationcs exactissimas. Nunc striste) ea parte nihil, nisi
plorare nepotibus reliquerunt obscoenae illae Harpyiae, quae in thesaurum hunc involarunt: credo ut grandia inde, atque arcana, venditantes pro sitis, majori essent admirationi cara ris. Verum his ulterius insistere si parcii , metuam prorsus, ne, contra quam
praecipi solet a dicendi Magistris, fiat
de abieram; ac quia initio omnis in cofui,
exponerem,cur inscripserim hunc laborem nomini tuo: dcque causa principe satis milii videor dixisse, pauca addam de altera hac: quod si putarim aliis me testati melius posse amorem tibi debitum. Ac coeptus quidem
ille crga admodum adoles entulum, cum omnes caperentur indole, praeclara quaeqxie promittente i multum vero idem firmatus suit sitavissimo annorum prope XIl. Convictu partim in principe Batavorum urbe,partim in Academia eorumdem. Postquam vero lustratis Academiis Britannicis, Gallicis, Italicis, restitutus es tuis cumulysse Homerico, mores edoctus, Jc urbes; tanta idem incrementa cepit, ut ad fastigium pervenisse amorem hunc putarem. Crevisse tamen vidco,dum pro benefica illa natura obstringere me,meosq; non cessas. Pro quo nihil occi irrit, quod reponam praeter assectum tibi,
tuisque devotissimum,& huius apud posteros, testandi ergo ut mei ordinis homines
solent chariacetim munusculum; quod tamen gratissimum sore consdo , vel argu menti causa. id enim magis nos meditari assidue decet, quam sacramentum illum,unde, inter alia, duo illa magna ad nos redeunt bona Z Primum quod eo inserimur Ecclesiae, ac reddimur membra Christit cujus spiritu vivimus, quotquot cum induimus. Deinde quod in hac vita,perpetuis tentationib' obnoxia , suavissimum inde solati uni percipimus adversus omnes mali spiritus in siiltus'. Quorum utrumque accuratilis, in opere ipso
exponimus. Paxit Deus Opt. Max. Nobilis sit me,& Amplissime vir,ut labor hic noster aliquid adserat fructus verae pietatis, dc Anti quitatis Ecclesiasticae studiosis. A tque ab eo
dem numine precor, ut conscruci tibi amorem nostri, ac diutinam largiatur valetudinem, S vitam; non modo Reip. causa; sed
etiam propter suavissimos liberosi imprimis filiorum trigam, tencra hac aetate nihil , nisi optatissimunt,in studiis, de moribus, spirantenti Philippum, Joannem, Florentium: quorum si me precibus ad Deum commendem nota minus, quam tanti Parentis, nihil abs re curo. Scio, quam illa innocens aetas grata sit Deo; cui ex ore etiam parvulorum
nascitur robur, S: gloria, ut divinus Psaltes ait. Illis ego pro suo erga me adsect ii, vicissim opto, ut parentum insistant vestigiis, avi etiam utrilisque, dc majorum deinceps longa serie.
93쪽
Amstelodami, Anno aerae Dionysianae CIIIICxLVIII. Hi. Idus Martias. Q die ut unum hoc de nostro, Scholastici hominis, quasi jubilaeo,addam, quando scis,quam aegre apud te sermonem desinam annus ex- 'pletur quinquagesimus; ex quo post primum aetatis septennium balbutiei,& Grammaticae datum, alterosque annos septenos Latinis, &Graecis literis impensos, ac totidem in Philosophorum praecipuo spatiis
transactos; ex Scnatus Academici aut lioritate apud Loidenses de fortasse hoc eo est commendabilius quia honos ille quantum
memoria omnes tencrent, a Lycci primordiis ante me illic contigerat nemini in summam studii Philosophici lauream mihi conferebat Theologus, ac Philosophus clarissimus, quo praeceptore jure glorior, Petrus Molinaeus. Hoc )am quia deme cst, existimabis fortasse, melius potuisse praeteriri. Nec repugno,sed facilem mihi scio apud te veniam sore; quia qua prudentia es, nosti mores senum; quibus adolescentiae, primorumque stiadiorum dulcis esse solet, ac jucunda recordatio.
RIustribiu , ac Generosissimis D. D. Achatio,σChristophoro, Achatii
Diiona. Illustres de generosissimi Domini, SI res universas non judicio insanientis vulgi, sed suo ponderemus momento,ut sapientes decer: primas pietati dabimus, prudentiae alteras, tertias cruditioni: cui ipsi locus in hac triga debetur, quia ad pri res duas munit viam, ac fomenta iisdem, Malimentum praebet. Aequanto hoc disciplinae singulae felicius praestanti tanto propius absunt a laudibus pietatis,& prudentiae; qui bus principem locum nemo unquam denegavit. Unde illud efiici puto, in doctrinarum Orbe,nihil esse commendabilius Virorum Praestantium Vitis. Ab hoc enim fonte haurimus, quorum Exemplo, carumdem virtutem aem uti fiamus, atquc imitatores'. Propterea nullus satis eorum laudarit indust iam, qui praeclare gesta posteris prodide runt. Atque in eo quidem non temerc aliquem mihi adversaturum existimem. Sed dierum est in quo judicium multorum minime congruat cum judicio nostro. vident plerique, si memoriae omnium temporum coiisulantur,nihil esse dissicilius,quam ut italiteratum monumentis consecremus res superstitum ; ut ii on aliquid benevolentiae,vel odio, spei, vel metui demus. Hujus igitur periculi stiga declinantes in contrari uin, de
iis scribendum contendunt, quos avorum potitis, aut Proavorum, quam nostra,vcl Parentum aetas conspexerit. Quales non satis
expendere videntur, quam sit operosum inresus toto seculo remotis vera falsis internoscere. Ac ne illud quidem cogitant,quam multorum suspecta sit fides, quia miris aliquem laudibus extollant, post unius alteriusque aetatis silentium, extinctis jam omni-b', quorum testimonium adversus illos pondus habuisset. Ut ab hoc etiam periculo imis munes simus, expedit, ut mediam insistamus viam,atque eorum potius gesta, publici juris faciamus,qui non amplius rebus intc sint humanis,ac aetate tamen,tum Parentum floruerint,tum nostra. Id nunc fecimus in Illustri,ac generosissimo Patruo ucstro, Fabiano Burggravio a Dbona, mino inΚaG
Pinden. Cujus eximiael audes, adhuc in mnium memoria vcrsantur: cum sepicnnium solum enluxerit ab ejus excessu. Virum hunccii indico, non tam hominis nomen, quam Virtutum plurimarum, mihi videor dicere. Genere cnim erat Nobilissimus, sed genus Nobilior animus exornabat: Quem ille a puero imbucrat doctrina, non tantum seria illa,quae prudentiam adserti sed etiam amoeniori, quae ex Musarum, & Charitum commercio nascitur. Atque idem cum D ctrina,Eloquentiam seliciter sociarat, plane
ad veterum mcntem , qui cum statuerent, Palladem, Se Mercurium coalcscere oportere, Hermathenam nobis emiaxerunt. Neecuis fore putavit, si omnia sciret, imb nee si graviter copiose,de omnibus diceret: nisi idem optima taceret: in cum multum a ceptum ferret eruditioni, de facundiae: plus tamen cultui divino, de probitati debere . Quibus etiam inservire voluit, quicquid studii posuerat in cognitione Naturae: quod multum sane erat. Dicere autem selet, gnostere se ex operibus Dei, omnipotentia am ejus; ex horum ordine sapientiam; ex usu eorumdem, bonitatem 5 misericordiam ejus. Ita ille omnia reserebat ad pictatem : γα undique relucebat c dictis, iactis'. . Cinus
94쪽
Cujus rei testes dare possumus, tot genere, dignitateque, tot eruditione Clarissimos viros, qui sermones Mus avidis hausere animis. Imo praeclarae huius mentis imaginem quandam adhuc videre est, in Epistolis e)us ad summos viros exaratis: Imprimis iis, quas ad vos, Illusties D. D. Barones, & gener sissimos fratres vestros,utpote sanguine proximos, imo incchia liberos, frequcntes ad modum dabat, interdum Germani ,saepius Latine, Gallice, Italice, idque etiam elim septuagenario jam major foret. Hae superstites literae, ut Armones nunc mittam, ab unde documento fuerint, cum non, muli rum Instar, haerere solitiam in causis, uti vocant, secundis: at nec contemnere eas; sed
usque adscindere, donec requiescat, inpotenti Dei dextera, ac promisi is ejus. Unde am,cum mulisset, scitum illud Imperat
ris Caroli V. ad filium Philippum, Brabantiam esse consilium suum, Hannoniam n
bilitatem Isuam, Holla iam robur suumis: altius hoc Batavi eo robore assiliens, At inquit, sortitudo nostra Deus est. Per fidem enim sincti vicerunt regna: ut divinus ad Hebraeos scriptor est. Atque eo ille animo , in omni vita erati Ubique etiam se exserit patientia ejus in adversis. Amat enim affligi a Domino, seque solatur illo Α-postoli: ad bonum simul adjutare omnia diu ligentibus Deum. Nec eum de statu mentis dejicit, piorum infelicitas in hac vita: sed cogitat assidue, judicium Domini incipere idomo sua: Eum castigare quos amat, partim ut pcccata corrigat, partim etiam ut cos patientia imbuat, & filio suo reddat conformes. Negat quoque in hac vita imaginandum nobis aureum seculum: cum Davidi in summa etiam felicitatae obversentur Ualles mortis. Si diutius cessent auxilia divina,
ita colligit secum, vel peccatis nostris quas compedes imici divinae Donitati. vel proptemm opem dissent paulisper , ut postea tanto majori cum gloria liberemur. Ubi res in extrema quali tegula consistunt, pejus quam inter factum, & saxum, ut dici solet: non
hastas propterea abjiciti sed sic se, sic alios assatur quid enim prohibet, quo minus hic
etiam aureola ejus verba adscribam Ramnes Tecum, mi homus, imas, quoties muste tangium V mrearit, erratuum reduxerit,
di derit: -ties benigniti Lewrasses in Deois tili mens , anxeris caput
oleo, imporis calicem Nno. Nemo Loe Pastoras bos ebenignis' nemo literatior. Dominiun secit: non egebis. Eris oris Dei bene di
cta: cimviva Dei acceptus. In ex in morte; tacebis in tenebris. F Ous ex hoc mundo, ingredieris in domum caesestem, es cum Jesu gaudetis ternum. Hujusmodi animum omnia illius spiranti Nimirum quaelibet metiebatur consolatione illa propria filiorum DeI.
Unde nec poterat adduci, ut miseris accenseret, vel Jobum ulceribus scatentem, vel Lazarum de petigine squallidum, vel Paulum
in carccrem conjectum. Contendebat autem tales, in calamitatibus suis virescera
palmae instar nivibus pressae. Quod si civiles etiam virtutes, attingi placet; in his quoque, ex Socratis consilio, operam semper dabat, ut is foret,quem haberi se velleo; quo uno non alia est melior, & expeditior ad solidam gitariam via. Ac talis ille, omnium bonorum sudicio ccnsebatur. Imb quanto nosteretur penitius, tanto majora in covirtutum praesidia conspiciebantur. Pie*admodum enim in coelo stellae sunt, quas non videas, nisi adhibeas inventum nuper
Telescopi im: Ita dc in eo fuere laudabilia
multa, quae nescirent, nisi qui curiosius observarent. Inque tot virtutibus imprimis
relucebat modestia singularis; qua fiebat ut cum summis ipse animi dotibus pollereta;
maxime tamen cas in aliis venerarctu . Tantus tamen vir effugere non poterat, quominus ciam ventis suis circumstarent mal voli. ouorum omni tempore tanta elle copia solet, ut eorum numerum, nec inire
perhibet Vates Venusinus. Sed utcunque sevirent invidiae turbines,non ideo tam heroici animi vir animum despondebat. Diebat, nullum esse Euripum adeo instabilem, neque AEgare maris suctus tam turbidos esse, sub Arcturi occasu, quam plebis ine voluntates solent. Videbat, uti non semper sunt
Alcedonia, nec terrarum uspiam,Veris amoenitas semper obtinet: Ita & vices tac rerum humanarum, ac maxima quaeque esse o noxia calumniae procellis. videbat, si fortiter clavum occupet, sussccturam undis navem : sin propterea a gubernaculis recedat,
periculum naufra i rure. Quare homi-E i nibus
95쪽
nibiis improbis medium ostendebat Mn-guem: Imo lucri hoc ex iis faciebri, quia
tanto navigaret circumspectius, qiuasi inter
Scyllam de Charybdim. Ita ille invidiam
vincebat, virtute alumnum suum facile vindicante. Et profecto qui vivere velit, ubi non sit irrequietum,& nequissimum obtrectatorum genus, non ei in Orbe hoc quaerendae sint terrae, sed magnis itineribus eundum sit ad Lunam ubi terram novam jam
olim somniabat Xenophanes; qui de suos
sectatores invenit. Neque cum laudes hasce in unum congero, morem sequor multorum, qui veluti Zeuxis, Vcncrem picturus Crotoniatis, pulchritudinem multarum Virginum, in unam transtulerat ima
Magnus, & Fredericus Barbarossa, aliique Immortalitate digitissimi viri,nisi, sicut olim Iupiter, si Romanis fides, fugientes novae
urbis cives; Ita historia nobis fugitivi temporis memoriam stitisset. Ut solus canὰ Historicus dici mereatur. stator Temporis, Perennitatis sacerdos. Neque ignoro,plurimos eamdem laudis perpetuitauem sperarec statuis, columnis, sepulchris,aliisque id esnus monumentis. Sed eventus comprobavit, omnia ejusmodi, esse invidiae ac se tunae casibus obnoxia, ac saepe brevi iam dum temporis spatio, dissipari, aut consumLQuid mirum autem, si quae manuum sunt opera, naturam sequantur corporis , quod mortale nobis datum est Historia vero estginem: Ita ornaturi aliquem laudibus, quae t animi opus, qui morte caret; cui as instar Acin singulis commendatione digna invene-iipsa Historia, nec Libitinam, nec Orcum ex-rant, haec uni tribuunt universa. Niliit enim timescit. Haec igitur una generosissimo hoc adulantium artificio opus in FabianowPatruo vestro praestiterit, ut quemadmo-
fuit. In quo si quis dissideat a nobis, diialdum corpus pus Morungae e Saxo habet
fundat animum per singula, ac in eo consi deret nobiscum, tum summam generis vetustatem, tum liberalis educationi t legantiam, tum peritiam in Nobilissimis ψjiciplinis, atque Artibus, tum Deci uiditatem Ingenii incredibilem, tum masculam, S vividam virtutem, qua Cum pristae etiam aetatis
viris contenderet, tum nova decora magnitudine gestorum in penates, ac familiam illata: de tot alia quihus non insistam, ne vi
monumentum i Ita ctiam animus, ac tot benefacta ejus, ubique terrarum monumentum obtineant literarium: ac qui perpetua apud Deum gloria fruitur in Gesis, idem perpetua hominum fama fluatur in terris . Sedriaec quae vellit largo e penu, in thistoriae
laudem depromsimus, non alteri convenimputandum, quain illi, quae vere historiae nomen possidet, hoc est qua principem ejus legem servat, ne quid falsi dicere audeat, nodear actum agere, repetendo ea, quae toto i quid veri non audeat. Quorum neutrum sparsa sunt Panegyrico, quem nunc edimus: eoque cum Comico dicar, in Prologis scribundis operam abutj. Sed quid sunt res
mortalium sine literarum monumentis ' Nam absque historia soret,tantae virtuto, ac culicta eius benefacta , futura olim essent, qliasi nunquam fuissent. Sola enim historia, sive halic Orator, seu Poeta, seu alius eX-
prciteri omnes nobis arates, ac secula conservat. Pcr unam hanc supersunt hactenus, quotquot suille quondam cognoscimiis . Non iam Ninus, vel Cyrus, non Hamilcar, vel Hannibal forent,nisi historia eos scrvasset. Nusquam essent Miltiades, &Themist Q;.nusquam Agesilaus vel Epaminondas; nusquam Alexander, aut Pyrrhus, nisi historia eos cons crasset. Non viverent
in hominum memoria, duo belli fulmina Scipiones; non Pompeius, ac Caesar; nisi perpetui hoc nominis decus, ab historia essent consecuti. Periissent etiam Carolus in signandis Inclyti Patrui vestri gestis, ne glexi sciens. Nihil enim, vel eorum dissimulo, quae oblectarent Malevoli. Cumqua laudantium vulgus, benevolentiae studio, utrum ficta, an facta referat,ive nihil pensi
habeat: sedulo liic operam dom, ne ulterius verborum flumine ab ripa solverem, aut itaberius, ac rapidius deserro, quam veritas pateretur. Interim Editorem me Panegyrici liiijus profiteri malui, quam Authoremis.
Nam praeivit, ut potuit, ater, qui historiae
pene totius seriem, atque maxima ex parte argumentum hujus commentarii compi xus erat. Hujus ego vestigiis cum plurimum insistam; cuniti uni nomini meo, sine nominiso candoris defectu, tribuere
non potui: Ne quidem si tum me utcumque parem illo Ausonii ad Symmachum suum, dampamsuietatem Iamuis ascia, re, is aluna bened cia primus e verat. Sed
ut est cri- opera operam mihi parte ex una levavit;
96쪽
levavit; ira parte ex altera, multo amplius laboris reliquit. Nam Sc spissi se offerebant
errores non pauci: plurima crant omissa, quae magnopere ad rem pertinc tu: multa non Davum requirebant, sed Oedipum .: Limam exigebant universa, iis exceptis,quae non tam linram pos rciar, qtiam spongiain.
Alia igitur resecui; alia supplevi; disjecta ordiriavi ; denique Monetam nequid gravius dicam in pyrum Latialem incude magis Romana refinxi: justi iis , quia cum multa adeo a nobis forent, nisi caetera simili dictio. ne exponerentur, Oratio futura crat hybrida, suique ipsius dissimillima, non sine Lectoris fastidio. Quae non a me dicuntur, alium sugillandi causa, qui,ut dixi,quod potuit fecit: sed quia ignosci mihi volo in non- uultis, quae prestius S melius a medici potuissent. Longo enim molassius, per alia itur vestigia, quam cum libero grestu proceditur. Quod si cui ista non satisfacient, cogitet haec in antecessum dari, ac fortasse quod desidero ipse, aliquando soluturiim inprobo M aspero, vel si mihi otium defuerit,
non de re tamen alios,atque em aetate, doctrinaque florentes, otio etiam abundantes;
qui ex lulce nostris, monuinciatum aliquod Condant, dignum, quod tanquam Phidiae Pallas in arcere natur. Nobis nunc satis visum fuit, si PANEGYMCuis vel sut amicis, ad alliciendos magis histori. M amatorcs, inscribi placuit) COMMENτARiu,s hunc e- dercinus, qui praecipua quae luc suppeditaret. Nam omnia dicere qui ausim 3 cum certus sim, in Argumento adeo Decundo supercisse non pauca, quae pax im clus, cui bona ex parte debeo ligna, lapides, caement una; partim etiam nostram effuge ni industriam. Sed, nisi opinio me Lllit, feruista minoris eruiu momenti prae iis, quae diximus. Qui autem strictim aliquando, cxponerem meliorena, graviora thic praesertim in iis, ubi aliena non premo vestigia) lcvi ra his anxie nimis sectari non debui. Si qua
tamen minora etiam nunc intercurrcno:
cogitare oportet quod Danais respol idit,cum reprehenderati siquia de mllonio Tyaneo minutias qu sdam retulisset. Ajebat, demensis Deorum Analecta etiam colligi mportere,ne Ambrosiae ejus pereat quicquam. Atque idem Xenophontis judicium fuit,qui dicebat, Virorum virtute praestantium, non seria modo, sed cumjora, literis mandari
oportere. Et sanri si Lucerna Epicteti tanti fiebat, ut esset, qui mille eam drachmis emeret: si fuit, qui Protei Stoici baculum
emeret talento; quanto magis dicta, facta-quc ornitia virorum Excellentium in pretio habere convenit. Propterea recte Ctiam, atque ordine, facturum putem,qui temporis
aliquid tribucre volet, colligendis Illustris Patrui vestri dictis. Multa cnim praeclare ex ore Mus proficiscebantur quotidie. Quod si quis ex ampla segete, spicas exigit pauxillas, huius generis erant. Non minoris imis pietatis eli Dcum fingere, quam negar . Cor hominis poenitens, frangit cor DEI irascens. Cum viri principes timere Deum nolunt, timere homines coguntur. Regnantibus Tyrannis, multiplicantur Adulatoree. Optime ulciscitur calumniantes, qui innocentiam Deo commendat. Ubi magna regnant vitia, ibi propinqua est pama. Divinam nescit naturam, qui eam diu parcere putat scelestis. Non punitur cum malis
qui se sectat bonis. Et fuere id genus plurima, aliqua fortas te etiam luculenta his magis, ac taecumata i coque commendatiora,
quod non quaereret ea Heros, sed pro rebus sponte se offerrent. Quod si non levis eius dictis honos debeatur, quanto minus per mittendum soret,ut interirent precationes, ac suspiria, quae Illustris vir, manu ipse sita consignaverat. Spirant enim magnum Dei amorem , ac pectus verc devotum numini coelesti: Imb vix arbitror, ex iis, quibus Religio mediocriter cordi est, ullum esse ingenium adeo segne, ac frigidum, quin iis legendis possit, uoti calefieri modo, sed etiam inflammari . Atqui si ulla, Leo Me wmpora, iii fatali Orbis Christiani motu, tanto que& animorum aestu, S armorum postulant, vel flagitant verius, ut dum quoudie Dei, atque hominum amor frigescit , inque; pejus abeunt seculi mores, ex ant omnes Omnia, quae pictati, ac virtuti debenta. Quamobrem, eis Illustris Patruus vester, precationes cas suspiriaque, sive astatus,pr prium duntaxat tu usum, atque id Teut nica lingua concepisset, publici tamen boni interesse existimavi, si ea in aliorum quoquo usum Latinc exhiberem. Idque litarius' paulo versa, interdum sere ad Paraphraseos modum. Nam ut linguae caeterae, ita Teutonica suum habet genium : eoque si anxiὰ nimis de verbis laboras scin singulis, ii nde
97쪽
perspicuitate modb, sed de vi etiam, atque efficacia, plurimum decessisset. Verborum lenociniis hic studendum minime putavi.
Bene enim precationes istae olent, quae pectoris magis sanctimoniam, quam Rhetorum pyxides redolent pigmentarias. Simul quoque videbam, a praestantia, tum argumcnti, tum etiam aut horis, pretium illud ac pondus acccdere Orationi quod ab Interprete non haberet. Itaque mihi certum potius, quam arbitrarium est, gratissimum fore utrumque hunc Laborem meum Illustri nomini vestro. Quod ut aliunde nescirem,
tamen non aliud credere permitteret ferventissimus ille amor vcster, erga Patruum Optime meritum i atque ut de hoc etiam taceam, facild illud mihi persuaderet singularis vestra probitas, ingenium excellcns,acre judicium, prudentia eximia, humanitas in comparabilis,ac tot aliae in vulgus etiam notissimae, ac vetusto adeo, dc Illustri genere vestro longae dignissimae virtutes: de quibus silere apud vos malo , partim quia ipse ad
carum spicndorem connivere cogor,quemadmodum adulterini Aquilae pulli ad radios solis; partim etiam,quia juciuidius vobis est laudabilia facere, quam laudari; in os vero laudari molestum est. Caeterum quando utilitas utriusque hujus Argumenti animum meum subit, minime despero, non vobis modo, ac generosissimis fratribus, &Univcrse Diionaeorum familiae; sed etiam aliis, saltem optimo cuique,probari posse operam
nostram. Nam cum,ut initio dixi, nihil majus, atque augustius, habeamus,pietate, atque prudentia; cst hic, quod ad utramque
naucat. Sive enim Panegyricum spe-chcinus; tum ad civilem, tum ad militarem vitam conseret notitia eorum, quae variis interris, ab Illustri Patruo vestro prudenter, de fortiter gesta sunt. Sive oculos conjiciamus in precationes, ac suspiria: quid ad alundam pietatem nimis prodest, quam si alieno in precibus ardore ipsi etiam accendamur ad invocandum Deum γ Quod neino, puto, in scias iverit, qui sanaum hoc studium, suo norit pretio aestimare. Nam etsi Deus non longc a nobis abest, ut in quo simus, Viva mus, & moveamur, tamen ob pravam iudO-ὶςm, longe ab eo absumus i coquo opus est precationis scalis, quibus ascendamus in coelum, δρ supplices imploremus grati Dei, sine qua tantumdem possumus, quam
quirunquam fuerunt. Hujusmodi igitur adminicula qui respuunt; sanὰ ut parvi aestimant pietatem, aut de viribus propriis multa praesumunt, ignari ejus,quod Illustri patruo vestio in ore Me solet, rite precari esse artem artium, & scientiam scientiarum: cui assine est, quod idem crebro dictitat,fiduciam defensionis divinae reddere nos de exitu securos; at non segnes ad precandum. Cur autem Generosissimi D. D. Barones,
vestio potissimum Nomini opuscula his
offeram: neque ignorare vos potestis,neque aliis sere arbitror obscurum. Neminem enim caligare bic sinit eximius nominis vestri splendor; qui partim ex inclytis natalibus vestris relucet, partim ex sit nam is laudibus, quas ingenium vobis peperit, atque industria. Cujusmodi mixtura occurrit in perpaucis. Quemadmodum enim rara res est, lux absque umbra, ignis absque fumo: Ita perpaucos etiam invenire est, qui non sui generis claritati, vel morum vitiis, vel inscitia,tenhras offundant. At vos pariter haec tria illustrant, Nobilitas vetusta, Virtus memorabilis, de insignis Eruditio: ut de dignitatibus, velut adscititiis ornamentis, nihil nunc dicam. Duobus igitur libellis, quorum alter ab optimo, prudentissimo, sortissi,mo Heroe, Fabiano a Diiona, alter autem de eo scriptus foret, totidem Patronos dare volui, eosque non indecores, sed tergemina, qua dixi antea, luce illustres. Praeterea putavi, recedendum mihi esse, ab more vulgi sua dicantis iis, qui, ea, quae scribantur , non intelligant: si intelligant, nihilo magis illa, ad se pertinere arbitrentur, quam
alium quemvis: ut non tam palmeinium soperi exposci,quam illud quaeli, quod dice
re nolo, res ipsa non loquatur, sed clamet .
volui igitur haec iis ostrare, quos constaret melius ista novisse, quam scriniorem ipsum iquos etiam, una cum generosissimis fratriae, magis haec tangerent, quam quicquid est hominum ubique: quin denique patrociniaum scirem denagere, nec Velle, nec possie a. Quae omnia me video consecutum; quis is, quem descripsimus, & cujus precationes d mus, natura patruus vobis sui assectu P ter: ac vos ut bonorum de opulentiae, ita
floriae estis hocdcs; atque omnibus quiadem, sed potissimum vobis exemplo suis:
nec minus exemplo erit, praeclaris, atque ad maxima natis liberis vςstiis, atque adeo nepotibus i
98쪽
potibus quoque de omnibus, qui seculis si ruris,longo ab iis ordine cita voveo selicissime nascentarn
Illusstres& Generosissimi DD.Burggravi i& Barones a Diiona, stirpe quidem maximi,
sed animo majores, vivite dc valete: ac vel in ima cera inter candidos inclyti nominis
vestri cultores, referte etiam nomen meum.
Lugduni Batavorum Anno MI DC xxvIII. Pridie nonas Jlinias: quo ipse die, ante scptennium excessit inclytus Heros,Patruus v ster, cui nunc parento; Ac ante annos amplius octingentos defiancta est: Luit garda, conjux Caroli veta magni, imperatoris eo magis a praxiara stirpe vestra celcbrandi, quia ab illo, & filio Ludovico Pio ad pristinagoneris decora, Diionani nominis, ac Burg- graviatus dignitas, jam ante tot secula accessit. vernitati I Ubis ae nerosi sima sa-n icta Monani, deriti mus, G. I. Vossius. XIV.
Hugoni Grotio, Gerardus Vossius
S. P. D. ITA me amari a te cupio, vir Amplissime,
quam vere illud nunc ad te scribo, nihil mihi videri scripto tuo,non dico clegantius tersiusque quomodo tua laudare sit vituperare in sed doctius, nervosius,tcnaporibus nostris accommodatius. Plancque persuasum habeo uxo mecum sentire, quotquot animum habent affectiae minime mancipatum. Sed heul quotus quisque est, quem non epidemicus provinciae nostrae morbuc, tanquam pestilenti aliquo sidere assiaritat praesertim ex eo ordine, qui sub Prophetici Spiritus praetextu soli sibi omne controve sarum judicium deposcit. Equidem non sine gravi dolore coactus sum, audire maligna adeo iudicia hosce homines fercntes Non te in atramento,sed scite calamum tinxisse aiunt. Tantopere a te contemni Si-brandum, ut non Doctoris usquam elogio ornes, nisi cum umbraticum Doctorem appellas: NecTheologi cum nomine digneris, nisi cum negas cum eo, S: similib' The logis sapientiam morituram. At Sibram dum virum ac optimc de Ecclesia*meria
tum,2 merentem; atque ut sorte alicubi exorbitavit, non tamen malitia peccasse, sed purae Religionis Zelo ; tum autem minime dubitandiana, quin totum hoc egerit n)agnatum aliquorum saltemst seu instinctu, seu permissu. Nec cnim bene adeo Frisios Hollandis unqtiam voluisse; Sc nunc recentes accessiste rixarum causas ab exactionis, aut vectigalibus, nescio quibus, planeque metuendum, ne scriptio haec animos eorum magis exacerbet. Negant quoque magis te potuisse causam agere Remonstrantium, uno hoc cxcepto, quod non aperto Zelotarum opinionem erroneam dicas. Sed longὰ omnium indignissimum seputare, quod Ecclesiastis dicas expostulare, quod non intcr- sint conventibus publicis; 'AL Ιεσιαν eos multis in locis obliquas per artes in se trahere, de ubi invaluerunt vindicare etiam sibi audere: Δημαγωγιαν ista ad negotia civilia extendere; Flandriam turbulentis suis concionibus perdidissse : lcmpore Lices trithoe egille, ut Ordincs redderent coni Cmptissimos: Ordines neccsse habuiss),eos publicitus mouere, ut perdenda Hollandia. sisterent: Miculosis limo tempore ordinum detrectasse impcrium, ivisseque oblatum externis. Neque quicquam te horum alia quo σοφω- dulcare, tantum diaccre, nos te minime horum criminum insimulare, ac mox huiuscemodi succincte, talia in Ecclesiastico ordine esse ingenia,ut plus iis, quam necesse sit, haud tuto committas. Sulaicere te quidem mox, dolori tibi esse,quod causa haec aliter se tractari pasta non sit. Verum haec occinenda iis, qui necdum aere lavantur; viris cnim quotquot non omnino naris sunt obesie, luce ipsa Varius esse, longe aliter causim a te tractari potuisse. Multa enim a te mitti
potuisse, de si asperiori esse necesse erat, nil tamen 'pus 'iste te omnia oc
ταρο - , αμά κ Θα ς Si Religionis hostis esses insensissimus, non tamen potuisse te tuto in Ba invia indignius excipere cum ordine , quem velle te dicis, ut a populo quam sanctissmus habeatur. Non aliud se persu dere sibi posse, quin cum apud Frisios esses,
ante biennium aut praeterproprer, qu es
item apud urbis nolirae trigistratum, de
99쪽
quosdam Zelotas Eeclesiastis, de Religionis
es negotio locutus,quasi mansuetissimi esses pectoris neutrarimque partium, totum hoc animo se ris simulato ; aut saltem mirandum esse, quod tantiim tam cito sis mutatus
ab illo, qui fuisti prior. Nominis tui authoritate, Iesultas publice privatimque, sesctuituros, ad exprobrandum ordini huic animum malitiosum, rebellem, dc quibus non vitiis infectum. Primum te esse, si item eruditorum qui huyismodi posteritati dicas scriptis tuis,quae aeternatura nee ipsi dissilentur. Nec suffecisse, ut haec lingua Latina legerentur ab eruditis; debuisse iaclesiastis fabulam fieri cerdonibus ac tonsoribus, lumea vulgarem in linguam transferri curas: siquid a paucis aliquando fuerit peccatum,
non poste caeteros praestare hanc culpam . Deinde non minus peccatum esse tum temporis a Rerum p. Rectoribus, utut strenuellic Ecclesiastae mussare cogantur. Denique chim anni tot ex eo tempore sint clapsi, maligne admodum vulnus hoc toties refricari. Ex his facile intelligere porcs, quantopere exacerbatus st,erga te quorumdam animus. Sane nee desunt,qui bello sibi schemate videntur librum tuum nuncupare, impiam pietatem. Interea melle dulcior iis circa cor gliscit iracundia, quando animo tempus
illud concipiunt, quo, ut inquiunt, Sibrando,& forte aliis, ctiam Pontificiis, ni cos spes fallit poenas dabis. Quanti autem Si-hrandum suum faciant, quo itcna te loco in Theologica palaestra habeant, hinc aestimare potes; quod quemdam audierim, aptantem tibi illud Poetae, In is puer, atqWimpar conPressia Aia s.
Nempe dissicillime sibi persuadeti patiuntur, tamam Theologiae notitiam eadere in quemquam, qui Minister non sit, ut de controversiis nostri saeculi judicium ferre, ausit adversus Theologos suos; quod a te factum credunt. Tum autem, quia in Patrum lectione plane sunt peregrini, ne hac in parte te vidcantur indoctiores, etiam tibi loca quae citas, aliunde siuggesta apud indoctos calumniantur, nempe ab Uten ortio, ut suspicantur. Haec ego uti eum in lore aliquo, ita nec absque risu scribo. Et te qumque risum vix tenere plane habeo persu sum. Sanc cx sermonibus tam insulsis ficile judicare est, quam haud judicii sint ul-
lius, vel eruditionis,utut unus alterque mul-t ijuga sibi placeat lectione. Tales profecto
hostes minus tibi metuendi, quam Sibrando Votilius; quem tantoper c contemnit. Si tamen etiam scripto maledicere tibi non dubitabunt, quo de vix levem susurrum hactenus audivi tuum erit animum firmare iis, quae ipse scripsisti. Regium enim esse iis cum bene feceris audire male: nequc quemquam debere ad rum tam utilem, atq; tam odioiam accedere, nisi qui ad serendas calumnias bene se munierit,ut honesti consilii conscientia possit dicere;
omnia acepi, mecum aure r uoisi.
Et de his hactenus. Pag. vers ult. in Augustini verbis, Cinmani aus Petitiani. Etiam apud intem pretcm tuum cst, Caelestinianen. Ac video etiam ab aliis interdum ita nuncupari. Sed
plane duabus literis inductis, scribendum a Caesistiani. Quippe, uti scis, nomen id a Cael testio Pelagii Diueipulo, non a Caelestino qui Caelestianis adversatus. Id cum fugeret Vallam, scripsit Caelestinum Papam Romanum favisse Pelagianis. Nempe Caelestium& Caelestinum consudit: quo nomine merito vapulat ab Annalium Scriptore. Pag. so. In verbis Ammiani Marcellini, vel universa ejus verba adduci debent, vel vox gravi ἰs plane tollenda. Sic enim illo cxtremo Libro XXI. Eratqiu super Lis ad mere facilis quae donabat, rari nam Relimnem absturam, Sysmplicem anisi superstiti sine confundenssin qua scrutanda perpoxias qua componenda grarutis, excitavit aei dia --
Sententiam esse vides; non tam a
graviter componebat dissidia,quam perplexe Religionem ruspabatur. Omnino igitur το gravitu pininet ad componebat non ad
Aliud quod moneam non habeo,ac fateor ne haec qiudem seriptione ullo inculo digna esse. Sia cum opus non possem, operam saltem meam tibi probare volui. Supersunt tamen paucula, de quibus si praesens essem, judicium tuum exquirerem, uti cum pag stais, Augustanam cinfessionem esse mutatam. Nescio enim an id magnopere ad rem iaciat, inim privato quidem consilio M lanchthonis mutata sit, at publica, ni fallor, authoritate nunquam. Hoc saltem scio, Melanch-
100쪽
urgatum quod cisset id omni Pincon- l quale expetiisti. Nec enim id mearum Miis Scio a Germaniae Priticipes, qui Coii- rium est. Et toties integro hoc triduo deici
lionem sequuntur Augustasiam, i nati αα agnoscere quam cana, lira: Carolo quin-
hibita anno cla Icxxx. scio e mi que i ranos hoc flos pii te, cum a
latificiis Meuiantur ina inuratae toti n-nis. Quod pag. 36. ais, Chrysostomum necesse est, gratiae ne istaret' non - asti nona alac de eo sum cum mi
Interim Remonstrantes minime aerardus Vossus, Hugoni Grotio
re inculcare semini me dum hic est , ibi is verbis de Chrysestonii sentcntia coloqui. velim auton, sint eoum, deas τοτμον, Hotn u. ad Hebr. Nihil clarius ii tolli ab eo gratiam praevenientem . quid minina 3 cum idein in prioribus criptis fecerit M ustiis is quem et rcia miraelat, Lib. LReuo. . 23. Qua andum satiaeue solidum sit argumentur' ouod urges pag. 3 . ubi ais, aut Remon- Pelagianos vel Senas pelagianos ηὐ- . incesse, id chryses inum talem ha--ndum, ne simus Nam dispar sorias u ratio tempbris iis,quod ante Pelagium fuit, quo, ut Augustinus alicubi .cribit, securius omisit gratia loques erroris reos esse agnosco: tantum an
F, annon iure feni pelagianus sit dicen. qui gratiam neget prori enimici . aquam Chrysos ruri, aliiquc alii te Pelagium, cam millime
noverint. Quod si 'parum deuienti tui decesserit: utut res in se vera Pollii .e argumentum hoc si is i ii gere adveri rite brandus
Pag iis .Ratio sequitur, in alii et rumcalam res fore debemui videndum an
enimi , puto, volui, Sibiandus, vellengloruin surru infirmitatum: verit potius ut A vopis pus nostrarum, siquae Ecclesinui, serat inficinitates
g. Inquis, in rec si A. D. similiter loqui te Iul. scisi Historum Dieophrasti. S i scere ne crepusculum liquido pro dii natur. Alludjudicare idenu Piui. L ' φ . ii timis Censes sede die natali, 'ulti Verum somnolentum me nam mediae partim a discipulis, partim ab aliis sum inter penarias, uti pias historias, quod optassem diligentius examinare non licueriti, i has quidem lit cras, nisi sera nocte, poti rina exarare. Sub vesperam responsi ina tua
vinaccepi, de quo nihil addo, quia demovi rus. Vale, vir Amplissime, Belgicie Phu
hi citi cum caetera laro sis consecuturi unum hoc tantummodo a Domino exos ut vallat udinc in laigiatur in hisce laboribu simam animum adversus injurias ri .et Dord recitu cla DC xiii. Post. Calend. Novembris. Velim, vir Amplissime, apud ineminem de literis, aut iudicio meo fac ς mentionem. Minus enim, si suspectus ei soc perim, prodero bonae cauta. Quanquan pro isto te ire e moncre, nihil necesse ibi ita intelligo, qui po te isthaec longe melius vi.
Augustiti' li Cmti,vcre inquam tuum, luem seli . te adeo restitueris integritati. in nominem imas tibi gratias debet orbi ruditus: Hispania tamen imprimis, Jusnia bilem adeo civem Dedis tabcstantem vulnis
tibiis sinasi: sed puto iit superba est nati
nec Patavorum laudibus satis aequa, aut ni lihoebei scium agnos invita.
bis satis quod Lucat' ipse quantiti i
va avo debeat, neminem sivit ignorat Quod si eum ob ingenuam adeo conses nem patria sua minoris saccre volet, a Ba v. poterit donari civitate, civis mi urus imm . bis accepitissimus. Me quidem, quean B tavia amdiu meruis sui fecit mire se perdelectavi inariti stinentiarum aevi ne. Deinceps velo tanto etiam iuturus ora xior, qu oposthacininus erit, quod ine
ligendo remoretur lingenii nostri tenuit tem. Eanua vis vero merito simplacue rit vates tuus, tamendissimulare non de '