장음표시 사용
81쪽
donec tandein ed deduceretis, ut ab Hosteipso offerentur conditiones pacis, omnibus triumphis vestris longe,ut arbitror,potioris'. Facile horum cogitatio expressu mihi,ut,p siti verecundia, consilium caperem, ea, quae nunc dixi, publita etiam testandi apud vos, praepotentes foederatae Belgicae Antistite . Cum tamen sine donario nollem ad vestia venire templa; com d accidit,ut hoc tempore ad umbilicum properarent tres nostri INni TuTIONuM POETwARuM libri. Ut non diu mihi quaerendum videretur, cujusmodi munusculo literario alloqui,ac venerari vellem praelustre nomen vestrum. Fortasiddicent aliqui 'majus quid convenisse tantis Heroibus. Equidem non repugno. Sed mola litat, qui nequit hecatomba. Neque tam exiguus est Poetices honos, quam multis videtur. Qui non cogitant Deum ipsum, bonam partem Sacrae Scripturae, libris eis Poeticis complexum: unde, eas partiens
Christus,de se scriptum ait in Mose,Prophetis Palmis. Imb hymnus in ore Servatoris nostri fuit. Etiam Ezechiel Poeta Iudaeus,tragoediam Graece reliquit,de eductione Israelitarum ex Egypto. Ex Plinio, qui Apostolico aevo,ac deinceps vixit, cognoscimus, sui aevi christianos, hymnis Christum celebrasse. Ad haec quantum Veteris Ecclesiae Ἀλstores, Poematis suis, de sibi decus pararunt, &Ecclesiae fructum pepererunta Illi vetb qui Gentilium poesin contemnunt, lipsim ha re Philosophiam dispretui viden- Iur. Ucterum enim Poetarum alii, vitae lyraecepta dederunt; ut Solon, Tyrtaeus, M lsimiles: alii naturae arcana reserebant; ut Empedocles, Melissus, Parmenides, caeterique. Atque,ut ad antiquiora veniam tempora, ita ab antiquis accepimus, illa quoque, quae Orphei, ac Musaei, dicebantur, vel ad mores pertinuisse universa, vel ad rerum naturam; qud etiam reserebant, quae de Deorum amoribus, connubiis, praeliis, & similibus, traderentur. Nee raro sub unius Gulae involucro, utramque Philosophiam o cultabant. Quomodo, quod terrigenae dieuntur Deos aggressi coelo expellere, non solum de ventis intelligebant, qui e terra originem ducunt: sed etiam de hominibus impiis, templa Deorum populantibus: sicut interpretatur Apollonius apudPhilostratum. Hanc carminum laudem, Maximus Tyrius pulcherrima expressit oratione; qua docet,
eticen esse Philosophia vetustiorem; reverbeandem, solaque nomine diveis unis. Quae non aliter rapere oportet, quam quod antiquissimis temporibus iidem fuerint Philosophi, de Poetae; sed Philosephiam fictis
velarint fabulis; quas carmine sunt compi xi. Nec aliud voluit Plutarchus, libro de Musica, de eo, qui inscribitur, Quomodo a junioribus audiendi sunt Poetae; ubi ostendit Poesin, initium fuisse Philosephim Neo enim, nisi prius Philosophi suissent, vel f ibulis occultare, vel carmine posteris prode re, sapientiae ac prudentiae doruinam. Ic- Circo etiam traditum fuit a Poetis, fuisse sylvas cantu attractas,atque extructas civitates.
Nimirum quia a sapientibus, iisque eloquentibus, de Musicis praeterea, sic versibus suavissimis,ac delenificis, permulsi fuere Ii mines agrestes; ut relictis rupibus, ac sylvis,
in unum coiicesserint locum; domos con-ijunxerint; leges ac jura receperint; humantiisque amplexerint vitae genus.. Mede Homero etiam sic statuimus, nomen ejus non magis Poetae esse, quam Philosophi: n que fallere, vel falli, Veterum illos, st qui memorant, HomCrum fuisse Magistrum Platonis: licet quatuorcirciter seculis postea consecuti. A Veteribus sic accepimus, cx Oceano
profluere Maeotidem sed de Maeotide sunt idecepti, verius iidem de eaeteris) ex Maeotide originem capere Pontum, ex eo Heli spontum ; hinc fluere inare Egeum; ex hoc porro vastum illud Pelagus, quod hinc E ropam, Asiaeque partem: inde Africam ingenti separat intervallo. Haut aliter cogutandum de Homero; ex quo Platonis, H meri, dubito an Socratis similioris tum verba fluunt omnia, dictioque tota, prope adeo recedens a carmine, tum quoque omnigena illa retum doctrina. Nimirum, sive cogitemus sderum motus, aliasque observati lius coelestes; sive naturae totius scientiam, sive gubernationem rei familiaris, vel Reip.
sive rei bellicae disciplinam; ac quicquid in
rebus humanis expetere, vel fugere oportet; omnium illorum in eo non minus semina comperiet Philosophus; quam artis suae exempla inveniet, tum Poeta, tum orator Nec sane Alexandro, tam sublimis spei Ad lescentulo, alium aeque ac Homerum, pro posuit Aristoteles. Videbat, non selum ex eo posse hauriri gubernationem sui, vel do
82쪽
nisis, sed etiam ciuitatis, ac regni,& sesentiae militaris, de eloquentiae. Nec movcor eo, quod ipse Plato Poetas, ex sua exturbet R publica. Quis enim ignorat,ol sensum suisse commentis istis,de pugnis Deorum,vel concubitu 1 de vinculis Iunoni a Jove injectis' , Saturno a Jove castrato, uti prius illic fecerat Coelo; M trecentis hu)usmodit Naturae quidem vim istis adumbrarunt Poeta: imulutumque ea res admirationis attulit, intelligenti inis. Sed quid hoc ad vulgus quod
proprie omnia capiebat. Unde fiebat, ut vel nullum esse numen crederet: vel ejus exemplo, improba multa sibi licere arbita pora. Postquam enim Evangelium Domini toto terrarum Orbe illuxit; fabellae istae siridem omnem paulatim perdiderunt i ut i tota non contaminent, 'inosae non pungant , & proclive sit omnibus aurum tollere, luto relicto ι ae evitatis spinis, carpere rosic. Non ulterius uni insistam Homero 1 univcr-
otiatore, quamquam aia MD, atque orarentinetur. Nam qua ,s sint in is, .
rasint apud con natorem, moderatoremquaretur. Itaque Dionysius Halicarnasse R it popis suasiones e, ha, Ponisei opera cena a mulum laudat,quod Grecorum Fabulas hajusmodi minime admiserit. Cusus iudiciicii tam Dionysius, quam Romulus, multos habet Approbatores. Inter caeteros fuit Hi ronymus Philosophus, ut de eo apud Laertium imas. Is ebat, Pythagoram apud imseros vidisse animam Hesiodi, alligatam columnae meae, multumque stridentem, illam vero Homeri deat redependentem, ac di eis circumdatam serpentibus; propterea quod tam foeda uterque de divina prodidiunet. natura. Quae cum minimc fugerenis pientiam Platonis; ipse quidem, studiose legendo Poetas, sepientibus eos, ut i gerent,sio praeibat exemplo: sed ab iis arcebat imperitum vulgus; quod, cum selum exteri rem lamberet cortium fabularum, ad interiorem fructum neutiquam penetrabata. Optabat igitur Plato, ut Poctae symbolis,nona ra pericilli plenis, rerum naturam adum assent' Postquam vero res aliter cecidisset; fecit quod potuit, & debuit ii solos ut sq,iendites ad eorum lectionem admitteret. Vellem ista magis perpendisset,magnus omnino vir,
Caesit igαι qui, cum ipse fateatur H metum de Diis sitis loqui, tanquam Suibus, quo quid noxium magis simplicioribus' i
Platonem tamen culpat,quod Homerum removeat a civibus suis; eum cogitare de Grit, & quos arceat,& quomodo Homerum ,
dimittat; videlicet non indigne, sed corona redinurum,unguentis delibutum, omninbut virum magnum; sed sublimiorem quam ut captui Plebis siue conveniret. Periculum igitur ille extimescebat,ne vulgus stupidum non distingueret inter Rota&Spinas, inter aurum 3chinam. Sed nihil hoc perinitum
d sapient linet' minus ad nostra
nisari adinsitationem vituis. Nequa hoe in dubium vocarit, qui enitor, ab in ctibus proficisci actioncsi ac propterea die tam, civita is doctorem, jucundo docere aia iactus, tum bonos; quo ciVes, per incia bonos, bonas agitent vitae aestionesi tum ma Ios, qub malorum astinuum odio, evitent actiones malas. Ut verissimum sit, hoc dita ferre civem, doctoremque; quod hio referat actiones propter affectust ille componat a semis suos propter actiones. Quoriam uisitumque beatam tacit vitam ια privatam a.
x civitatis, sive Reipublicati sed quid ego tam latum ingredior mare ubi porro si provehar,
ante diem Musio compo it vester Olmpo. Quam Meteras etiam Poeticae laudes complectar. Vela igitur contraham,&quia ab avernae dicis spe, sermo corpit nosteri in vorito simili desinam.
DEM OPT. MAM VOS, AUGUSTI FOEDERATAE BELGIC E PATRES,
Diutissime salvos, spites o semedia perque vos aureum seculum Belgis reducatri Europa tota pacis tranquillita coelo demisi furores compescat Martiales. Imprimis
tas caput ubique exerati Ardeam cuini tanto veritatis amore, ut magis cam ament, quam seipsos. Et ne in tot votis, oblivia me capiat ordinis mei, flagret in animis si eurus amor literarum, tum humanarium.
rum divinari , prae in sim studiorum
83쪽
laboribus: quae multis riteriis, vel odio, vel
conteinptui esse coeperant, non minori damno, quam dedecore publico. Amstelotimi
In rissimo, D' Amplissimo, Johanni
Uerinio, Equiti Torquato, Supremi in Hollandia consilia Senauri, P tentusimo rum faederatae Belgicae ordinum adserenis aU Venet
num Remp. Legato.QM multum intersit humani genetis,
ne pereant illa,quae viri eruditione, A sapientia praestantes monumentis prodiderunt; tum in historia hoc imprimis i cum habet. Nam, ut universae interciderent literae, doctrinaque omnis ipsis ex hominum mentibus descretur: non propterea posteritas fraudaretur pulcherrima eorum cognitione, quae ad rationis disciplinam, vel rerum naturam, vel morum scientiam pertianerent. Quippe superesset nihilominus mi randa mundi compages,& mortalium socio ras, utriusque contemplator animus hominis; qui,ex rebus sese in vita offerentibus, sensim deveniret ad notitiam artium, dc scientiarum, quas Magistri Veteres tradid runt. Longe vero aliter cum historia est comparatum. Nam si omnis o semel ob literaretur; non magis humana instaurarim et industria, quam studio cul quam redire nune ipsa stit hominis vita. Qine suus licet honos constare semper Socraticis debet chartis; praeeipue tamen vora ejusmodi fieri convenit, ut, qui res gestas literis signarunt,
bitrabar, non malla a me iri publico consultum, si hoc tempore ad illustiundam historiam animum appellerem. Et hactenus quidem , in eo praecipue opera consumpta est mea; ut non modb tractarem de Historicis, Graecis tariter ac Latinis: sed praeterea res inas. digererem omnis aevi. At quia nonum ea ad umbilicum perduxi; libellum hunc DE NATuRA HisTORIAE,&ejus scribendae praeceptis, in antecessum dare visum fuit. nivis mihi, ut verissime Plinius
ast, Historia seri a Mectat: t
men quia non tam voluptate omnia metiri decet,quam publicis commodis i neque ex guo emolumento contenti esse possumus,
ubi sevi datur ingenti : profecto nec dissileti illud licebit, plurimum referre, utrum neglia
genter tractentur res gestae, an eaedem Cumis fide optima, tum prudenter ornareque m morentur. Neque temere a me factum puto, quM minutum hoc emittere sum ausus, sub praestantissimi nominis tui auspiciis. Cui enim han a me offerti aequius erat,quam illi, qui Se studia haec,& me ipsum amaret, dc a
errantem in viam reducere non minus veniet, quam posset Nam quamvis aetatem niversam,quod minime te fugit, in honestariam artium studiis exegi ; non tamen sum ita Suffcnus,ut ignorem,haec ipsa, quae commmentabar de via, ac ratione scribendae historiae, multd ab iis melius intelligi, qui iuxta mecum evolverunt Scriptores veteres, Maliquanto id majori, quam ego, judicio eg l re; Pttim ob eximias animi dotes, quibusi ab iis longissimὰ vincor, partim quia rerumi civilium quod in legenda; condendaque historia praeeipud conducit longe sunt perrutiores; utpote in Rep. semper versati, de ita versiti, ut' ipsi etiam res egregias in ea gest rint. At cui laudes justius acteramus,quam
eximio nomini tuo Postquam enim, vemnanti aetat quemadmodum antiqua ac nobili domo tua, εc praecellenti ingenio, dignum erat, muli fuga eruditione, praecipi autem aequi justique scientia, de dolisna eivili, pectus imbuistes: seri haut aliter pol
rat, quin Princeps, ae cordatissima Bataviae civitas, cui vitalem hanc auram des es,excetias animi tui dotes, statim perspiceret, ac vix adolescentia egressum, idoneum censereta, cujus oraculum eonsultum iret, in obscuris involutisque Reip. ae Civium rebus. Neahujus eam poenituisse judicii unquam, Iuci lenid illud docet, quod annis triginta, ocquod excurrit, usque ades feliciter usi se consiliis tuis. Neque urbe in Ptria duntaxat sese exemit splendor iste virtutis tuae: sed in amplissimis quoque Illustrium ordinum concessibus: quoties nempe inciriae civit iis nomine, in augusto hoc loco de pace, ulo, induciis, foederibus, aliisque negotiis maximis, decerni oporterct. Ingenii ver prudentiae, ac fidei tuae hunc fructum retu- acti. quod oculos omnium conjectos in te vidimus:
84쪽
vidimus: neq; quicquam tam arduum creditum cst,quia non recte tibi committi posse videretur. Itaq; Sc in supremi consilii S natores cs adlectus,& foederatae Belgicae OG dinibus, patriae patribus, praecipue csdclcctus, qui de rebus gravis limis lagviones tot obires. Nam semel iterumque sublimis hic honos obtigit,ad magnum magnael ritanniae Regem, lacobum I. cui tantopere placuisti, ut te virtutis ergo,dignitate equestri decoraret. Iterum amplissutia legatione functus es
ad potcntissimum Daniae, de Nor regiae Re sem, Christianum lv. Atque sui de magni; tica opera tua, praepotentium Belgicae ordianum auspiciis iusiccpta, ad illustri limos tabulae Duces,nihil nunc dicam quid splendidius hac ipsa legatione, adserenistimam V nctorum Rempublicam 3 Invictissinam iulam, Sc beatissimam, de si formam spectra imperii bene constituti, nihilo inscriorem
umerum ulla. Cujus grande, ac mansurumdccus, celebrarem hoc loco non invitus , sed periculum cxtimesco,ne, ut nubes solis radios intercipit, ita ego, ob infantiam mcam, subducam facilius,quam addam lucem. Itaque laudibus eius non insistoi nec magis
tuis, Illustrissime Ogate, quas melius posteris Annales Belgici loquentur. Mihi satis sit, devotissimo pectore, gratulari eximium hunc honorem virtuti tuae. Cujus animimci, quem tibi penitus obstrinxisti beneficiis tuis, ii sum hunc obsidem mitto. Multum vero gaudeo, quod illo in ea potissimum deventurus est loca,tibi literas, de literatos pretio suo aestimare sciant viri nobilissi mi, de praestantilliini: quos inter honoris causa nomino, illustrissimum, de ampliss-mum Dominicum Molinum, virum maj rum meritis inclytum, sed magis virtute sua; dc qua quicquid dixeris,minus criti Tu vero, maxime,& illustrissime Domine Legate, placida de serena illa fronte, qua me ipsum seles, suscipe nunc hoe qualecumque ing nii mei monumentum; parum illud dignum quidem, limato, politoque Judicio tuo ista quod eo pretiosius apud omnes censebitur, quia diarissimi nominis tui sacrario fuerit appensum. Prasistris M mimi cultor,
sitae ordinib', Dominis temisimis, GJ. V ossius Dedicat,onsecratque.
TAnta est laus, ac gloria vcstra,Maximi,
ac Sapientissimi Proceres, ut nulla pendorbis regio sit, quo non pervaserit fama corum, quae, praesentiore dubium Virtute, an secundiore Fortuna, tot jam annos pro libertate gessistis. Sed nihil tamcn videtur illis maj iis esse, atque excellentius, quae recenti imprimis memoriae Omnium inhaerent. Quid enim novum eli magis, atque inauditum, tu uia Classe vos Mexicana potitos est
de prope incredibili gaza Hispaniarum Regis Z Quod ut nunquam antea vobis,ita vicinorum adhuc Principum contigit nulli. Regi vctb atque hostibus, ebluctui sus visum, quo indignius putarent, Jam de suo vos ad-vcrsus se armari. Quis etiam satis p aedicarit,quisit, sine prope ullo sanguine voltio, Vesaliam cepistis,illam virib' suis inclytam, de hostili sic praesidio firmatam; illam amicrum aliquot manubiis, ac praeda divitem sillam belli delectam coni ravos sedem EO-quc clarius hac parte divinus erga vos favor eluxit,qubd hostis illo tempore, in foederatorum visceribus grassaretur, de clina magna
daret damna, multo tamen majora anticlaret. Ita ut ccpisse hanc urbcm, non modo
sit, stitisse holhilis victoriae cursum; sed sua
etiam recepisto, hostes finibus ejecise,compluriaque oppida, quae ab eo tempore in vestra, de sectorum sunt clientcla, add:dis Iafoederatorum terris. Deni'; quam amplum illud,atquc Augustum, filiam Arausionensium Principi, quam vobis, quam foederatis gloriosum, quod in vestram, sociorumqtie potestatem,redegistis Sylvam Ducis, urbem antea seniper inici lana, ac sic natura loci, de
vcterano milite munitum, ut opinio esset prope omnium,uiribus cam humanis cxpugnari non posse. At vos hanc quintum intra incnsem vicistis, de quidem hostium duce obsellis cum ingenti exercitu suppetias incassum sciente. Atque horum singula, cum per se magna sint,co tamcn majorem admirationem cient, quod quaecumque adhua diximus,intra annum vcitcntem peregistis. Neque se nominis tanti decus, cancellis gloriae militaris i uti in nationibus quibusdam vidcinus, quae belli laudibus spontenta, lit D ras
85쪽
ras studiaque despicatui liabent. Vos enim
non armis modo, sed doctrina etiam excellere,pulcherrimum semper duxistis. Imo aegre admodum fuerit vobis, si mystica illa Gentium Pallas, terrarum ulli posthabuisse Bataviam vestram videretur. Ut nihil mirandum sit, si sic animati multos adeo a libertate parta numeretis, qui cum summos in Rep. gesserint honores, non eo minus imgenii, doctrinaeque monumentis clarissimi fuerint. Sed de illis celebris eruditionis viris,qui, ut dixi, praefuerint Reip. vel praesint, alias fortasse commodior sese offeret agendi locus. De Academiae verb, quae propius me tangit, unum illud, & si non citra invidiam ,
dixero, in mediis eam bellorum tempestatibus, ac procellis, ita caput extulisse, ut, si annos numeremus, qui non multo plures sunt quinquagenis, Virorum excellentium,& magnitudine, & numero, quasvis provocare Orbis Academias possit. Haec cum animum subeunt meum, Illustrissimi Proceres, vere vos sellam praedico quorum meritis v Iucrit Deus tantopere Academiam hanc, Se
Universam debere Rempublicam: Neque cives modo, sed exteros etiam, qui auxilia vestra exposcunt , adhaec quicquid uspiam elegantiorum est hominum, & amantium studia literarum. Quo nomine, ut vobis exanimo gratulor,ita mihi gaudeo, cui sub imperio vestro in terra,ut belli artibus, ita doctrina omni florentis lima, a puero scientiis imbui, A secure hactenus vitam degere, n-tigerit, Imo qui jam ab annis xv. mistum me videam fulgentissimis Academiae hujus luminibus, atque id fluore vestro; cum pr be mihi conscius sin, splendorem me ex ea accepisse potitis,quam eo attulisse. ut igitur pro affectit illo,erga me tam benevolo,quem aliis etiam benestiis declarastis,gratum animum tester , offero nunc, quo nihil habeo
majus, memet ipsum, ac mecum animi nostri scetum, quem genui adolescens; atque ubi triennio lucem viderat, corpore, virbbiis auctiorem produxi, in conspectum mnium; nunc vero post viginti Annorum intervallum, talem vobis sisto, ut dubium relinquat, magisne idem , an alius videatii Quamquam vero, sobolem hanc nostram laudare,non est meum; eo minus, quia, quo plus ausus fuero promittere, hoc plus nec e
habeam praestate: Nisi tamen industriae tatem mihi conscius essem, missilis ausus fuis-
sem eam dicare: partim vobis, quos Deu , vice sua in Batavia fiangi jussit; partim illi quos nomine vestro p Ase Academiae vultis. Nec parum me ad hoc animavit, quod propositum mihi fuisset,ut Institutiones hae,
Partitionibus nostris, authoritate vestra, in Scholas omnes Bataviae inductis, Commentarii loco forent. Simul spcravi, me, hoc I bore suscepto,melius fatisfacturum muneri,
quod mihi abhinc septennio a Nobilissimis
Academiae Curatoribus injunctum fui Pl
cuit iis tum, ut non modo temporum omnia
um gesta tractarem; sed illa etiam expon rem,quae ad bene dicendi artem pertinerent. Quomodo futurum videbant,ut, quia hist ita est fons prudentiae universae, Rhetorice autem viam ad Eloquentiam munit: juvem tus opera quoque nostra, perduceretur ad
connubium illud Palladis, de Mercurii,quod
Antiquitas Hermathenam vocabat. Morem igitur iis gesti, quibus aequum erat; propemiaque adeo iis obtemperandi voluntas, vobis ingrata esse non poterit; praesertim cum summo studio conjuncta, bene de publico m rendi, ac potissmum de Bataviae Scholis, MAcademia vestra. Quamobrem plane ita s
re confido, ut quemdmodum ante sexet
nium Historiam meam de Historicis Gra cis,si non pretio sui, at vobis placendi studio, aestimastis: ita aliquo nunc loco sinatis apud
vos esse, Commentarios nostros DE RHOTORicA facultate. Ex quibus nihil, fateor, honoris, Vobis accesserit: sed vestra prato, sere beneficia, quae gratuita erant; nostrum sequitur ossicium,quod debetur; de quo misgis debetur, eo minus poterit displicere. Deus Opt. Max. vestrum erga studia a. morem foveat, & conservet, Imprimis vero prudentiam,&sortitudinem largiatur, quo de domi quiete,&salubriter diu regatis, Bataviaeque de foederatorum proseratis Imp rium,non in terris modo vicinis, sed etiam longe dissius, imo ut facitis, etiam extra E
ropam. Nisi, post grave hoc, de diuturnum bellum, longa nos νx manet. Cujus spem toto sinu admisero lubens. Sed publica vi cat utilitas: quae curae erit, de Patri Sur mo, & Vobis, Patriae Patres.
86쪽
Currioribus Academiae Lugduno- Batavae, Francisco ab Aemen Equi ti, Domino Sommeisdicensi, &Platensi, o Iatus Consiliario. Nicolao Cromtioutio, Domino in Uri hoven, Cum Hollandiae42 an-
diae Praesidi. AEgidio de Glarges, Domino in Eleumes, Reipublicae Harlemensiis Sun-
landico. Gerardo Lans Iot M. D. Consiliario in GVegio Rebus Maritimis Praefecto; Reip. Lugdunensis Glutibis, Curatorum ci egis. Item, Ioanni 'Meves clovio,i C. Reipub ejusdem Sundis': Curasoribus a Secreta Gerardus Ioannes Vossius, Dedicas Consecratque.
Nobilissimi, Amplissimi viri. Cum a mundi ineunabulis, lianc naturae legem fixerit Opifex eius sapientissimus, ut qui homo fuerit, idem animal sit; quod vero animal est, carere astectu non possiti hominem Ipsum exuere non postulat,qui cum Zenone, & porticu,exscindi aD sectus jubet. Sed cum caeteris quidem animantibus, communes sunt affectus nobici ratione autem , de semione, secernimur, quorum illa imperium obtinet, cum bene vivimus: hic cum benedicimus: Illa dominatur alia tui proprio ; hic etiam alieno. Utroque horum nihil melius csse, ac praestantius constat. At non aequo conVenit, 'uavia ad benedicendi vim facilius ac certius ducat. Plurimi enim contendunt,ad parandam Eloquentiam, sui licere ingenium non infixlix, modo dicendi usu roboretur. Quo rum iudicio operam luserimus,signandis is us
de ARTE ORATORiA. Sed damnari ab iis non possumus, nisi prius Rusdem culpae ream peragant totam penc Antiquitatentii prae caeteris Aristotelem, & Tullium; acris ingenii, exacti ludicii, summaeque auilioritatis viros; qui de facultate hac, pulcherrima ingcnii monumenta posteris reliqucrun . Nec verisimile est, infirmis quoque artibus sua tae praecepta; sublimi vero Eloquetitiae proprias este observationes nullas. Si qua etiam facultas, lius naturae beneficio nixa, nullo artis auxilio vigeret: Poesis sibi illud suo quasi jure deposccrct. Atqui,ut taceam de Vetustis; quantis ingenii, doctrinaeque viribus,quam copiose etiam, Parentum nostrorum aevo,de re Poctica, egit Caesar Scali-ger,vir veteribus par, major fortasse novis ' Quare si non de nihilo dici solet, Poctasi I, fieri Oratores: multo sine ji istius hici labor apud Rhetorem insumitur. Solum
cauto opus cst, ut ne pueriles tantum prae- ptiuncillae coacerventur; sed ca asterantur imprimis,quae placere ctiam nec stupidis, nee indoctis possint. Utrum hoc, quod ab aliis nunc requiro, praestitcrim ipse in institutionibus nostris; penes vos, Nobilissimi,& amplissimi viri, judicium erit. Opus ' Novum V ινοπαλαιο, κ, au
vetus. stributum; quomina tres agunt de Inventione, & Dispositione ἔac totidem de ELocuTIONE , cM PRONuNGATIONE tractant. Priores illos L M. Q. consecravi Illustribus Hollandiae,& mest-Risiae ordinibus, hos posteriores votivum animi mei Specimen, stirc vobis inscribo, ut corumdcm nomino Lugdunens Aca-emiae praecilis. Nimirum studeo eos imitari, qui aedes cxstruunt magnificas. Solent hi columnis Tuscanici, Dorici, Ionici, aut Corinthii Operis exornare earum fores, ut continuo aliquid occurrat, quod oculos in se convertat; non corum duntaxat modo, qui domum subire parant; sed illorum quoque, qui transeunt. Similiter volui cm,in litisnicio utroque tanta comparere nomina, ut Uccus illa adserant,commentariis nostris; ctiam apud eos, qui, obiter adspicere contenti, fortasse legent nunquam. Et sanesi Eloquentia viris principibus, maxime OG, namento cst, ut ait Tullita s. '' ', imo Rhetorice, pars sit scientiae civili si ut ab anti-D i quis
87쪽
λδ ei ' oportuit, quam eo qui Cic. Fin. praesitis Reipublicae, atque iis honoribus fungamini, ubi potissimum regnare Eloquentia selet .siquidem partim in magnis Bataviae civitatibus, vel senatui estis a consiliis, consiliorumque Interpretes; vel silmmum etiam tenetis consularis dignitatis gradum; partim in supremis Bataviae Universae Collegiis conspicui estis, vel praesidendo Inclytae Curiae, vel eonsidendo inter splendidissimos, ordinis Equestris Viros, ac Senatus Consiliarios: ut taceam si tacere liceat, quod imprimis huc
fuere videtur) de obitis toties legationibus, ad Respublicas, Principes, Reges ε, tot etiam annis, ad Henricum,Galliarum Regem,nomine, Sc re magnum. Ita ut, cum multum debeatis prudentiae , grande tamen aliquid sibi flexanima illa vindicet Regina. Atque hane quidem laudum vestrarum nunc δε- Iam excerpsi; quia eam cum celebro, non minus praedicem artem nostram, quam Vos ipsos. Et Homerus quoque Deos, ac H mas suos,extollere solet a parte aliqua; quomodo Iunonem ab ulnis, Auroram a digitis,
Thetiata a pedibus, Achillem ab eorum
celeritate commendat. Ncc solum tamen Operis me argumentum compulit, ut haec vobis dicarem sed eodem me hortabatur Vitae meae conditio, ac munus quod obirem. Quemadmodum enim Eloquentia,nec non tutela artis Oratoriae, maxime convcnit iis,
qui civibus praesunt: Ita qui sustinet, aliquas in Academia partes, optime Curatoriae ejus, non publicae modo, sed orivatae etiam,industriae suae rationem reduit. Id nunc tacitus quodammodo praesto,loquente pro me Opera hac mea: ac verbis etiam idem hoc loco facerem lubens, nisi satis vobis constare arbitrarer, quomodo triginta hos annos decurrerim, publita docendo, scribendo, privatim plurimos juvando, idque in muneries variis, difficillimis, & quae singula totum pene hominem requirerent. .mquam vero satis videam, paulatim sic alteri vires, ae fortasse fraudi etiam fuerim meis i cum non magis operosum sit pariter sorbere, &flare, quam totum se Musis dare, de privata sectari commoda: me tamen vitae sic actae per tot annos, nondum poenitct. Quippe praeterquam quod animo sic magis satis meo; cui nihil unquam sucundius fuit,quam in mi diis proficere, dc ore, calamo, opera prodesse quamplurimis r Deo etiam, qui per
Rei p. de Academiae Praefectos tam variam mihi provinciam mandarat, conscientiam, meam melius probavi. Praetcrea tot bon rum mihi conciliavi amorem, etiam ill rum, quos Deus in Illustri loco collocastetiante omnes ipsius, quem debitae venerati nis causa nomino, Magni Magnae Britanniae Regis CAROLI; a quo insperato milii, homini extero, collatum tam grande beneficium, per Quod Rcvcrendo Cantuariensium Canonicorum Collegio, sum insertu s, quiescere me neutiquam sinit, sed assidia stimulat ad porro etiam de dominarum stli diis bene metendum: ne unquam gratia hau Serenissimi Regis, de Inclytae Britanno In Gentis, vidcar indignus. Veitcr etiam as ctus tam benevolus erga me, Nobilissimi, re Amplissimi viri, faces ad hoc ipsum animo meo mitifice subdit: eoque dulcius mihi fuerit, placere vobis hac parte, quo dulcius est vobis, bene mereri de Academia Universi. Quod ut nunc seae hominum sunt mores,vere est seculum corrigere. Neque deerunt, qui animum hunc vestrum, seris pandant Nepotibus: quae post conscientia am optima est benefactorum merces. Laudi
dabitur ordini nostro, scripsisse quae leg rentur. Sed magis erit laudi vobis, egis,
quae scriberentur. Quantoque majora erga literas, dc Academiam, merita erunt v stra; tanto etiam magis in secula vestrum ibit nomen: suumque ei decus constabiti quamdiu uspiam studiis honos erit. Votutii
superest, Nobilissimi, de Amplissimi Viti, ut
vos Deus Rei p. pariter atque Academiae i columes, diuti sume praestet, ae melius meliusque de utraque merendi, dc animui vobis suppeditet, dc vire
ta jam potentiae provecta est, Regni
Suedici magnitudo , Illustris raro
88쪽
Oxenstiemi, ut ad pristinam illam Gothorum majestatem, pleno, rapidoque gradu ferri iterum videatur. Nec aliter esse potest, quin Excellentissimus, Illustrissimus
us Pater, Axelius Oxcnsternius, Regni Mnator, ac Cancellarius toto orbe Inclytus,mo gratias agat immortales, quoties cogitat labores, cla consilia sua, & domi, SI per Germaniam, dc terris aliis, ita prospere cessisse, ut nihil non benὰ verterit Suedis: Regnumque licet antea metuendum, nunc copervenerit fistigii, ut horrorem pepererit inimicis, pluribus invidiam, toti vero mundo maporem de admirationem. Gloriosum certe nasci in tali populo; sed quanto gloriosius, nasti ex illo,cujus divina in Regnum merita, honores merentur, sabsit invidia dicto in iis proximos, quos vetustissimi illi Geta: Zamolxi,Legislatori suo, decreverunt; felixes itaque, quia alterum Gothorum Zamolia in habeas Parentem. Sed si ob hoc solum fortunatum Te censerem, quam ego propriis tuis laudibus essem iniurius λ Neque enim sublimitas generis tui, quam Majorum potius laudem censes, tantum tibi conferre possit, quantum ipse virtute tua adquiris. Αte igitur incipialiqui animi tui dotes enumerare velit; ac sic etiam habebit,quod perficere vix possit. Mihi animus non est,tale quid adgredi: Et etiam si ea mens foret, nequeti cus,neque tempus,neque ille cuiliari: scribo, istud patiatur. Sussicit illa dicere, quae ipsemet, dum hic viveres, coram perspexi;
quaeque omnes norunt. Perspexi ipse i signem tuam comitatem, humanitatemi: qua etiam minimis te aequasti; quaeque me monet, ut gratias quomodocumque rependam. Alterum vero nulli non cognitum, est illud, quod cum pauci admodumis sint, qui de generis fissilimitate cum cc tare, aut possint, aut velint: dissicilius tamen sit invenire, qui valeat Tecum contendere amore, quo literas, & literatos prosequeris'. Atque haec duo tanti ego censeo, ut quamvis de teris virtutibus Tuis maximis, pau- Iister vellem cogitationem deponere: vel sella tamen potvelint me impellere ad illustri nomini tuo inscribendum literarias hast
commentationes nostras. Sunt illis Da Duplam SERMONE: Uno Veterum Romanorum I altero postea consecuto, carum
Gentium, quae quicquid pene in Occidente possederant Romani, in sitam redegere po-
testatem; cumque Imperio magna ex parte linguam ipsam transfuderunt. Nemo autem ignorat in iis, quas dicebam, Nationib', facile primas ferre Gothos vestros. Eoque aucundius futurum, ubi in parte operis nostri conspicies tot vestigia Vocabulorum .,
quibus usi Gothi, &finitimae G tes, non tam lingua, quam sola dialecto,diveris. Accedit quod non parium hinc lucis accessserit
legibus,quas Gothi variis in terris tulerun Ut ante annos amplius centum supra mill
nos in Hispaniis,ac Galliis cujus pars Sid nioApollinari Gothia vocatur Euricus Rex,
ut ex Isidoro cognoscimus. Item centum annis post Leuvigildus; posteaque alii, atque alii. In ipsa quoque Italia Theodericus, V iasigothorum Rex: a quo Leges Theodericianae, ad instar codicis Tlieodosiani, sic vocatia Theodosio Juniore, qui non multo praecesserat. Ejus Theoderici est Edictim Capitum CLIV. quod ipse se dedisse ait, victis
nus Romae factus,loqui voluit pro more Romanorum i qui ut Graxi antea praeter se cunctos vocarant Barbaros; ita ipsi, praeter se, MGraecos, omnes Barbaros dixere. Nec in
Barbati nomine convitium fuerit, si, ut pN-prie sonat, Extraneum intelligamus a quomodo tam Romanus fuerit Barbarus, si in lingua peccet Gothica,quam Gothus in Romana. tum enim hoc est ex genere eorum quae relata, Graecis πι τι, nominantur. Itaque videmus ab Arabibus, in Asia quidem Barbaros nominari Graecos, Syros, Persas, de AEgyptios; in Africa contra sic diaci Hispanico, vel Latine loquentes. Porro partim ex illa loquendi consuetudine R mana; partim quoque sic fine Veterum , more,toto etiam opere loqui liceat barbara
illa, conflata est haec commentatio nostrata;
qua operam dedimus, ut tum corum inst viremus commodis, quibus nihil in sermone gratum est, nisi auribus cognitum Romanis; tum illorum etiam qui intelligere cupiunt Scriptores, lingua usos consistata, ac misi cella ex Veteri Romana, de illa imprimis nationum, quae subegerunt Romanos. Dixerit aliquis, si non in alio desudaro, in re tenui hanc operam, ac tenuis quoque gloriae fore; quia circa vesta selum, non res ipsas, versemur. Sed qui sic sapiunt, parum intelligunt,
quantopere ad Romanam secundiam, ac prudentiam univetiam, verborum conferat
89쪽
scientia , ac delectus. Nec enim absque
delectit, quem cliniuentiae originem esse Caeser censebat, vel olim elegantiam consc- qui Romanam fuit; vel nunc, in sermone Romano, ipsam effugere barbariem conceditur. Unde haec sic dominatur, temporibus nostris in monumentis virorum non duulgbi inque publicis personat pulpitis, etiam eorum, qui sic profitentur Doctrinarum . duces. Non dubium igitur, quin majus
quiddam sit multorum opinione,cum ea podem comminus conferre; et si nimium sibi
promittat, qui proterea speret, profligare secam penitus posse. Suffcit, si illis saltem
utilis nauctur opera, quibus de luto melioreptaecordia finxerit Prometheus; quales nunquam literis derunt. Alia interim est ratio ineunda seculo nostro: quam olim Caesaris Julii, de Augusti temporibus. Tum squic quid alii contra arbitrentur in melius loque-liatur vulgus rude, Se indoctum,qu.im nunc, nisi duos tres excipere e numero non magno lubet ) fortasie ipsi literarum Principes
solent. Cui felicitati Veterum, accedcbat diligens exercitatio apud Magistrum. Ad variae etiam eruditionis laudem addiscebant elegantiores priscum ac desitum sermonem, non ad usum, sed ad intelligentiam Script rum , qui uno altero seculo praecessisseno. Nam puerorum instar sapere audicabant, nisi
qui priorum etiam temporum memorias complecterentur. Utcunque verb cx notitia obsoletorum, aliquis etiam ad nos fructus redundet, videlicet ad cognoscendam vocabulorum proprietatem, quae ab iis originem ducunt: minutum tam cst hoc prae illis temporibus, quibus rancidi illius sermonis siniptores extarent. Nunc postquam nihil nisi laceras eorum reliquias , vclute magno naufragio, habemus: pro illo desito dicendi, alius est subeundus labor, in cognoscendo sermonis, qualis multis seculis fuit,postquam a tot gentibus exteris, disiccmptum est Imperium Romanum. Nec tamen ab iis hoc exigo, qui nondum c barbarici coeno pedem posuere: sed iis sedulo lectis, qui
dictionem formant. Scio, delicatulos multos hanc doctrinarum partem, pejus odisse,
quam ululam fullones solent, O destaudent illi animum, ut lubet, suavissimo tot rerum utilissimarum pastu. Cordatiores sitis vidcnt, quantum studiis decedat universis, si ob solam dictionein dispretui sit, qui quid pene scriptorum tempora nobis non
inviderunt; jam inde ab Antoninis, vel Seu ri, filiorumque imperio, usque ad Atavos, vel Tritavos nostros. Itaque sic statuo,ctsi multo augustius sit sapere,quam dicere: esse tamen dignum sapiente, intelligere omnes, etiam Barbaros; ac interim convcnienter i qui auribus Romanis. Nec ita male agitur cum studiis,ut non multi hac in re,nobiscum sapiant. His igitur consultum ivimus g minoisthoc labore nostro. Quem, tibi, tu lustris Baro, comitem do reliqui itineris, ac opto, cupioquC, esset pignus, ac monumentum devotissimi assectus. Eo gratum, a
ceptumque lare confido. Quid enim non mihi spondeam ab illo, cujus acre acri ingenio, judicium junctum mirabamur, priusquam Batavia discederes Quid igitur nuno
non promittamus nobis, post aditas, de lustratas Gallias, Italiam, i crrasque alias; post cognitas tot nationum leges, ac mores: post
Principum, summorumque virorum,amicitias; imo cum divum prop inc, de orbis negotiis sermones Nec minus probatum
iri confido exactissimo illi judicio fratris tui, D. Baronis Ioliasinis Oxenslicra, Regni
Suessici Senatoris, ac Legati ad conventum . Monasteriensem: ubi nunc permistus cst, tot magnorum Regum, ac rerum public rum caduceatories magnis, de hoc uno consultantibus, ut Orbis Christianus, armis positis, tranquillitate fruatur longa, omnibus. victoriis potiore: vel si tantus est bellandi
amor, arma convertat in communem n
minis Christiani hostem. Et cur non m suadeam mihi, per inelytum hoc fratrum par, nec sine laude nominandum, possc et-jam laborem nostrum, impensius probari Parenti vestro illustrissimo, incomparabili
viro: qui nunquam desiit, aut desinet animo meo obversari, ex quo praesentcna in liae urbe vidimus,loquentem audivimus, omni ab eo comitate excepti sumus. Reluccbat in vultu blanda severitas, S: ficilis majestas. In sermone certabant verborum dignitas, animus nihil humile cogitans. Ubique i genium, S eloquium, gratiae, ac eloquentia se exserebant. Imprimis in stuporem omnes trahebat cogitatio rerum maxim
rum, quas ab excellii invicti Regis Gustavi, per universam Germaniam gessisset. Sed
ista melius dicent variarum gentium annales, quibus sic pranerita narrabuntur, ut ite
90쪽
rum, imb semper videantur geri; terminari nunquam. Mihi vero, cui non ea est facundia,ut rerum magnitudine vinci nesciat, propositum est, ne culpa ingenii tantas deterere laudes pergam, eas potius cum sit lentio venerari ; desinere hunc sermonem, stimulae non ficto ossicio, sed voto, ab imo pectore proficis ente, tibi, illustris Baro, totique funiliae Oxensilemiae, omnia filero felici comprecatus. Magno quidem parenti, ut vegeta de diuturna fruatur senecta, diuquc consiliis suis adiuvet Serenis sinam Reginam, Phoeben illam septentrionis, illam invictam, & nunquam vinccndam Amazona.
Illustrissimo, de excellentissimo Fratri, ut in tam illustri, de Orbi tam diu exoptato coetu, crus quoque ope, tandem aliquando, Jani claudatur Templum, Sc Musarum illud aperiatur. Tibi vero, illustris Domine, ut id itineris, quod restat in Patriam quae quasi minus conspicata, Jam bracilia protendit, gnara quantum sibi de virtute tua possit promittere pari abibi vas fortuna; quamque de te universo orbi spem fecisti, selicitet impleas.
In is erae rosi simi nominis tui
Kalend. Sextil. ci aere De votissmiu,
Viro Nobisi Clarissimoque, Georgio Ratallem Doubletio, in suprema Hollandiar, D' Zelaia1ae Cum, S nasori A lissimo, Gerardus Joannes Vossius,
Nobilissime Amplissimeque vir,
OFsero tibi librum; ambigo ipse, novumne dicere debeam, an antiquum, an utrumque eorum. Atque huc magis inclinat animus: unde novantiquum nobis liceat nuncupam Longe maxima ex
parte antiquum lae, ficile ipse cognosces '; ut qui jam ante annos XXX. cum primo haec consignassem, non legeris ea solum: sed juventutem quoque sacris initiatam stillis, sub praesidio meo publice, ut Scholarum est
mos, audietis eadem desensitantcm. Nec rationes tamen deficiunt, cur, ut tibi gratior sit opcra haec nostra, ausim eam ab aliqua
etiam novitate commendare. Antea enim
disputationes singulae prodierunt seorsim, justisque temporis intervallis. Nunc universas, quae ad Baptismum quidem pertiri rent, uno quasi fasce complexus fui. Nec necesse putavi, ea ubique verba appendere .
Sponte enim illud praedico, siquid rectitis,
vel clarius, posse dici putarem,mininae veritum me esse, illud vel immutare, vel addere. Jam vero quod caput est rei, aliquas hic disisertationes comperies, antea ineditas: scriptas quidem quadriennio, quo ab illustribus Hollandiae,& νest-Frisiae ordinibus commissim mihi regimen fui Theologici,quod Leidae habent, Collegit: sed postquam in Academia ibidem capi profiteri Saoeae, E
clesiasticae, externaeq: historiae tempora ut de eloquentiae studiis, curisque aliis, nihil nunc dicam propter multiplicis oneris, ac muneris, quod susceperam, dissicultatem, prope habitas pro derclictis: ac nunc de
naum anno aetatis secundo S septuagesimo, quo magis magisque lethi naemosinaca convaso, publici auris factas. Variae autem M aves me Callis compulerunt, cur ista, potissmum seb praeclari nominis tui auspiciis, in lucem prodire vellem. Primum quidem, quod beneficia a tot jam annis mihi praestita, ac meis, jam diu, me commonefecerint, ut si paria retare non possem, qualecumque faltem grati pignus animi reponerem. Doluit enim saepe, fateor, quod cum pro aliorum in me benefactis gratiam,quo potui pacto,studuerim rependere: tibi uni, etsi neminem sciam, cui videar mihi devinctior, nullo hactenus argumento, testanis fuerim animum, atque affectum meum: tanquam per te solum, mihi esse ingrato liceret. Accessit, quod minime animus mihi foret, haec cuiquam offerre, nisi in hujuscemodi versato.
Rarum in aliis quidem,si uno in studii gen
re emineant. Tua vero laus est, quod, qui te jus audiant dicentem, omni aetate putent
operam dedisse jurisprudentiae. Quique
aures, atque animos, adhibent disserenti de divinis, nihil alliud nisi sacra tractasse arbitrentur. Atque idem in politioribus literis existimant, ac Philosophia universa. Et san de omni hoc fieri vix aliter potuit, qui Parente tanto, Philippo Doubletio, scereris Vir sane is, luculenta erat natus familia, cui decus etiam addebat, stemma maternum . Batava